MORGEN CONGRES OVER VROUWEN EN LEIDINGGEVEN Bevolking Nigeria groeit het snelst Galstenen vergruizen? [CHAP InflSTEM EXTRA OP MAANDAG 7 NOVEMBER 1988 tisch veldhospitaal ïngontsteking •contact >ubbelhad tnens stoppen tumor ;gen bestrijden Beperkingen 'Zie je wel' Kenau D. Goestiboes MEDISCHE RUBRIEK T48 ïestelsel, was vroeger vochty iigen af uit nieuwe waa iporen in de Marsbodem I hn begin deze eeuw op de pjjj Lvilde theorieën over Marst* It water te maken. De rivip-.l zich nu verbazen, zijn onderzoekers ontdekt n, kii. Ze hebben een opvalt, [(deuterium) in de atmosfej waterstof, eveneens een 1 gevonden. Het is in het veris sterrenkundigen denkend Ir of tien onder de Marsb 'Vrouwen moeten harder voor carrière knokken' erschijnsel. Dat menen Ru pk en Leningrad, na besh nemingen, ientallen seconden blijven b. |een denkbaar wanneer zichifL elt. Ozon, sterk aanwezig t|.| fking zorgen. Andere reactie! en grote hoeveelheid energjj [kluwen van deeltjes, bij i duizend graden, staat een groot spanningsvet !>e bol krijgt een doorsnee v net een snelheid van vier e orgoed de hoop de bodem in tl sie - een schone, bijna onuiij i te wekken zou zijn. Het I it hiertoe al vijf jaar verwcx iting, klein en licht van g l-acht en voor de prijs van vijt! Medisch Komitee El Salval ktuigbouwkunde en same iteit Eindhoven, ptoel, fietstrappers en een 1 ae gemonteerd. Aangedrev neeneem-elektriciteitscenti leenlampjes, elk van drie watt, |jn cirkelvormig in een lamp een aanwinst voor een veld- ^tal onder barre omstandig bij het licht van een paar kaar-] een rugzak door één pers minuten is de rugzakgenera laar voor gebruik. De wete Installatie ook voor andere n tandartsboor en een oogai firkens aan eenzijdige longontj i vaccin tegen, maar over (skundige drs. L. van Leengo s gelegd voor wat een doeltrei[ fiovember promoveerde hij er engoed aan, hoe gifstof in t rd, waarmee ontstekingen bn lijken op eenzijdige longont] jieumonie) bij levende varke de gifstof toegediend krijg i goede bescherming tegen fi landen gaan nauw 'erouderingsproblemen. Neder-j rdoor profiteren van testsystr ,nselen in de hersenen, die itwikkeld. Omgekeerd kan en van gegevens uit de her uit verschillende landen en (i stellingen betekent een grot^ inisatie TNO. Het instituut vot iRijkswijk gaat de Europese c |aan dit proefproject wordt in door het natuurkundig insti-J (Mainz. Zes laboratoria op ve )uw zijn gelijktijdig aangesloti lat tijdrovende en lastige ve ig zijn. Voor het transport [zorgen achthonderd meter la ;r bedrijf Schott. Morgen wordt er aan De Hogeschool De Horst in Driebergen een congres gehouden over vrouwen en leidinggeven. Eén van de spreeksters is organisa tie-psycholoog Marjan Brouwer. Vandaag vertelt ze al waarom het goed is dat er meer vrouwen aan de top komen. Door Mick Salet Inden worden sinds kort van exj >t met tanks vol vloeibare zuuij •an in het troebele water blazen J lig zuurstof in de Theems. Ve stallaties komt in de rivier te igsstoffen, waaraan bacterie' iven. Daarbij onttrekken ze ve ,/aaruit het de zuurstof ha iet gefilterd Theemswater en Kit komt in actie zodra de vis.- als gevolg van te lage zuurstoij itten en deels van mensen stan- jarige Engelse vrouw een tunw eling, die dertig dagen duurde, leerde afweer van rat en mens ingespoten met antilichamen c Maar ze hielpen niet, omdat n de vrouw ze afbrak. Daan nsmelting van antilichamen: mens, met daaraan toegevoe„. ende deel van het ratte-atlt| ;t laboratorium voor molecule ibridge zijn de eerste resulta» om meer van deze behandel «rmuizen ingezet tegen een®^] rten belagen de elfduizend in m. Een vleermuis vangt hona s bovendien actief in de sche volop vliegen. rband met de zoutwinning, t4". ig landschap van afgedankt® J en grindgaten zijn ideale br rie afgelopen zijn, want de V'^J Bij particulieren en op open 1 ïrmuizenkasten opgehangen- 1 enbussen, waarin een vleen' can vinden. Het wachten is n Een vrouw die carrière wil maken? Die moet haar op de tanden hebben.Die kan geen goede moeder zijn. Die moet minstens twee keer zo goed zijn als haar manne lijke concurrenten. Zolang Nederland maar één vrouwelijke minister telt, zo- lang PSV-Ajax alleen door i mannen gefloten mag wor- f den, zolang geen Nederlands lad een vrouwelijke hoofdredacteur heeft, zolang, en misschien nog wel langer, zullen er mensen (m/v) zijn die zich afvragen of vrouwen wel leiding kunnen geven. Ja, de scepter wordt hier al een eeuw door vrouwen ge zwaaid. Emma. Wilhelmina. Juliana. Beatrix. Maar de 1 meeste andere topposities worden door mannen bezet. Die achterstand kan niet in één generatie worden weg ge werkt. Daar is meer tijd èn een andere mentaliteit voor nodig. Dat zegt Makjan Brou wer. Ze is organisatie-psy- i choloog. Ze helpt vrouwen om een plan te maken voor hun loopbaan. En probeert perso neelschefs en directeuren er van te overtuigen dat vrou wen aan de top het zo gek nog niet doen. Matjan Brouwer: „Het is lange tijd niet gewoon ge weest dat je als vrouw ging werken. Mijn moeder dècht er niet aan. Die trouwde, kreeg kinderen en deed het huishouden. Zo ging dat vroe ger. Als vrouwen gingen wer ken dan was dat hooguit voor een paar jaar. Tot ze hun eer ste kind kregen. Daardoor bleven vrouwen meestal in de lagere functies, startfuncties, hangen. Dat is de traditie: mannen moeten de kost ver dienen en vrouwen horen voor het huis en de kinderen te zorgen. Dat werkt nog steeds door. Werkende man nen hebben vaak een vrouw, thuis, die voor het huishou den zorgt. Een werkende vrouw heeft een dubbele taak. De zorg voor haar werk èn het huishouden. „Dat geeft praktische be perkingen. Voor zo'n vrouw is het lastig om na vijf uur nog naar een vergadering te gaan Dan kan ze geen boodschap pen meer doea Dan heeft ze geen tijd meer om het eten klaar te makea Voor ge huwde werkende mannen is dat vaak makkelijker. Die hebben wél tijd voor die extra vergadering of die informele borrel na kantoortijd. Een vrouw die carrière wil maken zit traditioneel in een nadeli ger positie. „Daar komt bij dat vrou wen vroeger weinig voorbeel den hadden. Zonder voor beeld is het moeilijk om te weten wat je kunt bereiken en hoe. Nu er steeds méér vrouwen zijn met leidingge vende banen, zien andere vrouwen dat ze dat óók kun nen. „Die eerste vrouwen, met een voorbeeldfunctie, hadden en hebben het veel moeilijker. Als eerste vrouw in een orga nisatie van mannen, ben je een eenling. Val je op. Dat geldt niet alleen voor vrou wen. Eén zwarte in een we reld vol witten valt ook op. „Wat is daar het gevolg van? Ze krijgen alle aan dacht. Iedereen maakt wel eens een fout, maar als je als vrouw in een mannenwereld een foutje maakt, dan ziet iedereen dat direct. 'Zie je wel, zo'n vrouw kan er niets van. „In iedere organisatie zie je dat mannen de eerste vrou wen in hun bedrijf nogal ste reotiep bekijken. Op een ge geven moment houdt dat op. Als je in een organisatie méér dan 35 procent vrouwen hebt, dan worden ze niet meer ste reotiep behandeld. Dan wordt het pas normaal. „De verhouding tussen mannen en vrouwen hoeft dus niet per se vijftig-vijftig te zijn. Boven de 35 procent verdwijnt dat negatieve ef fect al. „Maar als er in een organi satie minder vrouwen wer ken, bijvoorbeeld maar tien procent, dan zit je als vrouw in een gevaarlijk gebied. Dan word je stereotiep behandeld en tekort gedaan. Dat is ont zettend vervelend. Dan moet je veel energie steken in het wegnemen van die vooroor delen. Die energie zou je beter kunnen gebruiken voor je werk. In de praktijk haken vrouwen vaak af, omdat ze doodmoe worden van de ma nier waarop ze door mannen behandeld worden" Hebben mannen er moeite mee als ze een vrouw bóven zich krijgen? Zeggen ze er iets van? Marjan Brouwer: „Zéggen doen ze het niet meer. Het gaat allemaal iets subtieler. Vrouwen worden sneller ge passeerd. Een voorbeeldje. Toen ik nog met een manne lijke collega in bedrijven op bezoek ging, dan liepen man nen vaak langs mij heen om hèm eerst een hand te geven. Ik werd behandeld als een iemand die er een beetje bij hing. 'Een vrouw..zeker zijn secretaresse of zo.' „Ik moet er gelijk aan toe voegen dat het steeds minder wordt. Dat steeds minder mannen er moeite mee heb ben. Dat komt gewoon omdat ze zien dat er niets vreselijks gebeurt als vrouwen leiding geven. „Maar vrouwen worden in de praktijk nog steeds achter gesteld. Ze worden gepas seerd omdat ze vrouw zijn. Vrouwenprotest bij het ministerie van Sociale Zaken. Marjan Brouwer: „Vrouwelijke eigenschappen, tussen aanhalingstekens, zoals het gevoel om zich in andere mensen in te leven en de bereidheid om echt naar iedereen te luisteren, blijken ontzettend belangrijk te zijn. Vrouwen doen het gewoon geweldig goed in leidinggevende functies." - FOTO GELDERLAND PERS Het probleem is echter dat je dat niet boven tafel krijgt. Het is meestal niet te bewij zen." Er wordt, en niet alleen aan de bittertafel, gezegd dat alleen kenaus de top kunnen berei ken. Zit daar iets in? Marjan Brouwer: „Als je altijd heel hard moet vechten voor je positie, dan word je daar niet aardiger op. Het werkt op elkaar in, hè. Als je telkens het gevoel hebt dat je je moet bewijzen, als je tel kens van je af moet bijten, dan ga je anders reageren. Dan ga je misschien wel een beetje op een kenau lijken. Maar dat wil absoluut niet zeggen dat vrouwen aan de top het karakter van een ke nau hebben of moeten heb ben. „Ik denk niet dat vrouwen die de top bereiken een spe ciale vrouwelijke eigenschap hebben. Ik denk dat je, ook als vrouw, alleen carrière maakt als je goed in je werk bent." Zou dat het enige zijn? Een voorbeeld uit de praktijk. Een paar jaar geleden werden de kleuterschool en de lagere school samengevoegd tot de basisschool. Voor de baantjes als directeur zouden de hoof den van de lagere scholen, vooral mannen, en die van de kleuterscholen, meest vrou wen, gelijke kansen krijgen. Maar wat zie je nu? Dat de al lermeeste directeuren van ba sisscholen mannen zijn. Marjan Brouwer: „Dat is een goed voorbeeld van de manier waarop het in de praktijk gaat. Ik denk dat het voor een groot deel komt om dat vrouwen gewoon niet ge solliciteerd hebben. Waarom niet? Omdat vrouwen vaak denken dat ze het niet kun nen. Misschien ook omdat ze geen zin hebben in zware ba nen, die een hoop extra werk geven. Maar een groot deel van het probleem ligt bij de vrouwen zelf. Als vrouwen kansen krijgen, en de over heid biédt kansen op leiding gevende functies, dan moeten ze die kansen wel pakken." Voor personeelschefs blijven mouwen een nadeel hebben: ze kunnen zwanger worden. Marjan Brouwer: „Hó even, er valt natuurlijk wel wat te regelen, hè. Als twee wer kende mensen een kind krij gen, dan kunnen er toch af spraken gemaakt worden over het verdelen van het werk buiten de deur en thuis? Het moet niet allemaal op de schouders van de vrouw ko men. De vrouw wordt zwan ger, maar man en vrouwen krijgen samen een kind. - FOTO ANP „Ik vraag me af of mannen daar altijd wel de consequen ties van willen aanvaarden. Uit onderzoek blijkt dat het vrouwen, na zwangerschap, veel eerder lukt om hun vol ledige baan om te zetten in een parttime baan. Mannen lukt dat minder. Ik trek daar uit de conclusie dat vrouwen er meer voor over hebben om in deeltijd te gaan werken en dat mannen er minder voor willen doen om tijd vrij te maken voor het huishouden en de opvoeding. „Het hoéft geen belemme ring voor een loopbaan te zijn. Ik ben er van overtuigd dat je het voor een leidingge vende baan niet uitmaakt of j e vij f of vier dagen werkt. Bedrijven die vrouwen niet dezelfde kansen geven als mannen, moeten beseffen dat dat dom is. Het uitgangspunt voor iedere organisatie moet zijn dat de capaciteiten van iedereen optimaal benut moe ten worden. Het is dom om één groep, vrouwen bijvoor beeld, daarvan uit te sluiten. „Pluriformiteit is goed voor een organisatie. Als vrouwen zien dat ook zij carrière kun nen maken, dan motiveert dat. Dat komt de sfeer èn de produktie ten goede. „In de praktijk is gebleken dat vrouwen op een goede manier leiding kunnen geven. Vrouwelijke eigenschappen, tussen aanhalingstekens, zo als het gevoel om zich in an dere mensen in te leven en de bereidheid om echt naar iedereen te luisteren, blijken ontzettend belangrijk te zijn. Vrouwen doen het gewoon geweldig goed in leidingge vende functies." Zijn ze béter dan mannen? Marjan Brouwer: „Ben je gek, nee, maar heel veel vrou wen kunnen wel méér dan mannen denken." De enige Chinese vriend die ik ooit gehad heb heette niet D. Goestiboes maar Soi Hoe Nga Moek Ngon Moei. Na vlijtig oefenen en met inzet van alle kennis over de vorming van spraak klanken mij bijgebracht in mijn studietijd lukte het mij zijn naam zodanig uit te spreken dat zijn familie uit mijn spraakklanken zijn naam herkend zou hebben, dat zij hij, en voegde er aan toe dat ik de enige Bredanaar was die dat presteerde. De rest van Breda snoeide zijn naam terug tot Jan Mooi. Onder die naam heeft hij in de Karrestraat een of twee jaar een winkel bezeten waarin hij Oosterse kunst en antiek vekocht. Dat was vóór de oorlog die hij maar een j aar overleefd heeft. Op de kisten handel die zijn vader hem uit China toestuurde stond in duide lijke letters Via Siberia wat mij boeide. Ik hielp hem graag met heel voorzichtig uitpakken en ging onder wijl door met mijn lessen. Hij sprak wat Engels maar wilde zo snel mogelijk Ne derlands leren lezen en spreken. Onder de wetens waardigheden die ik van hem vernomen heb was het geheim van zijn naam. Bij zijn geboorte heette hij ge won Ngon Moei maar op school voegde ieder volgend onderwijzer in een hogere klas een epitheton toe. Heel vrij vertaald heette hij zo iets als: de vlotte, vlug- schrijvende, mooizingende Ngon Moei. Hij vertelt ook van een pijnlijke ontdek king over onze omgang met konijntjes. Zoals alle Chi nese kindjes had hij een speelkonijntje bezeten dat vrij door huis en tuin rond huppelde zoals bij ons hon den of katten. Het had hem deugd ge daan te ontdekken dat ook wij konijntjes hielden, maar minder deugd te er varen dat we die doodsloe gen en opaten ter ere van feesten als de geboortedag viering van onze Heiland. „I was shocked", zei hij. Aan Soi Hoe Nga Moek Ngon Moei moest ik denken bij het lezen van Colin Thu- brons verslag over zijn reis door China. Colin had de moeite genomen wat Kan- tonees te leren en zwierf een jaar rond door het grote rijk van 'de miljard onbe- grepenen'. Wat hij nooit na liet bij zijn bezoek aan een dorp of stad was een wan deling over de weekmarkt hoewel hij die vaak ervoer als nachtmerrie-oorden (nightmare places). Op een van die nachtmerrie-oor den werd zijn aandacht ge trokken door luid gejam mer van honderden poezen en poesjes, in een uithoek waar huisdieren werden verkocht. Hij zag dat de kraamhe ren goede zaken deden en wat hem opviel was dat de talrijke kopers wel een kat in de zak kochten maar nooit een poesje (a kitten). Daarvan gingen er altijd drie of vier in een vrieme- lende zak op de weegschaal. Colin informeerde en de op lossing lag voor de hand. Er zat zo weinig vlees aan een zo'n poesejonkie dat een volwassen man daarmee zijn honger niet kon stillen. Wat hem verder opviel was het totaal ontbreken van geblaf tussen al dat poes- siemauw. Ter verklaring wees de koopman op iets boven Colins hoofd. Daar, aan een balk van de kraam, hingen de honden al reeds gevild en panklaar tussen strengen van nog stuip trekkende kikkers. 'Garan tie dat ze vers waren' zei de koopman. Colin dacht aan die ene paling in de kluwen dode in de bak met zoutkor rels die af en toe nog een stuip trok. Als kleine jon gen had hij zijn vader ge vraagd of palingen ook pijn voelden, maar zijn vader wist het niet. Colin kocht een levende schildpad en liet die een eind verder los in een vij ver. In een eethuis in Kan ton trof ie een ober die be ter Engels sprak dan hij Chinees. Voor hij bestelde vroeg hij die ober even de gerechten te vertalen op de spijslijst. Hij bleek de keus te hebben uit: Gestoofde kat met garnalenpasta. Ma ger hondevlees met Chili en sjalotjes in sojasaus. Ge bonden kattesoep met olij ven en gebakken modder- puppies. Die 'mudpuppies' bleken vissen te zijn met buldogtronies en snorha ren. De specialité van het eethuis was: gesmoorde py thon in championsaus. Tot spijt van de restauranteur waren Berepoten die week niet voorhanden Voor meer delicatessen uit de Chinese keuken verwijs ik water tandende lezers naar: 'Be hind the Wall' (A journey through China) van Colin Thubron. Uitgave Heine- mann 10.75. NEW YORK (REUTER/AFP) - In 2025 zal de wereldbevol king zijn toegenomen van 5,1 miljard nu tot bijna 8,5 mil jard. De drie landen met de grootste bevolking blijven res pectievelijk China, India en de Sovjetunie. Nigeria, dat nu nog op de tiende plaats staat, is in 2025 opgerukt naar de vierde plaats. In dat jaar zal het aantal inwo ners in China en in India elk aar niet ver ontlopen, zo blijkt uit de cijfers die de Verenigde Naties publiceerde. Het aantal inwoners van China zal zijn toegenomen van 1,059 miljard in 1985 tot 1,492 miljard in 2025. De Indiase bevolking stijgt van 769,1 miljoen in 1985 tot 1,445 miljard in 2025. De Sovjetunie blijft op de derde plaats staan, hoewel de bevolkingsaanwas aanzienlijk minder is, namelijk van 276,9 miljoen in 1985 tot 351,4 miljoen. Nu nog nemen de Verenigde Staten de vierde plaats in. Zij telden in 1985 239.2 miljoen in woners. Maar in 2025 heeft Ni geria hen voorbijgestreefd. Nu zijn er naar schatting 95 mil joen Nigerianen. In 2025 zullen het er volgens de VN-progon- ses 301,3 miljoen zijn. De Ver enigde Staten zullen dan 300,7 miljoen mensen tellen. De wereldbevolking neemt gemiddeld met 87 miljoen men sen per jaar toe, aldus de cijfers die om het jaar worden gege ven. In de jaren '60 steeg de we reldbevolking jaarlijks met twee procent. Nu, in de jaren 80, ligt dat op 1,7 procent. Vol gens de voorspellingen blijft dit zo tot halverwege de jaren '90. Dan zal het percentage geleide lijk aan afnemen tot het in 2025 gezakt is tot onder de 1 procent. Regionaal gezien zijn er ver schillen. De bevolkingsaanwas in Azië en Latijns Amerika is bescheiden vergeleken bij die van Afrika, terwijl in de meeste Europese landen het in wonerstal stabiel is. boor Jan Paalman In 1984 beweerden drie urolo gen in het Nederlands Tijd schrift voor Geneeskunde dat net met die niersteenvergrui zer niets zou worden. Dat ap paraat was te duur en 'jaarom „lijkt toepassing van oeze methode op grote schaal voorlopig niet haalbaar." voorlopig' duurde nog geen Wer jaar want nierstenen worden tegenwoordig of ver gruisd of via een heel klein gaatje in de huid verwijderd, bn in nog geen vier jaar tijds raakte de klassieke nier steenoperatie volkomen uit de gratie. Deze stille revolutie was een zegen voor de 4000 niersteen- Patiënten per jaar die zich anders zouden moeten laten opereren. Nierstenen zijn toch al een saggerijnig bezit en tot 1984 kon alleen een grote en tamelijk pittige operatie je van dit twijfelachtige bezit ontdoen. Voor zolang het duurt dan, want nierstenen hebben de vervelende eigen schap om weer terug te ko men en dat begint de hele el lende van voren af aan. Geen wonder dat patiënten zo mo gelijk nog enthousiaster wa ren dan de chirurgen van nie ren en urinewegen, de urolo gen dus, toen in 1984 de nier steenvergruizer hier ter lande zijn intrede deed. Het appa raat is veiliger, eleganter, ef fectiever, goedkoper en stuk ken minder bezwaarlijk voor de patiënt dan een operatie. Nadat kwam apparaat kwam, zag - en in een ver bluffend korte tijd - overwon, ging men omzien naar andere toepassingen. Het verbrijze len van galstenen bijvoor beeld, want als dat zo won derwel lukt met nierstenen, waarom dan niet bij galste nen? Het apparaat dat de pompeuze naam lithotriptor draagt werkt als volgt. De pa tiënt neemt plaats in een wa terbad met op de bodem een electrode die een supersnelle reeks vonkjes produceert. Het omringende water ontploft als het ware in belletjes stoom waarna een schokgolf eerst door het water en dan door de patiënt trekt. Een holle spiegel bundelt de geluidsgolven en men richt die met behulp van röntgen- monitors zo op de patiënt dat de steen precies in het brand- punt komt te liggen. Echt veel pijn doet de behandeling niet, de patiënt voelt hooguit een geringe, doffe, oppervlakkige pijn. Vroeger werden patiënt geheel of gedeeltelijk ver doofd en nu krijgen ze een fikse spuit pijnstillers, maar dat is meer bedoeld om de pa tiënt lange tijd stil te laten liggen zodat de steen in het brandpunt blijft liggen. Na een geluidsbombardement van enkele uren valt de steen in gruzelementen. Als dat bij galsteenpatiën ten net zo gemakkelijk zou gaan als bij hun collega's met nierstenen, dan zou dat een geweldige vooruitgang zijn. Per jaar worden 11.000 Ne derlanders voor galstenen ge opereerd en de ldassieke gal steenoperatie is toch redelijk pittig, vooral voor mensen boven de zeventig jaar. En af gezien daarvan. Wie zou niet liever een paar uur in een badje zitten in plaats van een operatie te ondergaan? Men deed een aantal proeven op honden, enkele honderden mensen werden met het ap paraat behandeld, maar he laas zo bleek alras, zo gemak kelijk kom je meestal niet van je galstenen af. Want galstenen zijn niet helemaal met nierstenen te vergelijken net zo min als de anatomie van gal- en urinewegen. De lever produceert een voortdurende stroom vetop- lossende gal. Die wordt in de galblaas opgevangen, inge dikt, en op afroep, als er een vette brok door de dunne darm schuift, via de galgang naar de dunne darm gevoerd om aldaar het vet op te lossen. Hoe en waarom het gebeurt, dat weet men niet, al weet men wel dat het bij vrouwen vaker voorkomt, maar bij nogal wat mensen dikt de gal in de galblaas tot galstenen in. Heel vaak hebben ze van deze zogeheten 'stille stenen' weinig last, maar als een steen - en hoe kleiner ze zijn hoe gemener - de galgang in schuift dan is Leiden in last en de patiënt ook. De galgang probeert dan de steen naar de darm te wur men en dat doet koliekerig pijn: krampend en in aanval len, die je, soms misselijk en brakend, laten krullen van ellende. Om de gevaarlijke complicaties van galstenen voor te zijn zal men de galste nen weghalen en ook de gal blaas waarin de stenen zijn ontstaan. Daarmee is dan gelijk de eerste reden genoemd waarom de vergruizer nooit de operatie kan vervangen. Bij de operatie wordt de gal blaas verwijderd zodat er nooit meer stenen kunnen ontstaan. Na vergruizing van galstenen kan dat wel. Een andere belangrijke beperking is dat de vergruizer er vaak niet in slaagt om de stenen voldoende Wein te krijgen. Hoe het komt is een volmaakt raadsel, maar hoe groter de stenen hoe groffer het gruis. Dat laat zich niet zo gemak kelijk langs de natuurlijke weg via de galgang afvoeren naar de dunne darm. Zeker niet omdat het gruis bij de overgang van galgang naar darm een sluitspier moet pas seren, de befaamde 'papil van Vater'. De vergruizer heeft dan wel de steen verbrijzeld, maar daarmee is het gruis nog niet weg. Daarom geeft men de patiënten vanaf twaalf dagen vóór tot drie maanden na de behapdeling middelen te slikken die de eigenschap hebben om het cholesterol in de galsteen op te lossen. Dat helpt, maar dan wel alleen bij cholesterolste- nen, galstenen die inderdaad uit cholesterol bestaan, en die komen maar bij 60 procent van de patiënten voor. Nee, de vergruizer zal al leen maar bij een beperkte groep galsteenpatiënten in actie kunnen komen. De gal stenen mogen niet groter zijn dan drie centimeter, niet meer dan drie in getal en ze moeten van cholesterol zijn. Dat maakt de behandeling voor ongeveer 80 procent van de patiënten ongeschikt.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5