3ns: .recept a. DE STEKFS Freek de Jonge op avond tegen sluiting van Shaffy Theater VEELZIJDIGE DIMITRI FRENKEL FRANK OVERLEDEN 'Een wat angstig, honend sarcasme' merkx M| vleeswaren Daan Manneke 't land door met vier koren f800,-. OLENWATER 64 510 AA Breskens 172-3230 STEEN STRAAT 20 40-13041 recept' DONDERDAG 20 OKTOBER 1988 I Frenkel Frank stond al jaren bekend als een 'workaholic'. Hij stierf in het RK-ziekenhuis in Hilversum, nadat hij door I een hartaanval was getroffen I tijdens de opening van een ex- Ipositie van zijn eigen werk in I het kerkje van Kortenhoef Opschudding I Hij werd vooral bekend als een ïan de makers van het satiri- tv-programma 'Zo is het I toevallig ook nog 's een keer', I dat in de j aren zestig voor grote OP 6 NOVEMBER IN BREDA Zult van Merkx Traktatie voor smulpapen. Bauhaus-weverij in Tilburg Mode zonder textiel De jaren Peeters Laten we beginnen met het W snelle'. Hoewel de Ford Escort et Orion standaard al heel tvj sportieve trekjes vertonen, heei rechtgeaarde automobilist(e) den. chtmetalen RS velgen, vierspa^ urede (185/70R13) banden en ee HET SPORTPAKKET. Kost norrnaj AMSTERDAM (ANP) - Uit protest tegen het voornemen rtiever: kies dan HET superspori tan B. en W. van Amsterdam om het Shaffy Theater te sluiten, wordt op zaterdag 29 oktober de Shaffy Onmisbaar [heater Marathon georganiseerd. ve de eerder genoemde extra's oo :r, side-skirts en een skirt onder d ■ijs nu geen f 5.337,- maar f 2.000,. ;ijn verkrijgbaar bij de aanschaf var ion-uitvoeringen. Waaronder di kW/73pk) motor, elijke'. Dit aanbod geldt slecht haast is dus geboden. Maar en, of niet? egen doorroesten van binnenuit. Over de gunstig ange garantie op reparaties en Garantie Extra zal s al een Escort vanaf f 21.970,-. Alle genoemde prijze 415,- afleveringskosten. Wijzigingen voorbehoudt! <tie n? „Naar de wc gaan was vroeger een heel sociaal gebeuren. Je wisselde de laatste nieuwt j es uit Frank Schols, Nat. Incontinentie Krant T2 ,f tien uur 's avonds zullen in snelle opeenvolging artiesten lie het verleden, heden en toekomst van het theater bepalen, op reden in korte scènes en acts, aldus het theater. prominenten uit de theaterwereld verklaringen afleggen over de positie en de betekenis van het Shaffy Theater. Sprekers zijn on der meer Jan Kassies en Gerardjan Rijnders. Het Shaffy Theater zegt in een persbericht dat het 20 jaar lang De deelnemende artiesten zijn Carrousel, Nieuw West, Maat schappij Discordia, Freek de Jonge, Suver Nuver, Harry de Wit, Nationaal Fonds, Kas De Wolf, Harrie Hageman Peter Zeg veld, Het Concern en vele anderen. Daarnaast zullen een aantal de theatercultuur in Amsterdam, Nederland en het buitenland heeft gestimuleerd, geprikkeld, gevoed en verrijkt. In Shaffy vin den steeds opnieuw artiesten een plek waar zij hun plannen en ideeën in praktijk kunnen brengen en presenteren aan het pu bliek. Op basis van artistieke, vernieuwende merites is het Shaffy Theater een elementaire uitvalsbasis geworden voor talrijke ar tiesten die nog niet geaccepteerde, nieuwe ideeën vorm geven. Daarmee wordt keer op keer de basis gelegd voor de toekomst van het theater, zo stelt Shaffy. irDirk Vellenga HILVERSUM - Dimitri Frenkel Frank, dins dagmorgen op 60-ja- rige leeftijd overleden, heeft een onwaar schijnlijk produktief leven achter de rug. Hij schreef boeken, recla meteksten, filmscenario's, cabaretprogramma's, tv- sketches, tv-spelen en to neelstukken, regisseerde films en schilderde. Hij d zo veel mogelijk en st zo veel mogelij k tege lijk. De laatste tijd exposeerde hij I geregeld als schilder van I vooral figuratief werk. In een I recent interview met de Gooi- I en Eemlander zei hij over zich- zelf: „Ik ben waanzinnig posi- I tief ingesteld, ik ga voorbij aan I probleempjes, aan teleurstel lingen. Ook in mijn werk. I Wanneer een filmscenario niet i soorgaat, bijvoorbeeld. Dat ben ik de volgende dag vergeten. Het enige dat telt, voor mij, is, t het leuk was om eraan te 1 werken". Dimitri Frenkel Frank (1928-1988): steeds op zoek naar het conflict. opschudding zorgde. Hij zette die lijn voort in 'Hadimassa', waaraan ook Ton van Duinho ven, Annemarie Oster, Kees van Kooten en Wim de Bie meewerkten. Zijn liefde voor de film re sulteerde in 'Hoge hakken, echte liefde', waarin directeur Rijk de Gooyer een verhouding heeft met het koffiemeisje Mo nique van de Ven. Hij maakte 'De ijssalon', een verhaal over joodse winkeliers en Duitse soldaten in oorlogstijd, en re gisseerde 'De boezemvriend' met André van Duin. Hij was bezig met een scenario voor 'De feminist', naar het boek van Marjan Berk. Op cabaretgebied werkte hij twee maal samen met Robert Long. De musical 'Tsjechow', die Frenkel Frank en Long sa men maakten, ging onlangs in West-Duitsland in première. Zijn werk als theaterregisseur bij The Family wekte allerwe gen bewondering. „Wanneer ik niet die drang tot attaqueren zou hebben, niet op zoek zou gaan naar dat con flict, dan zou ik ook nooit to- - FOTO GER DIJKSTRA neelschrijver of schilder kun nen zijn", zei hij onlangs. Hij zag zelf een vorm van gesple tenheid in al zijn werk. Steeds komen intellectuelen in conflict met de simpele onschuld, het primitieve en emotionele: „Ik zou de wereld graag op zo'n eenvoudige manier beleven. Dat zou toch een stuk aangena mer zijn." Komische dingen waren voor hem ook een beetje tragisch. „Ik ben een outsider, van oor sprong. We zijn immigranten. Ik bedoel we hebben hier geen wortels. We horen niet bij de groep", zei hij eens, doelend op het feit dat hij in München werd geboren als zoon van een joods-Russische café-violist en een Duitse moeder. Op zijn achtste kwam hij (in 1936) naar Den Haag. Hij studeerde in Amsterdam en zocht het na zijn diensttijd in hoorspelen en figurantenrollen op het toneel. Hij begon zijn bestemming te vinden toen hij copywriter werd in de reclamesector. Met Herman Pieter de Boer en Hans Ferrée had hij een suc cesvol reclamebureau, dat on der meer 'kaas uit 't vuistje' po pulair maakte. Het 'gevoel van de jaren zes tig' legde hij vast in speelse teksten, maar ook in tv-spelen als 'De liefdeswacht' met Lies- beth List en Ramses Shaffy. Later zie hij daarover: „Kijk, in de jaren zestig had ik een soort van maatschappelijke be trokkenheid. We dachten dat we er nog iets aan konden doen. We zouden de wereld wel eens even veranderen. Jeugdig opti misme. Ik beschouw de wereld nu met een wat angstig, ho nend sarcasme." Met dat sarcasme liet hij zich in 1981 in de Haagse Post uit over de rust die hij na zijn jachtige jaren dacht te berei ken: „Ik moet en zal het Neder landse volk nog een paar mees terwerken in de strot douwen, daar helpt geen moedertjelief aan. Daarna ga ik in mijn wijde Zen-broek onder de bo men zitten en staar alleen nog maar -omgeven door vrouwen en kleinkinderen- mistig glim lachend in de verte." Van de kunstredactie UTRECHT - De Bre dase componist musi cus Daan Manneke is de inspirator van de onlangs opgerichte stichting Omnes Gen- tes, die de meerkorig- heid (cori spezzati) wil bevorderen. Een groot Cori Spezzati-concert met meerkorige mu ziek uit de 16e en 17e eeuw krijgt zijn pre mière op zaterdag 22 oktober om 20 uur in de Utrechtse Jacobikerk. Op zondag 6 november om 16 uur wordt dit concert, waarop delen uit de Mariavespers van Da Viadana hun 'wereldprèmiere' krij gen, in de Grote Kerk in Breda herhaald. Ook in Amsterdam, Almelo en Leeuwarden wordt geconcerteerd. Aan dit concert wordt deelgenomen door de vol gende koren: Cappella Breda, Consortium Vocale Leoverdia, Twents Bach- koor en de Amsterdamse Cantorij. Dirigenten zijn: Daan Manneke, Jan Hei- mink-Liesert, Gerrit Hul- sink en Frank Hameleers. Verder wordt meege werkt door vijftien in strumentalisten, allen specialisten op het gebied van oude muziek. Drs Gerhard Wielakker is ini tiator van dit project, waarbij werken van on der meer Gabrieli, Gallus Handl, Monteverdi, Schütz, Hassler en Da Viadana wordt uitge voerd. Er wordt gesproken over een 'wereldpremiere' van delen uit de Maria vespers van Da Viadana, omdat dit werk steeds ten onrechte is aangemerkt als ais de 'Psalmen' van Viadana. Deze uit 1612 da terende vespers zijn eeu wenlang onvindbaar ge weest. De musicologe Kitty Holtrop heeft dit werk onlangs herontdekt in de archieven van een bibliotheek in Bologna. Het genre van de ge spleten koren (cori spez zati) kan in West Europa zelden beluisterd worden. Een dwarsdoorsnede van dit genre wordt gebracht. Het werd eind 16e eeuw in Noord-Italië bedacht. Het hangt samen met een nieuw ruimtegevoel zoals dat na de ontdekking van het perspectief in de schil derkunst gegroeid was. De koren worden daarbij gespreid in een ruimte op gesteld. Onder leiding van één of meerdere dirigenten worden zangers en instru mentalisten, die zich in alle hoeken en gaten van een kerkgebouw bevin den, muzikaal bijeen ge houden. Echo's en dialo gen en andere vokale en instrumentale trucs ma ken van zo'n concert een spektakel voor het oor. Kaarten 17,50) kunnen gereserveerd worden (03403-74237). (ADVERTENTIE) De verrukkelijke Brabantse Zult van Merkx op een toastje is een ware traktatie. Heerlijk gekruid, fijn van smaak. Een succes op ieder feest. An dere zeer originele toe passingen vindt u in ons zultreceptenboekje. Vraag er naar of schrijf ons. slechts 182 Kcal. per 100 gram. Roestenbergstraat 59 5171 JB Kaatsheuvel 3anzepoortstraat 18, tel. 01100-32143. 17, tel. 01640-57771. ROOSENDAAL, Bauhaus, de weverij. Neder lands Textielmuseum, Goir- kestraat, Tilburg. Open: dins dag-zondag 10.00 (za. en zo. I2.00)-17.00 uur. Tot en met 11 december. Binnen het kader van een strakker tentoonstellingsbe- leid komt dit museum de laat ste tijd met boeiende histori sche tentoonstellingen. On langs Delauny en nu het Bau haus en zijn weverij. Historie met uitlopers tot in onze da gen; al zou dit accent op de ex posities wat meer aandacht mogen krijgen. De Bauhaus- cxpositie is mooi en overzich- Wijk-instructief opgebouwd. Er is een fraaie catalogus met duidelijke teksten en goed beeldmateriaal. Zoals wellicht bekend was het Bauhaus een unieke kunstacademie', die van 1919 tot 1932 gevestigd was in ach tereenvolgens Weimar, Des sau en Berlijn. In Berlijn is nu een Bauhaus-archief. Deze tentoonstelling is ontleend aan een expositie van dat ar chief, maar in Tilburg omge bogen naar Bauhaus-invloe- den in Nederland. Het mate riaal is gebouwd rond enkele historische persoonlijkheden en hun werk. Nog twee van ben zijn in leven. Het betreft vunta Stözl (1897-1983), Otti °erger (1898-1945), Herman 'ischer (1898-1974), Kitty Fi- ™er-van der Mijll Dekker(f I™). Liesbeth Birman- yestreicher (1902), Greten Ne- ten-Kahler (1906-1986) 'en *«qa Rose-Schmidt (1905). .„!™?Wel het Bauhaus, met n de basis Walter Gropius, l b^nheid van kunst en am- ®\m een collectieve arbeid b al'e mogelijke disciplines pn? beefde, krijgen nu meestal ma k tten als bouw- en meubelkunst nog aandacht, di af0rn 6611 tentoonstelling Dimt w1ee®runst als uitgangs punt heeft waarschijnlijk voor velen een verrassende ervaring. Temeer als je ont dekt - of mogelijk al weet - dat in Nederland bijvoorbeeld een bedrijf als De Ploeg in het Brabantse Bergeyk, dat oor spronkelijk op zeer ideeële ba sis was geschoeid, met typi sche Bauhaus-dessins ge werkt heeft. De namen van de Bauhaus- wevers die in Nederland te recht kwamen zijn bijna on gemerkt in de geschiedenis verdwenen; niet echter hun inbreng, zo wordt opgemerkt. In de jaren dertig bij de op komst van Hitler-Duitsland, zijn er heel wat (met name joodse) kunstenaars naar Ne derland uitgeweken. Je ziet nogal wat schrijvers zich in Nederland vestigen of via ons land naar Amerika vertrek ken. Ook de geschiedenis van de weefkunst meldt vluchte lingen. Heel wat structuren en kleurstellingen, die je nu nog ziet of die weer opgang maken in ons textiele leven hebben relaties met 'deze Bauhaus- designers. Dat Kitty Fischer- van der Mijll de gordijnen ontwierp voor de eetkamer van paleis Soestdijk en een ta pijt in de raadzaal van het Gelderse provinciehuis is do cumentair en visueel aardige informatie, maar ik was zeker zo verrast te zien dat theedoe ken in mijn keuken ook met haar ontwerpkunst te maken hebben, terwijl ze niet als kunstwerken gekocht zijn. Het Bauhaus, mythe-gewor den fenomeen, komt dan weer zo doodgewoon dichterbij. Maar ook in onze dagen, nu minister Deetman het kunst onderwijs in de tang heeft, kun je zo her en der Bauhaus- idealen zien opleven bij herin richtingsplannen. De weefafdeling op het Bauhaus is gegroeid uit een 'vrouwenafdeling'. Johannes Itten, beroemd op zijn kleu renleer, had daarvan aanvan kelijk de leiding, maar met Gunta Stölzl komt deze afde ling pas goed van de grond. Een aantal van haar leerlin gen kwapt in Nederland te recht. Paul Klee met zijn cur sus 'kleurenleer' is op het eind van de twintiger jaren van grote invloed geweest. Er ont stonden bewust relaties met de industrie. Nieuwe materia len als cellofaan, kunstzijde en ijzergaren werden ver werkt in meestal geometri sche abstracte patronen. Deze elementen vind je terug in het getoonde textiel op de exposi tie, al zie je bijvoorbeeld hoe een Greten Kahler zich ook veel meer in een vrijere rich ting ontwikkelde. Otti Berger, die van 1933 tot 1937 voor De Ploeg werkte, heeft dit bedrijf met rechthoe kige vlakken en horizontale strepen een gezicht gegeven, waarvan de trekken tot op he den doorwerken. Zij kwam in 1944 om in het kamp Ausch witz. Lisbeth Oestreicher heeft als ontwerpster onder meer bij Stork in Hengelo ge werkt. Maar omdat ze nauwe lijks iets verdiende, begon ze met haar eigen studio in Am sterdam. Ze verkocht onder meer haar ontwerpen, waar bij materiaal en ritmische structuren op de voorgrond stonden, aan Metz. Herman Fischer had in Nunspeet weverij De Wip strik, samen met Kitty van der Mijll Dekker. Bij hem is er een samenhang tussen stof- en behang-ontwerpen. Hij maakte ze onder meer voor Rath Doodeheefver; alleen is niet duidelijk wat daar met zijn ontwerpen gebeurd is. De bekende vervaardigster van liturgische gewaden, Hilde- gard Fischer (echtgenote van de Utrechtse edelsmid Brom) verwerkte de door De Wip strik geweven zijden stoffen. Zijn tweede echtgenote Gre ten Kahler werkte, na haar scheiding, in haar eigen ate lier in Amsterdam, samen met de vervaardigster van litur gisch textiel, Johanna Wich- mann. Van 1945-1972 gaf ze les op het kunstinstituut dat nu de Rietveldacademie heet. Haar werk valt op door een gedurfd kleurgebruik en mo numentale structuren (onder meer voor een tapijt in villa Wylerberg bij Nijmegen van de Duitse Schönberg-pianiste Elsa Krausz). Kitty van der Mijll Dekker, de derde echtgenote van Fi scher, heeft 36 jaar les gege ven aan dezelfde academie als Kahler. Zij voerde grote op drachten uit, met soms pi kante achtergronden. Bijvoor beeld: ze maakte het jubi leumdamast voor koningin Wilhelmina in 1938 en een herinneringsdamast aan de trek van de Afrikaanse Boe ren in datzelfde jaar omdat Chris Lebeau dat weigerde uit politieke overtuiging. Kathe Schmidt werkte van 1936-1941 in Amsterdam, on der meer voor de Nieuwe Kunstschool van Paul Citroen. Maar er waren te weinig leer lingen. In 1941 keerde ze naar Duitsland terug en had een eigen atelier in München. Via het kunstnijverheids onderwijs en enkele grote tex tielbedrijven hebben genoem den invloed gehad op de Ne derlandse textiel. Het is heel interessant om dat te volgen op deze tentoonstelling. Daar bij moet u niet vergeten te gaan kijken naar de film, die het museum maakte in sa menwerking met het Stedelijk Museum in Amsterdam. En kele nog in leven zijnde ont werpers komen daarbij uit voerig aan het woord en dra gen nog iets over .van de sfeer en de idealen van het Bau haus, die we in deze dagen, nu 'Model Austria' van Lisbeth Oestreicher op de voorpa gina van de Libelle in 1940. ieder weer in zijn eigen geïso leerde kunsthokje kruipt, nog best kunnen gebruiken. H.E. Mode-illustraties van vijf afgestudeerden aan St. Joost, het Kijkhuis, Heuvel 23a, Oos terhout, open di. t/m vrij. van 10-12 uur en van 14-17 u., vrij. van 19-21 u., zondag van 14-17 u., t/m 28 oktober. Het is maar hoogst zelden dat ik het met een aankondiging van een tentoonstelling niet eens ben, maar om in dit geval van mode-illustraties te spre ken is zelfs niet eens te be perkt maar apert onjuist. Dat de vijf dames in hun opleiding iets te maken hadden met de presentatie van de menselijke verschijningsvorm is duide lijk. In hun tekeningen en schil deringen komt het menselijk lichaam in allerlei vormen tot uitdrukking, maar daar houdt het dan ook echt mee op. Geen mode-illustraties dus, maar wat dan wel? Een keur van gevoelige, sarcastische, deco ratieve, kleurrijke en baro- kimpressies op het thema mens. Het werk van Diana Nooten heeft nog enig verband met het modevak, zij het in een zeer archaïsche vorm. Haar weelderige torsen, al dan niet voorzien van een schamel kle dingstuk, versierde ze uitbun dig met barokke kleurenpa- tronen, vaak aan behangpa pier ontleend. Het zouden echte tatouagepatronen kun nen zijn, ware het niet dat ons veelbesproken klimaat wat tegenzit. Lichaamsbeschilde ring is in ieder geval een van haar favoriee onderwerpen. Jasmijn Endenburg tapt uit een heel ander vaatje. Ze drijft op een lichtvoetige ma nier de spot met de mode. Ze geeft sarcastisch commentaar op de behoefte om dieren, al dan niet levend, tot mode-ac cessoires te vervormen. Vooral haar dames met hond(en), de beestjes zijn hier het decoratieve element, zijn geestig en zitten lekker in het blad. Annemiek van Hove is gefascineerd door ruben- siaanse lijven, die ze in ver schillende houdingen in een maniëristische trant tekende, waarbij ze de aandacht vestigt op de sensuele pracht van ko lossale spierpartijen. Sonja de Jong koos voor kleur. In swingend rood of cool blue zet zij haar persona ges in snelle trefzekere lijnen in een theaterachtige omge ving neer. Annemie Molhui- sen maakte ragfijne penteke ningen. Haar portretjes met korte lijnen doen, jawel, toch nog enige verwantschap met textiel gevonden, aan kant denken. L.R. Zestien St.- Joostpenning- winnaars. De Beyerd, Bosch straat 22, Breda. Open: dins dag-zondag 10.00 (za. en zo. 13.00)-17.00 uur. Tot 24 okto ber. Bij het afscheid van Jacques Peeters als directeur van de Academie voor Beeldende Kunsten St.Joost in Breda is deze tentoonstelling ingericht. Alle zestien winnaars van de St Joostpenning gedurende de zestien jaar van zijn functio neren tonen er iets van hun actuele produktie. De penning wordt bij het eindexamen toe gekend aan een van de meest- belovende geëxamineerdpn van een van de afdelingen (mode, fotografie, grafische vormgeving, schilderen etc.). Het is een erg aardige ten toonstelling geworden, waar bij in ieder geval opvalt dat alle zestien nog steeds als beeldend kunstenaar functio neren en aan de resultaten te zien ook goed, al is er geen sprake van een echt overzicht. In de hal valt al direct op een kast met oren, gemaakt door Peer de Bruijn (penning '83), een strakke functionali teit die door beide sierstukken gerelativeerd wordt. Franska Stuij ('77) laat een trui met poëzie zien, die ze ontwierp voor Ariadne; een culturele sandwich. Prachtige grote ge- spiraalde kleien kegels herin neren ons de naam Anne Aus- loos ('78). Ko Sliggers ('79) laat met enkele affiches (onder meer de eerste voor museum Overholland) zien dat hij meedraait in het grote circuit. Peter Savenije ('85) toont enkele eigenzinnige architec tuur-ontwerpen. Henk van Dalen ('74) heeft sierlijk wandplastieken opgehangen en Ruud van Empel ('81) laat zijn postzegelontwerpen voor 200 jaar zeevaartonderwijs ('85) zien. Deze en nog enkele kunstenaars geven met deze tentoonstelling een visite kaartje af voor St. Joost, dat de moeite waard is. Het loont dus ook de moeite er een kijkje te nemen, want u kunt dan te vens nog gaan kijken naar de keramiek-expositie van Cheops en de acht ontwerpen van Auke de Vries. H.E.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 19