Er is meer aan de hand in Vlaanderen
llMïBjfPtN
Leer in Antwerpen het Nederlandse boek kennen
OPVALLENDE DEBUTEN VAN KOEN PEETERS EN BERT VANHESTE
de gro'
?j
H20
gy
1
BOEKENBEURS
'Belgen worden met
een baksteen
in de maag geboren'
Debuutprijs voor Gilbert Grauws
Volwassenen vergeten hun
kinderboeken nooit meer
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 29 OKTOBER 1988
G2
Boeken uit Vlaanderen. Teveel wordt daarbij nog
gedacht aan Walschap, Streuvels, Timmermans
of Gij sen. Schrijvers die nog steeds de aandacht
verdienen, maar er is meer aan de hand.
GESCHENK IN BOEKENWEEK:
Australië
Gespierd
VERSCHENEN
DE STEM G
■V
Biesbosbeve
Ook een sm
Suske en W\
Sr
i Susker
Hambone
ff
Door Henk Egbers
Van 1 tot en met 13 novem
ber wordt voor de 52e keer
de Boekenbeurs voor
Vlaanderen gehouden. Om
dat een dergelijk groots op
gezet evenement in Neder
land niet plaatsvindt, is
deze beurs ook voor bezoe
kers uit Nederland een zeer
informatief spektakel. Ze
vindt plaats in het Bouw
centrum aan de Jan van
Rijswijcklaan 191 in Ant
werpen; alle dagen van
10.00-18.00 uur,
Nederland kent zo'n beurs niet,
omdat wij een betere infra
structuur hebben; zo heet het
Er zijn in ons land veel meer
boekenzaken waar men zich
kan oriënteren. Maar geen en
kele zaak kan je zoveel laten
zien als hier op twaalfduizend
vierkante meter door 115 uitge
vers e.d. gebeurt. Bovendien is
er doorlopend een programme
ring met lezingen e.d. door
auteurs (vijftig programma
punten).
Veel elementen uit de Neder
landse boekenweek zijn lang
zamerhand ook de Vlaamse
Boekenbeurs binnengeslopen.
Zo wordt de beurs dit jaar niet
meer geopend met plechtsta
tige speechen, maar met een lu
diek feest. Ook is er sprake van
een 'geschenk' (De eerste steen',
geschreven door Monika van
Paemel). Dat wordt meegele
verd bij de aanschaf van een
336 bladzijden tellend overzicht
van hetgeen de Nederlandsta
lige uitgevers te bieden hebben.
'Het Boek in Vlaanderen' krijg
je cadeau bij de aanschaf van
boeken voor tenminste 500 Bfr
en anders betaal je er 75 Bfr
voor.
Het boekenverkeer tussen
Vlaanderen en Nederland is
een afzonderlijk verhaal. We
zullen tot 1992 moeten wachten
eer dat goed 'geregeld' is, maar
dan ben je nog afhankelijk van
(on)welwillendheid, want heel
veel Vlaams werk wordt hier
nog steeds met arrogantie af
gewezen. Ga maar eens kijken
op de beurs! Er zijn kenterin
gen waar te nemea Stond de
Nederlandse Boekenweek vo
rig jaar immers niet in het te
ken van het Vlaamse Boek?
Het was een geste, die verder
niets voorstelde. Maar je ziet
ook steeds meer Nederlandse
media (nog afgezien van het
Nederlandse publiek) op de
beurs.
Op de persconferentie waren
er gedegen inleidingen waarbij
het boekenbeeld en de leesbev
ordering in Nederland en
Vlaanderen met elkaar werden
vergeleken. In Nederland is
sprake van een 'ontlezing'. Er
treedt een nieuw woordanalfa-
betisme op, luidde de 'bemoedi
gende' mededelingIn de totale
tijd die jongeren van 12 tot 19
hier aan mediagebruik beste
den, is het aandeel van lezen in
de periode van 1975-1985 terug
gelopen van 37 naar 21%. Er is
daarom een stichting Lezen in
het leven geroepen. Daarin
hebben zitting de uitgevers, de
boekverkopers, de bibliotheca
rissen en binnenkort ook de
dagbladpers. Ze heeft een pro
gramma op het vlak van de
leesbevordering opgesteld.
Voor het eerste halfjaar van
1988 wordt in Nederland een
toename van 5% in aantallen
boeken en 15% in geld gesigna
leerd voor de markt van het al
gemene boek. Het kinder- en
jeugdboek profiteert van dit
herstel en tevens de categorie
non-fiction. De genres litera
tuur en spanning-romantische
fiction herstellen zich ook. Ver-
gelijkbare cijfers voor Vlaan
deren zijn niet bekend! De ti-
telproduktie 1987 in Nederland
bedroeg 13.329 (1986: 13.368).
Bijna 70% waren nieuwe uitga
ven en 30% herdrukken. De ti-
telproduktie in Vlaanderen be
droeg in 1987 2.858 titels (bij 95
uitgevers). In de afgelopen tien
jaar is deze produktie er met
10% gestegen.
Uit een onderzoek in 1983
bleek dat bijna de helft van de
Vlamingen geen boek ter hand
nam. In Nederland bedroeg de
groep niet-lezers in 1987 ruim
26% (stijging van 2% ten op
zichte van '85). Italië meldde
onlangs een percentage van
60% niet-lezers en in Frankrijk
BOUWCENTRUM Antwerpen
I I/in 13nov. 1988
werd pas een onderzoek ge
daan, waarbij bleek dat deel
van de ondervraagden op dat
moment niet bezig was met een
'boek.
Dat zou je trouwens niet zeg
gen als je de bundel interviews
leest die Piet Piryns samen
stelde onder de titel "Er is nog
zoveel ongezegd'. Deze bevat
twaalf interviews die hij
schreef voor Vrij Nederland en
het Nieuw Wereldtijdschrift.
Twee Vlamingen bevinden zich
in gezelschap van Mulisch,
Carmiggelt, Leeflang, Noote-
boom, Deelder, Van Kooten,
Rawie, Dendermonde, Kool
haas en Kopland. Het zijn Ka-
rel Jonckheere en Hugo Claus.
De ruim tachtigjarige Jonck
heere: „Vroeger werd er veel
meer verbroederd tussen
Vlaamse en Nederlandse let
terkundigen. Sinds er een cul
tureel akkoord is gesloten,
komt men niet meer bij elkaar
over de vloer". Jonckheere is in
Nederland vooral bekend ge
worden als voorzitter van het
schrijverspanel 'Hou je aan je
woord' en niet door zijn ge
schriften.
Dezer dagen verscheen van
zijn hand de dichtbundel
'Recht op da Capo', dat hijzelf
karakteriseert als 'een licht ly
risch afscheid van het pittigste
dat mijn aard en levensloop
heeft bepaald'. Hij spreekt van
een 'gnuivende repliek' aan al
len die hem zien als een oude
sukkel. Hij toont dat hij goede
verzen kan schrijven. Het leven
als een aflopende zaak wordt
recht en mooi in de ogen geke
ken. Het interview met Claus
werd gehouden in relatie met
Het verdriet van België. De
bundel van Piryns is, ook wat
de Noordnederlanders betreft,
een aardig tijdsdocument dat
zich gemakkelijk laat lezen.
Gelachen heb ik van harte
bij het lezen van de door Wal
ter van den Broeck gebundelde
maandagse columns in De
Morgen. In 'Querido Hermano'
schrijft hij fictieve brieven aan
zijn broer die jaren geleden
emigreerde naar Mexico. Die
vorm maakt mogelijk over ont
wikkelingen in België, in rela
tie met 'hoe het was', te berich
ten en daarop commentaar te
geven. 'Onze democratie begint
aldoor meer op die van jullie te
lijken'. Het is schrijven uit de
losse pols over van alles en nog
wat. Het gehalte stijgt en daalt
en jammer genoeg wordt het
zicht op Mexico en de Vlaamse
broer soms wat geforceerd.
Maar je blijft lezen over
'Harry Mulisch, schrijver van
toverboeken wiens enige echte
vriend toevallig ook Harry Mu
lisch heet' of over auteurs in
het algemeen: 'Het tragikomi
sche is nu dat vrijwel iedereen
die met het boekbedrijf te ma
ken heeft ervan meeëet of er
van kan leven behalve de leve
ranciers van de grondstoffen
zelf, nl. de schrijvers'. 'Premier
Door Henk Egbers
Monika van Paemel is in Nederland niet onbekend.
Haar boeken (Amazone met het blauwe voorhoofd,
De confrontatie, Marguerite en De vermaledijde va
ders) worden veel gelezen. Het zijn boeken waarin
het zoeken naar de eigen identiteit van de vrouw
zich verbreedt heeft naar een meer algemeen mense
lijke geldigheid. Zij schreef het Boekenweekge
schenk voor Vlaanderen.
De novelle, die (los) verpakt zit in de omslag van 'Het boek
in Vlaanderen' heet 'De eerste steen'. Ook dit verhaal heeft
te maken met het bouwen aan je eigen identiteit. De mens
bouwt zich letterlijk en figuurlijk een huis in dit leven. Te
beginnen met een eerste steen. Monika van Paemel heeft
dat letterlijk en metaforisch uitgebouwd Het is een vertel
ling, die dat tegelijk niet is. Van alle kanten worden de
bouwstenen aangedragen. De zoon van een grote Vlaamse
aannemer moet maar zien dat hij ze in verband krijgt,
maar de lezer evenzeer. Je begint je soms als lezer een
beetje architect te voelen.
„Belgen worden met een baksteen in de maag geboren.
Bouwen is een probaat middel om de leegheid van het be
staan te vullen. Als het aan mijn landgenoten lag werd de
wereld dichtgemetseld. Jawel, maar ik, de eerstgeborene,
de erfzoon, ben met het instinct van een zigeuner ter we
reld gekomen". Hij klimt nog wel op de steiger,
maar..."toen ik mijn eerste steen had gemetseld legde ik
het truweel neer en klom een ladder op om het uitzicht te
bewonderen. 'Ga daarmee naar de oorlog!' Met zijn zus,
die gaat schilderen, maakt hij zich los uit de familietradi
tie.
„Ik trapte de wereld rond als een hamster in zijn mo
lentje"... Toch kwam de tijd van huisje, boompje, beestje.
In een oud huis denkt hij na over zijn omzwervingen over
de wereld (Berlijn, Jeruzalem). „Op het ogenblik zelf kan
mij niets gebeuren, in liefde of oorlog, ik trede handel. Het
is pas achteraf, als ik me ga voorstellen wat er allemaal
had kunnen gebeuren, dat ik bang word..."
Monika van Paemel draagt veel gedachten en gevoelens
aan binnen dit stramien. De jongeman, de hoofdrolspeler
daarin, kan van alles worden. Er staan richtingen uitgezet.
Hij durft, als je hem laat durven. Hij lost grote geijkte te
genstellingen op als hem de kans gegeven wordt. Waar
schijnlijk is dat schijn, die te maken heeft met het gevoel
dat je als lezer krijgt: namelijk inbreng te hebben. Die heb
je ook, want je bezit fantasie. Lezen kan die prikkelen. Een
boekje dat dus past in een boekenweek. En daarbuiten.
Bouwen of verkrotten. Dagelijks een opgave. Vaak letter
lijk, meestal figuurlijk.
Monika van Paemel: 'De eerste steen'. Uitg. VB VB Meulemhoff,
prijs Bfr 75,-
Bert Vanheste.
Martens beweert wel eerbied te
hebben voor het Ongeboren
Leven, maar of hij ook eerbied
voor het Geboren Leven
heeft.Eerbied voor het le
ven, met een knipoog, tussen
het Vlaamse Olen en Mexico
wordt door Walter van den
Broeck prachtig uitgelicht.
Ver van huis gaat ook de
Vlaamse jeugdboekenschrijver
Ed Franck in 'Begraaf me over
de bergen', geen kinderboek.
Australië en de aborigines,
het kolonialiseren en het
uitroeien van de oorspron
kelijke bevolking is dezer
dagen in het nieuws. Op
Tasmanië, ten zuiden van
Australië, landden in 1803 de
Britten, die er het unieke ras
van de Tasmaniërs stelsel
matig uitgemoord hebben.
foto meulemhoff Koen Peeters.
In 1876 stierf hun laatste
vertegenwoordiger, de
vrouw Truganini. Nadat
haar skelet een tijdlang in iAOflgO
het museum van Hobart had
gestaan, volgde in 1976 een
staatsbegrafenis waarbij
haar as over de gceaangol-
ven werd uitgestrooid.
hun huid te kruipen. Dat
proef je hier en daar ook.
Desondanks is het een goed
en rustig geschreven ge
schiedenis, die de verschrik
kingen van het kolonialise
ren voelbaar maakt.
•v
Gouvernementele briefci-
taten en kranteknipsels uit
die periode zijn mede afge
drukt, zodat de auteur
dichtbij de waarheid blijft.
Bovendien had hij bij de
hand C. Turnbull: Black
War; Extermination of' thé
Tasmanian aborigines. Niet
iedereen was een boef, maar
de culturele/christelijke op
vattingen over de mens heb
ben velen parten gespeeld.
De figuur van Robinson kan
in dit boek karakteristiek
heten. Een boek om te lezen
zolang de uitgever nog geen
vertaling gebracht heeft van
een soortgelijk boek ge
schreven in het land zelf.
Ed Franck heeft aan de
hand van documenten dat
kolonisatie/ vernietigings
proces tot uitgang van zijn
verbeelding gemaakt. Dat
proces is bekend en kwam in
alle kolonies voor. Een
soortgelijk verhaal zou er
ook te schrijven zijn over
Indonesië, Suriname en de
Antillen. Er zijn al veel boe
ken daarover geschreven in
voormalige kolonialiserende
landen, maar nog maar zel
den door de gekoloniali
seerde landen zelf.
Frank probeert daar tus
senin te gaan zitten door de
geschiedenis vanuit de Tas
maniërs zelf te schrijven.
Een sympathieke poging.
Het kan niet anders dan dat
er geforceerd wordt, omdat
je niet echt in staat bent in
Iets van die merkwaardige 'ko
loniale sfeer' proef je ook in de
debuutroman van Koen Pee
ters (1858, België). Niet eens
omdat in 'Conversaties met K'
Belgisch Kongo aan de orde
komt. De mensen in zijn roman
hebben een koloniaal gedrag,
dat zich ook binnenlands mani
festeerde in standen-bepaalde
omgangsvormen. Koen Peeters
heeft een aantal faits divers uit
een voorbije stoffige periode
bijeengebracht in de vorm van
gesprekken tussen twee 'oude
heren'. In deze wat geforceerde
constructie levert Robert de
teksten, die door K(oen) ver
werkt worden tot een boek,
want hij wil schrijver wordea
K: „Kan ik wel literatuur
schrijven wanneer ik zo veel
feiten moet meesleuren in mijn
projekt? Robert antwoordt:
Mijn feiten zijn zelf literair.
Wij hebben de werkelijkheid
nodig. Veel werkelijkheid".
In de conclusie van de roman
wordt opgemerkt dat K selec
tief te werk is gegaan en een
inlevingsvermogen heeft, dat
de feiten overstijgt. Maar Ro
bert zegt: „Genoeg! Ik heb ge
noeg verdragen! Ik, Robert
Marchand, neem de pen op. Gij
zijt niet geroepen Roberts le
vensgeschiedenis te schrijven.
Ik heb in 't leven geroepen.
Ik liet u, ik liet u komen.Ik
leerde u redelijk goed schrij
ven, in zeer korte tijd. Het boek
is ondergeschikt..."
Oefeningen in het schrijven
op basis van stoffige onderwer
pen die de arrogante Marchand
aandraagt. Een bezoek aan de
Zoo in Antwerpen levert een
uiteenzetting uit over het beest
de okapi, die koloniaal omge
bracht werd, maar het en der
door dit boek voortwandelt.
Het koloniaal museum van
Tervuren laat fantaseren over
ontdekkingsreizigers in Afrika
en ontdekkingsreizigers in de
wetenschap (Linnaeus, Dar
win). De Expo'58 en Oostende
als Kuuroord in de goede oude
tijd worden onder meer ook ge
memoreerd. In het slotwoord
wordt gezegd dat de lezer geen
problemen wil, want hij wil
een boek lezen omdat hij er
voor betaald heeft. Als je je
thuis voelt in dat post-moder-
nistische sfeertje kom je aan je
trekken. Ik niet.
Een heel knap debuut is de ro
man 'Eeuwig en drie dagen'
van Bert Vanheste (1937, Per-
vijze). Deze Vlaming is sedert
1974 wetenschappelijk hoofd
docent bij de sectie Nederlands
van de Nijmeegse universiteit
Hij publiceerde eerder over li
teratuursociologie en Louis
Paul Boon. In deze roman vind
je al deze achtergronden in en
over elkaar heengeschoven in
een mooie taal; gespierd Ne
derlands dat toch de geur van
het Vlaanderenland behoudt.
De constructie is zeer gelaagd.
Vanheste maakt het de lezer
niet gemakkelijk. Periodes, ge
voelens en gebeurtenissen spe
len zeer associatief op elkaar
- foto meulenhoff
in, zodat je alle kans loopt de
draad wel eens kwijt te raken.
Telkens wanneer me dat over
kwam, werd ik toch weer ge
prikkeld door het kruidige in
zijn tekst: een spel met het fe
minisme, kritiek op het univer
sitaire bestel, de kwetsbare
plekken in het Vlaamse be
staan. Alles daarbij is gecon
centreerd rond Bertha van
Craijnest, universitair hoofd
docent, huismoeder en echtge
noot, fietsend op de Waaldijk of
pendelend naar Vlaanderen.
Middelbaar van leeftijd en vol
jeugdcomplexen (met name op
gelopen bij de nonnen op school
en het Vlaams nationalisme)
moet zij leven tussen verzet en
lesgeven. Bekaf word je ervan.
Als lezer word je ook bekaf.
Als 'het schrijfproces in de
afwikkelingsfase is gekomen
en hij zicht begint te krijgen op
het eindprodukt' wordt er een
Nijmeegs symposium over de
psychiatrie in het tijdperk van
de culturele dominantie inge
voerd, onder leiding van Fou-
draine. De balans over verle
den en heden wordt opgemaakt
„Achter haar: het dorp in
Vlaanderen. Voor haar: de
droom die zij keer op keer zal
vangen in haar netzak. Voor
het eerst sinds maanden zit zij
weer - een spiraalbeweging
verder - in wankel evenwicht
op de wip tussen verleden en
toekomst". Een mooi boek.
Piet Piryns: 'Er is nog zoveel
ongezegd'. Uitg. Houtekiet,
prijs 23,50.
Karei Jonckheere: Recht op da
Capo'. Uitg. Houtekiet, prijs
ƒ19,50.
Walter van den Broeck: 'Que
rido Hermano'. Uitg. Houtekiet,
prijs 29,50.
Ed Franck: 'Begraaf me over
de bergen'. Uitg. Houtekiet,
prijs 24,50.
Koen Peeters: 'Conversaties
met K'. Uitg. Meulenhoff/Kri-
tak, prijs 32,50.
Bert Vanheste: 'Eeuwig en drie
dagen'. Uitg. Meulenhoff/Kri-
tak, prijs 34,50.
Ter gelegenheid van de
Boekenbeurs voor Vlaande
ren is de 'Debuutprijs Boe
kenweek' toegkend aan Gil
bert Grauws, die redacteur
is bij De Standaard. De jury
bestond uit Irina van Goe-
ree, Mare Andries, Martine
de Clercq, Paul de Wispe-
laere en Clem Neutjens. In
het jury-rapport staat te le
zen: „De stille kracht van
dit werk ligt in de verfijnde,
originele, poëtische taal. De
jury verwonderde zich
waarom aan dit debuut niet
meer aandacht werd ge
schonken in de media."
Vier namen stonden op scherp:
Frans Denissen: 'De belijdenis
sen van J.B.Hemelryckx' (Bert
Bakker); Gilbert Graus: 'De
Papegaaieschommel' (Kritak);
Kristien Hemmerechts: 'Een
zuil van zout' (Hadewijch) en
Mare Mijlemans: 'Mijl op ze-
ven' (Kritak). Graus werd het
'niet zozeer omwille van zijn
toch wel uitzonderlijk grauwe
onderwerpen dan wel om de
krachtige en intense wijze
waarop hij ze heeft verwoord;
in een stijl die beklijft'.
De zeven verhalen van
Grauws bevatten harde onder
werpen. Het zijn items die je
als journalist bij een krant da
gelijks op je bureau of scherm
krijgt. Het doorgeven van die
berichten heeft soms iets gena
deloos. Je bent objectief en mag
er niets of weinig mee doen. De
feiten! Gilbert Grauws heeft
met zijn thema's nu wel iets ge
daan. Zijn taal is, zoals het
jury-rapport zegt, ongetwijfeld
krachtig, maar minstens zo in
teressant is de manier waarop
hij gegevens met elkaar ver
vlecht.
Het thema-verhaal, waar
van de titel slaat op een folter-
instrument in een Braziliaanse
gevangenis, wordt geplaatst
binnen de context van het le
ven van een verzekeringsagent,
wiens leven met zijn vrouw is
vastgelopen. Beelden en pijnen
verspringen. Gekooid door het
leven lijkt er geen andere con
clusie mogelijk dan: 'Het beste
wat mensen tenslotte voor elk
aar kunnen doen, is elkaar met
rust laten'.
In 'De heilige familie' loopt
een huwelijk op de klippen
doordat de man tijdens zijn sol-
datenjaren in Korea psychisch
naar de bliksem is gegaan. Er is
een kind, dat fijngemalen
wordt tussen beiden. De afloop
is funest. Het zijn geen verha
len met een happy-end. „Ik
stak een sigaret op en zoog de
scherpe rook gulzig naar bin
nen. Daarna drukte ik de
gloeiende punt in mijn hand
palm. Man, o man, wat deed
dat deugd".
Zo eindigt 'Turks genot',
waarin de onderwereld der
drugs in Istanbul wordt ge
schilderd. In 'Tornado Coupé'
rijdt een man in serie auto's to
tal loss terwille van het verze
keringsgeld. Daarbij treedt li
chamelijk letsel op, maar niet
minder geestelijk. „Ik kan niet
slapen met een aardige
vrouw"...
Gilbert Grauws schreef ver
halen die ook in Nederlandse
boekenzaken moeten liggea U
vraagt er maar naar. Ze zijn
niet leuk, maar wel goed.
HE.
Gilbert Grauws: 'De Pape
gaaieschommel'. Uitg. Kritak,
prijs 21,50.
Door Muriel Boll
Wat lezen kinderen het liefst? Dat ontdek je niet door
naar de verkoopcijfers te kijken, want kinderboeken
worden voornamelijk door ouders, grootouders en an
dere opvoeders gekocht. Ook de jonge Nederlandse Kin
derjury heeft een beperkte keus; net als de Griffel- en
Penseeljury moeten de Kinderjuryleden kiezen uit de
boeken die in het voorafgaande jaar zijn gepubliceerd.
Wat kinderen het liefst lezen
kun je alleen te weten komen
door henzelf zonder enige be
perking een lijstje van hun
favorieten te laten opstellen.
De Bijenkorf heeft dat ge
daan; men liet ter gelegen
heid van de Kinderboeken
week (die in dit warenhuis de
hele maand duurt) 'de jeugd-
boeken-top-honderd-aller-tij
den' verschijnen.
Aan tweeduizend kinderen
van tien tot veertien jaar
werd gevraagd wat hun
mooiste tien boeken zijn. De
kinderen waren gekozen uit
alle windstreken van Neder
land, openbaar en bijzonder
onderwijs, uit de stad en van
het platteland. Uit die lijstjes
werd de top-honderd samen
gesteld en de uitkomst is heel
verrassend.
Bekende ouwe getrouwen
als Dik Trom en Pietje Bell
staan erop, maar ook nieuwe
klassieken als De GVR, Sja-
kie en de chocoladefabriek,
Oorlogswinter, Op je kop in
de prullenbak en Kruistocht
in spijkerbroek.
Roald Dahl is de winnaar
op alle fronten: tien van zijn
boeken staan in de top-hon
derd, waarvan drie bij de eer
ste tien. Op de lijst komen ook
series voor, De olijke twee
ling, De vijf en De kameleon.
Kinderen lezen het liefst alles
door elkaar, oorlogsverhalen,
zielige verhalen en zoetige
manegeverhalen. Er blijken
nogal wat 'ouderwetse' boe
ken gelezen te worden. Vin
den kinderen een boek mooier
als grootouders het mooi von
den, erover vertelden en het
cadeau gaven, of omdat ze de
oerhollandse verhalen van
Dik Trom leuk vinden en ook
zouden willen beleven?
Opvallend is dat bekroonde
auteurs van de laatste jaren
als Willem Wilmink, Peter
van Gestel, Henk Barnard en
Midas Dekkers ontbreken.
Zijn die boeken nog te nieuw
om nu al voor kinderen on
vergetelijk te zijn? Kinderen
kiezen nogal eens voor helden
die jonger zijn dan zijzelf:
Pinkeltje, Jip en Janneke,
Pluk van de Petteflet. De boe
ken van Annie M.G. Schmidt
staan trouwens, net als die
van Astrid Lindgren, veel la
ger genoteerd dan ik had ver
wacht; ergens tussen de 30 en
40.
Wie wil weten welke kin
derboeken vroeger door
auteurs en bekende Neder
landers van nu met rooie
oortjes gelezen werden, moet
'Dat was nog eens lezen!' deel
1 en 2 van uitgeverij Querido
maar eens naslaan of het boe
kenweekgeschenk 1975 'Als je
leest ben je nooit alleen'.
Harry Mulisch vond zijn
held in 'De wonderlijke ver-
Tekening van Joep Ber
trams in 'De jeugdboeken
top 100 aller tijden'.
dwijning van Bram Vinger
ling' en Maarten 't Hart be
kent biologie te zijn gaan stu
deren o.a. door de natuurbe
schrijvingen van Nils Hol-
gersson. Ossip Mandelstam
schreef het al: 'De boekenkast
uit iemands jeugd is zijn met
gezel voor het leven'.
Daarin ligt tevens het ar
gument besloten waarom
kinderboeken anders beoor
deeld worden dan boeken
voor volwassenen. Volwasse
nen moeten zelf maar uitma
ken of ze een boek mooi vin
den. Kinderboeken werken
langer door, zijn vormend en
daarom spelen in de beoorde
ling daarvan behalve lite
raire ook maatschappelijke
normen en kwaliteiten mee.
Terug naar de top-hon-
derd-aller-tijden. Je kunt er
ook uit afleiden dat jongens
anders lezen dan meisjes. Ze
hebben liever oorlogsverha
len en avontuur dan fantasie
en problemen; meisjes hou
den meer van emoties, 'De hut
van oom Tom', 'Het achter
huis'. Bij elk boek van de top-
honderd staat waarom voor
dat boek gekozen is.
Een aardig boekje, deze
jeugdboeken-top, maar of die
'aller tijden' is... Het is wel het
enige onderzoek naar de fa
voriete kinderboeken van
tien- tot veertienjarigen van
nu en wie geïnteresseerd is in
kinderboeken moet het zeker
lezen.
'De Jeugdboeken top 100 al
ler tijden'. Bewerkt door Joke
Binders met bijdragen van
Jan Teriouw, An Rutgers van
der Loeff, Mensje van Keu
len, Maaren 't Hart en Peter
van Gestel Tekeningen Joep
Bertrams. Uitg. De Bijenkorf,
prijs 4.95.
Jill Stolk: 'Kleurverschil'. Uitg. Nijgh Van Ditmar. Ver
halen over tweede generatie Indische Nederlanders, die eerder
als column verschenen in NRC en Indonesië Naderbij.
Hjalmar Söderberg: 'Dokter Glas'. Uitg. Hema, prijs 6,75
(alleen in de Hema-winkels). Klassieke roman over liefde en
moord van Zweedse schrijver Söderberg (1896-1941). Met een
nawoord van zijn fan Marten't Hart
Hans Vandersmissen: 'Zakken vullen'. Uitg. Aramith, prijs
14,90. Hoe kon je rijk worden zonder te stelen of te gokken?
Vandersmissen wijst met een sardonische glimlach vier moge
lijkheden aan: je wordt sekteleider, topambtenaar, pr-adviseur
of deskundige op het gebied avn internationale betrekkingen.
„In jachthavens aan de Costa del Sol en in villa's in het Gooi
kan met de rechtop gezette varkens tegenkomen vAn wie de
stuitende misdragingen bewijzen dat zij als zakkenvullers in
het leven geslaagd zijn."
Hannemieke Stamperius: 'Het verdeelde beest'. Uitg. Con
tact, pirjs 17,90. De schrijfster, ook bekend als Hannes Mein-
kema, schrijft over haar hobby, de dinosaurus in literatuur,
film en literatuur, in boekje van 63 bladzijden.
Donald Trump: 'De macht van het geld'. Uitg. Centerbook.
De jonge, superrijke Amerikaan liet Tony Schwartz zijn suc-
cestory noteren. Het verhaal begint aldus: „Ik doe het niet voor
het geld. Ik heb genoeg, veel meer dan ik ooit nodig zal hebben
Ik het om te doen. Deals maken zijn mijn manier van kunst be
leven." Dat begin geeft een idee van de denktrant van Trump
en de vele taalfouten die bij de vertaling gemaakt zijn.
Ridder Dijkshoorn: Hypnotherapie'. Uitg. H. Nelissen, prijs
18,50. Psychiater over hypnose als manier om mensen te ge
nezen
Bruno Bettelheim: 'Het verlichte hart'. Uitg. Contact, prijs
39,90. Kinderpsycholoog Bettelheim zat gevangen in Dachau
en Buchenwald en schrijft over de psychologische gevolgen
van het leven met extreme angst. Om te overleven zouden we
de scheiding tussen verstand en hart op moeten heffen
Rijk de Gooijer en Eelke de Jong: The Best of Koos Tak'.
Uitg. Nijgh Van Ditmar. Keuze uit vier boeken over de bohe-
mien-achtige j ournalist.
H.M. van den Brink: 'Boven de grond in Washington en New
York'. Uitg. Meuenhoff, prijs 16,90. Berichten uit een nieuw
Amerika van de vroegere correspondent van de NRC en schrij
ver van 'Reis naar de West'. Notities over politiek, media en
business in een breder, cultureel perspectief.
Beatrijs Ritsema: 'Fata Morgana's'. Uitg. Bert Bakker, prijs
24,90. Krantencolumn over geestelijke verlokkingen, ideeën
en intelligentie.
'HELP!
DRIJF-
vZMP'
■/r-'j
Strip van Michel
de wind wiegt op zi
in de vroege nanac
de wind blaast tuss
in de vroege naochl
de wind klapt in zij
in de vroege voora\
de wind gaat op zij
in de late naavond
De bever is weer t
Biesbosch, daar hee
reldnatuurfonds
zorgd. Je zult ze
ontdekken, want
schuwe dieren dit
hun grootte, ruim
lang en dertig fc
zich snel en zacht
voeten kunneh mi
dammen, waar de
roemd om zijn, zul
vinden. Die maken
om de ingang van h
der water te houc
Biesbosch staat
bijna altijd even h
men zijn dus niet nc
Annemarie Simons
bergen heeft ook
smoes klaar als
komt. „Ik heb me
omdat de haan vai
geslacht is!" Verd
ze: „Ik heb nog nc
beid, maar ik zoi
weten waarom."
Ook zij krijgt ee
bandje toegestuurd
rEEEü=£=
Waar moei
•t ik die dinéen
