Staten eisen beter toezicht op milieu
VERVUILING ZEEUWSCH-VLAANDEREN HOOGSTE IN NEDERLAND
Lozing blijft ruim
binnen de grenzen
nclcmon/
Meer geld voor wegen
in Zeeland hard nodig
Waleriiiaatschappij geeft Indonesië een ton
Bouwbedrijf
Zaamslag
is failliet
D66 bepleit groene energie
weekend
actie heeft
st kans op
ijzen die de
ofdprijs kan
spel, waarbij
ns maakt op
om in no-
'e Lotto-Na
dus zo snel
.ende winke-
n
bouw/toffen zundert
DINSDAG 1 NOVEMBER 1988
PVDA-FRACTIE WIL MEER PERSONEEL OP MILIEU-AFDELING
t27
TERNEUZEN - In Zeeuwsch-Vlaanderen is de
concentratie ammoniak die in bossen, vegetatie,
wateren en op de bodem neerslaat, het hoogst van
geheel Nederland.
Mest
Geschokt
BESCHOUWINGEN STATENFRACTIES:
BASF-DIRECTEUR ENDRES:
Middelburg - de nv
GEDEPUTEERDE W. DON: FONDS NODIG VOOR ALLERLEI VERBETERINGEN
A5^
5 Op
miljoenI
oeler
:elijk
zien
orstel
ki,.J
KEUKENS - BADKAMERS - KACHELS
TEGELS-BOUWMATERIALEN.
prinsenstraat 12, tel. 01696-6000
Geop. 9.00-18.00 u., zat. 9.00-16.00 u. Vrijd. koopav.
DE STEM
VAN ZEELAND
Van onze verslaggever
MIDDELBURG - Provin
ciale staten eisen een beter
toezicht op de naleving van
milieuwetten en -bepalin
gen in Zeeland. Daarvoor
moet het provinciebestuur
menskracht vrijmaken of
nieuw personeel aanstellen,
aldus de strekking van mo
ties waarmee enkele staten
fracties dreigen in him al
gemene beschouwingen
over de provinciebegroting
Aanleiding is de klaagzang die
GS zelf aanhieven in de aan-
biedingsbrief van de begroting:
voor 'handhaving' van milieu
beleid zijn absoluut onvol
doende mensen beschikbaar.
Het is feitelijk alleen de PvdA
die daarop reageert met een
roep om meer personeel. An
dere fracties stellen vragen bij
het functioneren van de mi
lieu-afdeling. Die zou zich
minder met 'papieren tijgers'
moeten bezighouden, zodat er
meer tijd overblijft voor con
troles in de provincie.
De CDA-fractie komt op dat
punt met een concreet voorstel:
laat de verschillende controle
rende instanties beter samen
werken, onder meer via een ge
automatiseerd systeem. De
fractie verwacht dat een derge
lijke aanpak 'een evenredige
vermindering van belasting bij
het provincie-apparaat teweeg
zal brengen'. Afhankelijk van
de reacties zal het CDA een
motie indienen.
GS zullen in hun reactie ook
de WD uitsluitsel moeten ge
ven over de mogelijkheden van
een betere controle op 'milieu
handhaving'. En het college zal
niet in de laatste plaats de
PvdA te vriend moeten zien te
houden. Deze fractie vraagt
niet alleen extra menskracht
op de milieu-afdeling, maar
ook nog eens meer geld voor
zaken als de natuurontwikke
ling op Neeltje Jans (250.000
gulden) en een milieufonds (een
ton). Traditiegetrouw sluiten
zowel klein-links als klein-
rechts zich aan bij pleidooien
voor een stringenter milieu-be-
leid.
D66 voert daartoe het Wes-
terschelde-beleidsplan, dat nu
in de maak is, op als voorbeeld.
Erop wijzend dat het nog lang
kan duren voor er weer ge
zonde vis in de Westerschelde
zwemt, vragen de democraten
van GS activiteiten op het ge
bied van 'bewustwording,
voorlichting, preventieve
maatregelen en last but not
least internationale regelge
ving'. Volgens de fractie valt in
een zaak als het schoonmaken
van de vuile Westerschelde niet
te ontkomen aan Europees be
leid. „Er is vrijwel geen voor
beeld te noemen waarbij zoveel
internationale, regionale, loca
le, economische en ecologische
belangen in het geding zijn."
Groot alarm om ammoniak
Van onze verslaggever
Onderzoekers Jan Roelofs en Anneke Houdijk van de
Katholieke Universiteit Nijmegen spreken in een giste
ren gepubliceerd rapport van 'enorm hoge concentraties
ammoniak'.
ond Ned. 3,19.45 uur
„Dachten we tot nu toe dat De
Peel in dit opzicht het meest
verontreinigde gebied was, in
Zeeuwsch-Vlaanderen is de si
tuatie bepaald niet minder", al
dus Jan Roelofs. Volgens hem
moeten de hoge neerslagcijfers
verklaard worden uit de zeer
hoge uitstoot van ammoniak in
België. Ammoniak is een van
de belangrijkste oorzaken van
de zure regen, die bomen en
struiken in Nederland momen
teel duchtig teistert.
Van onze correspondent
MIDDELBURG - De arron
dissementsrechtbank in
Middelburg heeft het
Zaamslagse bouwbedrijf
Sonke failliet verklaard. Bij
het bedrijf waren acht men
sen in dienst die van de een
op de andere dag aan de
slag konden bij het Terneu-
zense bouwbedrijf Immo-
teck.
Blijkens informatie van de
Bouw- en Houtbond FNV heeft
het failliete bedrijf tot de dag
van het faillissement de sala
rissen betaald. Maar diverse
premies en de vakantietoesla
gen zijn sinds juli niet meer
voldaan.
Het bedrijf was bezig met de
houw van acht premie-wonin
gen. Volgens curator mr. J. de
Kerf krijgt het faillissement
voor de kopers een financieel
staartje, want de woningen
vallen niet onder het Garantie
fonds. „Dat gaat de kopers
waarschijnlijk extra geld kos
ten", aldus De Kerf. Hij was
overigens blij dat het personeel
zo snel nieuw werk had gevon
den. Hij betwijfelde of uit de
boedel de achterstallige beta-
hngen nog wel gedaan konden
worden. „Het leed is in ieder
beperkt gebleven doordat men
zo snel ander werk heeft ge
vonden", zo meent hij.
Districtsbestuurder Henk
Lenting van de Bouw- en
Houtbond FNV bespreekt van
avond met de betrokken werk
nemers de ontstane situatie.
De Zeeuwse Milieu Federatie
(ZMF) is verbijsterd over de re
sultaten van het Nijmeegse on
derzoek. „Dit is bepaald een
onprettige verrassing", aldus
coördinator Jan de Vries. „We
wisten dat in het achtergrond-
niveau concentraties ammo
niak voorkwamen, maar de
buffercapaciteit is kennelijk
overschreden."
Grote boosdoeners zijn vol
gens de ZMF de bio-indu-
strieën in de aan Zeeuwsch-
Vlaanderen grenzende Belgi
sche provincie Oost- en West-
Vlaanderea De bio-industrie is
daar de laatste jaren enorm in
opkomst en daar plukt
Zeeuwsch-Vlaanderen de zure
vruchten van.
Volgens De Vries houdt de
ZMF nauwlettend de uitbrei
dingen van bio-industrie in
Zeeuwsch-Vlaanderen zelf bij.
Op België heeft men duidelijk
geen grip. „Toch is daar wel
iets aan te doen. Mest van var
kens en- runderen is de voor
naamste bron van uitstoot van
ammoniak. De uitstoot van
mestopslagplaatsen kan wor
den teruggedrongen en ook
kunnen strengere bepalingen
bij het uitrijden van de mest
hieraan een steentje bijdragen.
Direct ondergraven is het bes
te. Over het probleem van de
overbemesting spreken we dan
maar even niet", aldus De
Vries.
Uit het Nijmeegse onder
zoek, verricht op veertien
plaatsen in Nederland, blijkt
dat de verzuring in Zuidwest-
Nederland ernstiger is dan tot
nu toe aangenomen. Bovendien
blijkt dat de neerslag van stik
stof, en ammonium in het bij
zonder, in het zuiden en oosten
van het land driemaal hoger is
dan werd gedacht, terwijl die
langs de kust lager is dan werd
aangenomen.
De Stichting Natuur en Mi
lieu is geschokt door de bevin
dingen van de Nijmeegse on
derzoekers. „Willen wij het
grootste deel van onze bossen
behouden, dan moeten rege
ring, parlement en veehouderij
aanvaarden dat men nog dit
jaar begint met een forse in
krimping van de veestapel", al
dus een woordvoerder.
Van onze correspondent
ZAAMSLAG - Voor de
tweede keer werd zater
dag de nationale werkdag
in het landschap gehou
den. Vorig jaar was deze
dag voor het eerst opgezet
door het landelijk Overleg
Natuur- en Landschaps
beheer, om allerlei land
schapselementen als hout
wallen, knotwilgen, vee
drinkputten en hoogstam-
f ruitbomen niet in een snel
tempo te laten verdwijnen.
Het werk omvat niet alleen
achterstallig onderhoud,
maar ook steeds vaker aanleg
en vernieuwing. Ook in
Zeeuwsch-Vlaanderen ging
men in het kader van deze
dag aan de slag, onder auspi
ciën van de Stichting Land
schapsverzorging Zeeland.
Leden van natuurbeseher-
mingsvereniging De
Steltkluut waren naar Zaam
slag getogen om op het erf
van de familie Dekker aan de
Polderstaat een veedrinkput
op te schonen en wilgen te
knotten. Ook werden er en
kele hoogstamfruitbomen ge
snoeid.
Twee voor het woonhuis
staande perebomen werd zo
goed mogelijk in hun hoeda
nigheid van leiboom hersteld.
Onder de aanwezigen was
ook een aantal jeugdleden.
Gewapend met een sloot
haak en zagen gingen de deel
nemers de put en de wilgen te
lijf. De takken van de wilgen
werden vervolgens geschoond
met een zogenaamde hiep.
Een typisch bijltje met een
breed blad. Volgens voorzit
ter Van de Steltkluut Peter
Maas zagen de wilgen er ste
vig en netjes uit, maar was
het toch nodig dat ze geknot
werden.
De put werd met hand
kracht uitgebaggerd. Nor
maal doet men dit met een
Atlas-kraan, maar door de
ligging van de put ging dit
niet. In de put vonden de le
den niet alleen bruine kik
kers, maar werd ook een
kleine watersalamander ge
zien. In de kruin van een van
de wilgen was ook een lijster
bes te zien, die de knotwilg als
ondergrond benutte. Deze
was daar terecht gekomen via
de uitwerpselen van vogels en
gedijt prima in de vermolmde
kern van de wilg.
Het is dit jaar de bedoeling
Wilgen knotten in het kader van de nationale werkdag voor het landschap
FOTO WIM KOOYMAN
om regelmatig zaterdagen er
op uit te trekken voor derge
lijke onderhoudsbeurten, al
dus Peter Maas.
Binnen de
vereniging is al jaren een
knotwilgenploeg actief, die al
heel wat wilgen onder han
den heeft genomen. Alleen
ging men vroeger elke zater
dag aan het werk, waarbij het
voorkwam dat er te weinig
mensen waren om al het
werk te verzetten.
Nu neemt men een aantal
zaterdagen, waarbij men met
een grote groep goed kan
aanpakken. Ook het opscho
nen van veedrinkputten is al
geruime tijd binnen De
Steltkluut een punt op de ac
tiviteitenkalender. Mede door
deze werkzaamheden worden
deze typische landschapsele
menten met de bijbehorende
flora en fauna voor verdwij
nen behoed.
Van onze verslaggever
MIDDELBURG - Het
provinciebestuur moet
meer geld uittrekken
voor de Zeeuwse wegen.
Vrijwel alle statenfrac
ties bepleiten dat in hun
gisteren ingediende alge
mene beschouwingen
over de provinciebegro
ting 1989.
In de praktijk betekent het
dat GS af zullen moeten zien
van hun plan om 1,3 miljoen
gulden van de wegenuitke
ring van het Rijk te bestem
men voor onderhoud van de
Zeelandbrug.
Het CDA is het daar als
enige mee eens. Onder aan
voering van de WD bera
den de andere fracties zich
over manieren om de 1,3
miljoen gulden direct in de
wegen te stoppen. Afgelopen
vrijdag leverde het overleg
over de vraag waar dan het
geld voor de Zeelandbrug
vandaan moet komen, nog
geen resultaat op. Met uit
zondering van de kleine
rechtse fracties lijkt vrijwel
niemand er iets voor te voe
len om daarvoor tol te blij
ven heffen bij de brug.
De WD denkt dat GS met
het weghalen van de 1,3 mil
joen gulden voor maar liefst
vijftien miljoen gulden aan
investeringen in de ko
mendejaren weggooien. Dat
is niet alleen jammer omdat
knelpunten in het wegennet
niet kunnen worden opge
lost, maar ook vanwege de
werkgelegenheid. Het ziet er
naar uit dat tijdens de be
grotingsbehandeling door de
staten over deze kwestie een
motie op tafel komt.
De Westerschelde Oever
verbinding speelt in de dis
cussie op het ogenblik een
bescheiden rol. De meeste
fracties zijn in afwachting
van nader nieuws van Rijk
en provincie, al worden er
nu al duidelijk grenzen ge
steld aan de financiële bij
drage van de provincie. De
WD vindt .een jaarlijkse
'voeding' van de WOV-re-
serve met 2,1 miljoen gulden
voldoende. „Over financie
ringsopties van de WOV zo
als verlengde tolheffing
voor de Zeelandbrug en ver
hoging van de opcenten op
de motorrijtuigenbelasting
hoeft ons inziens dan ook
niet meer te worden ge
praat," aldus de liberalen.
De PvdA vindt opcenten wel
verantwoord, anderen laten
dat nog in het midden.
Van onze verslaggever
ANTWERPEN - Dr. Horst Endres, president-directeur van
BASF te Antwerpen, vindt dat Greenpeace bij de actie on
langs tegen BASF uitgegaan is van totaal verkeerd cijfer
materiaal over de lozingen van het chemische bedrijf in de
Westerschelde.
De hoeveelheden schadelijke
stoffen in het afvalwater van
BASF kloppen volgens Endres
van geen kanten. „Het gaat
maar om fracties van de door
Greenpeace genoemde hoeveel
heden," merkt Endres op.
Naar zijn mening is overi
gens Greenpeace niet de aan
gewezen instantie om te vertel
len aan welke voorwaarden
een bedrijf als BASF moet vol
doen.
„We hebben te maken met de
normen van de Belgische over
heid. Dat is de controlerende
instantie. We hebben de Belgi
sche voorschriften geaccep
teerd en we houden ons eraan.
Sterker nog: we zitten met onze
lozingen ver onder de toege
stane grenzen," deelt de top
man van BASF te Antwerpen
mee.
Het bedrijf streeft ernaar om
de eigen bijdrage aan lucht- en
waterverontreiniging nog ver
der te verminderen. In het ka
der daarvan heeft het bedrijf
een verbrandings- en een zui
veringsinstallatie gebouwd.
Voor milieu en veiligheid geeft
BASF op de Antwerpse rechte
roever dit jaar dertig miljoen
gulden uit.
In totaal heeft BASF er al
zo'n 126,5 miljoen gulden in
geïnvesteerd. Op de afdeling
milieu en veiligheid werken
permanent 146 mensen. Het ge
volg van deze inspanningen is
volgens Endres dat de hoeveel
heid stoffen, die in de Wester
schelde worden geloosd, vanaf
1970 danig is verminderd. In
1970 kwam per jaar nog ruim
honderd ton in de Wester
schelde terecht. Dit jaar is dat
volgens hem nog maar het
tiende gedeelte.
Van onze verslaggever
MIDDELBURG - In plaats
van met kern- of kolencen
trales, zou Zeeland school
kunnen maken met groene
energie, stroomopwekking
door gebruik te maken van
bomen en planten. Een
'kleine enthousiaste club'
van mensen uit akkerbouw,
agri-business en PZEM, zou
dat op gang moeten helpen,
aldus een pleidooi van D66
in de algemene beschou
wingen over de provincie
begroting 1989.
De fractie wijst erop dat de
technologie al voorhanden is,
vooral door baanbrekend werk
in Zweden, en dat de braaklig
ging in de akkerbouw soelaas
biedt om 'agri-energie' betaal
baar te maken. In Zeeland zou
den snel groeiend hout en be
paalde granen als brandstof
kunnen dienen. Het verbouwen
daarvan en het gelijktijdig te
rugdringen van de fossiele
brandstoffen zoals kolen, komt
het milieu ten goede: het broei
kaseffect wordt minder.
D66 staat met dit pleidooi
overigens nog vrijwel alleen.
Waar andere fracties de nuts
bedrijven in Zeeland onder de
loep nemen, maken ze zich
vooral zorgen over de fusies die
zowel de PZEM als de WMZ te
wachten staan. De PZEM gaat
als produktiebedrijf op in de
'Energieproducenten Zuid', ter
wijl er ook gevordere plannen
bestaan om de PZEM als distri
butiebedrijf te koppelen aan de
watermaatschappij WMZ.
De PvdA wil weten hoe het
daarmee staat, het CDA is be
zorgd over de gevolgen voor de
kleinere verbruikers van water
en stroom. 'Ondoelmatigheid
zal zich vooral op hen wreken'.
De fractie wil daarom alle acti
viteiten van beide bedrijven
kritisch onder de loep nemen.
-■ -
K, OUDE
EBV,
Van onze verslaggever
Watermaatschappij Zuid-
West-Nederland (WMZ)
stelt 100.000 gulden beschik
baar voor directe ontwikke
lingshulp aan Indonesië. De
WMZ stopt het geld in een
l0nds dat voortvloeit uit de
samenwerking tussen het
bedrijf en het streekwater-
eidingbedrijf PD AM uit de
Band 8SiSChe provincie
He WMZ is een van de vijf Ne
derlandse bedrijven die sinds
n jaar proberen de water-
oorziening in Indonesië op een
It J6r peil te brengen. In het
ader van die samenwerking
°ezocht een WMZ-delegatie
enkele maanden geleden het
vLi op West-Java waar ge
spen wordt. „Tijdens dat be-
°ek zagen we veel meer pro
blemen", vertelde gisteren de
Zeeuwse gedeputeerde W. Don.
„We waren in een ziekenhuis
in Majalaya, een stad met
270.000 inwoners. Op het gebied
van de volksgezondheid is er
nog veel voor verbetering vat
baar. Maar ook in de landbouw.
In dat geheel is een goede
drinkwatervoorziening uiter
mate belangrijk. Om snel en
direct hulp te kunnen bieden
hebben we dat fonds in het le
ven geroepen. De raad van
commissarissen was meteen
akkoord met ons voorstel. Met
behulp van dat fonds zijn we
heel direct bezig. Om het zie
kenhuis in die stad 24 uur lang
water te kunnen verstrekken,
is 50.000 gulden nodig. Mensen
van de WMZ zijn daar aanwe
zig, weten wat er gedaan moet
worden. Met dat geld kunnen
ze inkopen, het benodigde ma
teriaal aanschaffen. Zonder
omwegen is dat geld beschik
baar".
Don hoopt dat het initiatief
van de WMZ door diverse in
stanties en bedrijven gevolgd
wordt.
Daarbij denkt de gede
puteerde onder andere aan de
provincie. „We zullen onze be
vindingen en rapporten voor
leggen aan het college van GS
en de staten", aldus Don.
Namens de WMZ benaderde
Don ook de Zeeuwse zieken
huizen. „In Indonesië kan men
de nodige ziekenhuisappara-
tuur gebruiken. Omdat er in
onze provincie sprake is van
fusies, heb ik contact opgeno
men met de ziekenhuizen. Tot
mijn grote vreugde waren de
reacties positief. Dokter Joos-
ten van het Zonneveld-zieken
huis, die veel ervaring heeft
met ontwikkelinglanden, zal de
zaak coördineren".
Voor de WMZ blijft het ver
beteren van de drinkwater
voorziening in Indonesië wel de
hoofdmoot. „Maar we vonden
dat we ook op andere gebieden
wat moesten doen. Vandaar dat
fonds. Hoe zich dat verder ont
wikkelt, weet ik ook niet. We
hopen op een olievlek-effect.
We zuilen verder gesprekken „Een groot lekverlies en veel il-
voeren met de overheid. Mis- legale aftappingen. Daarnaast
schien is het mogelijk het geld
wat meer naar Bandung te stu
ren".
In juli vorig jaar sloot de
WMZ een samenwerkingsover
eenkomst met het streekwater-
leidingbedrijf in Kabupaten
Bandung. Het gebied telt 3,3
miljoen inwoners en is bijna zo
groot als de provincie Zeeland.
Slechts tien .procent van de be
volking heeft drinkwater. „De
problemen zijn groot", vertelde
WMZ-directeur ir. P. Stoter.
zijn er onderhoudsproblemen.
We wisselen nu deskundigen
uit. Vijf WMZ'ers waren al in
Bandung. Vanuit Bandung zijn
er mensen hier geweest.
Mo
menteel zijn de heer Use Su-
darjat, een topfunctionaris in
de provincie Bandung en secre
taris van de raad van toezicht
van het streekwaterleidingbe-
drijf, en de technisch directeur
van het bedrijf, ir. Indra Mar-
tono, in Nederland".
In het eerste jaar van de
overeenkomst is vooral gepro
beerd het lekverlies terug te
dringen en de produktie te ver
hogen. „Het is niet alleen een
technisch probleem", liet H.
Rakers, projectleider van de
WMZ weten. „Het is ook een fi
nancieel probleem. De mensen
hebben vaak te maken met sto
ringen en betalen daarom niet.
Dus is er te weinig geld om de
zaak goed aan te pakken".
De komende tijd gaat de
WMZ aan het werk in de stad
Cimahi. Een stad met 300.000
inwoners. Het hoofd van de
produktie, Carlo van Grem-
berghe, vertrekt binnenkort
naar Indonesië, waar men vol
gens Don razend enthousiast is
over de komst van de Neder
landers. „Onze indruk is dat de
mensen heel blij zijn. Ze zeiden,
we kennen jullie goed, zo goed
dat we zelfs tegen jullie ge
vochten hebben". De Indone
siërs hebben inmiddels ge
vraagd of het mogelijk is de
WMZ'ers langer in hun land te
stationeren. De WMZ kan dat
echter niet voor elkaar krijgen.
„Wel proberen we iemand voor
langere tijd vrij te maken voor
dit project. Iemand die daar de
zaak begeleidt en opvangt", al
dus directeur Stoter.
Zowel Use Sudarjat als In-
dra Martono schaarde zich
achter de uitlatingen van de
Nederlanders. „Het is de bedoe
ling dat ook andere gebieden
gebruik kunnen maken van de
kennis die we nu opdoen. De
WMZ heeft al veel gerealiseerd
in de stad Majalaya. We hopen
daar eind van dit jaar klaar te
zijn".
De samenwerkingsovereen
komst duurt tien jaar. Ieder
jaar wordt bekeken of het zin
heeft verder te gaan met het
project. Voor de WMZ is het
echter even belangrijk dat
naast het drinkwatervoorzie
ningsproject ookde andere hulp
gestalte krijgt. Don: „We zijn
bezig loopplankjes uit te leg
gen. Hopelijk zijn er velen die
er over heen lopen".
