destem
IN ANTWERPEN IS
DE HAAT TEGEN
BUITENLANDERS 10
RAADSLEDEN GROOT
ZATERDAG I
OKTOBER 19881
idenknarser
ZATERDAGIQ
22 OKTOBER 198810
e Belgische vice-premier Hugo
Schiltz (Volksunie) noemt het 'een schaamteloze ex
ploitatie van xenofobie'; Erik Deleu, fractieleider van
het Vlaams Blok in de Antwerpse raad, 'een beloning
voor consequent beleid'. Feit is dat bij de gemeente
raadsverkiezingen van 9 oktober bijna één op de vijf
Antwerpenaren zijn stem gaf aan het extreem-rechtse
Vlaams Blok, dat na een slimme maar buitengewoon
racistische campagne nu met tien zetels in de raad
komt. Over racisme in Antwerpen, de gevolgen van
een falend integratie-beleid en het moeizame huwelijk
tussen christendom en islam.
Prijs
Explosief
Spotprenten
Crimineel
Achterstand
Vriendjes
ft
I
eurloos en kan geen beleid meer
Maar aan de andere kant is het
ok zo, wat een rabbijn eens heeft
Die zei, er staat in de bijbel dat
lëüeten de stem van God hoorden,
eigenlijk staat er de stemmen,
)ud. Heeft God dan meer stem-
Ja, daar klonken 600.000 stem-
Vant er waren toen 600.000 joden
hoorden. Ieder hoort het dus op
gen manier. Dat hou je toch. Er
ti dus structuren worden gescha
llet kerkeüjk leven om te combi
dat ieder zelf, op eigen manier de
/an God hoort, en dat we toch
bij elkaar, bij God en de wereld
t. Ik denk dat dat mogelijk is, dat
e verbeelding in staat is om deze
ng aan te kunnen. Simpel is het
i heb het ook niet als een simpele
gewezen. Maar we moeten het in
hting zoeken. Het is zo onvoorstel-
/aar het in het geloof over gaat, dat
et meer helemaal in de ervaring
inden. Het gaat onze ervaring te
De verbeelding is dan de enige
r om er toch nog raad mee te we-
;e Jager stelt zich met zijn verbeel-
"s sleutel ook te weer tegen een be-
opvatting van wetenschap. De
wetenschap, zegt hij, zit vol ver-
ïg en kan niet zonder verbeelding,
d ontdekkingen in de natuurwe-
ap zijn alleen gedaan doordat ge
in onvoorstelbare zaken zich alvast
voorstellen. „Maar ja, er is een
schapsgeloof geweest, dat dacht
s met natuurwetenschappelijke me-
n alles zouden kunnen verklaren en
sen. Dat is helemaal niet weten-
pelijk, het werd ervoor aangezien,
leeft wel kwalijke gevolgen gehad:
I waarneming van de werkelijkheid is
ir verschraald. Maar je ziet dat men
Jwoordig overal weer terugkeert
een liefde voor symbolen. Dat kun
alle wetenschappen terugvinden,
de logica, een hele droge weten-
staat weer open voor verbeel-
Jager heeft zich als publicist in vele
ten gemengd. Ook sociale en poli
polemieken. Hij komt over als de
melijkheid zelve, op wiens gezicht
limlach bestorven ligt. Maar in een
t interview zei hij over zichzelf:
tst was ik bij de kaakchirurg. Die
tan mijn gebit zien dat ik een tan-
aarser ben. Letterlijk. Maar ik ben
ok figuurlijk".
stelt de politiek en de overheid in
geringe mate medeverantwoordelijk
de algehele onverschilligheid die de
schappij heeft bevangen. In zijn
te boek schrijft hij: „De groei van
le en justitiële ordeproblemen is te
aren uit een toenemende onver-
gheid als weerspiegeling van de on-
htlrigheid van de machthebbers
de gevolgen van hun beleid". En
verderop: „Een minimum-inkomen
tot culturele armoede, die kan ein-
i in politieke en religieuze onver-
iigheid".
ger ücht toe: „Dit vind ik inderdaad
van de allerergste zaken van deze
Doordat de overheid onverschillig
staan tegenover bepaalde bevol-
sgroepen, door dat hele no nonsens
en, door geestelijke en culturele
den volstrekt ondergeschikt te ma-
aan de economie, wordt een onver-
Iigheid in de hand gewerkt tegen-
de toekomst. Als je geen uitzicht
hebt zoals de langdurig haanlozen,
je in een verpauperde buurt woont
geen maatschappelijk heil zicht-
wordt, dan kun je ook moeilijk je
over eeuwig heil druk gaan maken,
it wat dat eeuwig heil ook zijn mag,
zal hier moeten beginnen. Heil zal
t ook hier ervaren moeten kunnen
len. Die mensen worden geleefd,
krijgen de kans niet om zelf te kie-
uit verschillende alternatieven. Nou,
wordt het ook moeilijk om voor
en de kerk te kiezen",
aar Okke Jager luisteren is nog altijd
genot. Zijn boeken en geschriften le-
niet minder een genoegen. En hij
t wat geschreven. Een greep uit zijn
/re: 45 boeken, bijdragen in 46 bun
van andere schrijvers, 26 dichtbun-
18 brochures; hij is vast medewer-
geweest van 23 bladen en tijdschrif-
en artikelen van zijn hand zijn in nog
meer andere periodieken versche-
Op zijn zestigste nu de VUT in,
r als een paal staat boven water dat
pen nog lang niet is opgedroogd.
Jager De verbeelding aan het woord; pleidooi
een dichtertijker en zakelijker spreken over
Uitgeverij Ten Have, Baarn, 25,-
ndraads; opstellen, aangeboden aan Okke Jager-
verij Ten Have, Baarn, 30,-
Watson, vader van de schizofrene Sal-
ilijkt de reddende engel in het koor der
itoriale jakhalzen. De zwarte president
;red en voor het eerst in lange tijd kan
hem „Oh what a beautiful morning
jn neuriën. Maar volgens mij zit er eer
een zwarte vrouw op de stoel van sint
er in het Vaticaan dan een zwarte man
le zetel van Lincoln in het Witte Huis.
D
Door Frans Boogaard
„Sorry zunne, maar ik heb juust te veel
op mijnen kap. Sinds de kiezingen kom
ik aan mijn gewone werk niet meer toe.
Seffens een kwartierke misschien, gaot
dat gaon?"
Volgens alle professionele gogen die er
de afgelopen twee weken in de Belgische
pers hun deskundig oordeel over ten
beste gaven, is een slechte integratie van
Turken en Marokkanen de hoofdoor
zaak van de onverwacht grote winst van
het Vlaams Blok, maar het Antwerpse
dialect van Fatima Bah (22) is platter en
sappiger dan dat van de doorsnee-Sin-
joor.
Een afspraak maken is moeilijk. Sinds
de tot Belgische genaturaliseerde Marok
kaanse met 2.773 voorkeurstemmen in
de Antwerpse raad werd gekozen, heeft
ze nauwelijks nog tijd om adem te halen:
'te veel op haren kap'.
Dat zal er straks niet beter op worden,
als zij en haar collega-Groenen van Aga-
lev (Anders Gaan Leven) het in de raad
met hun vijven moeten gaan opnemen
tegen het tweemaal zo sterke Vlaams
Blok, dat alle immigranten liefst van
daag nog met een enkeltje op het vlieg
tuig zou zetten. Omdat in Antwerpen de
autochtone Belg niet meer alleen over
straat durft, zeggen de Vlaams Blokkers,
die met hun 'Eigen volk eerst' 17,57 pro
cent van de stemmen haalden.
„Zenden wij dat gespuis niet terug,
dan zijn wij wetens en willens de moor
denaars van onze eigen kinderen en
kleinkinderen", aldus een vlak voor de
verkiezingen anoniem verspreide ket
tingbrief. „Want denk eraan: de islam
zal nooit veranderen, of het nu Turken,
Marokkanen of Arabieren zijn. Zohaast
ze machtig genoeg zijn, staat onze kinde
ren en kleinkinderen hetzelfde lot te
wachten als de Armeniërs in de jaren '20.
Toen hebben die zo brave Turken (is
lam) drie miljoen christenen vermoord."
De cijfers liegen niet: een zwarte golf is
op 9 oktober over Antwerpen gespoeld.
Terwijl in Brusselse verkiezingscentra
landelijke politici de binnenstromende
uitslagen koortsachtig omrekenenden
om te zien of de staats- en belastingher
vorming het centrum-linkse kabinet van
Wilfried Martens niet te veel averij had
den opgeleverd, werkte het Vlaams Blok
in Antwerpen zich in alle stilte op tot de
derde grootste partij. „De kiezers, of
toch achttien procent van hen, hebben
zich laten misleiden", reageerde 's
avonds laat een zwaar aangeslagen bur
gemeester Bob Cools. „Met loze kreten
hebben zij zich op het verkeerde been la-
oen eleu> fractieleider In de Antwerpse raad: „Er Is ontevredenheid, mlsnoe-
sfo! °Ver de 9rote concentra,ies gastarbeiders op een kleine plek. Het gaat per
''3n rekening om islamieten, die hun godsdienst op een andere manier bele-
an wiJ- Dat geeft wrijvingen, en daarvan hebben wij geprofiteerd". - foto anf
Onvoorstelbaar, maar wèèr: op elke vijf trampassagiers één Vlaams Blokker, In elk Antwerps café twintig procent van de stamgasten tegen de buitenlanders. Zelfs het
Vlaams Blok heeft er moeite mee. -F0T0 MARCEL BEKKEN
Berichten uit
ten zetten. Zij hebben niet ingezien dat
het Vlaams Blok evenmin een oplossing
heeft voor het migrantenprobleem".
Ook vice-premier Schiltz, tevens
raadsüd voor de Volksunie in Antwer
pen, was er als de kippen bij om voor de
massale overstap van kiezers van zijn
partij naar het Vlaams Blok een pu
blieksvriendelijke uitleg te geven. De
Volksunie, zo meende hij, betaalde de
prijs voor haar deelname aan het cen
trum-linkse Martens-VIII. Niet alleen
deze twee door de wol geverfde politici,
maar ook Fatima Bah wil of kan niet ge
loven, wat een representatieve enquête
van Dimarso-Gallup onder 933 stemge
rechtigde Antwerpenaars inmiddels kei
hard heeft aangetoond: dat de overgrote
meerderheid van de kiezers van het
Vlaams Blok zich op 9 oktober door
niets anders heeft laten leiden dan door
het uitgesproken anti-immigranten-
standpunt van deze partij.
Onvoorstelbaar, maar whhr: op elke
vijf trampassagiers één Vlaams Blokker,
in elk Antwerps café twintig procent van
de stamgasten tegen de buitenlanders.
Zelfs het Vlaams Blok heeft er moeite
mee.
„Ik ben ervan overtuigd", zegt Erik
Deleu, fractieleider in de Antwerpse
raad, „dat er meer factoren zijn. De
Volksunie heeft geweldige toegevingen
moeten doen om in de regering te ko
men. Als wij onze winst alleen aan ons
standpunt over de gastarbeiders te dan
ken zouden hebben, hadden we meer op
de socialisten gewonnen. Maar de socia
listen hebben maar twee zetels verloren,
de Volksunie vier. Ons standpunt over
de gastarbeiders heeft zeker meege
speeld. Er is ontevredenheid, misnoegen
over de grote concentraties gastarbeiders
op een kleine plek. Het gaat per slot van
rekening om islamieten, die hun gods
dienst op een andere manier beleven dan
wij. Dat geeft wrijvingen, en daarvan
hebben wij geprofiteerd".
Borgerhout, dinsdagmiddag. Een voor
België extreem sterke najaarszon stuwt
de temperatuur op tot Marokkaanse
waarden. In de Albrecht Rodenbach-
straat, vlakbij het buurthuis 'De drei
pleinen' waar Fatima Bah haar boter
ham verdient, groepen Marokkaanse
jongeren bijeen. Het Vlaams Blok is hen
niet onbekend. „We kunnen er veel over
zeggen, maar jullie kunnen beter even
naar het Koxplein gaan. Daar worden
makkers van ons regelmatig door men
sen van het Vlaams Blok in mekaar ge
ramd. Ze komen met auto's, en als ze
met genoeg zijn gaan ze er met kettingen
op af. Het staat hier echt op springen".
Andere getuigenissen in de wijk, in de
volksmond al tot 'Borgerokko' omge
doopt, onderschrijven de explosieve si
tuatie. Een geboren Antwerpenaar die
voor de Nederlandse tv zijn mening gaf,
en die sindsdien door Marokkaanse
buurtgenoten wordt bedreigd. Een Turk
die bij de woorden 'Vlaams Blok' de
vuisten balt. Een Marokkaan die veinst
Nederlands noch Frans te spreken. En
een Antwerpenaar die met een infra
rood camera alle 'misdaden van dat
schorum' bij nacht en ontij heeft vastge
legd: '38 videobanden vol'.
Het Vlaams Blok zelf doet er alles aan
om niet rechtstreeks van rassenhaat te
kunnen worden beschuldigd. Kranten
die vertegenwoordigers van het Vlaams
Blok van rabiaat racisme beschuldigen,
worden onverwijld voor de rechter ge
daagd. Partijvoorzitter Dillen pleit voor
een weliswaar gedwongen, maar 'mense
lijke' terugkeer naar het land van her
komst. Het is niet de fout van het
Vlaams Blok, aldus zijn roergangers, dat
in grote delen van België het integratie
beleid, vaak door geldgebrek, op een fa-
likante mislukking is uitgedraaid. En het
is waar dat in sommige wijken van Ant
werpen en groot-Brussel de verhouding
tussen immigranten uit niet-EG-landen
en Belgen te wensen overlaat.
„De schuld hgt voor een groot deel bij
de rijksoverheid", zegt ook Fatima Bah.
„Ik ben een paar keer in Nederland ge
weest, en daar bhjkt de integratie over
het algemeen veel soepeler te verlopen.
Verwonderlijk is dat niet, want in Ne
derland gaat naar één migrantenorgani
satie net zoveel geld als hier naar alle or
ganisaties in het hele land. Bovendien
heeft België van het begin af geweigerd
de wet op het racisme toe te passen. Het
Vlaams Blok is daardoor zijn gang kun
nen gaan, op een onvoorstelbare manier.
Nazi-methoden worden niet geschuwd,
nazi-pamfletten dienen als inspiratie
bron. En niemand die hen tegenhoudt".
Ze toont twee brochures, met hekelende
teksten over buitenlanders en een spot
prent met Arabieren en een sigarenro-
kend zakenman: een jood. De ene stamt
uit het nationaal-sociahstische tijdperk,
de andere van twee weken terug. Een
kettingbrief met de meest gore, racisti
sche taal, waarin voorstanders van inte
gratie voor 'vieze homo's, lesbische gei
ten, op hol geslagen pastoors, mislukke
lingen en marginalen' worden uitge
maakt. Erik Deleu en Filip De Winter,
Kamerhd voor het Vlaams Blok, wijzen
de betrokkenheid van hun partij veront
waardigd van de hand: „Wie dit geschre
ven heeft, moet voor de rechter!"
Maar Schiltz is onverbiddellijk: „Het
Vlaams Blok heeft zelf het klimaat ge
schapen waarin dit soort dingen moge
lijk is. Wij hebben tien jaar geleden al
een dringende aanpak van het migran
tenprobleem gevraagd. Als daar toen ge
volg aan was gegeven, was het probleem
nu opgelost geweest. Het Vlaams Blok
daarentegen heeft het vreemdelingenpro
bleem in de slag om de stembus schaam
teloos geëxploiteerd. De problemen die
er in sommige wijken door te grote aan
tallen Magreb-immigranten zijn, hebben
zij tot een obsessie gemaakt. Het is flauw
daar achteraf voor weg te kruipen".
Op het 'schoon verdiep' van het Ant
werpse stadhuis, waar voor het eerst
sinds de verkiezingen de raad nog in
oude samenstelling bijeenkomt, liggen
de standpunten ver uiteen. Deleu en De
Winter betogen er dat het voor integratie
te laat is, dat veel geboren Antwerpena
ren zich in hun eigen stad niet meer vei
lig voelen, en dat die situatie onhoud
baar is. „Van mij," zegt Deleu met na
druk, „zul je niet horen dat buitenlan
ders crimineler zijn dan Belgen. Maar
hier zijn ze dat wel. Omdat ze onder om
standigheden leven waaronder ook Bel
gen een crimineler gedrag zouden verto
nen. Ik ken bejaarden in Borgerhout, so
cialistische bejaarden, die zich gedwon
gen voelen om een eigen ophaaldienst te
organiseren voor hun maandeüjkse wor
stenavondje. Alleen durven ze niet meer
over straat".
De Winter gaat verder. „Als er een
reisgezelschap naar Amerika gaat, en
daarin zitten drie Nederlanders die elk
aar niet kennen, dan zullen die elkaar
toch opzoeken. Omdat ze dezelfde taal
spreken, omdat ze hetzelfde voedsel
eten, omdat ze uit dezelfde cultuur af
komstig zijn. Zo is het ook hier, en daar
miszeg ik niks mee. Christenen en isla
mieten, dat gaat niet samen. Loop er de
geschiedenis maar op na. Altijd zijn de
ontmoetingen tussen die twee er van
bloed en tranen geweest".
Schiltz wordt witheet als hij dit soort
uitspraken hoort. „De consequentie van
dat verhaal is wat Dillen bepleit: de bui
tenlanders terugsturen. Maar daar is het
te laat voor. Die mensen zijn hier gewor
teld, hier opgegroeid. Velen hebben hun
land van herkomst zelfs nooit gezien.
Onveilig op straat? Dat zal best! Dat is
het in Amsterdam ook. Ik raad niemand
aan om 's nachts door het stadspark in
Antwerpen te lopen, want dat is nooit
veilig geweest. Ook voor gastarbeiders
niet, want die kunnen net zo goed op
hun smoel worden geslagen".
Schiltz ontkent niet dat de integratie
van zoveel honderdduizenden buitenlan
ders een krachttoer wordt, 'de grootste
integratie-opgave sinds de zestiende
eeuw, tijdens de bezetting door de Span
jaarden'. Grinnikend: „Maar toen is het
ook gelukt. Als ik zo om me heenkijk op
straat, dan heeft ook toen menig Spaans
soldaat weieens een nachtje bij over
grootmoeder in de alkoof gelogeerd.
Waarom zou het niet weer zo gaan?"
In Belgisch Limburg, waar ook een rede
rijk percentage buitenlanders woont, be
nadrukt Schiltz, zijn nooit integratiepro
blemen geweest. In sommige Brusselse
randgemeenten ook niet. Daar waren het
de burgemeesters die een eigen integra
tiebeleid van de grond tilden. In Lim
burg was het de vakbeweging, die bui
tenlanders al vroeg stemrecht gaf voor
ondernemingsraden en hen als volwaar
dige werknemers behandelde. Maar lan
delijk is er veel achterstand in te halen.
„Het gaat vooruit", zegt Fatima Bali. „Ik
zit nu vijf jaar in de migrantensector, en
er is al veel veranderd. Buitenlanders ne
men veel meer dan voorheen deel aan al
lerlei activiteiten. Maar het Vlaams Blok
werkt dat tegen. Het zegt dat wij ontwor
teld zijn, maar het doet niks om die ont
worteling tegen te gaan. In tegendeel,
want als het erop aankomt pleiten ze
voor aparte scholen en aparte buurten
voor de buitenlanders".
Zelf is Fatima Bali maar één keer in
haar land van herkomst, Marokko, ge
weest. Het is een prachtig land, vindt ze,
maar ze zou er niet kunnen leven. „De
mensen daar zijn mee geëvolueerd met
de tijd, maar wij niet. Wij leven nog met
de normen en waarden van twintig jaar
geleden".
Deleu vindt dat daar wel een mouw
aan te passen is. „Wij willen niemand
zomaar het land uit schoppen. Wij plei
ten ervoor om projecten in het thuisland
te stimuleren. In Algerije zijn de Fransen
er van de ene op de andere dag uitge
gooid, de Indiërs in het Oeganda van Idi
Amin ook. Wij pleiten voor een verant
woorde terugkeer".
Volgens Schiltz evenwel is het voor die
terugkeer te laat, en moeten alle kaarten
in België nu worden gezet op een gastar
beidersstop, gecombineerd met een ver
antwoorde opvang voor de mensen die er
al zijn. En dan nog, schat hij, zal het drie
generaties duren voor er van een volle
dige integratie sprake zal zijn.
Dat verwacht ook Fatima Bali, die in
haar buurthuiswerk al aan den lijve heeft
ondervonden hoe moeilijk het is om Ma
rokkaanse en Belgische kinderen, vaak
door hun ouders geïndoctrineerd, pro
bleemloos met elkaar te laten omgaan.
Ze merkte dat toen ze een reisje orga
niseerde, waarvoor ze zowel Belgische als
Marokkaanse kinderen uit Borgerhout
had uitgenodigd. „Toen ik met de Belgi
sche kinderen bij het buurthuis kwam,
en ze zagen die Marokkaantjes daar
staan, zeiden ze: 'We gaan toch niet met
die Marokkanen?' Ik zei: 'Ja, dat doen
we wèl, want dat zijn mijn beste vriend
jes -net als jullie'. En toen riepen ze
mee. Maar toen we bij de Marokkaantjes
kwamen, zeiden die: 'Gaan die Belgen
óók mee?' Ik zeg: 'Ja, want dat zijn mijn
beste vriendjes - net als jullie'. Ik moest
er echt tussen gaan staan, het was van
twee kanten even wennen. Maar het is
wel een hele leuke dag geworden."
v
