panelen Johan Kollaard De van enstad itie in De Beste Ziektekostenverzekering is wat meer vitamines 'IK MOEST DIE PANELEN HEBBEN OM DIE PASTOOR TE EREN' UAPA iderzoek ■complex UAP VERZEKERINGEN, DENKT VERDER ALS HET OM VERZEKEREN GAAT DE STEM EXTRA ZATERDAG 5 NOVEMBER 1988 4. Ruime orthodontiemogelijkheden. VERZEKERINGEN Foto's Sluis erkgroep Vastenactie oudt een peelgoedbeurs Prachtmens Boterhammen Sigaren Zeeuwsch- vervolgcursus Christen Engelen Houten kruis 5CT AFGEVOERD IKE LEUTVORST g begint om 14.00 uur. 1Lage premies zonder termijntoeslagen. 2Hoge leeftijds- en eigen risicokortingen, naam.- 3. Zeer uitgebreide dekking. 5 "Second Opinion" het raadplegen van S.v.p. stuur mij uw folder over de unieke ziektekostenverzekering van UAP VERZEKERINGEN. straat: postcode: een 2e specialist. ÓBevallingskostenregeling zonder eigen risico-bijdrage. 7 Buitenlanddekking met service van de Hulpdienst Alarmcentrale. 8 Rechtsbijstand bij schade als gevolg van medische onregelmatigheden. 9 Zeer snelle uitbetaling en garantstelling aan het ziekenhuis. 1 Bijdrage aan het lidmaatschap van een 1U. patiëntenvereniging. plaats: telefoon: geb. datum man: vrouw: evt. kinderen: huidige verzekering bij: mijn verzekeringsadviseurs: S.v.p. invullen, uitknippen en in open envelop zonder postzegel sturen naar: N.V. Schadeverzekering Maatschappij UAP-NEDERLAND, Antwoordnr 2127,1000 PA Amsterdam. n.v. schadeverzekering maatschappij uap-nederland, keizersgracht 369,1016 ej amsterdam. telefoon 020-2145 45. Gezond en gevarieerd eten is een uitstekend recept om een goede weerstand op te bouwen. Veel bewegen, regelmatig ontspannen en frisse lucht helpen natuurlijk ook. U kunt zelf veel doen om de dokter uit huis te houden. Maar een ijzersterke financiële weerstand tegen ziektekosten is zeker zo belangrijk. Met een ziektekostenverzekering van UAP VERZEKERINGEN staat u op maar liefst 10 punten sterker. Dat is de zekerheid van een grote en solide verzekeringsmaatschappij. Vraag het uw verzekeringsadviseur. U kunt natuurlijk ook onderstaande bon invullen. - FOTO'S DE STEM COR J. DE BOER Maar hij overleefde. „In een zusterklooster ben ik op krach ten gekomen. De pastoor had de zusters gevraagd voor mij te zorgen. Na vier jaar en twee maanden sliep ik weer eens tussen lakens. Uit dankbaar heid gaf ik hen een foto van de schilderijen uit de kapel. Met mijn handtekening erop". Het duurde negen jaar voor Johan Kollaard weer naar Duitsland kon. „Samen met mijn broer die eveneens levend uit het kamp was gekomen. In Siegburg ben ik eerst naar het kerkhof geweest. Naar het graf van de pastoor. Een eenvoudig houten kruis. Ja, ik ben in de kapel geweest. De schilderijen waren toen nog gaaf". Dat was 28 jaar later niet meer het geval. Toen reisde Jo han Kollaard weer naar Sieg burg. Het werd geen prettige reis. Bovendien, de schilderijen waren danig verwaarloosd. „Toen dacht ik, ik moet die pa nelen hebben. Om die pastoor te eren. Ik schreef brieven naar de directeur van de gevangenis, Janssen. Een sympathiek mens. Aanvankelijk werd het toege zegd. Ik kon die panelen terug krijgen". Maar bij die toezegging bleef het. Plotseling kon het niet meer. „Om allerlei redenen. Er werd bijvoorbeeld gezegd dat de schilderijen Duits eigendom waren. Ik kon ze niet terugkrij - gen. Ze moesten in de kapel van die gevangenis blijven. Wat er ook geprobeerd werd, het lukte niet". Achttien jaar geleden was Joop Kollaard, zijn zoon, voor het eerst in Siegburg. „Ik kende die verhalen, ik wilde die schil derijen wel eens zien en reisde naar Siegburg. Bij de gevange nis kon ik niet zo snel de in gang vinden. Daarom liep ik er een paar keer omheen en maakte tegelijkertijd foto's. Toen we de ingang vonden, ging ik naar binnen". De ontvangst was niet echt hartelijk. „Nee, mij werd ge vraagd wat ik kwam doen. Mijn camera werd afgepakt, het rolletje eruit en tegen het licht gehouden. Toen kon ik weer gaan. Ik kreeg niets te zien. Vermoedelijk zaten er in die tijd leden van de Baader Meinhoffgroep in die gevange- Het gedateerde signatuur nis. Anders kan ik niet verkla ren dat er van alles aan gedaan werd om mij zo snel mogelijk buiten te werken. Maar dat weet ik niet zeker, het is een vermoeden". Joop Kollaard wilde toen niets liever dan de schilderijen van zijn vader zien. „Ik heb te lefonisch contact gehad met de directeur. De opvolger van Janssen. Maar dat verliep alle maal niet zo soepel". Het zag er naar uit dat Joop Kollaard de panelen nooit te zien zou krij gen. „Drie jaar geleden ontmoette ik een paar Duitsers tijdens een vakantie in Portugal. Zij woonden in Siegburg. Die kre gen het hele verhaal te horen. Ze beloofden er van alles aan te doen om die panelen uit de ge vangenis te krijgen. Maar ook zij kwamen er niet in. Ondanks het feit dat mijn vader schrif telijke toezegging had. Het bleef nee". Ongeveer een half jaar later ontmoette Joop Kollaard in een restaurant in Sluis een Duitse dominee. „Hij kwam uit Wup- pertal en deed hier tijdens het toeristenseizoen diensten. Ook hem vertelde ik het verhaal. Hij zei, ik zal er van alles aan doen die panelen naar Neder land te halen. Wij zijn er weer naar toe geweest. Iedereen mocht naar binnen, behalve ik. Het waarom is me nooit duide lijk geworden. Maar goed. Die dominee, Michael Claus, pro beerde werkelijk alles. Ons werd daarom steeds beloofd, okay, jullie krijgen die panelen. Maar daar bleef het bij. De pastoor die in de gevangenis werkt wilde die panelen niet afstaan. Het irriteerde ons ver schrikkelijk. Pa wordt zeventig jaar, we wilden die panelen te rug". Ze zijn er. Totaal onverwacht kwam het telefoontje van do minee Claus. Vorige week don derdag, om elf uur 's avonds. „Die dominee had tijdens zijn pogingen een studievriend van vroeger gevonden. Die kwam weer in die gevangenis. Kort om, die panelen werden er uit gehaald. Twee dagen zijn de panelen in zijn huis geweest. Toen bracht hij ze naar Val- kenswaard Daar hebben we ze overgenomen". „Ik heb 600 mark voor het hout betaald", voegt zijn vader er aan toe. „Dat wilden ze er voor hebben. De verf was al van mij. Van Valkenswaard hebben we de panelen naar hier gebracht. Ja, ik ben met een begonnen met de restaura tie. Het is maar goed dat het donker wordt. Anders zou ik er steeds aan bezig zijn. Ze gaan straks mee naar Houten. -Daar knap ik ze helemaal op. En dan? Ik weet het nog niet pre cies. Misschien schenk ik ze aan het verzetsmuseum, of ik hang ze ergens in een kerk waar ze goed tot hun recht ko men. Ter nagedachtenis van de pastoor". (ADVERTENTIE) 3GMIS - Tijdens de hoog. op zondag 6 november elt en zingt de WHITE. ep uit Breskens in de rk frk te Biervliet. Het thema .Heelheid der schepping» r dienst begint om 10.00 uur, november houdt carna- Sas van Gent het jaar- l van De Vlaanderen. jdens de recente jaarver- :ering van De Betekoppen :rde stichtingslid Theo de ye het idee 'dit jaar eens carnavalsprinses te benoe- :n in navolging van het ge- lentebestuur onder leiding n burgemeester mevrouw J, n Rest.' Door dit voorstel werden de moederen binnen de stich- ig aardig verhit. Na een felle scussie besloot men uiteinde- li de 'prins-vacature' open te illen voor zowel mannelijke vrouwelijke kandidaten. Het prinsenbal van zaterdag november zal uiteindelijk lidelij k maken wie de scepter at zwaaien over Betekop- nstad. De stichting hoopt op n aantal vroege carnavals- :rders uit Sas van Gent en treken. in onze correspondent \S VAN GENT - Vrijdag en zaterdag 19 november judt de werkgroep Vas- nactie uit Sas van Gent •n speelgoedbeurs in de i asisschool De Valcke- j urcht. e beurs bestaat uit twee ge-1 eelten. Vrijdag 18 november an men tussen 17.00 en 20.00 ur overbodig en niet meer te ebruiken speelgoed van de and doen. In overleg met de igenaar wordt dan een ver- oopprijs vastgesteld en de be- oeling is dat de opbrengst ge* jkmatig verdeeld wordt f* elft van de opbrengst gaat dus aar de actie. Zaterdag 19 n0* ember is de verkoopdag. Tus* en 10.00 en 16.00 uur kan ieder* en de school binnenlopen e» peelgoed kopen. OP een van de houten panelen staan zwarte vingerafdrukken. Iemand heeft de kratermond van een vulkaan fel rood ge schilderd. De pasteltinten zijn vervaagd. Over de schilderijen ligt een grauwe sluier. Johan Kollaard kijkt mistroostig naar zijn werk. Na een lange stilte zegt hij: „Ja, dit is het belang rijkste werk dat ik ooit maakte. Misschien niet het mooiste, maar het meest waardevolle. Dit is een deel van mijn leven". In een ander kamertje in het huis van zijn zoon Joop in het 1 Zeeuws-Vlaamse Waterland- kerkje ligt het paneel waarop Johan Kollaard de verrijzenis schilderde. „Dat heb ik al een beetje bijgewerkt. Maar het is nog lang niet klaar. Kijk maar, de kleuren zijn nog veel te hard. Dit alles weer in goede I staat terugbrengen kost me ze- I ker een maand. We brengen nu panelen van Waterland- kerkje naar Houten (Utrecht) waar ik woon. Daar heb ik een mooi atelier". Een groot deel van het verhaal heeft hij dan al verteld. Een verhaal waarin Johan Kol laard pastoor Münster van de gevangenis in Siegburg cen traal stelt. „Een prachtmens. Ik had een geweldig contact met hem. Ik ben protestant. Maar we konden uitstekend met elk aar praten. Hij redde me regel matig de kop. Als ik weer wat uitgehaald had, dan zei hij, 'Jo han, wat heb je weer gedaan' en ging aan het werk om me uit Johan Kollaard bekijkt de engel Michael op een van de panelen die hij in 1943 schilderde. mijn benarde situatie te bevrij den. Ter nagedachtenis van die man wilde ik die panelen per se terug hebben". Twintig april 1941. Johan Kollaard en zijn broer werden in Utrecht gearresteerd. „Ik werd gepakt toen op mijn ezel een zelfportret stond. Dat por tret duikt straks in het verhaal nog op. Mijn broer en ik wer den ter dood veroordeeld. In het Oranjehotel in Schevenin- gen veranderde die straf in le venslang. Negen maanden zat ik in Nederland vast. Ik schil derde toen een kerk 'uit Utrecht. Ik was realist. Op een van muren was gekalkt, OZO. Oranje Zal Overwinnen. Dat stond dus ook op dat schilde rij". In december werd hij naar Duitsland gebracht. Via aller lei gevangenissen kswam hij te recht in Rheinbach. „Toen men wist dat ik schilderde kwam de bevelhebber van dat kamp met een foto vpn Frederik de Groote naar me toe. Of ik die wilde schilderen. Als ik het deed kregen de gevangenen twee extra boterhammen. Bis marck, Hindenburg, die schil derde ik ook. Daarna kwam hij met een foto van Hitier. Ik zei, die laat je maar door een nazi maken. Maar hij bleef zeuren". „De jongens zeiden, doe het nou maar, dan hebben wij ex tra brood. Hij bood me voor iedere gevangene vier extra Toen zei de pastoor, als je dat kunt, kan je ook grote schilde rijen maken". Promotie Zeeuwsch-Vlaan* ber zijn dertig gidsen bezig s begonnen", zegt Tiny Maen* ousiaste mensen zijn nu beg°n' tichting 62 touringcarondern® t kader van een studiereis va> ime en de SBBA, een belang®" irnemers. De tourmgcarorw® eisje over het kanaal van G®1 :n eindigt op de Hoekse kad^ at de ondernemers kennis ■euwsch-Vlaanderen te bie° KgJ*' de Putoor, als je eryen maken'. dat kunt, kan je ook grote Johan Kollaart: 'Daarna kwam hij met een foto van Hitier. Ik zei, die laat je maar door een nazi maken'. boterhammen aan. Toen zei ik, okay, maar ik schilder hem zo als ik hem zie. Hij ging ak koord. Toen ik klaar was, liet ik hem het schilderij zien. Hij riep uit, das ist unsere führer nicht, das ist eine verrückte. Ik had hem namelijk als een vol slagen idioot geschilderd". Johan Kollaard was de gebe ten hond. Ondanks de belofte van de bevelhebber dat hem niets zou overkomen, werd hij op transport gezet naar een vernietigingskamp. „Naar een celwollefabriek, in de buurt van Siegburg. Daar werd ge werkt met zwavelkoolstof. Gasmaskers dragen was er echter niet bij. Veel mensen stierven. Toen aan Berlijn ge vraagd werd gasmaskers te sturen, was het antwoord, die krijgen jullie niet. We hebben meer gevangenen dan gasmas kers". In het kamp ontmoette ik een Tsjechische jood, Isaac Silber- stein. Ik vergeet hem nooit. Toen ik hem aansprak zei hij, pas op, ik ben Jood. Wijzend naar de bewakers zei ik, ik ben christen en niet bang voor hen. Hij was de enige van vijftig fa milieleden die nog in leven was. De rest was vergast. Hij zei, ik heb zoveel verdriet, ik heb geen tranen meer. Ik kreeg het er ontzettend moeilijk mee. Alles borrelde naar boven". Johan Kollaard werd ziek en woog op een gegeven moment nog 37 kilo. „Een dominee, Lan- gensiepen, nam contact op met de pastoor van Siegburg. Ze haalden me weg uit het kamp. In Siegburg kwam ik eerst in een fabriek terecht en daarna bij een buitencommando. Moest ik bij twintig graden vorst ijzeren stangen loswrik ken. De pastoor vertelde me la ter dat lij me daar expres gezet had omdat ik dan extra eten kreeg. Vervolgens moest ik zes weken lang in de kapel van de gevangenis kalk van de muren schrapen. Toen de pastoor op een gegeven moment het zelf portret zag, ja, dat was telkens, meeverhuisd, zei hij, schilder maar eens een kopie van de boodschap van Maria. Dat deed ik, twee tabernakelluiken. De kerkschilder uit Utrecht kreeg in Siegburg de leiding over het schilderen van de ka pel in de gevangenis. Een van de opdrachten was, schilder de beschermheilige van justitie, de engel Michael. „Ik maakte voorstudies. De gevangenen poseerden. Ik las de bijbel en stelde me voor hoe het is.' Het werden twee tweeluiken. De verrijzenis, de paasmorgen op het ene paneel. Op het andere paneel vlucht de dood. Die pa nelen zaten aan de linkerkant van het altaar. Aan de rechter kant de opening van de hemel en de aartsengel Michael. Kom, ik zal het laten zien". Op een van de panelen staat de duivel, met hoorntjes die SS-tekens voorstellen. „Die dingen kon ik niet laten. Toen de pastoor dat zag, zei hij, man, jij bent hondsbrutaal, maar laat ze staan. Het is goed zo. Die pastoor, werkelijk, een prachtmens. Hij had wel eens een vergadering met de bis schop van Keulen. Werden er sigaren gerookt. Maar die mochten niet helemaal opge rookt worden. Hij verzamelde dan de overgebleven stukken, die waren voor de gevangenen. Die man was fel anti-nazi. Hij liet dat duidelijk merken". Als Johan Kollaard voor de pa nelen staat, de vingerafdruk ken ziet, de fletse kleuren, is het een tijd stil. „Ja, toen ik het na al die jaren zag, kreeg ik tranen in mijn ogen. In Duits land heb ik er een half jaar aan gewerkt. Iedere dag. Kijk, op die paneel heb ik de opening van de hemel geschilderd. En gelen met bazuinen, de eerste engel met een palmtak. Toen de pastoor dat zag, zei hij, kan dat zo wel. Natuurlijk zei ik, in de hemel is zeker blijheid, vreug de. Ik ben blij dat de panelen in Nederland zijn, dat ik ze terug heb. Voor die pastoor. Die man is gestorven voor de gevange nen, vlak voor de bevrijding. Die man hadden ze heilig moe ten verklaren". Voor de open haard vertelt hij verder en zegt dat het zeker opgeschreven moet worden. „Ik hielp mee met het begraven van de gevangenen. Samen met de pastoor en acht andere ge vangenen. Op een dag liepen we met zijn tweetjes naar het kerkhof. Hij hield me staande en vroeg, Johan, weet je waar de anderen zijn? Ik zei ja, ge storven aan vlektyfus. Maar ik ben niet bang om te sterven, antwoordde ik. We Hepen ver der en aangekomen bij het graf bad hij. God, als een van ons beiden er niet meer is, wees hem genadig. Drie dagen later vonden ze hem op zijn bed. Ge storven aan vlektyfus. Zijn brevier lag open bij de psalmen waarover wij zo vaak gespro ken hadden". Veertien dagen later kreeg Jo han Koüaart zelf vlektyfus. -stuur van Terneuzen i nader onderzoek in te .ng van de bodem op de euwe Albert Heijn en de Heidemij toonde echter ]dat het om zeer plaatse- verontreinigingshaarden Op de plaats waar jaren den oUe en benzinetanks een tankstation in de kd zaten heeft de gemeente ïewel geen monsters laten |en. an Rooijen is echter de me- toegedaan dat de ge- jnte haar verplichtingen loende heeft nagekomen. hebben de bouwlokatie la- emonsteren en de resulta- van de onderzoeken waren verontrustend. Stuiten we chter bij de graafwerk- heden en de sloop stoffen i die niet horen in de bodem i te zitten, dan zullen wij terstond opgraven en weg- |ren. Dit om aUe risico's te lijden." vier jaar en twee maan den zat de kunstschilder Johannes Kollaard tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangen. Twintig april 1941 pakten de Duitsers hem op in Utrecht. Samen met zijn broer werd hij ter dood veroordeeld. Dat werd later omgezet in le venslang. Kollaard kwam J uiteindelijk terecht in de I gevangenis in Siegburg. Daar had hij een goed con- i tact met pastoor Münster j die hem vroeg voor de ka pel van de gevangenis twee I tweeluiken te schilderen. Kollaard deed dat. Na de bevrijding keerde hij nog twee keer naar Siegburg nabij Bonn terug. Tijdens de laatste reis rijpte het idee de panelen naar Ne derland te halen. Dat leek niet te lukken. Ondanks de i hulp van zijn zoon Joop en I Duitse vrienden. Tot vo rige week donderdag. Toen kwam het verlossende te- I lefoontje. De panelen wa ren op weg naar Neder land. Na 44 j aar, een week voor zijn zeventigste ver- jaardag. Door Romain van Damme

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 23