De derde geboorte van baby Renee
Economische sancties blijken niet te werken
even..L
UITBLAZEN
IN VIERDE
Terug naar
de boerderij
Ontvoering
niet echt
unieke zaak
Vluchten kan ni
-DESTEM-
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 4 NOVEMBER 1988
PAPIER
VOOR UW PEN
Mies
Papa Wojtyla
Ginjaar-Maas
PAPIER
VOOR UW PEN
DE STEM BINNENLA
De Koning:
pensioenen
omlaag
Beslissing kerncent
DE STEM CO
~jr -jS en weder dienen-
9 I de, schreef ik vorige
week, verschijnt de
eerstvolgende column vol
gende vrijdag. Dat is van
daag. 'Us en weder die
nende' is een slag om de
arm, het cliché van een
bijgelovige die vreest dat
een al te stellige aankondiging
het lot en de goden verzoeken
is. Over bepaalde cliché's moet
echter niet te luchtig worden
gedaan, want het scheelde maar
weinig of ik had eerder deze
week met zwaarbeladen auto
en al onderaan een berghelling
gelegen.
Toen ik dat cüchê neer
schreef kon ik niet vermoeden
dat ik dagen later over een
beijsde, éénsporige bergpas
zonder vangrail zou rijden. De
stroompjes, die anders continu
langs de helling over de weg
naar beneden sijpelen, waren
bevroren en tussen de plakken
ijs was de weg dik berijpt. De
confrontatie met het ijs was on
verwacht, net toen we aan de
afdalig begonnen waren en vlak
voor een rechterbocht, waar
achter slechts verte te zien was
en diepte te vermoeden. Het
waren een paar benauwde se
conden en het eerste waaraan
ik dacht was niet een val- en
rolpartij, maar het cliché dat ik
vorige week vrijdag in deze ru
briek had gebruikt.
Het had die (zondag)nacht
in de bergen van Wales acht
graden gevroren. Op reis ben ik
altijd vroeg wakker en de zon
was nog niet op toen ik het
condenswaas van mijn slaapka
merraam veegde en zag dat vel
den en bomen dik onder de rijp
zaten, alsof het gesneeuwd had.
Toen even later de zon uitsteeg
boven de lage heuvelrug in de
verte, veranderde het berijpte
landschap in een glinsterend
roodkoperen sprookjesland. Ik
schoof het raam omhoog en
snoof de prikkelende vrieslucht
op, vermengd met de geur van
koemest en schapen.
We hadden de nacht door
gebracht op Moat Farmde
boerderij van Wyn en Gwyneth
Jones, niet ver buiten het stadje
Welshpool dat befaamd is om
zijn maandagse schapenmark-
ten. Van Wyn zagen we niet
veel want die heeft elke dag
tweehonderd zelfgefokte Frie
zen te melken. Gwyneth is de
gene die huis en keuken be
stuurt, de gasten ontvangt, te
eten geeft en te slapen legt.
Voor haar (betalende) logés
heeft zij drie slaapkamers, een
mooie oude eetkamer met een
groot houtvuur en een zitkamer
ter beschikking. Ze kookt voor
treffelijk en met haar kamers
heeft ze een tijd geleden de
Gwobr Ffermdy Cymru gewon
nen, de Welse Prijs voor Boer
derij-pensions.
Gwyneth is ergens in de
veertig, vriendelijk op een wat
schuchtere manier en misschien
iets té bezorgd dat ze het haar
gasten niet genoeg naar de zin
maakt. Een jaar of acht gele
den, vertelt ze, de kinderen
werden al wat groter, werd ze
geattendeerd op een cursus in
het naburige Newtown, waar je
kon leren hoe je een farm gues
thouse moest runnen.
WIM KOCK
Met vijven, allen vriendin
nen sinds de schooljaren en ge
trouwd met boeren, besloten
ze, na de cursus te hebben afge
maakt, een pension te begin
nen. Ze gingen tegelijk een sa
menwerkingsverband aan en
een paar jaar geleden vonden
ze zelfs aansluiting bij een nog
groter, vrijwillig verband
- Welsh Rarebits - waarin ook
zorgvuldig geselecteerde, klei
nere zelfstandige hotels samen
werken. Gwyneth Jones lijkt
zelf nog altijd een beetje ver
baasd over dit getimmer aan de
weg en bloost licht als ze de
glanzende brochure toont
waarin 'de vijf als groep in full
colour zijn opgenomen.
Rond de tijd dat Gwyneth
Jones aan haar cursus begon,
logeerden wij met de al bijna
volwassen kinderen voor het
laatst op een andere boerderij
in Wales. Het was de laatste
keer dat de kinderen mee op
vakantie gingen. Mijn vrouw en
ik dachten dat we voortaan met
z'n tweeën wel voor hetzelfde
geld in hotels terecht konden.
Boerderij-pensions, dat dacht
ik tenminste, waren voor ons
een gepasseerd station. Een
mens raakt immers gauw ver
wend, wil steeds meer privé-fa-
ciliteiten op zijn kamer hebben;
zo weinig mogelijk - en zéker
geen sanitaire voorzieningen-
met anderen hoeven delen. Ho
tels dus, maar intussen blijkt
op de vakantieboerderij de tijd
ook niet stil te hebben gestaan.
Op mijn viersterren-hotel-
kamer in Chester denk ik terug
aan Moat Farm. Natuurlijk
kan een pension niet op tegen
de aanvullende faciliteiten die
hotels bieden: sauna, fitness
centre, squash kelder, zwembad
en weet ik wat ze allemaal be
denken om aan hun sterren te
komen. Gaat het om basiscom-
fort, de kamer, dan doen de ka
mers van Gwyneth Jones nau
welijks onder voor die van het
hotel. Kleuren-tv, wekkerradio,
douche met wc, koffie- en thee
zetapparaat, schrijf- of toiletta
fel: de boerderij biedt dat ook
allemaal. In het hotel is de in
richting neutraler. In de kamers
van Moat Farm heeft mevrouw
Jones haar persoonlijke smaak
kunnen botvieren, een uitge
sproken vrouwelijke smaak, zo
dat wat ik als de schrijftafel
pleeg te beschouwen, bij haar
iets iets al te nadrukkelijk een
toilettafel is.
Op de boerderij zag ik de
zon opkomen boven golvende
velden. In Chester boven de
rommelige contouren van de
achterkant van een straat. Mis
schien kan ik in Brittannië
voortaan maar beter weer naar
een boerderij gaan. Dan kan ik
ook ophouden met klagen over
de torenhoog gestegen hotelta
rieven daar.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllfr
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
J 24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. f 1,- per maand,
J 1,90 per kwartaal, j 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Ranlrrolatioc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5
Door Marja Klein Obbink
en Paul de Schipper
Baby Renee heeft pech ge
had. Hij was de baby met
zwart haar die het dichtst
bij de deur lag.
Dat heeft tot een tragisch,
maar toch goed afgelopen
avontuur geleid waarvan het
nu bijna twee weken oude
kind pas veel later zal horen.
Het verhaal van baby Re-
nee is het verhaal van de baby
die drie keer werd geboren.
Een reconstructie op basis
van mededelingen van de
Dordtse politie.
Renee kwam ter wereld op
donderdag 19 oktober als eer
ste kind van Bettie (29) en
Kees Bos (42). Dat gebeurde in
het Merwedeziekenhuis in
Dordrecht. Vijf dagen later
bevond Renee zich nog in de
wiegenkamer van het zieken
huis.
Zondagnacht om 00.30 uur
sloop een jonge vrouw (21) via
een zij-ingang het ziekenhuis
binnen. Bekend terrein? Wel
licht, want de vrouw was eer
der in de psychiatrische afde
ling van het ziekenhuis ver
pleegd (PAAZ-afdeling). „Na
26 augustus", aldus de politie.
Over wat er verder ge
beurde het relaas van de D.
Schoneveld, leider van het re
cherche-bijstandsteam: „Ze
wilde een baby met zwart
haar en Renee heeft dat en lag
het eerst bij deur. Ze heeft 'm
gepakt en in een draagzak ge
daan en is weer via de zij-in
gang vertrokken".
Op weg naar de zij-ingang
liet de vrouw een stapelij e pa
pieren vallen, waaronder een
agenda, identiteitspapieren en
een bankpasje. Ook liet ze een
briefje achter met daarop het
opschrift 'Eén baby 7.500 gul
den, haven Vlissingen' en het
tijdstip 12.50 uur. Het zou een
dwaalspoor blijken.
De vrouw stapte met de
baby op de fiets en reed de
nacht in op weg naar haar
flatwoning in de Dordtse To
renstraat.
Van onze verslaggevers
DORDRECHT - De ontvoe
ring van baby Renee uit het
ziekenhuis in Dordrecht is
niet uniek voor ons land. In
december 1982 deed zich in
Zaandam al een soortge
lijke zaak voor.
Uit het Sint Johanneszie-
kenhuis in die stad ver
dween toen een acht dagen
oude baby. Een 45-jarige
vrouw bekende na een dag
dat ze uit eenzaamheid het
kind had meegenomen.
Deze ontvoering haalde
alleen de plaatselijke pers.
De directie van het zieken
huis 'De Heel' in Zaandam,
waarin het Johannes na
een fusie opging, toonde
zich donderdagavond ver
baasd over de publiciteit
rond de baby uit Dordrecht.
Uit het Zaandamse zieken
huis verdween de afgelopen
jaren nog een enkele keer
Gisteravond werd de derde geboorte van baby Renee gevierd: medewerkers van de
Dordtse politie deelden beschuit met muisjes uit. - fotoanp
een baby, maar dat hield
verband met familievetes.
In maart 1985 werd uit
het ziekenhuis RKZ in Hil
versum een negen maanden
oud kind meegenomen.
Deze baby leed aan hersen
vliesontsteking. De moeder,
die uit de ouderlijke macht
was ontzet, haalde haar
zoontje weg. Moeder en
kind werden in Den Helder
teruggevonden.
In juli 1985 verdween uit
het Academisch ziekenhuis
in Groningen een acht
maanden oude baby. De da
der bleek een man uit Oos-
terwolde, die zo wilde voor
komen dat zijn vriendin, de
moeder van het kind, bij
hem zou weglopen. De poli
tie liet de aan het ruziënde
paar zelf over.
In de vroege maandagmid
dag reed ze naar het Dordtse
stadhuis om 'haar baby' bij de
burgerlijke stand aan te ge
ven. De ambtenaar legali
seerde de tweede geboorte
van baby Renee met de naam
Nicolaas.
In het ziekenhuis wordt de
ontvoering om 01.00 uur ont
dekt. Het Recherche-bij
standsteam Zuid-West-Ne
derland komt in aktie. Al in
de loop van de morgen wer
ken er 25 politiemensen aan
de zaak. De informatie naar
buiten toe is mondjesmaat.
De politie ontwikkelt een
vijf sporenbeleid. De moge
lijkheden in volgorde van be
langrijkheid:
1 Het wegnemen van het kind
met het oogmerk van ver
koop. Reëel vanwege het pa
piertje dat bij de rechercheurs
inmiddels 'het baby briefje'
heet. Dit spoor heeft eerste
prioriteit. Het leidt naar de
veersteiger van de Provin
ciale Stoombootdiensten Zee
land in Vlissingen (vertrek
tijd 12.50 uur). Daar komt de
trein aan, daar is een vlucht
weg, maar het leidt tot niets.
2 Psychische probleemgeval
len. Uit verhoren van zieken
huispersoneel is gebleken dat
er op de baby-afdeling recent
personen zijn geweest die al
dus de politie „niet als patient
herleidbaar waren".
3 Wraak, met als achterlig
gende gedachte het jonge ge
zin Bos te treffen.
4 Ontvoering voor losgeld.
Wordt al snel als minder aan
nemelijk beschouwd, want er
wordt niets geëist.
5 Beroepsfout (verwisseling
van baby's). Al de nacht van
de ontvoering wordt die mo
gelijkheid onderzocht en met
een verwordpen. „Er blijkt
geen aanleiding toe".
Twee dagen na de ontvoe
ring arresteert de politie een
33-jarige Rotterdammer van
Turkse oorsprong als ver
dachte. Een paar dagen blijft
het stil.
Ondertussen blijft er een
stroom van tips binnenkomen,
in totaal 400. Aan het onder
zoek werken nu 40 tot 50 man.
Ze maken soms dagen van 15
tot 20 uur.
De Rotterdammer wordt
zondagavond vrijgelaten. Hij
liet een jaar geleden de papie
ren in een telefooncel liggen
die in het Merwedeziekenhuis
zijn gevonden, maar dat be
wijs is niet afdoende. Later
zal de ontvoerster bekennen
dat zij die papieren uit de te
lefooncel heeft meegenomen.
Zij woonde toen zelf ook nog
in Rotterdam.
Dan komt er een, wat de
politie achteraf 'zeer serieuze
tip' noemt, binnen. Het is een
bericht van de Raad van de
Kinderbescherming aan de
Dordtse hoofdofficier van
justitie. Via een vertrouwens
arts loopt het spoor naar de
vrouw in de Torenstraat.
Woensdagavond, eergiste
ren, begint de politie het pand
te schaduwen. Donderdag
morgen om 10 uur belt de re
cherche aan: geen gehoor.
„Toen hebben we de deur
weggenomen", aldus Schone
veld, de chef van het bij
standsteam. In de woning
vindt de politie niet alleen
baby Renee en de pseudo-
moeder, maar ook ba
bykleertjes en een kompleet
ingerichte babykamer.
Uit vergelijking van vin
gerafdrukken blijkt dat het
deze vrouw is geweest die 'het
babybriefje' in het Merwede
ziekenhuis heeft achtergela
ten. Ook de handschriftverge
lijking is belastend. Het is dan
een afgeronde zaak.
Andere daders? „Vrijwel
zeker niet", aldus T. Stehou-
wer, hoofd van de justitiële
dienst van gemeentepolitie
Dordrecht.
Niet alle motieven zijn dui
delijk. Stehouwer, gister
avond tijdens de alles-ophel-
derende persconferentie: „Ze
wilde dolgraag een kindje.
Dat is al uit de verhoren ge
bleken".
Kort voor die persconferen
tie in het politiebureau vier
den de Dordtse speurders de
derde, definitieve geboorte
van baby Renee. Kantine-
personeel deelde beschuit met
muisjes rond. „Het idee van
een inventieve geest hier op
het bureau", aldus Stehouwer.
Een lid van het bijstands
team zegt na afloop over de
nog verrassend vlotte ontkno
ping: „Als politieman mag je
bidden dat elke zaak zo af-
loopt. Het is natuurlijk een
criminele daad, maar eigen
lijk is het heel, heel erg zie
lig".
Door Frits Kemperman
ECONOMISCHE sancties
zijn een middel dat altijd
veel discussie oproept.
Vragen over effectiviteit,
kosten en samenwerking
blijken vaak moeilijk te
onderbouwen, meestal
overheerst het sentiment
en wordt er vanuit het ge
voel geargumenteerd. En
bij economische sancties
denkt iedereen aan Zuid-
afrika.
Het Nederlandse Instituut
voor Internationale Betrek
kingen 'Clingendael' heeft een
boekje uitgegeven waarin het
fenomeen 'economische sanc
ties' vanuit verschillende
kanten wordt belicht met als
doel het bij elkaar brengen
van alle argumenten voor en
tegen een economische boycot.
Op die manier kan men snel
beoordelen of een boycot nu
wel of juist niet het beoogde
effect zal hebben.
Het wordt snel duidelijk
dat economische sancties een
verschrikkelijk moeilijk te
hanteren middel zijn. Per slot
van rekening is geld een van
de belangrijkste drijfveren in
het wereldbestel. Er zijn altijd
mensen of landen te vinden
die de regels willen ontduiken
of op een speciale manier met
de interpretatie omgaan.
Maar niet alleen mensen ken
nen een dergelijk gedrag, ook
landen en verdragsorganisa
ties - VN, NAVO en EG - blij
ken op die manier met econo
mie en geld om te springen.
Hierdoor is de economische
sanctie een moeilijk te hante
ren middel en dat is meteen
de zwakte ervan. Bij economi
sche sancties wordt als excuus
- om het niet te doen - meteen
de effectiviteit genoemd. Een
sanctie heeft altijd een effect
maar of dat effectief te noe
men is, blijft de vraag want
dat is niet of nauwelijks te
meten.
Een voorbeeld van onmeet
bare gevolgen is de olieboycot
van de Arabische wereld van
Nederland in 1973. Omdat mi
nister Van der Stoel zich te
pro-Israël had uitgelaten,
draaiden de Arabieren de
oliekraan dicht. Er is nu sinds
1973 wel een verandering in
het denken in Nederland over
de palestij nen waar te nemen
maar of dat door de, enkele
maanden durende, olieboycot
komt blijft de vraag. Doel van
de Arabieren was een ket
tingreactie. Nederland zou de
VS kunnen overtuigen en die
zouden vervolgens Israël
weer kunnen bewegen om een
ander beleid tegen de Pales
tij nen te gaan volgen. Als we
het resultaat bekijken heeft
de boycot maar weinig effect
gehad.
Een onderzoek van de
Rijksuniversiteit Groningen
naar het effect van vier eco
nomische sancties van de
Verenigde Staten laat zien dat
een sanctie slijt: hoe ouder de
sanctie wordt, hoe minder
kans van slagen er overblijft.
In dit onderzoek is gekeken
naar het effect van de sancties
tegen Libië, Zuidafrika, Iran
en Panama. Duidelijk is dat
de sancties tegen Libië tot
mislukken gedoemd zijn en
die tegen Panama alle kans
van slagen hebben. De sanc
ties tegen Zuidafrika en Iran
zijn niet kansloos. Wel is de
aanvankelijk nog redelijke
kans van slagen van de sanc
tie tegen Zuidafrika na vijf
jaar gehalveerd.
De kosten-baten bereke
ning van economische sanc
ties valt in het nadeel van
sancties uit. Uit een onder
zoek naar 91 gevallen van na
oorlogse sancties blijkt dat 59
gevallen onsuccesvol zijn, bij
35 gevallen de schade voor het
doelwit slechts 0,1 procent van
het nationaal inkomen be
draagt en dat in 27 gevallen
(de meest succesvolle) de
schade één procent van het
nationaal inkomen is. De to
tale sanctieschade sinds de
Tweede Wereldoorlog be
draagt slechts een half pro
cent van de wereldhandel.
Een nuttige maatregel is de
positieve sanctie. Om een land
te stimuleren bepaalde maat
regelen te nemen, kun je het
belonen als het die maatregel
neemt. Dit functioneert het
beste in samenhang met ne
gatieve sancties. Als een land
geen maatregelen neemt kun
je daarna overgaan tot straf
maatregelen.
Algemeen wordt nu aange
nomen dat een land niet indi
vidueel sancties moet nemen
want dan is het effect, maar
vooral de veel belangrijkere
signaalfunctie, te gering.
Daarom worden economische
sancties voortaan vaak in in
ternationaal verband geno
men. Vooral de Verenigde Na
ties en de Europese Gemeen
schap zijn belangrijke instru
menten, de NAVO blijkt hier
voor minder geschikt.
De NAVO is vooral een mi
litair bondgenootschap
waarin alleen stappen wor
den genomen als alle leden
het met elkaar eens zijn, en
dat komt zelden voor ten aan
zien van economische sanc
ties. De laatste maatregelen
zijn uit 1981 naar aanleiding
van de situatie in Polen, tegen
Polen en de Sovjetunie ge
richt. De NAVO heeft dan als
voordeel dat ze snel kan han
delen. De hele procedure om
de maatregelen in gang te zet
ten was binnen twee maanden
rond. Maar veel verder dan
maatregelen tegen het Oost
blok komt de NAVO niet. En
Rusland is door zijn grootte
en grondstoffenrijkdom nau
welijks te treffen met econo
mische sancties.
De VN lijkt op dit moment
het het beste forum voor
sancties. Al voor de Tweede
Wereldoorlog nam de voorlo
per van de VN, de Volken
bond, economische sancties
tegen Italië naar aanleiding
de inval in Etiopië in 1935.
Deze sancties mislukten hele
maal. De internationale ge
meenschap wilde wel stappen
tegen Italië maar het werkte
absoluut niet.
In de VN werden sinds de
oprichting in 1948 wel vaak de
mogelijkheden van sancties
besproken maar meestal te-
vergeeft. In 1965 werd er een
boycot tegen Rhodesië afge
kondigd. Deze liep tot de
anafhankelijkheid in 1979. De
sancties van de VN tegen
Zuidafrika zijn echter nooit
zover gegaan als tegen Rho
desië. Wel is Zuidafrika de
absolute topper wat betreft de
discussie binnen de VN over
maatregelen.
In 1977 werd besloten tot
economische dwangmaatre
gelen tegen Zuidafrika. Dit
was voor de eerste keer dat
zoiets tegen een lidstaat ge
beurde (Rhodesië was géén
VN-lid). Verder dan dit ver
plichte wapenembargo (ver
bod op import van wapens uit
Zuidafrika) is de VN niet ge
gaan. Er is wel opgeroepen tot
een vrijwillige wapenboycot
(export van wapens naar
Zuidafrika) maar uitbreiding
van economische sancties
wordt tegen gehouden door de
grote handelspartners van
Zuidafrika en dat zijn de Ver
enigde Staten, Engeland en
Frankrijk, drie van de vijf,
met vetorecht begiftigde, per
manente permanente leden
van de Veiligheidsraad van de
VN. De maatregelen van de
VN zijn overigens niet tegen
de Apartheid gericht maar te
gen de bedreiging van de
vrede en veiligheid door
Zuidafrika.
Tenslotte is ook de EG ac
tief op het gebied van econo
mische sancties. In de jaren
tachtig heeft de EG sancties
genomen tegen Turkije (van
wege de mensenrechten) Ar
gentinië (Falklandoorlog) en
Syrië (stopzetting wapenle
veranties). De EG heeft de
pretentie een gezamenlijk
buitenlands beleid te voeren
en probeert daarom een geza
menlijk standpunt tegen
Zuidafrika in te nemen.
Vooral omdat de VN niet tot
sancties tegen Zuidafrika
komt, wordt nu geprobeerd
om de EG sancties te laten ne
men, maar de meeste lidsta
ten willen liever zelf hun be
leid inzake Zuidafrika bepa
len. EG lidstaten zijn vooral
bang voor de gevolgen voor
hun eigen economie.
Ook speelt de angst mee
voor een massale remigratie
vanuit Zuidafrika, er wonen
honderduizenden blanken
met Europese nationaliteiten,
waaronder 50.000 Nederlan
ders, die bij een eventuele af
schaffing van de apartheid
naar Europa komen. De han
delscijfers van de EG met
Zuidafrika vertonen nog
steeds een stijgende lijn, zo
wel voor invoer als uitvoer.
Het argument dat Zuidafrika
een grondstoffenmonopolie
heeft is ook onjuist, anders
was er door Europese landen
allang en noodvoorraadplicht
afgekondigd. Voor het EG-be-
leid is vooral de houding van
de VS van belang. De grote
EG-leden Groot-Brittanië en
de Bondsrepubliek kijken
vooral daarheen wanneer zij
hun beleid bepalen.
Economische sancties zo
blijkt uit het boekje van Clin
gendael moeten vooral wor
den gezien als een uiting van
morele verontwaardiging.
Het economische aspect van
de zaak is moeilijk meetbaar
en discutabel. Maar korte, re
solute acties zullen altijd een
belangrijk signaal blijven.
Rozemond, S., (red) Economische
Sancties, 's-Gravenhage 1988/
uitg. Clingendael Cahiers, nr. 10
Buiten de mensen, die vo
rige week bij de 'show' van
Mies hebben zitten genieten,
zijn er ook mensen, (o.a. on
dergetekende) die zich ma
teloos hebben geërgerd aan
deze schijnheilige verto
ning. Wat was men toch be
wogen met de gehandicapte
medemens! Het droop er als
het ware vanaf. Als men dit
gevoel wil vertalen in recla
me, heeft het nog succes ook.
Degene, die van reclame
houdt, kwam dan ook heel
goed aan zijn/haar trekken.
Het doel heiligt de midde
len, niet waar?
Ter meerdere eer en glorie
werd deze vertoning opge
luisterd door de aanwezig
heid van zg. bekende Neder
landers, blijkbaar moesten
zij het bewijs leveren van de
geloofwaardigheid van het
doel. 'k Kan me voorstellen,
dat vele gehandicapten, bij
het aanschouwen van dit al
les, gedacht hebben, daar
gaan we weer, we moeten
het hok weer in. Of het
mens-zijn afhankelijk is
van het gemis of het niet
kunnen gebruiken van be
paalde ledematen. Bij de
Para-Olympische Spelen op
Papendaal viel er te genie
ten. Geen zielig gedoe, maar
echte topsport. Veel be
kende Nederlanders ben ik
daar toen niet tegengeko
men. De pers en andere me
dia schonken praktisch geen
aandacht aan dit gebeuren.
Maar - we kunnen weer
rustig gaan slapen, we heb
ben het weer gefikst. Zo'n
klein volk is toch maar tot
grote daden in staat, niet
waar? De vraag blijft echter
(mocht het toch allemaal
echt zijn): Waarom kunnen
de spelen in Assen niet nor
maal geregeld worden?
Kwestie van mentaliteit
misschien? Het antwoord
hierop moet ik schuldig blij
ven.
Zundert
B. J. v. d. Hart
Een paus voor deze tijd, een
jogi die mediteert, 'n grote
'meneer' die het Europees
parlement een visie op de
toekomst geeft, een man
naar mijn hart, die van be
weging houdt, en daarom
ook zelf de wereld intrekt
voor godsdienst en bescha
ving én waardigheid.
Papa Wojtyla. Die stem. Dat
gevoel voor dictie als hij
spreekt. Geen mysticus
maar wél, zoals de BBC-se-
rie (voortreffelijk!!!) laat
zien een zuivere geest die
tenminste nadenkt welke
kant het opmoet met de 'we
reld-familie'. Zonder er
meteen economische munt
uit te willen slaan. Dan wel
andere enge belangen na
streeft.
Een katholiek is een opti
mist, denk ik, die heus wel
weet dat Onze Lieve Heer
de cathechismus zelf niet
geschreven heeft en een
groter werk op het oog
heeft: namelijk het in een
punt laten samenvloeien
van techniek, wetenschap
en godsdiensten.
Ik vind het daarom zo
uitmuntend dat papa Woj
tyla de nadruk legt op de
menselijke waardigheid,
niet omdat het zo lekker al
gemeen en humanistisch
klinkt, maar omdat het
haaks staat op de platheid
van de omgang, de ethiek en
de moraal vandaag de dag.
Een zichzelf respecterend
individu die bewust leeft,
nadenkt en mediteert is de
lief van zijn naaste. Zo zit
dat denk ik dan.
Wat je tégen deze paus
kunt hebben is dat hij on
wrikbaar is, precies lijkt te
weten waar hij op afstevent,
in de wandelgangen van het
Vaticaan soms een Ita
liaanse kardinaal de schrik
in de benen jaagt, wat teveel
gevoel voor theater ten toon
spreidt, misschien wat te
modern zijn doel nastreeft,
niet dat hij geen innerlijk
heeft als voorbeeld voor ve
len.
Dat hij niet meteen van
de kakstoel in de bidstoel is
terecht gekomen, een nor
maal bestaan geleid heeft,
écht vroom' en godsdienstig
voorkomt zonder zalvend te
zijn, de BBC met humor te
woord staat, maakt hem
voor mij nog meer een man
die in het werk van Teil
bard de Chardin als een ini
tiator staat met progres
sieve bedoelingen en soms
een vaderlijk vermaan
'Papa Wojtyla' die titel
draagt hij met recht, vind
ik.
Breda
Rinie Maas
Graag wil ik reageren op
datgene wat er over de lijs
ten in het speciaal onder
wijs geschreven staat in De
Stem van 29 oktober (vraag
gesprek met mevrouw Gin
jaar-Maas). Volgens staats
secretaris Ginjaar-Maas
zijn deze lijsten niet langer
geworden. En zij noemt ge-
tallen. Getallen dat is voor
deze dame belangrijk. Voor
mij is mijn zoon belangrij
ker, die volledig in de kou
staat. Anderhalf jaar moet
hij wachten. Voorlopig zit
hij op de basisschool in een
klas met veertig kinderen.
Daar verzorgen twee part
time onderwijskrachten de
lessen.
FÊFg!
.ef®4
Als ouder kun je niet an
ders dan de huisarts raad
plegen. Immers medicijnen
kunnen een aardig lapmid
del zijn. Je kind regelmatig
thuis houden is ook een al
ternatief. Zo hopen wij het
schooljaar 1989-1990 te be
reiken. Dan pas kan hij le
ren met getallen om te gaan.
Nu op negenjarige leeftijd
zeggen getallen hem niets.
Hi] komt niet verder dan
één, één kind in de knel is
één teveel. Het wordt de
hoogste tijd dat de staatsse
cretaris ook deze trieste
werkelijkheid te horen
krijgt. Én daarna zou ze nog
eens moeten nadenken over
haar beleid.
Breda
A.M. Brondijk
Korte-Van Hemel
foto de stem/johan van gurp
Dee
ROTTERDAM (ANP) -
Minister De Koning
(Sociale Zaken) heeft in
Rotterdam tijdens een
studiedag over de ge
volgen van de vergrij
zing gewaarschuwd
voor te hoge pensioen
kosten.
De noodzakelijke stijging
van de pensioenpremies
betekent tevens een stij
ging van de arbeidskos
ten, waar ze deel vanuit
maken. Hierdoor zouden
werkgelegenheid en con
currentiekracht kunnen
worden geschaad, aldus
de bewindsman.
Eventuele maatregelen
om de pensioenkosten te
beperken moeten tot
stand komen in overleg
tussen werkgevers en
werknemers, zo zei de mi
nister. Hij deed echter wel
enkele suggesties.
De Koning bepleitte on
der meer een verkleining
tussen het in de pensioen
regeling vastgelegde pen
sioen van 70 procent van
het laatst verdiende bruto
loon en het vaak hogere
netto-pensioen. Dat kan
worden bereikt door loon-
bestanddelen als pen
sioenpremie of premies
geheel of gedeeltelijk bui
ten de pensioengrondslag
te houdea
va.
va
dr
be
vc
Di
m
he
VJ
di
hi
s1
Zij
mi
lei
zij
DEN HAAG (ANP) - Minister
groot dat de beslissing over he
nieuwe kerncentrales in 1989 kan
Tijdens het debat over zijn begrotin
minister voor het milieubeheer dat
zinningsstudie, die half oktober zou
1989 kan worden beëindigd.
Nijpels staat voorts op het stand]
bouw van eéri of twee nieuwe kerni
meerderheid door het parlement 1,
Brede Maatschappelijke Discussie o\
zo breed mogelijk draagvlak nodig,
eenstemming tussen de drie grote fr:
DEBOODCHAP VAN minister Nijpe
yneid niets te wensen over. Het is-
ons milieu en degene die vervuilt za
iedereen - van groot tot klein, van e
teerd0' - krijgt in de nabije toekd
Pe P'annen van Nijpels zullen op v
iath 9en van de Nederlandse be
on!* zo niet langer kan doorgaan
h n over de abominabele kwaliti
en de steeds verder gaande verzurir
egemiddelde Nederlander milieube
,i'® ommekeer in het denken heeft c
ge activiteit aangezet. Zij willen act
irali da9en 'n Den Haag is gebruil
ken met de 2'eli9e honderd miljoen I
- de milieuvervuiling af te stopt
-.r®'meer. veel meer geld op tafel r.
lan een kans van slagen te gever
-n.iio 00rheen principiële keuzes ml
3Jno fal bijvoorbeeld niet steeds or
Tnu a aan economische belangenl
dpnJ 5 'ar|dbouwers zullen de dans
icci discussies in de Tweede H
i/nnrl keliik geassocieerd met I
3ioan^ndeel is dat terecht. De inter
dinnor!v2uits,oot aan ammoniak
Toe delen is een ramp voor het c
brn£ m°e,en we oppassen dat de K
arnctirf°[ldel:)0k w°rdt uitgeroepen.
'en®1'9® bedreigers voor het milieu, ll
/an h boeren zou al te simpel zijrl
Becm?landere kant is de situatie de
anrtpr „arde maatregelen gebode
dolitipki2"en de boeren dat in hun f
aan tno hebben zij er echter
erhan 2l'n Minister Braks van Lani
de dra2?[plicdt om °P korte termijn
beer k°men. Vluchten in halfl
