DE STEM 'Lijmen/Het Been' nu als hoorspel NEDERLANDS-BELGISCHE BEWERKING VAN BOEKEN VAN ELSSCHOT Beethovens Tiende snel op de plaat De onontkoombaarheid van de Pet Shop Boys John Hiatt maakt laatste, maar opwindende tocht langs kleine zalen Maya Eksteen brengt lichtvoetige cultuur WOENSDAG 26 OKTOBER 1988 LAATSTE INTERVIEW FRENKEL FRANK iK STEM GIDSi Hartewens Anoniem NEDERLAND 3 DUITSLAND 1 )uske en Wiske iamb one Erkenning Duran Duran HILVERSUM - Het literaire hoorspel, door de TROS zo grondig opgezet dat deze omroep daar dit jaar de Zilveren Reissmicrofoon van de radio critici voor ontving, bloeit zo welig dat nu de klassieker 'Lijmen/Het Been' van de Belgische auteur Willem Elsschot aan de beurt is. Slachtoffers „Met film kun je niet rijk worden, tenzij je smartlappen maakt Jan Vrijman, cineast en journalist T2 luizenden jongeren hebbt [gelopen zaterdag aan O-Jongerendag in Utrecl ^genomen. In een ander gif uur durende speci jengt de EO verslag uit va gge jaarlijkse bijeenkoms jeina van de dag was 'Lex f toekomst'. In de speci geft Henk Binnendijk ggprek met ds. Arie van dt eer en de Amerikaanse er evangene Harold Morri Maya Eksteen komt vanavond om 21.05 uur met haar eerste programma op Nederland 2. - foto veronica Door Mart van der Sanden HILVERSUM - Maya Eksteen, de presentatrice van Radio Romantica, krijgt vanaf vandaag een eigen show op televisie. In 'Maya', zoals het Veronica-pro- gramma heet, brengt zij op een lichtvoetige manier informatie over cultuur en andere aangename zaken. Het is niet de bedoeling, zo laat Maya Eksteen meteen weten, in het programma lange gesprekken te voeren. De informatie moeten de kijkers zelf voor het grootste deel peuren uit de optredens die ze voorgeschoteld krij gen. Drie kwartier lang ont vangt Maya Eksteen gasten en publiek in het nostalgisch ingerichte theater 't Zonne huis in Amsterdam. Daar is een decor opgebouwd dat doet denken aan het Ber- lijnse uitgaansleven van de jaren twintig. Sjiek geklede dames en heren beoefenen het stijldansen op de tonen van een 'levend' orkest. Op de tafels staan telefoons, waarmee de bezoekers elk aar ten dans kunnen vragen. Het publiek is een gezellig avondje uit en cabaretiers, zangers en acteurs treden op. „Het geheel moet de sfeer uitademen van een feestje waarop je mensen hebt uitgenodigd die je zelf ook leuk vindt en die elkaar op allerlei manieren amuse ren", aldus Maya Eksteen. Met de nieuwe show, waar van voorlopig zes maande lijkse uitzendingen zijn ge pland, is een hartewens van Maya Eksteen in vervulling gegaan. „Dit heb ik vanaf het begin graag willen doen en ook als er kritiek op komt, kan ik die met opge heven hoofd dragen, omdat ik zelf achter het pro gramma sta. Ik wil laten zien dat het leuk is om uit te gaan, om naar het toneel te gaan, naar dansles of naar de kroeg. Daar ontmoet je andere mensen en dat ver rijkt je leven". Een uit gangspunt dat wonderwel past in de horeca-reclame 'Uit, goed voor u'. „Maar we worden niet door hen ge sponsord", verdedigt Maya zich meteen. De enige keer dat Maya tot nu toe op televisie te zien is geweest, was in Veilig Vrijen, een informatief be doeld programma over het gevaar om tijdens de vakan tie aids op te lopen. Van nogal wat kanten werd het programma als 'puur porno grafisch' bekritiseerd van wege de niets verhullende vrijscènes. Onzin, vindt Maya. „Veilig Vrijen was duidelijk. Als bepaalde scè nes dan ook nog opwindend zijn, is dat alleen maar mooi meegenomen". Op de radio presenteert ze wekelijks Radio Romantica, een programma waarin luisteraars opbellen over perikelen die met de liefde te maken hebben. In eerste instantie opperde Veronica- directeur Rob Out op televi sie iets te gaan doen a la Ra dio Romantica. Maar dat heeft Maya Eksteen afgewe zen, omdat die formule op de televisie niet werkt. Veel mensen bellen in Radio Ro mantica anoniem op om hun problemen te bespreken en dat kun je natuurlijk niet of nauwelijks in leuke tv-beel- den omzetten. Bovendien zou Maya met een dergelijk programma helemaal het stempel opgedrukt krijgen dat ze alleen met perikelen rond de liefde bezig is. Maya wordt van tevoren opgenomen, maar tijdens de opname wordt wel live op getreden. De gasten in de eerste uitzending zijn de popgroep London Beat, de acteur Peter Faber (over zijn rol in het toneelstuk Over de Grens), het cabare teske duo Echte Mannen en de operazangeres Bianca Castafiore (inderdaad, die uit Kuifje). Verder zit er een kort ge sprekje in met de onlangs overleden Dimitri Frenkel Frank, die samen met Ro bert Long de musical Tsje- chov heeft geschreven. „Ik had er zelf wel wat moeite mee dat erin te laten zitten", zegt Maya, „maar de familie van Frenkel Frank wilde per se dat we het zouden uit zenden. Vandaar". 20.20 EO Jongeren dag 1988 jaar geleden orga ïerde Veronica een grote e edag voor Greenpeace. ■sultuten van deze dag woi en vandaag nader bekekei actie 'Scholieren make ■hoon schip' zorgde voc onderdduizend nieuwe dr ateurs. Van hun bijdrage de Finse ijsbreker 'D .iking" worden gekoch iind september is het schi aar Nieuw-Zeeland vei ukken, van waaruit expc ities naar Antarctica zulle Kirden ondernomen. 22.30 Fitrace Iet vorige seizoen trachtt ona Hofstra de Nederlan ers in beweging te krijge iet de fitheidskaravaan. D omende maanden zal zij he inieuw proberen met 'Fi ■ace'. Onder deze titt rengt Veronica zeven pro ramma's over diverse soor sportbeoefening. In d irste aflevering staat uursport centraal. Gaste het programma zijn d ud wereldkampioen schaat en Harm Kuipers en de na tonale triathlonkampioene rma Zwartkruis en Ben va felst. 20.29 Cello en contrabas n de serie 'Vlaamse drama'; rengt de NOS vanavon 3ello en contrabas', geregis eerd door Vincent Rouffaer iet scenario is opnieuw tudy Geldhof. Jacky More peelt een eenvoudige we uwnaar, die zich alles ont legt om zijn zoon (Warr lorgmans) een cello-studi laten volgen. Zoonlie ipeelt echter liever contraba leen nachtclub. 20.15 Notwehr n het tv-spel 'Notwehr" o iet eerste Duitse net vecb en vrouw voor het leven va laar kind. Kathe Lauer en jonge ongetrouwde ver ileegster met een klein doch ertje. Op een morgen vind op het hoofdkussen va laar kind een volgezoge eek. Van onze correspondent Roger Simons LONDEN - Het Londense Royal Symphony Orchestra heeft zijn uitvoering van Beethovens door een Brit gere construeerde 'Tiende Symphonie', die vorige week in de Royal Festival Hall van de Britse hoofdstad haar lang aan gekondigde première beleefde, al op de plaat gezet. Het is een CD die binnen afzienbare tijd zal worden verkocht in Britse platenwinkels. Zijn label zegt dat dit werk meer dan 160 j aar onvindbaar was gebleven. Toen Beethoven in 1827 dood ziek werd in Wenen, was hij zo arm als Job. De Royal Philhar monic Society van Londen stuurde hem uit sympathie een cheque van 100 pond, wat in die tijd veel geld was. Beethoven vond dit gebaar zo vriendelijk, dat hij beloofde er een nieuwe symfonie voor te zullen schrij ven, zodra hij weer beter was. De eerste uitvoering van zijn Tiende moest beslist plaatsvin den in Londen, zei hij. Maar de muzikale groot meester stierf en de wereld kon alleen maar gissen dat hij vóór zijn dood toch nog aan die 'Tiende Symfonie' had ge werkt. Er werd fel gespecu leerd, maar tot in de helft van de jaren dertig was geen enkele musicoloog bereid uit de noti ties die Beethoven had nagela ten ook maar iets te erkennen als mogelijk onderdeel van de mythologische Tiende. Dr Barry Cooper (31), als musicoloog verbonden aan de universiteit van het Schotse Aberdeen, is er echter aan de hand van Beethovens aanteke ningen die hij bestudeerd had in Berlijn en Bonn en dankzij zijn grondige kennis van Beet hovens muzikale stijl in ge slaagd een - volgens vele spe cialisten zeer acceptabele - re constructie te maken van het eerste deel van de verloren Tiende. Het was de eerste openbare uitvoering van dit merkwaardige werk die vorige week plaatsvond in Londen. Sommige aanwezigen in de Royal Festival Hall vertoonden tekenen van laaiende geestdrift en bewondering omdat volgens hen de muziek die ten gehore werd gebracht zo 'echt Beetho ven' klonk. Anderen waren bit ter teleurgesteld en vonden de gereconstrueerde versie maar niks. hOcD/? l it E 0 R D i 0 P VEEMARKTSTRAAT 47 BREDA 076-212569 XJgo Prinsen (links) en Mare Steemans vervullen de rol van de Verteller en Laarmans in de hoorspelserie 'Lijmen/Het Been' naar de romans van Willem Elsschot. - foto tros wist. Hij zal een goede tove naarsleerling worden. Een van hun slachtoffers is de liftenfa- briek van Lauwereysen, be heerd door een dommige smid en diens zwaarlijvige, energie ke, maar door pijnlijke benen gekwelde zuster: de ziel van het bedrijfje. Boorman en Laarmans sla gen er in met hun schone ver haal de firma te bewegen tot de aanschaf van 100.000 exempla ren van het Wereldtijdschrift, in aangename termijnen te be talen. Dan moet er betaald worden. Het tweetal krijgt wroeging. Maar mevrouw Lau wereysen is onverbiddelijk. Zij zal en moet betalen en brengt aldus gloeiende kolen op de hoofden van het tweetal aan. In 'Het Been' ontmoeten de twee op de groentemarkt hun voormalige slachtoffer, dat nu een houten been heeft. Boor man wordt door wanhoop overweldigd. Als hij haar des tijds niet opgelicht had, had ze misschien het geld gehad om haar zieke been te redden. Met ondernemingslust en volhar ding probeert hij de vrouw te bewegen het geld terug te ne men, en schakelt hij hiervoor zelfs de rechter in. 'Lij men/Het Been' is van een grote schoonheid. Elke zichzelf respecterende boekenkast dient het te hebben. Erkenning voor zijn unieke oeuvre kreeg de schrijver pas laat. Het was de Nederlandse criticus Ter Braak die Elsschot opdracht gaf een vervolg op 'Lijmen' te schrij ven. Karei van het Reve meent dat over een jaar of twintig, dertig, Elsschot erkend zal worden als onze grootste schrijver sinds Multatuli. Maarten Biesheuvel vraagt zichzelf af na het schrijven van een zin: „Zou Elsschot hiermee genoegen nemen? Als het ant woord nee is, gooi ik mijn ver haal weg." Elsschots stijl is zakelijk, on opgesmukt, nog steeds een ver plichte school voor iedereen die echt wil leren schrijven. Hij hoont hiermee de snelle jon gens van de handel die altijd hebben rondgewaard en onuit roeibaar zijn. Hij valt de bluf aan, het loze taalgebruik in de reclame. Zijn boeken lees je met de grijns der herkenning. Er zijn nog vele Wereldtijd schriften en Boormannen op deze wereld. Dit is satire die ook na vele decennia onver minderd hard aankomt. Een bewerking van boeken van deze maestro tot hoorspel is natuurlijk vragen om pro blemen. Maar Marlies Cordia en Walter van den Broeck heb ben deze klippen in liefde voor de literatuur zo goed mogelijk omzeild. Zij hebben vele zinnen van de schrijver onverlet gela ten en de aankleding van het hoorspel is sober. De scènes worden voorafgegaan door pianowerk van Beethoven, waar Elsschot zo van hield. De Vlaamse stemmen, die overi gens hoog-Nederlands spreken, zijn warm en passen na enig wennen heel goed bij de sfeer. Je moet als luisteraar de be reidheid hebben om je over te geven aan dit on-Elsschot- tiaanse medium, maar dan krijg je er heel genoeglijke uren voor terug. Bij de hoor spel-serie hoort een brochure die bij de dienstdoende omroe pen aan te vragen is. Het lite raire hoorspel lijkt zich een vaste plaats te hebben verwor ven in onze medium-cultuur en daar mogen alle deelnemers voor geprezen worden. Er is heus wel leven na de televisie. (ADVERTENTIE) IK HEB me een aantal el pees lang proberen te ver zetten tegen de Pet Shop Boys. Ik weigerde te val len voor de verveelde syn thesizer-pop die Chris Lowe en Neil Tennant op de platen 'Actually', 'Dis co' en 'Please' lieten horen. Ik vrees dat de Pet Shop Boys me met 'Introspective' alsnog op de knieën krijgen. Er zit iets onontkoombaars in de plaat en of je nu wilt of niet, de muziek nestelt zich in je hoofd. Voorheen wist ik met dergelijke probleempjes nog wel raad, dan draaide ik ge woon een paar echte platen en weg was de stoorzender. Met 'Introspective' lukt me dat echter niet en hoe langer ik die muziek hoor nasudde- ren in mijn hoofd, hoe minder erg ik dat vind. Want 'Intros pective' is een hele sterke el pee. Binnen het immer her kenbare en op het eerste ge hoor voorspelbare Pet Shop Boys-sound worden heel ver fijnd muzikale patronen ge weven die zeker in ritmisch opzicht de moeite waard zijn. Door Wim van Leest DE concerttoernee die John Hiatt vanaf morgen avond door ons land on derneemt, zou wel eens de laatste gelegenheid kun nen zijn om deze Ameri kaan in een tamelijk kleine zaal te zien. Gezien de overweldigende be langstelling voor Hiatts concerten (alle 6 nagenoeg uitverkocht) zit het er dik in dat Hiatt een volgende maal in een zaal als Ahoy zal staan. Dat valt bij voorbaat te be treuren. Wie maandagavond' het concert van John Hiatt in Noorderiigt in Tilburg zag, weet nu wat het is als een ar tiest direct contact heeft met zijn publiek. Hiatts concerten worden prachtige gebeurte nissen op momenten wanneer er sprake is van die intieme sfeer dje een wisselwerking Waar de vorige platen een juiste balans tussen deun en emotie mankeerden, daar is 'Introspective' een afgewogen geheel dat niet nalaat indruk te maken. - Tennants zang klinkt op het eerste gehoor lui, maar als je de moeite neemt om goed te luisteren dan ervaar je haast hypnoti sche zaken. De huidige hit 'Domino dancing' is daarvan een uitgesproken voorbeeld. In eerste instantie denk je dat de Pet Shop Boys weer eens het zoveelste singletje hebben gemaakt, maar nadere bestu dering leert dat het een fraai gestructureerde compositie is vol met knappe stijlcitaten en soms verrassende instrumen taties. Bij het horen van Pet Shop Boys op 'Introspective' heb ik zo nu en dan het gevoel door een volstrekt onbekend hi- techlandschap te lopen. Er is geen muzikaal houvast meer, maar erg is dat niet, want als je los durft te lopen dan valt er veel te genieten. 'Introspective' biedt naast 'Domino dancing' ook nog de hits 'I'm not scared' en 'Al- tussen artiest en publiek mo gelijk maakt. Een zaal als Noorderiigt biedt daar alle gelegenheid toe. De Tilburgse zaal werd aanvankelijk al te klein geacht voor de huidige toernee, maar omdat er in eens een extra concert werd aangeboden, kwam Noorder iigt alsnog in aanmerking. De rechtgeaarde Hiatt-fan kan daar alleen maar blij mee zijn. De bezoekers van het Til burgse concert (een soort 'voorpremière' op de komende toernee) hebben maandag avond een uitstekende Hiatt en de voortreffelijke begelei dingsgroep The Goners aan het werk gezien. Het ge speelde materiaal bestond uit werk van de elpees 'Bring the family' en 'Slow turning', EINDREDACTIE WIM VAN LEEST ways on my mind' die in iet wat afwijkende versies op deze elpee terecht zijn geko men. Ze zijn ingepast in een op het oor eenvormige plaat die juist door zijn herhalende karakter zo indringend en onontkoombaar is. 'DO you believe in shame?', zingt Simon LeBon aan het begin van de tweede plaat kant van de nieuwe Duran Duran-elpee 'Big thing'. Du ran Duran gelooft zelf kenne lijk niet in die schaamte, want de muziek van 'Do you believe in shame?' is voor een belangrijk deel een schaam teloze kopie van 'Suzie Q', het twee nieuwe nummers ('Dig it or ditch it' en 'Real fine love') en het van vorige concerten bekende slotnummer 'Ring a bell'. Op het podium werd de plaatkwaliteit ruimschoots overtroffen en zo langzamer hand wordt het tijd om eens een live-plaat te overwegen. John Hiatt heeft immers op het podium echt iets te vertel len en zijn live-versies zijn zoveel rijker dan zijn studio opnamen dat zo'n live-album zeer de moeite waard is. De nadruk lag op de coun- tryrock-kant van John Hiatt. Dientengevolge kon het pu bliek uitgebreid genieten van het fantastische gitaarspel van slide-gitarist Sonny Landreth en een Hiatt die veel nummers inluidde met breedvoerige, grappige anek- nummer dat destijds vooral via Creedence Clearwater Revival bekend werd. 'Big thing' komt 2 jaar na 'Notorious' en laat een iewat veranderend geluid horen. 'Big thing' is, en dan vooral op de tweede plaatkant, want contemplatiever van aard (een nummer als 'Palomino' doet zelfs aan Japan denken) en muzikaal wat rijper. In compositorisch opzicht is de groep er zeker op vooruit gegaan. Werden voorheen de nummers nogal eens gecon strueerd rondom kreten, nu is er veel meer sprake van songs. In zekere zin ontdoet Duran Duran zich daarmee van het image een teenager bandje te zijn. De muziek klinkt volwassener en dien tengevolge onvermijdelijk pretentieuzer. De eerste plaatkant is ta melijk rommelig van aard. Er is een hang naar vroeger, maar de gewilde dansnum- mers 'Big thing' en 'I don't want your love' halen het peil van 'Wild boys' of 'The reflex' niet. Bijkomende, maar niet temin belangrijke factor is dat het succesgeluid van toen inmiddels door de muzikale mode al ruimschoots is ach terhaald en daardoor zo nu en dan zelfs oubollig klinkt. 'Big thing' is zeker geen overdonderende plaat gewor den, maar je kunt zeggen dat dotes. Vorig jaar was er bij de concerten nog sprake van John Hiatt met een begelei dingsband. Dit keer was er veel meer sprake van een goedgeoliede eenheid. Hiatt The Goners bezitten het ver mogen om zowel loeihard als tot het uiterste ingehouden te spelen en dat komt John Hiatts podiumpresentatie ten goede. Hij heeft naast zich muzikanten nodig die hem tot het uiterste dwingen c.q. tot grote hoogten stuwen. John Hiatt is beter in vorm dan ooit te voren en hij staat meer in de belangstelling dan ooit te voren. Wat Nederland betreft staat hij op de drem pel om door te breken naar Ahoy- of misschien zelfs wel stadion-roem. Dat John Hiatt Do you believe in shame? Duran Duran vooral op de tweede plaatkant poogt om nieuwe muzikale wegen te bewandelen. Er worden wat perspectieven geboden, maar ik vraag me toch af of ik wel op Duran Durans uitwerking daarvan zit te wachten. Eige- lijk niet dus. dergelijke massa's aan kan, heeft hij al bewezen op Pink pop en Torhout/Werchter. Het betekent echter wel dat dan de nu nog volop aanwe zige intimiteit voorgoed ver loren zal gaan. Leg aan pak weg 10.000 mensen maar eens uit wat je met 'a belt buckle polisher' bedoelt als je 'Icy blue heart' gaat zingen en probeer bij zo'n ingetogen nummer het geroezemoes van bars en t-shirts tolletjes maar eens te overstemmen. Het is de tol van de roem die je als toeschouwer moet betalen. Zeker wat John Hiatt betreft is dat jammer, want hij is een van de laaste arties ten die er nog lol ,in hebben om zonder allerlei elektroni sche poespas goudeerlijke muziek te brengen. Die gou deerlijkheid zal ook straks in grotere zalen ongetwijfeld aanwezig zijn, maar de mas saliteit zal er dan een wat blikkerige klank en klater- gouden schijn aan geven. Door Jan Koesen TROS, KRO, BRT, NOS en de Nederlandse Taalunie hebben de handen ineen geslagen. Vrijdag 4 november start het eerste van de drie delen (23-24 uur, Radio 4), en de vervolgen komen datzelfde weekend (5 en 6 november, zelfde uur en zender). In 1987 kreeg Louis Houet, toen nog aan de KRO verbonden, tijdens een autorit met Reiss- winnares en regisseuse Marlies Cordia, het idee deze monster- produktie op te zetten. Walter van den Broeck werd aange zocht om Elsschots innemende verhaal over de berouwvolle oplichter Boorman in radio- vorm te gieten en hij is daar uitnemend in geslaagd. Hij heeft de prachtige Elsschot- tiaanse zinnen onverlet gelaten en Marlies Cordia en de haren kozen voor de rollen terecht Vlaamse acteurs uit. Elsschot schreef weliswaar niet in het Vlaams - voorname lijk in het Nederlands - maar zijn boeken zijn zo doordrenkt van Vlaanderen dat Hollandse kelen de sfeer zouden vermoor den. 'Lijmen' verscheen in 1923 in De Vlaamse Gids en werd een jaar later gewijzigd tot roman. 'Het Been' is een vervolg dat Willem Elsschot 15 jaar later schreef. De twee boeken wor den altijd als eenheid gezien. Het is een schelmenroman vol ironie dat model heeft gestaan voor de betere satire. Boorman is de dynamische directeur-ge neraal van het Algemeen We reldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen. Achter deze titel schuilt een eenmans bedrijf, al heeft de hal vijf deu ren met ieder een naamplaat: Directie, Administratie, Re- daktie, Kas en Museum van In landse en Uitheemse Voort brengselen. Het tijdschrift kent geen abonnees en het is ook vol strekt niet de bedoeling dat het gelezen wordt. Het moet alleen verkocht worden. Boorman is immers koopman in bedrukt papïier. Hij pikt een leerling op, Laarmans geheten, die in keu rig pak gestoken met een lede ren aktentas met hem mee moet, en slechts af en toe bij pijnlijke stiltes 'zeer interes sant' mag mompelen. Willem Elsschot. - fototros Dan gaat Boorman Laarmans lessen geven in het lijmen van de clientele. Laarmans scrupu les wordt stuk voor stuk uitge- De agenda voor de komende weken ziet er als volgt uit: Everly Brothers, 29 oktober in Rotterdam (Ahoy) en 3 no vember in Den Bosch (Maas poort) Duran Duran, 22 november in Rotterdam (Ahoy) Robert Cray Band, 30 en 31 oktober en 1 november in Rot terdam (Ahoy) George Benson, 28 oktober in Rotterdan (Ahoy) Salt 'n Pepa, 9 november in Amsterdam (Jaap Edenhal) Wet Wet Wet, 6 november in Rotterdam (Ahoy) John Hiatt, 27 oktober in Rot terdam (Doelen) en 28 oktober in Utrecht (Vredenburg). Sade, 11 november in Rotter dam (Ahoy) Bon Jovi, 21 november in Rot terdam (Ahoy) Willie DeVille, 8 november in Tilburg (Noorderiigt) Eek a Mouse, 12 november in Tilburg (Noorderiigt) Chicago Blues Festival, 13 no vember in Tilburg (Noorder iigt) Fripp Toyah, 24 november in Tilburg (Noorderiigt) T"Pau, 16 november in Utrecht (Vredenburg) Proclalmers, 16 november in Tilburg (Noorderiigt) Fela Kuti, 3 november in Utrecht (Vredenburg) Martha Reeves The Van- dellas, 30 oktober in Den Bosch (Willem II) - foto anp

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 18