We maken met z'n allen een kinderhoekenmuseum
TOON TELLEGEN WINT GOUDEN GRIFFEL MET 'TOEN NIEMAND IETS TE DOEN HAD';
DE STEM KINDERBOEKENWEEK WOENSDAG 12 OKTOBER 1988
ffftTEM GIDS 2
ambone
'Ik doe mij»ogen dicht', zei de
eekhoorn, 'en wat er dan
gebeurt is altijd
wonderbaarlijk'. Zo ongeveer
is de eekhoorn zelf ook
ontstaan in de
dierenverhaaltjes van Toon
Teilegen. Ze staan in twee
bundels 'Er ging geen dag
voorbij' en 'Toen niemand iets
te doen had'. Voor de laatste
kreeg Tellegen gisteren de
Gouden Griffel.
NEDERLAND 3
12-22 oktober
DUITSLAND 2
De prijzen
ïuske en Wiske:
Siiskefrjit em vreemie man
inhuis die ik niet ken
i TinJeJi het soms carnaval
Utat ben je van plan
4Het knerpte en knarste in mijn hoofd
Door Muriel Boll
Toon Tellegen is huisarts en dichter Je
kunt net zo goed zeggen dichter en
huisarts, want beide beroepen zijn even
belangrijk voor hem. Over geen van
tweeën wil hij praten 'dan raak ik in een
warnet', dus praten we alleen over zijn
dierenverhaaltjes voor kinderen. Verhalen
over de eekhoorn en de mier, de olifant, de
mossel.... alle mogelijke dieren, behalve
huisdieren.
„Ik had voor mezelf regels opgesteld. De
verhaaltjes mochten niet langer dan twee
blaadjes en niet korter dan één blaadje
papier zijn. Er mochten geen huisdieren in
en van alle dieren mocht er maar één
voorkomen. Wat ik ook heel belangrijk
vond, was datje de dieren kon
verwisselen. Olifant zou je door mier
moeten kunnen vervangen, eekhoorn door
krekel, zo wilde ik vermij den dat het
verhaaltjes werden over de goede beer, de
slechte vos enz."
Toch is de eekhoorn het dier geworden
dat zich het meest verwondert en zich van
alles afvraagt.
„Het is me inderdaad niet helemaal
gelukt; je kunt de eekhoorn niet meer
altijd inruilen voor een ander dier, dan zou
de eekhoorn de eekhoorn niet meer zijn.
Dat verwisselbare volhouden is zo
moeilijk. Waar ik me wel aan heb
gehouden is dat maar één mier, één
eekhoorn in het bos mag. Als ik aan een
tweede eekhoorn denk, zou het hele bos in
elkaar storten. Ik zou die eekhoorn
onmiddellijk laten denken 'zal ik maar
verdwijnen, dat lijkt me beter... Nou goed,
dan verdwijn ik maar."
Een andere regel die Tellegen voor
zichzelf bedacht, was dat alles dezelfde
afmeting moest hebben. 'De mier leunde
zwaar op de schouder van de eekhoorn die
hem naar huis zeulde, niet ver van het
midden van het bos'.
Niet alleen de dieren ook de
grassprieten, struiken en bomen zijn even
groot. De eekhoorn ligt net zo graag op een
boomtak te doezelen als onder een
grasspriet.
In de verhalen denken de dieren na over
het leven, ze gaan op ontdekkingsreis zoals
Winnie de Poe op 'expotitie' ging en
schrijven soms brieven aan zichzelf.
'Beste eekhoorn', schreef de eekhoorn. 'Je
vroeg je af of je ooit zo'n mooie dag hebt
meegemaakt. Het antwoord is nee. Dag,
jezelf.
Vreemde brief, dacht de eekhoorn. Maar
hij stuurde hem toch weg. Met een lichte
bries werd de brief even later weer bij hem
bezorgd. Vlug maakte hij hem open en las:
'Beste eekhoorn, Dank je wel voor je
brief. Ik wil je alleen nog even laten weten
dat er nog veel meer van zulke dagen zijn
die je nooit hebt meegemaakt. Ontelbare!
Dag, jezelf...'
De dieren kunnen zich ook blijven
verbazen over woorden als ontroeren.
'Ontroeren', riep de kikker. 'Is dat als je je
lepel stilhoudt?' Of over argwaan, zou dat
een zwart soort soep zijn met hompen van
het een of ander erin? Zou je het kunnen
afkrabben? En verdriet is bij Tellegen een
soort pudding die op de eiland is gevallen
en daar blijven kleven.
Tellegen: „Argwaan is een prachtig
woord, net als deemoed. Iedereen weet wat
het betekent, maar wat is dat nou precies?
Je gebruikt het heel weinig in de
spreektaal. Ik hou van langere echt
Nederlandse woorden als vermorzelen,
vervallen, reusachtig, mismoedig en
armzalig. Ik heb lijstjes van dat soort
woorden die ik ergens in een verhaaltje
wil gebruiken. Soms ga ik alle verhaaltjes
langs en kijk of ik er eentje kwijt kan."
Als je zo aan woorden hecht doe je
waarschijnlijk heel lang over je gedichten.
„Daar doe ik inderdaad heel lang over.
Zo ontspannend als het schrijven van de
verhaaltjes is, zo inspannend is dichten.
Toch zou ik het niet kunnen laten. Dat
klinkt dramatisch, maar het is echt zo. Ik
heb geen absolute stilte nodig voor mijn
Toon Tellegen.
dichtwerk. Ik schrijf aan mijn bureau in
de onderzoekkamer; de deur staat altijd
open, iedereen kan binnenlopen en als de
telefoon gaat zeg ik niet dat ik geen tijd
heb. Ik wil me niet isoleren en het gevoel
FOTO QUERIDO
hebben met iets belangrijks bezig te zijn."
„Die verhaaltjes schrijf ik in de zomer,
dat merkje aan de sfeer. Dan ga ik ergens
buiten zitten met mijn bloknoot, onder een
boom of zo, en binnen tien minuten heb ik
er één klaar. Soms schrijf ik er drie achter
elkaar, heb ik drie dagen vrij."
Je springt van de ene op de andere
gedachte, daardoor zijn de verhaaltjes zo
spannend, denk ik. Je moet waarschijnlijk
je hoofd eerst helemaal leeg maken om zo
te kunnen associëren.
„Dat is zo. De verhaaltjes zijn ontstaan
toen ik er iedere avond een aan mijn
dochter moest vertellen voor het slapen
gaan. Die vertelde verhaaltjes waren toch
heel anders, veel absurder, stuntverhalen.
Dat kwam doordat ik ze razendsnel moest
bedenken. Ik vroeg mijn dochter waarover
het moest gaan en dan zei ze bijvoorbeeld
'er moeten drie walvissen in, vijf mieren,
torren en twee kiezelstenen. Dan begon ik,
het knerpte en knarste dan in mijn hoofd,
want praten gaat veel sneller dan
schrijven, en dan kwam er zo'n
verhaaltje."
In jouw bos gebeuren geen gemene dingen.
„Dat wil ik ook niet. Niet omdat het voor
kinderen is, daar denk ik helemaal niet
aan, maar ik heb een hekel aan ruzie en
gemeenheid. Er mocht ook absoluut geen
cynisme in zitten, ik wilde heel bewust
warmte in die verhaaltjes hebben."
Hij schrijft ook graag over dingen die
niet kunnen, niet kloppen. Over de beer
die aan een taart hangend door de lucht
zweeft; over de eekhoorn die zich voor het
feest als mier verkleedt en dan als mier
wordt weggestuurd om zich eerst maar
eens te verkleden. Ook als wesp mag hij
niet binnen, maar als eekhoorn lukt het
eindelijk.
„Die dingen vond ik vroeger ook
spannend. Hoe moest Tom Poes die nooit
iets aan had gefouilleerd worden. Dat
gevoel van ja maar dat kan toch helemaal
niet' is leuk om over te schrijven.
Je hebt wel eens geprobeerd een
doorlopend verhaal te schrijven, maar dat
werd niks.
„Ik schreef iedere dag een hoofdstuk,
maar ik werd er chagrijnig van. Ik had
niet dat gevoel dat ik bij die verhaaltjes
heb en ben ermee gestopt. Ik heb wel een
scenario geschreven voor een televisiefilm.
Dat wordt binnenkort verfilmd met Jozef
van den Berg in de hoofdrol. Het heet Het
Vonnis en het gaat over de doodstraf en is
absoluut niet voor kinderen bedoeld."
In je verhalen en je gedichten zit vat)
weten, zou het verlangen vervuld zij,'! b*g 8®*°;
rl=+ ko+ol,««11 «Hd
zij moeten in negen
onden bewijzen, wie van
|iet beste is in het maken
van
dat zou een groot verdriet betekenen.)
kunstenaar streeft naar het volmaakt,
dat bereikt hij niet en hij gaat het opt
proberen. Zo is hij kunstenaar, zijnfe «j dicte^The't
Tellegen heeft een paar j aar in een -Vtpn ^^t^vertaJeii
ziekenhuis in Kenia gewerkt. DaarK» ibrijvinge
hij in contact met de Masai, een volk dj an geze
hij zeer bewondert. Ze hebben hunt
cultuur heel lang kunnen bewaren,
binnenkort zal die toch verdwenen zij,
verwesterd zoals heel Afrika. Tellegen'
weieens met de bandrecorder naar de
Masai-dorpen gegaan om hun verhala ®-
te nemen. Die zijn heel anders danz|
eigen verhalen, wreder - dieren eten
igrt de Graaff presenteert
elkaar op - en ze lopen slecht af. Hetzij oor Veronica het jeugdpro-
voorbeeldverhalen om duidelijk teitiji ramma R»rt
wat je wel en niet moet doen.
Tellegen had helemaal niet op een
Gouden Griffel gerekend, hij heeft eriEderlands Volkstoneel,
reis naar Rusland voor moeten afzegg «ar is eigenlijk pas goed
Hij houdt erg van dat land (zijn moed#
kwam er vandaan) en van de Russisch
literatuur, vooral van Tsjechov. „Datis
prachtig, verder lees ik graag Danteei
Kafka. Ik lees niet veel Nederlandse
literatuur; mijn grote liefdes zijn de
Latijnse en Griekse klassieken. DatisSoepje"kinderen. Zij helpen
heel andere wereld, waar ik van how em vragen beantwoorden
waar ik graag wil vertoeven. Die veris
zitten zo goed in elkaar."
Volgende maand komt er een nieuw
boek van Toon Tellegen uit. Het heeft, ts Dekker op bezoek, even-
Taalslag
£0 start met het nieuwe
irisprogramma Taalslag',
«arin kandidaten de gele-
•nheid krijgen een beetje
10Dze taal te stoeien. Met
t spel wil de omroep een
indse taal.
In iedere afleve-
drie kandidaten-
uren mei elkaar de strijd
B.O.O.S!
B.O.O.S1', de Bart
imroep Organisatie Stich-
ng. De 21-jarige acteur
peelt al enkele jaren bij het
ekend geworden door het
eclamespotje 'Zeg maar nee,
«nt dan krijg je d'r twee'.
iedere aflevering van
l.O.O.S!' wordt Bart de
raaf geassisteerd door een
oplossingen voor proble-
len te vinden. In de eerste
itzending komt bioloog Mi-
groter formaat en met gekleurde
linoleumsneden van Mance Post.
En daarna? Of er dan nog een bui
uitkomt, betwijfelt Tellegen, eentje
misschien, maar je moet er een keerotji
ophouden. Als we uitgepraat zijn, s
Toon Tellegen zich op de fiets. Een
eekhoorn op een fiets, hoe vind je zoiets'
denk ik (en hij reed door de stad).
Een eekhoorn die voor zichzelf
verhaaltjes verzamelt om anderen, ookj
barre tijden, van te laten genieten.
een vuurvreter en een
gtman-fan.
Is tweede Vlaamse produc-
zendt de NOS 'Zonder-
Morgen signeert Toon Tellegen vans »ge riden' uit. Het scenario
uur in boekhandel Hein van Kemenah
Breda.
Toon Tellegen: "Toen niemand iets te doa
had'. Uitg. Querido, prijs 19.90.
Het thema van de kinderboe
kenweek is HET MUSEUM.
Het museum is een plek waar
je oude, gekke, mooie, leuke
dingen kunt ziea Heb je ooit
een theekopje uit de dertiende
eeuw gezien? Een ruimte
vaartpak? Een prachtige
achttiende eeuwse baljurk?
Daarvoor moet je naar het
museum.
Het museum is een plek
waar bijzondere dingen ver
zameld worden, zodat jij en ik
ernaar kunnen gaan kijken.
En er iets over te weten ko
men: wat is het, hoe oud is het,
waar komt het vandaan?
Je vindt wel duizend dingen
achter de museumdeuren.
Maar wat verzamelt een mu
seum nou precies? Dat is ver
schillend.
Het ene museum verzamelt
maar één ding, bijvoorbeeld
schoenen. Je kunt dan zien
hoe ze er vroeger uitzagen en
hoe ze er nu uitzien.
Een ander museum verzamelt
alles wat los en vast zit van
een bepaalde tijd of een be
paalde streek. Dan krijg je een
idee hoe de mensen vroeger of
ergens anders leefden.
Een boek is eigenlijk ook
een soort museum. Een boek
vertelt je over het leven van
de hoofdpersonen, wat ze be
leven en belangrijk vinden.
Een boek vertelt het verhaal
in woorden, terwijl het mu
seum het verhaal laat zien.
Daarover hebben we een
prijsvraag bedacht. We vra
gen aan jou:
Maak een museumstuk voor
ons Kinderboekenmuseum.
Je kunt een prachtig schil
derij maken van de Grote
Vriendelijke Reus. Of van de
grot, waar hij in woont, van de
dromen, die hij de slaapka
mers inblaast, van Sophie of
ran de andere reuzen.
Je kunt zo'n museumstuk
schilderen, maar ook plakken
of knippen, of vouwen of alles
tegelijk. Bedenk zelf maar
wat. Je kunt het ook zó maken
dat je het van alle kanten
kunt bekijken.
Als je een aantal boeken
hebt gelezen, waarin dezelfde
dingen voorkomen, kun je iets
maken van die verschillende
reuzen, heksen of wat dan ook,
bij elkaar. Dan heb je net zo'n
verzameling als in het schoe
nenmuseum.
We willen ook graag dat je,
in het kort, iets over je werk
stuk schrijft. Uit welk boek je
onderwerp komt, wat je ervan
weet, waarom je juist dat ge
kozen hebt.
Je kunt er in je eentje aan
werken, met een groepje of
zelfs met de hele klas.
Stuur je museumstuk voor 1
november naar De Kleine
Stem, Spinveld 55, 4815 HV
Breda.
Als je bang bent dat je mu
seumstuk te zwaar is of kapot
gaat, kun je het naar De Stem
of een bijkantoor brengen.
Per museumtransport word
het dan wel op het Spinve'
afgeleverd. De prijsvraag
bestemd voor kinderen vanl
tot 15 jaar. De uitslag kun je
november in de krant lezen
20.29
Zonderlinge
zielen
in dit tv-spel werd geschre-
en door Bené Verheezen. In
et hartje van Brussel staat
opvanghuis voor daklo-
sn, waar de kanslozen van
eze maatschappij terecht
unnen. Het zwangere
leisje uit de provincie, dat
leen naar de grote stad is
komen, vindt er onderdak,
renals de langdurige werk-
tze zonder hoop.
Voor de mooiste inzendingci
liggen klaar:
2 boekenbonnen van j 25,-,
van 20,- en 2 van 15,-.
Verder liggen er als troost
prijs boeken klaar.
Vergeet niet je naam,
en adres te vermelden.
leem»
Boccaccio
70: Der Job
an het drieluik 'Boccaccio
zendt het ZDF vanavond
echts één episode uit. Het is
»g een late hommage aan
amy Schneider, die vorige
aand 50 jaar zou zijn ge-
orden. De actrice speelt in
et gedeelte Het baantje',
iregisseerd door Luchino
isconti. Ze is de echtgenote
in een rijke Milanese graaf,
e buiten het huwelijk op
rontuur gaat. Als hij na een
ezoek aan een call girl in
ispraak dreigt te komen,
ebben de echtelieden een
tchtelijk gesprek. De graaf
echter niet van plan zijn
venswij ze te veranderen.
Naar een tekening van The Tjong King.
