Arnemuiden: Geuzen en HOE MEER HOE BETER! 5,4% Algiers Vertrek Tsjechische premier einde van machtsstrijd "De hoge rente is nog maar één reden waarom ik voor Profijt-giroSparen heb gekozen.' 020-5690602 CDK-Bank NEDERLA fcicsrdent BEDANKT WE GAAN DOOR! DE STEM EXTRA ACHTERGROND WOENSDAG 12 OKTOBER 1988 Armoe 'Apart slag' 'Woelig volk' Schande 'Saamhorigheid' 'Zwart geld' 'Ruig' Fantastisch! Meer dan 150.000 mensen op het Museumplein. Die vinden met de FNV dat het anders kan. Beter. Daar kunnen politiek en werkgevers niet omheen. Tegen iedereen die er bij was en de mensen die de ongemakken van overvolle treinen hebben getrotseerd, zegt de FNV: OOK IK VIND DAT HET BETER KAN. STROUGAL: VASTHOUDEND PRAGMATICUS r>E STEM Blim BONN - Minister Ni lie Smit-Kroes (vej keer en watersta heeft in Bonn het Rij zoutverdrag schi breuk laten lijden. I tweede fase van c verdrag kan nu niet werking treden. MEER SLACHTO t9den' Sl°?t ni Kabeljauwoproer in Zeeland. Arnemuidense vissers ranselen ME-ers en controle-ambtenaren van hun schepen. Gewonden, een politiebusje in brand. Wat brengt godvrezende, gezagsgetrouwe vissers ertoe om juist dat gezag met knuppels te lijf te gaan? Wanhoop, blinde woede, het gevoel onrechtvaardig behandeld te worden door de overheid...oncontroleer- bare sentimenten, religie bijvoorbeeld. Op zondag ochtend, twee vissers met veel herrie arresteren, ter wijl het dorp zich opmaakt voor de eerste kerkgang. Arnemuiden, de snelst groeiende gemeente van Zee land, gebrandmerkt als tweede Staphorst. Leven van de onberekenbare zee maakt afhankelijk van God en de wal. De zekerheid van het geloof is er nog, maar de wal laat die van Arnemuiden in de steek. 'Woelig, maar goed volk' zegt de dominee. En de bur gemeester: „Ze hebben wat opgebouwd en dat willen ze vasthouden". Een zoektocht naar de ziel van Arne muiden. Door Paul de Schipper „VADER VISTE. Ik had zeven broers, maar vader heeft ons altijd voorgehou den: jongens wordt nooit visserman, 't is allemaal armoe. We zijn niet gaan vissen, want het was ar moe. Dat het zo op zou bloeien hebben we nooit kunnen bedenken, maar nou zijn er weer proble men, te groot 'ee. Ja wie zestig kilo aardappeltjes van een roe haalt, denkt, ik probeer het met kunstmest, dan heb ik er misschien honderd". Een Arnemuidenaar. Gerard de Nooijer is auteur van een aantal boekjes over zijn dorp. „Voor de spoorbomen aan de rechterkant. D'r zit een af fiche aan het raam. 'Terug naar God' staat erop. Daar moetje wezen". De affiche hangt er en Ge rard de Nooijer zegt 'Kom d'r in, koffie?". We zitten in het achterhuis, een tafel met een plastic zeiltje. Aan de wand familiefoto's: moeke de vrouw in haar jeugd" en 'op d'r boers'. De Nooijer: „Mooi hé, ik kende d'r al toen ze twaalf was". Bo ven de schoorsteen een te geltje met een gedicht. Eén op vallende regel: „De redelijk heid is de wereld uitgereisd". Hij vertelt over z'n vader en het kwartje: „Vader liep elke dag naar de schuit in Veere. Op een dag gaf moeder hem d'r laatste kwartje mee voor 'ietewat'. Da's Erremuus voor een beetje eten 'ee..brood of zult of zo. Toen vader weg was lag het kwartje weer onder 't schoteltje. Moeder zei: „Kiek, hij heeft het laten liggen". Va der had die dag honger, want hij durfde moeder niet zonder geld thuis te laten". In het dorp is ook het verhaal bekend van Jan Siereveld. Als kind zat hij te bibberen voor de kachel, wachtend tot z'n enige broekje droog was, want moeder had voor hem maar éen stel kleren. Thuis kregen ze van de diakonie elke zater dag vier broodjes. Jan ging naar zee. Het was een felle. In 1959 begon hij voor zichzelf. Siereveld is nu met drie kapi tale kotters een echte reder geworden. „Thuis valt er niks te verdienen", is zijn motto. Burgemeester Markusse van Arnemuiden: „Die oude ren hebben ontzettend veel armoe gekend, een korstje brood en schoenen delen met hun broertjes. Vissen is een hard beroep. Ze zijn begonnen op houten schuitjes, nu zijn het reders. Ze hebben miljoe nenbedrijven. Dat wordt be dreigd en het is de overheid die hun regels oplegt. Wat de biologen zeggen vinden ze on zin, want God zorgt ervoor dat er altijd vis is, zeggen ze". „Toch hebben ze gehoor zaamd, ingeleverd met stillig- dagen en verkorting van de boomkor zodat ze minder kunnen vangen, maar d'r zijn grenzen. De kabeljauw is voor hen zo'n grens, het is een lan delijke regeling. Urk hoor je er niet over, want die vangen niet zoveel kabeljauw, maar hier op de zuid is het heel an ders. Daar is kabeljauw heel belangrijk dus heeft die rege ling iets onrechtvaardigs. Bovendien is het een regel van Brussel en dat accepteren ze heel moeilijk. Da's heel principieel voor hen: vis over boord kiepen, die bovendien al dood is, dat wil er niet in, die schitterende vis, dat kostbare eten terug in zee...dat kun nen ze niet verkroppen. Dan zeggen ze: de overheid kan ons zoveel voorschrijven, maar dit is de grens". Arnemuiden, een dorp waar de zee al lang verdwenen is. Een opvallend dorp, want 'die van Erremuje da's een apart slag' zeggen ze in Zeeland. Toen Charles de Coster, auteur van Tijl Uilenspiegel, Arnemuiden in 1873 bezocht schreef hij: „Er wonen mooie mensen, maar de mannen en vrouwen schijnen beiden klei ner van stuk, en levendiger en gevoeliger dan hun buren op het eiland". „Frans bloed, van de Huge noten. Het is hier vroeger een vrijstad geweest. Ik denk dat het nog invloed heeft, felle mensen 'ee", bevestigt Gerard de Nooijer. En mijmerend over 'de slag bij de vismijn': „Weet je m'n geloof verbiedt het, maar ik begrijp het van die mannen. Als ik er bij was geweest, was ik er ook tussen gesprongen. Op zo'n moment is de emotie sterker dan de leer van mijn geloof". Er zijn meer factoren die de typische volksaard van Arne muiden bepalen. De Nooijer: „Arnemuidenaars zijn zwaar op de hand. Hoe dat zit? Nou, de mannen op zee bij slecht weer, de vrouwen thuis bid den in zorg en nood. Dat is al eeuwen zo. Je zou het bijna erfelijk kunnen noemen". Oorlog en stormen hebben hun tol gevraagd van het dorp. De bewijzen ervan zijn nog op het kerkhof te vinden. Arnemuiden was tot ver na de Tweede Wereldoorlog eén grote, gesloten familie. Herin nert De Nooijer zich: „Toen ik jong was zei moeder altijd: „Als je een meisje neemt, denk erom, dat het er eentje van 't dorp is, eentje die huisje bij schuurtje houdt en die armen aan d'r lijf heeft. En denk goed na, want je moet er je hele leven mee doen". De binding van de dorpsge meenschap is losser geworden. Voor die tijd heette nieuws gierigheid in Arnemuiden nog gewoon 'belangstellend', maar in de jaren zestig kwamen er fabrieken in het Sloe en de 'import' in de nieuwbouw doorbrak het familiepatroon. „Aardige mensen hoor die nieuwkomers, maar de relatie van vroeger is verdwenen", zegt De Nooijer met hoorbare spijt. „Vroeger, als je ziek'was kwamen ze met een pannetje soep. Iedereen leefde mee. Het was sociaal toezicht, mis schien inbreuk op je privacy, maar je was er gelukkig mee. Dat sociale gebeuren is weg. Het is nu een beetje de geest van 'ben ik mijn broeders hoe der'. „Woelige volk die vissers" zegt dominee L.Ruigrok. Hij is predikant van de Nederlands Hervormde gemeente. Hij woont aan de Markt. Voor de kérk ligt een antiek scheeps- anker, in oktober 1980 opge vist door de ARM 17 ten noordwesten van Westkapelle. Als leden van zijn gemeente proefvaren met nieuwe kot ters is hij er altijd bij. „Ik overhandig de scheepsbijbel, dat is tenslotte het kompas waarop de vissers varen en ik vraag gods zegen over hun schip, hun werk en hun be drijfsvoering". Hoort vechten bij de vis mijn ook bij die gezegende be drijfsvoering? Dominee Ruig- rok: „Degene die met hulp van God zijn bedrijf doet moet ook overeenkomstig Zijn regels handelen. Aan de andere kant is het aan de overheid om ruimte te geven om dat bedrij f uit te oefenen". In Arnemuiden is 30 procent van de bewoners lid van de Gereformeerde kerk. Van de rest bezoeken de meesten de Hervormde kerk. Geen won der dat zondag de schande over het dorp kwam toen de politie twee vissers arresteer de. Burgemeester Markusse: „De familie belde me onmid- delijk op: burgemeester, hoe kan dat nou? Kom es langs. Ik was om half acht bij Siereveld en om acht uur bij Grootjans, de ontdane familie, helpen en sussen. In deze gemeenschap is er nu heel wat te sussen, want de stemming is grimmig. Ja, dat is mijn eerste zorg na zo'n geweldsexplosie, kalme ren. Wat dat betreft heb je in deze gemeenschap nog echt de rol van een burgervader". Gerard de Nooijer: „Het was veel verstandiger geweest om de burgemeester er eerst bij te halen en dan met de po litie gewoon fatsoenlijk aan bellen in plaats van de boel openbreken. Je moet hier re kening houden met de volks aard en de regigieuze senti menten. Bovendien: geweld lokt geweld uit". Dominee Ruigrok heeft een heel eigen kijk op vermeende ontheiliging van de zondag: „Ik ben blij dat ze de zoons van Siereveld juist op zondag opgepakt hebben. Als het za terdag was gebeurd, dan wa ren er in het dorp misschien erger dingen gebeurd. De reli gie heeft hier remmend ge werkt". „Armoe maakt nederig" zei Jan Siereveld vorig jaar in een interview en „ik ben het zelfde gebleven, doe maar ge woon. Soms denk ik, waar heb je het aan verdiend. Je hebt het niet verdiend. Mensen zeggen: kijk eens wat ik heb gemaakt. Niks heb je ge maakt. Er is er maar één bo ven ons die maakt, dat vergeet ik niet". Siereveld had toen al eens een nacht door gebracht in een Zeeuwse politiecel, verdacht van overtreding van de quota regeling. Rond zijn persoon begon vrijdagavond de rel bij de vis mijn. Inspectie-ambtenaren, vergezeld van ME-ers wilden de ruimen van één van z'n schepen controleren. „Niet an ders dan door mij heen", zei Siereveld. De arrestatie mis lukte door hevig verzet. Daarna volgde de slag op de kade. „Er kwam een telefoontje 'ze willen Jan oppakken' en de hele straat liep leeg, allemaal naar Vlissingen", herinnert zich een bezoeker van café Spoorzicht. „Die saamhorigheid is in derdaad een typisch trek", zegt burgemeester Markusse, „als vissers zijn het individua listen. Zitten ze op een goeie visserij dan zullen ze niet zeg gen waar dat is, maar als het erop aan komt, zoals vrijdag avond, dan staan ze naast elk aar". „Verklaarbaar", vindt Nooijer „vroeger scholden de erremünaars voor viskon. pen. D'r werd op ons neetge- keken door die van Walehe. ren. De vrouwen dat waren dt werksters die 'Middelhui schoonhielden en die met vfe langs de deur gingen. Datge. voel van minderwaardigheid speelt altijd nog een b( mee". Armoe maakt nederig, vindt de geplaagde Jan Siereveld Zijn dorpsgenoten leven niet altijd naar die regel. Zegt een Arnemuidenaar: „De vissen hebben veel geld en ze g< het uit ook. Winkelen in B sel en Antwerpen, een kar.v uit Parijs. Met die quota-re^ lingen is er nogal wat zwan geld onder de mensen. Op ha eind van het jaar gaat d< uit. Is de mode dat de keukens wit moeten zijn, dan worden ze wit. Ja, een nieuwe keukei of een nieuwe Sierra en ma. trozen die met de vrouw o[ vakantie gaan naar Aruba, moet je eens doen als cam ertje". Sommige vissers van Arne muiden kleden zich echter het sjofele af. In blauwe kia len en met een schipperspet op reppen ze zich, in hun Merce des, naar de vismijn. Ze zij: trots op wat ze verworven hebben, getuige de uitspraak: „Vroeger kochten wij de af dankertjes van Urk, nu is hel andersom".. „Arnemuidenaars zijn L potters, maar uitgevers"^ De Nooijer beaamt dat, maar zegt hij „als je armoe hebt is de lijn naar Boven dikwijls korter. Als je moeilijk zit heb je detei lefoon nogal eens nodig, die weelde van tegenwoordig is dat er niet meer zo bij". Hoe denken de collega-vissers in Zeeland er tenslotte over. het mosselcentrum Yerseke heten de Arnemuidenaren 'harde werkers en prima schippers': „Wel ruig. In haven varen ze elke meerpaal omver, maar op zee, als ze ruimte hebben, zijn ze niette verslaan". Een Breskense visser: „Goeie collega's, maar ze zeg gen niet alles hoor. Als jt vraagt hoe 't gaat met de vis serij dan hoor je dikwijls: 1 Gè wè...'t gè wè.... 'oe is't bic jullie?" En in Zierikzee: „Het zijp geuzen en super-calvinisten. Wat van God komt is prima maar wat van Brussel komt daar trekken ze zich niks van (ADVERTENTIE) I Ik wil lid worden van de FNV. Ik wil nu weten wat de FNV allemaal voor mij kan doen. j Naam: Adres: I Postcode: Beroep: Plaats: Naam en soort bedrijf: I Verstuur deze bon in een open envelop zonder postzegel-naar de FNV, Antwoordnummer 250,1000 PW Amsterdam. 40 PRAAG (DPA/RTR) - Het politieke einde zal voor Lubo- mir Strougal, die maandag gedwongen werd het premier schap neer te leggen, niet als een verassing gekomen zijn. een belangrijke rol speelde bij het 'zuiveren' van de partij van aanhangers van Dubcek. (ADVERTENTIE) De Tsjechoslowaakse premier was al maanden verwikkeld in een loopgravenoorlog met de tegenstanders van economische hervormingen in de partijlei ding. Maar voor iemand die dertig jaar in de regering heeft gezeten en zowel onder de Sta linist Novotny als de liberaal Dubcek heeft gediend, moet het afscheid van de macht toch zwaar vallen. Strougal begon zijn politieke loopbaan als minister van Landbouw onder het Stalinisti sche bewind van partijleider Antonin Novotny. De jonge mi nister - hij was pas 34 toen hij in het kabinet kwam - maakte al snel naam door de lawine van directieven waardoor de boeren werden overspoeld in te tomen. Het resultaat was dat de produktie omhoogschoot. Hoewel Strougal als een van de naaste medewerkers van Novotny te boek stond, ging hij in het geheim een bond aan met de hervormingsgezinden, die Novotny in 1968 uiteindelijk wisten te wippen en Alexander Dubcek aan de macht brachten. Tijdens de 'Praagse lente' ont popte Strougal zich als één van de meest bevlogen hervormers en kreeg hij de leiding over de Economische Raad, die het eco nomische hervormingspro gramma moest uitvoeren. 'Illegaal, ongrondwettig en onnodig' noemde Strougal de inval van de Warschaupact- troepen van 21 augustus 1968 die een einde maakte aan de pogingen van Dubcek een 'so cialisme met een menselijk ge zicht' te verwezenlijken. Maar hij paste zich al snel aan de nieuwe situatie aan en werd een van de naaste bondgenoten van partijleider Gustav Husak, die door Moskou was aange zocht om het land te 'normali seren' oftewel de hervormingen terug te draaien. In november 1968 keerde Strougal terug in het partijsecretariaat, waar hij Strougal verzette zich echter tegen de roep van de conserva tieven om openbare processen tegen liberale partijleiders in de stijl van de Stalinistische show-processen zoals die in de jaren vijftig in Praag gehouden werden. In 1970 werd hij tot premier benoemd, een post die hij tot maandag wist te behou den. In de laatste jaren van zijn bewind sprak Strougal zich steeds luider uit voor economi sche hervormingen. Daarbij voelde hij zich gesterkt door de 'perestrojka' waarmee Sovjet leider Michail Gorbatsjov zijn land uit het moeras van de eco nomische stilstand probeert te trekken. Hoewel Strougal zich nooit heeft laten kennen als een voorstander van ingrijpende politieke of ideologische her vormingen, liet hij zich onlangs kritisch uit over de politie, na dat deze met geweld een einde had gemaakt aaan een bijeen komst van leden van de bur- gerrechtengroep Charta 77 en buitenlandse vredesactivisten. 'Was dat nu nodig?', zo vroeg hij zich in een vraaggesprek met een Oostenrijks blad af. Verder uitte hij ook openlijk kritiek op het trage tempo van de hervormingen onder partij leider Milos Jakes, die eind vo rig jaar Gustav Husak opvolg de. 'Dit land heeft hervormin gen nodig', zo zei hij begin dit jaar tegen Westduitse verslag gevers. 'Jammer genoeg heeft de politieke leiding altijd ge faald, de ene keer onder deze persoon, de volgende keer on der een andere'. Kennelijk had den zijn conservatieve colle ga's, die in Gorbatsjovs 'pere strojka' niets anders zien dan een 'Praagse lente in Moskou', nu genoeg van de kritiek van Strougal. "J yllleen hoge rente is voor mij niet voldoende reden om voor een bepaalde spaar- vorm te kiezen. Als dat zo was, zette ik voor jaren al mijn spaargeld vast. Het unieke van de Profijt-giro- Spaarrekening is juist, datje én een hoge rente krijgt én als je dat wilt elke maand een groot bedrag kunt opne men. Die vrijheid bevalt me." GEEN OPNAMEKOSTEN De Profijt-giroSpaarreke- ning van CDK-Bank is inderdaad uniek. Wie een hoge rente wil moet dat, als hij een bedrag wil opnemen meestal bekopen met opna mekosten, de bekende "boete". Bij Profijt-giroSpa ren is dat beter geregeld. Elke maand kan tot f 10.000,- worden opgeno men zonder kosten. In bij zondere gevallen (trouwen, huis kopen, overlijden) kan zelfs het hele spaarbedrag kostelops worden opgeno men. Dat geldt ook bij aan koop van effecten via CDK- Bank of bij de omzetting naar een deposito-rekening bij CDK-Bank. Hoge rente over elke cent die op de rekening staat! CDK-Bank kan zo'n hoge rente geven dankzij haar efficiënt georganiseerd betalingsverkeer. U geeft uw bank gewoon opdracht een bedrag over te maken naar uw Profijt-giroSpaar- rekening bij CDK-Bank. Meer hoeft u niet te doen. Opnemen gaat al even ge makkelijk: CDK-Bank stort het bedrag na uw opdracht direkt op uw rekening. Als er haast bij is belt u even op. BON OPSTUREN... Vul de bon in en stuur 'm op. U ont vangt dan vrijblijvend een folder met alle bijzonderhe den over de Profijt-giro- Spaarrekening. Doe de bon vandaag nog op de bus, des te eerder profiteert u van de hoge rente. U kunt alle infor matie ook verkrijgen bij een Grenswisselkantoor of een agent van CDK-Bank...OF OPBELLEN: Bankbedrijf van De Grenswisselkantoren N.V. 13^-j-w Stuur mij vrijblijvend informa- I3UI1 tie over de Profijt-giroSpaar- I rekening van CDK-Bank. fsTöri I Naam/voorl.:m/v Adres: Postcode:Tel.: Plaats: S.v.p. uitknippen en in een open envelop zon- der postzegel opsturen naar: CDK-Bank, Ant woordnummer 3121,1000 PA Amsterdam. Rij Van onze correspondent Hink Drost Volgens het zoutverdr, was Frankrijk verplic vanaf 5 januari 1989 per conde veertig kilo mindj zout uit de kalimij nen in Elzas op de Rijn te lozen. Doorvoering van die tweej fase kan alleen met instel ming van alle landen die era moeten meebetalen. Dat z Frankrijk (30 procent), Duf land (30 procent), Nederland procent) en Zwitserland (6 pi cent). Nederland wil de 100 joen gulden die het in de mende tien jaar voor de twi fase van het Rijnzoutveri zou moeten betalen liever geven aan de bestrijding v andere vormen van vervuili" van de Rijn. Met de verkondiging van Nederlandse standpunt hi Smit-Kroes een overval pleegd op de Rijnconfereni Zij gaf dat na afloop tij ens persconferentie volmondig ti Haar excuus was, dat Franse regering pas halvi wege de vorige week met het complete voorstellenpa op tafel was gekomen, met gevolg dat het kabinet pas vr] dag zijn standpunt kon be] len. „De oprechte verbazing de partners is een corn vaststelling," aldus de Nedi landse minister. Die partners hadden v< wacht, dat Nederland hi stens zou sputteren tegen feit, dat Frankrijk de mogelij heid open houdt om over ti jaar het opgespaarde zout a Van onze correspondent Bob va ALGIERS - De recente onl hebben veel meer slachtoi aanvankelijk werd gedac minstens 450 mensen zoudi men sinds de ongeregel vorige week dinsdag. Naa. leen al in Algiers 300 dod De uiterst zwijgzame aut nog geen officiële cijfers »Het was ene slachting", ze, van de jongste schietpartij ii gierse wijk Bab-el-Oued. M. zouden zijn gedood in en treft en militairen. Ondanks een verbod tot sa. ongeveer 500 belangstellende *jg op het kleine, hellende Voor de begrafenis van de Sid-Ali-Benmechiche(33). Hij Wezigen uitgeroepen tot 'ma. dale opstand'. Een 'verdwaal verslaggever tijdens een repc pafenis van een eerder slach •aire repressie. De verzoenende tv-toes avond, van de Algerijnse oendjedid lijkt de gemoedere: gedeeltelijk te hebben geka! gapens en we zullen afrekei hin moordenaars", roept een «Jan op El Kittar. Snel vormt ptepje sympathisanten. Mi kuzen worden dit keer niet Peet voor de dode wellicht, m at agenten van de Securité Politie) aanwezie ziin. ODzich STRAATSBURG - „Wet 1 wat hier aan de hand i; geloof werkelijk dat Art er weer is. Ongeken Steendrukte!" Twee hoge ambtenaren van hl burvPee? Parlement in Straati sho 1 z ternauwernood on v P aan het gedrang in ei itieJ?-iVele Sangen in het o: Palais de l'Euroj hipt g,isteren hun verbazii gpna bele Politiemacht e Puhlitum?r,ie van de v'ifde R VerJp eken in Straatsbui dan ^r journalist^ aipnt 't, het hele Europari een versterkt bastio les1^°?ters in de lucht, contr. °nopvanfr^ wegen; het leg geslntp' bl! de hand in al hann^ -riZ1J straten. Paus J. ite n> 'de Populai erkt zijn vierdaag,

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 4