DE STEM
OP HET LANDGOED
WOUWSE PLANTAGE
IS HET BOS NOG
VRIJWEL ONGEREPT
oor de week is het Landgoed De
Wouwse Plantage een oase van rust, waar de West
brabanders nog van kunnen genieten. Het zeer geva
rieerde boslandschap van ruim 860 hectare ligt in de
driehoek Wouw-Huijbergen-Bergen op Zoom en her
bergt tientallen reeën en andere wildsoorten. In het
weekeinde is er weinig wild te zien. Dan lopen er dui
zend tot vijftienhonderd mensen door de bossen. Be
langstelling is leuk natuurlijk, maar te veel is niet goed.
Elk weekeinde houden politie en boswachters extra
toezicht op de wandelaars. En de hele week door
vormt de zure regen een bedreiging.
ZATERDAG I
5 NOVEMBER 19881
Beheer
'Souvenirs
Optimistisch
- FOTO'S DE STEM/BEN STEFFEN
De ruige schoonheid
Door Peter de Jong
Wie aan het woord plantage denkt, ziet
meteen rechte rijen bomen en struiken
voor zich, keurig in het gelid. In De
Wouwse Plantage is daarvan niets te
zien. Allerlei soorten bomen wisselen
elkaar voortdurend af. Wandelaars ko
men nu eens in een loofbos, dan weer in
een naaldbos, vervolgens op een zand
verstuiving, en later in een heideland
schap.
Het landgoed is aangelegd op een
zandrug die 20.000 jaar geleden is ont
staan. In die tijd begon de veenvorming.
Tijdens de Middeleeuwen begonnen de
bewoners het veen te ontginnen. Op de
afgegraven grond werd in het midden
van de zestiende eeuw een bosplantage
aangelegd.
Vanaf 1640 werd het bos geëxploi
teerd voor de houtopbrengst. Het dorp
Wouwse Plantage heeft hieraan zijn car-
navalsnaam 'Pindurp' te danken. Als de
houthakkers weer de nodige bomen had
den gekapt, restten er alleen nog de
stompen, oftewel de 'pinnen'.
In het begin van de vorige eeuw kwam
de plantage in eigendom van de baron
De Caters. Hij maakte er een landgoed
van en bouwde er een landhuis. In de
loop van de negentiende eeuw nam de
bewoning toe, nadat Petrus Constanti-
nus de Caters er al eerder een hulpkerk
had laten bouwen. Sinds 1895 is het me
rendeel van de bossen in bezit van Paul
Emsens uit Brussel. Hij is de stamvader
van de huidige eigenaren. Enkelen van
hen wonen er nu nog in het landhuis of
in de schitterende 'vakwerk'-boerde-
rijtjes eromheen.
De eigenaren beheren het landgoed in
samenwerking met de stichting Behoud
Natuur en Leefmilieu.De stichting heeft
voor De Wouwse Plantage een jachtop
ziener in dienst, de heer F. Boden. Daar
naast houdt een aantal vrijwilligers toe
zicht in het landgoed. Henk Stilting is
een van hen. Hij houdt zich bezig met de
recreatie. „Aan produktiehout wordt nu
niet veel meer gedaan. In de Tweede We
reldoorlog is hier flink gevochten waar
door veel bomen granaatscherven heb
ben opgelopen. Die zitten er nog steeds
in, waardoor het hout niet veel meer
waard is."
Het landgoed werd vroeger een keer
per jaar opengesteld voor wandelaars.
Nu is het bos het hele jaar door openge-
steld voor publiek. Er zijn wandelpaden
aangelegd met routes van 7,5 8 en 13
kilometer. In het voorjaar is het informa
tiecentrum geopend, aan de weg van
Wouwse Plantage naar Hijbergen. Hier
worden de routes aangegeven en staan
borden met informatie" over flora en fau
na.
Er zijn drie toegangswegen naar het
landgoed: een bij het informatiecentrum,
een bij café-restaurant De Nieuwe Kloof
in Bergen op Zoom en een bij café
Trapke Op in Huijbergen. „In het week
einde zijn alle parkeerplaatsen vol", ver
telt Stilting. „Dan staan er altijd ruim
tweehonderd wagens. Als je rekent dat er
vier personen in een auto zitten dan zitje
al gauw aan de duizend mensen. Wat het
bijzondere is aan het bos, is moeilijk uit
te leggen maar misschien heeft het te
maken met het geheimzinnige. Je moet
niet vergeten dat het bos honderden ja
ren privébezit is geweest waar de mensen
niet in mochten."
Ook nu nog zijn de bezoekers echt nog
te gast op het landgoed. Ze moeten zich
houden aan allerlei regels. Borden met
opschriften als 'Vogelbroedgebied' en
'Rustgebied' verhinderen de toegang tot
het grootste deel van het landgoed. De
nog bewoonde gebieden mogen absoluut
niet worden betreden.
Toch is er op de paden meer dan vol
doende te zien. Terwijl in het ene deel
strakke laantjes zijn aangelegd door
nieuw aangeplante naaldbomen, loopt
enkele honderden meters verderop een
bospad door een heuvelachtig land
schap. Ook groeien er op de meest on
verwachte plaatsen vele soorten padde
stoelen. Wie oplet, kan er bijvoorbeeld
de groene specht zien en zeker enkele
eekhoorntjes, 's Ochtends vroeg zijn er
meestal wel reeën te zien.
Zijn er door de week wel dieren te zien,
in het weekeinde komt de natuurliefheb-
ben praktisch alleen mensen tegen. Als
die alleen op de opengestelde paden zou
den lopen, zouden er geen problemen
zijn. Nu blijkt dat velen zich niet aan de
routes houden en 'souvenirs' als stekjes,
eikels en kastanjes meenemen uit het
bos. Gevolg is dat het wild zonder voer
komt te zitten en dat er schade ontstaat
aan struiken en soms aan bomen.
De rijkspolitie Wouw houdt sinds de
drukte tijdens de herfstvakantie extra
toezicht in de bossen. Vooral de eerste
weken zijn er tientallen bekeuringen uit
gedeeld. Opperwachtmeester J. Quik,
postcommandant in Wouw: „Nu is het
wat minder geworden maar toch blijven
we optreden. Als zoiets verwatert dan
loopt het binnen de kortste keren weer
uit de hand. Waarschuwen doen we niet
meer; er worden meteen bekeuringen
uitgedeeld. Het meest hebben we te ma
ken met mensen die zich buiten de pa
den begeven."
De mens vormt ook op een minder di
recte vorm een bedreiging voor het
prachtige gebied. Deze week brachten
onderzoekers van de Katholieke Univer
siteit van Nijmegen aan het licht dat de
bossen in West-Brabant veel erger zijn
verzuurd dan aanvankelijk werd aange
nomen.
Het Instituut voor Natuurbeschermings
educatie en Milieubesef IVN houdt re
gelmatig natuurwandelingen voor be
langstellenden. Een IVN-gids geeft tij
dens de wandelingen uitleg over wat er
te zien is. Secretaris mevrouw R. van
Nunen van het IVN: „Je hebt hier een
aaneengesloten bosgebied. Ik denk dat"
dat het belangrijkste verschil vormt met
andere bosgebieden in de provincie. Hier
ligt niet overal direct landbouwgrond
naast. Op het eerste gezicht is dat het be
langrijkste verschil. Je begint wel hier en
daar ziektebeelden en bacteriën te zien.
Wat ook van belang is, is dat de eigena
ren bij een perceel dat nu is gerooid met
een weer andere bomen ingeplant heb
ben. Dat was in het oostelijk deel van
onze provincie lang niet altijd het geval.
Wat dat betreft ben ik hier iets optimisti
scher", aldus mevTouw Van Nunen.
Deze weken is het landgoed vervult
van prachtige herfstkleuren, van knalgeel
tot vuurrood en donkerbruin. Straks sto
ten de bomen hun bladeren af. Ondanks
de bedreigingen door de mens komen er
in het voorjaar weer nieuwe bladeren.
Tenminste, zo was het totnutoe altijd.