UITBLAZEN
Brabantse leraar economie daagt verzekeringsgigant uit
Labourleider Kinnock met nieuwe energie aan de slag
Ontwerp Beleidsplan voorspelt wereldwijde milieuramp
planbure
Het plan Dekk<
Grower
Osser
VERLIES RECHTZAAK KAN AEGON MILJARDEN GULDENS GAAN KOSTEN
INSTEM BINNENU
DE STEMCOE
DESTEM ACHTERGROND WOENSDAG 5 OKTOBER 1988
WIMKOCK
-DESTEM-
)EN HAAG - Een stijging
jnen in bedrijven heeft di:
werkgelegenheid. Zo kost et
irocent hoger uitvalt dan dt
ing, enkele procenten werk
WAAR ik mee bezig
ben, met mijn re
cente vakantiebe-
zoeken aan Duitsland, is
een inhaalmanoeuvre, zo
realiseer ik me als ik op
een Beierse hotelkamer zit
te lezen in het al weer vijf
jaar oude Duitse Onbeha
gen, een journalistieke profiel
schets van het naoorlogse
Duitsland. Het is een, naar ik
vrees tot mislukking gedoemde,
poging het gat te overbruggen
dat ik zelf heb geslagen door
veertig jaar lang, bijna opzette
lijk, de Duitse taal en literatuur
te negeren. Sinds William Shi-
rers Rise and Fall of the Third
Reich heb ik nauwelijks een ge
degen werk over Duitsland ge
lezen. Hoogstens iets van Böll
en Grass, in vertaling wel te
verstaan en in de jaren '60.
Deze keer moet ik het ook
stellen met Duitse kranten. De
enige buitenlandse krant die ik
af en toe in een kiosk aantref is
de Herald Tribune en die is
meestal een of twee dagen oud.
Duitse kranten zijn over het al
gemeen heel goed. Ze zien er
ernstig uit met hun wat grijze,
maar ordentelijke opmaak en
dat wekt vertrouwen. Ze weten
bovendien Nederland te liggen.
In de Silddeutsche Zeitung,
een van de beste onder de lees
baarste kranten, kan ik de
Haagse paspoortperikelen uit
gebreid volgen. De krant meldt
mij dat we een nieuwe minister
van Defensie hebben. De uit
slagen van de inhaalwedstrij
den op woensdagavond staan
erin. PSV heeft gewonnen. De
pagina Vermischtes heeft een
artikel over een voornemen van
onze minister van Justitie om
de verkoop van drugs aan bui
tenlanders te verbieden. In een
kader-artikel over de gouden
Olympische medaille van een
Surinamer vergeet de krant niet
te vermelden dat Suriname ooit
een Nederlandse kolonie was
en dat de Holland-captain
Ruud Gullit voortaan in Para
maribo de hoogste sport-eer
met de nieuwe held zal moeten
delen. Dat is voor één week
heel wat Nederland in een bui
tenlandse krant.
De Grofjer Osser is een berg
op de grens met Tsjechoslowa-
kije. Alles in de omgeving is
naar de berg genoemd. Het uit
stekende Osser-bier, de
Schnapps -Osser Geist-, de
Osser Riese van de prentbrief
kaarten en het Osserhotel van
Joseph Schreiner. Het hotel ligt
hoog op de helling van een zui
delijke uitloper en biedt uit
zicht op de Groper Arber, de
hoogste bult in het Beierse
Woud. Het hotel is het begin
punt van een net van wandel
wegen. Bordjes waarschuwen
dat wandelaars zich strikt aan
de routemarkering moeten hou
den omdat anders het risico be
staat dat ze illegaal Tsjechoslo-
waaks gebied betreden.
Mijn vrouw en ik zijn de
enige buitenlanders die in het
zeer afgelegen hotel logeren.
We zijn ook de enigen die 's-
morgens in de eikehouten ont
bijtzaal niét in wandeltenue
aan tafel schuiven: knickerboc
ker, rode of geblokte kniekou
sen en bergstappers. Als enigen
rollen wij na het ontbijt m de gg
auto naar beneden, terwijl de g=
anderen al de kuiten spannen §g
op de eerste meters van het stij- s
fend pad dat ze voor de dag s
ebben uitgekozen. Wij zijn
voor de steden gekomen en bo- g
vendien heb ik een broertje s
dood aan omhoog wandelen.
Het was praktischer geweest S
wat dichterbij de Autobahn 3
van Neurenberg naar Passau te s
blijven. Nu zitten we vijftig ki- gg
lometers smalle slingerweg van
de dichtstbijzijnde oprit van-
daan. Maar: we hadden ook
het Osserhotel niet willen mis-
sen. 1
Ons afwijkende gedrag S
wordt verklaard uit ons buiten-
lander zijn. We hebben gezien
hoe Joseph Schreiner andere
gasten op ons buitenlander- g
schap heeft gewezen. Hij wil g
weten waar Oosterhout ligt. In 2
de buurt van Breda, leg ik uit.
Dat zegt hem niets, merk ik, g
hetgeen hem - de gedachte gg
komt bij me op zonder dat ik 3
het wil- vrijpleit wat Neder- g
land aangaat. Hij hééft die leef- g
tijd. Schreiner is een opval- S
lende en alomtegenwoordige 3
gastheer. Zijn uitbundigheid re-
lativeert hij met een ironische g
oogopslag. Hij is een groot bev- g
orderaar van Gemiitlichkeit en
heeft pas echt zijn zin als het
druk is in zijn restaurant van g
lage bakstenen gewelven, rus- 2
tend op hardstenen pilaren. 3
Dan kan hij zijn hotelgasten bij g
elkaar aan tafel zetten. Dat is g
gemütlich. Wie beweert daar 3
dat andere talen geen woord
voor het Nederlandse 'gezellig' g
kennen?
1
De ontbijttafel delen wij g
met twee zeer vriendelijke, g
oudere heren. Meestal hebben 2
zij al gegeten als wij arriveren, g
maar soms treffen we hen nog j|
aan, genietend van hun laatste
slokken koffie. De eerste po- 3
ging tot een gesprek mislukt als g
er per ongeluk een Engelse vol- 2
zin over mijn lippen rolt omdat 3
de vertaalcomputer in mijn g
hoofd niet snel genoeg een 2
Duitse formulering weet te vin- 3
den.
Een andere morgen pro- 2
beert een van de oude heren g
iets. Hij kent een paar Neder- g
landse uitdrukkingen. Eet U 2
smakelijk. Welterusten. Hoe g
maakt u het. We lachen beleefd, g
Nu weet ik wéér niet hoe ik 2
moet reageren. Moet ik vragen g
waar hij dat geleerd heeft? Stel g
je voor dat het antwoord luidt 2
dat hij damals aan de Schelde g
of op de Fliegerhorst van Gilze- g
Rijen heeft gelegen. In wat 2
voor plooi zou ik m'n gezicht
dan moeten trekken? Het komt g
aanvankelijk niet bij me op dat g
de man 43 jaar de tijd heeft ge- 5
had om op een eerbare manier g
zijn Nederlandse woordenschat
op te doen. In Domburg of g
Zandvoort. (Wordt vervolgd). g
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, *01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; f 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. f 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Hooft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties: 1
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Mariëtte Mulkens
DE DATUM 5 oktober 1988
heeft voor verzekerings
maatschappij Aegon en
voor drs. J. Heijnen uit
Oudenbosch een meer dan
gewone betekenis. Van
daag zal namelijk de
Haagse rechtbank een uit
spraak doen in het opmer
kelijke geschil tussen de
stichting van de Ouden
bosschenaar en de verze
keringsgigant.
Inzet: de rechten van de vroe
gere leden van de levensver
zekeringsmaatschappij AGO
Onderlinge (een voorloper
van Aegon) op het oude ver
mogen van de maatschappij.
Verlies van het geschil kan
Aegon miljarden guldens
gaan kosten en zou zelfs de
hele organisatie van de verze
keringsmaatschappij op zijn
kop kunnen zetten.
„Ik vind het allemaal wel
grappig. Zo'n leraar uit het
donkere zuiden die het even
opneemt tegen zo'n grote ver
zekeringsmaatschappij". J.
Heijnen, leraar bedrijfsorga
nisatie aan de heao in Breda,
klinkt vergenoegd.
Terwijl verzekeringsdes
kundigen en juristen zich het
hoofd breken om zijn acties
tegen Aegon ongedaan te ma
ken, ziet hij het zelf als een
leuk tijdverdrijf. „Het is mijn
hobby. Als ik klaar ben met
mijn werk aan de heao en aan
de bestuursacademie, hou ik
me hiermee bezig. Ik vul er
mijn vrije dagen en mijn va
kanties mee", zegt Heijnen die
inmiddels ruim drie jaar in de
zaak aan het wroeten is.
De oorsprong van het ge
ruchtmakende proces, dat in
vakkringen al de 'zaak Heij
nen' wordt genoemd, ligt in de
periode '77-'78. Indertijd vond
er een reorganisatie plaats bij
verzekeringsmaatschappij
AGO, die later met Ennia fu
seerde tot Aegon.
Onderdeel van AGO was
destijds AGO Onderlinge. Om
die Ago Onderlinge draait het
hele verhaal. Het bijzondere
aan een 'onderlinge' is dat de
mensen die er een levensver
zekering afsluiten tegelijker
tijd ook lid zijn, zoals bij een
vereniging. Alle leden zijn sa
men eigenaar van het vermo
gen van de onderlinge.
Tijdens de reorganisatie
tien jaar geleden bij AGO
werden de levensverzekerin
gen van de Onderlinge over
gedragen aan de nieuwe zus
ter AGO Leven NV. AGO Le
ven NV was geen 'onderlinge'.
Voor de levensverzekeringen
van de mensen had dat geen
gevolgen, maar het lidmaat
schap waren ze kwijt. En
daarmee verdwenen ook hun
rechten op het vermogen van
de AGO Onderlinge.
Het was een situatie die
destijds niemand verontrust
te. De algemene ledenverga
dering ging unaniem akkoord.
De reserves (toen 249 miljoen
gulden, momenteel door Heij
nen en zijn medestanders ge
waardeerd op 1,2 miljard gul
den) werden niet uitgekeerd,
maar bleven binnen AGO. Ju
ridisch gezien kon dat. De
AGO Onderlinge werd name
lijk niet' opgehevea In dat ge
val had namelijk het vermo
gen aan de leden van de ver
eniging uitgekeerd moeten
worden en daar voelde AGO
weinig voor.
Om uitbetaling te voorko
men werd een nieuwe catego
rie leden in het leven geroe
pen: leden door toetreding. De
directie en de commisarissen
van AGO traden zelf toe als
lid en behoedden daarmee de
AGO Onderlinge voor ophef
fing. En, niet te vergeten, voor
uitbetaling.
'Niets mee aan de hand'
zegt Aegon nu, maar J. Heij-
Drs. J. Heijnen ...een spektakel...
nen dacht en denkt daar an
ders over. „Ik liep daar een
paar jaar geleden puur toe
vallig tegen aan en dan denk
je: 'Hoe kan dat nou Je in
formeert eens. Je hoort rare
verhalen. Je maakt je kwaad,
want ze behandelen je als een
achterlijk persoon en dan ga
je verder zoeken. Je haalt wat
boven water en dan ga je op
zoek naar een doorgewinterde
advocaat".
Heijnen, die zelf geen enkel
voordeel heeft bij de zaak, is
van mening dat de belangen
van de toenmalige leden be
paald niet goed behartigd
zijn. AGO zou de leden van de
Onderlinge niet goed hebben
geïnformeerd en getracht
hebben te verdoezelen dat de
leden al hun rechten op het
vermogen kwijtraakten door
de overdracht.
Overtuigd van zijn gelijk
richtte hij ruim twee jaar ge
leden een stichting op die zich
ten doel stelde het vermogen
van de AGO Onderlinge als
nog uitgekeerd te krijgen. Tot
groot ongenoegen van Aegon,
die zich in zijn goede naam
aangetast zag. Aegon meent
dan ook dat de klacht van
Heijnen volstrekt onterecht is.
De maatschappij beroept
zich erop dat de Verzeke
ringskamer, die in 1978 toe
zicht had op de wijzigingen,
geen probleem had met de re
organisatie. De verzekerden
FOTO DE STEM/D1CK DE BOER
zijn niets tekort gekomen,
omdat tegenover het verlies
van rechten op het vermogen
een winstdelingsregeling
staat, die bij Aegon tegen
woordig tussen de 400 en 550
miljoen gulden schommelt.
Tenslotte vindt Aegon dat de
zaak verjaard is.
Heijnen: „Dat er ten tijde
van de reorganisatie gemani
puleerd is met de algemene
ledenvergadering staat als
een paal boven water. Uit de
stukken valt duidelijk op te
maken dat de leden nergens is
medegedeeld dat zij hun lid
maatschap zouden verliezen.
Daar kan niemand omheen.
Het argument van de verja
ring ligt wat moeilijker, maar
het lijkt me onvoorstelbaar
als wij de zaak niet zouden
winnen. Ik heb met een hoog.
leraar gesproken, het doet er
nu niet toe wie dat is, maar
die zegt: 'Als de rechtbank dit
goedkeurt, wat zijn dan in 's
hemelsnaam de gevolgen voor
de talloze verenigingen in Ne
derland. Dan kan ieder be
stuur de boel manipuleren en
desnoods geld verduisteren
zonder dat dat bestraft wordt
Dat is ondenkbaar'.
Als ik toch verlies, ga ik
door. Dan zoek ik de beno
digde 300 oud-leden op, ik heb
er nu 150, en ga naar de On
dernemingskamer. Daar krijg
ik zeker gelijk, want daar lip
de bewijsvoering heel anders
De rechtbank zegt tegen mij:
Bewijs me maar dat er iets
fout is gegaan in 1978. De On
dernemingskamer gaat daar
entegen zelf op onderzoek uit
En dan ontdekken ze wat ik
ontdekt heb".
Wint Heijnen vandaag, dan
is de zaak evenmin afgelopen
„O, nee Aegon gaat zeker in
hoger beroep en als dat dan
allemaal weer afgewerkt is,
moet er van alles gebeuren
Alle 350.000 oud-leden van
Aegon moeten opgezocht wor
den, of eventueel de erfgena
men. Het geld moet verdeeld
worden en er moet gecontro
leerd worden dat Aegon het
afgesproken bedrag inder
daad uitkeert. Daar wil ikzelf
de controle over hebben. Ik
heb zeker nog vijfjaar werk".
Hij lacht: „Maar win ik,
dan zal dat wel een spektakel
geven, zeg. Niet alleen bij
Aegon, maar ook over het feit
hoe het allemaal heeft kunnen
gebeuren. Piet Bukman zat
bij de aandeelhouders en een
lid van de Raad van State. Die
hebben volgens mij gewoon
zitten slapen. Een andere ver
klaring kan ik er niet voor ge-
Door Roger Simons
HET GAAT Labourleider
Neil Kinnock voor de wind
in Blackpool. Zijn pogin
gen op het socialistische
jaarcongres om Labour
een nieuw imago te geven
worden zelfs door de bon
den gunstig onthaald.
Alleen Arthur Scargill, de
diep gefrustreerde demagoog
die voor de duur van zijn wer
kende leven leider van de
Britse mijnwerkers is, pro
beert nog roet in het eten te
gooien.
Maar de tijden zijn veran
derd en Arthur Scargill is
geen man van invloed meer.
De meesten van zijn partijge
noten laten hem maar pratea
„Ik ben geen socialist gewor
den om vroeg of Iaat de yup
pie uit te hangen en het kapi
talisme nog beter te dienen
dan Thatchers conservatieven
dit doen," zegt Arthur steeds
opnieuw. „Ik ben bij Labour
gegaan om de wereld te ver
anderen!"
Scargill weigert te erken
nen dat de oude socialistische
leerstellingen afgedaan heb
ben. De andere grote bonden
zijn het duidelijk eens met
Labourleider Kinnock dat de
partij grondig moet worden
gemoderniseerd. Het politieke
document 'Aims and Values'
(Doelstellingen en waarden)
waarin de socialistische voor
man zijn herzieningsplannen
had toegelicht, werd bij het
begin van het jaarcongres
praktisch zonder tegenstand
goedgekeurd bij grote meer
derheid van stemmen.
Voor Neil Kinnock, die
sinds zijn herverkiezing van
afgelopen zondag de Labour-
teugels vast in handen heeft,
was dit een nieuw bewijs van
het feit dat hij het vertrouwen
genoot van het leeuwedeel
van de Britse socialisten. Zijn
volgelingen schijnen eindelijk
te begrijpen dat de oude stijl
niet meer deugt.
Na drie achtereenvolgende
nederlagen in parlementsver
kiezingen kan Labour het zich
niet meer veroorloven om als
de Britten begin de jaren ne
gentig weer naar de stembus
worden geroepen, nogmaals te
komen aandraven met de
zelfde voorbijgestreefde prin
cipes en plannen. In dat geval
zouden de Britse socialisten
het risico lopen voor de vierde
maal te worden afgewezen.
„Wij moeten meegaan met
de tijd," is Kinnocks motto.
Alles wat zijn aantrekkings
kracht heeft verloren, gaat
overboord. Alleen een ver
nieuwde Labourpartij kan de
conservatieven van Margaret
Thatcher in het zand doen bij -
ten."
'Schaduwminister' Brian
Gould van Handel en Indu
strie is Kinnocks architect
van het nieuwe realisme.
Gould* heeft de congresgan
gers in Blackpool ervoor ge
waarschuwd dat zij de klok
niet kunnen terugdraaien
naar ouderwetse nationalise-
ringea
Premier Thatcher werkt
met koortsachtige haast een
programma af waarin' alles
Labour-leider Neil Kinnock '...meegaan met de tijd...'
FOTO AP
een openbaar bezit dat veel
uitvoeriger rekenschap geeft
aan de consument en het per
soneelsbestand en dat de be
langen van het land een stuk
beter dient. Hoe een en ander
in zijn werk zal gaan, is nog
niet helemaal duidelijk, maar
Kinnock en Gould maken zich
daarover geen zorgen. De vol-
wat vroeger tot eigendom van
de staat werd gemaakt nu he
lemaal geprivatiseerd wordt.
Socialisten van de oude stem
pel hebben van het begin af
gezegd, dat zij later het alle
maal opnieuw zouden natio
naliseren.
Maar volgens Brian Gould
is nu de tijd aangebroken voor
gende parlementsverkiezin
gen liggen nog ver af; voorlo
pig komt het er alleen op aan
dat Labour niet langer kan
worden afgeschilderd als de
partij die praktisch alles tot
eigendom van de staat wil
maken en daarna de boel in
het honderd laat lopen.
Bijna alle grote bonden zijn
nu gewonnen voor een nieuwe
koers; alleen de afgevaardig
den van sommige kiesdistric
ten raken hun hang naar 'zo
als het vroeger was' niet ge
makkelijk meer kwijt. Neil
Kinnock zal zich van de week
hard inspannen om vooral
deze congresgangers ervan te
overtuigen dat alleen door
middel van vernieuwing een
weg kan worden gebaand
naar wat hij zelf, met de on
voorzichtige zekerheid die
van iedere partijleider wordt
verwacht, 'een overwinning
van Labour in de komende
parlementsverkiezingen'
noemt.
Volgens Kinnock is in het
Groot-Brittannië van premier
Thatcher het hek zodanig
verhangen dat Labour willens
nillens haar heil moet zoeken
in een gemengde en niet aan
strenge socialistische regels
onderworpen economie. De
ouderwetse nationaliserings
plannen, die al dateren van de
jaren veertig, zijn nu uit den
boze.
Maar Brian Gould stelde de
vertegenwoordigers van de
bonden wel gerust: nutsbe
drijven zoals gas, electriciteit
en telecommunicatie zullen in
ieder geval opnieuw tot eigen
dom van de natie worden ge
maakt, echter zonder de logge
bureaucratieën van vroeger.
„Dergelijke ondernemingen
zijn veel te belangrijk," al
Gould, „om overgelaten
worden aan de genade van
aandeelhouders die enkel
winst beogen".
Mijnwerkersbaas Arthur
Scargill was deze week
toch de enige vakbondsleider
die eiste dat onder Labour
alle Britse banken, verzeke
ringsmaatschappijen en fi
nanciële ondernemingen ge
nationaliseerd zouden wor
den. Maar Tom Sawyer, ad
junct-leider van de ambte
lijke bond NUPE, liet duide
lijk merken dat de andere
vakverenigingen popelen van
ongeduld om Labour weer
aan het bewind te brengen.
Sawyer erkende, dat om dit
doel te kunnen bereiken be
langrijke nieuwigheden geac
cepteerd moeten worden. „Al
leen wanneer wij bereid zijn
dat te doen, zullen wij van op
positieleider Neil Kinnock de
toekomstige nieuwe Labour-
premier maken," zei deze
vakbondsbaas. De meeste
congresgangers applaudis-,
seerden enthousiast.
Labourleider Kinnock
glimlachte voldaan. NUPE en
praktisch alle andere bonden
hebben het voor hem mogelijk
gemaakt om zijn vage econo
mische en sociale plannen te
gen het partijcongres van 1989
aannemelijk voor te stellen, in
de hoop dat ze dan vrijwel
unaniem geaccepteerd zullen
worden.
Door
Wouke van Scherrenburg
DE MILIEUPROBLEMEN
zijn de komende tien jaar
veel ernstiger en stapelen
zich op wereldwijde schaal
en met grote snelheid op.
Bij de verzuring, bemes
ting, afvalverwijdering en
verstoring van het leefmi
lieu voegen zich nu ook de
klimaatsverandering en de
verdroging.
De generatie na ons zit met
een milieurekening die niet
meer is te betalen.
Dat staat in het concept
Nationaal Milieubeleidsplan
van minister Nijpels (Milieu).
Het concept waarover VROM,
Landbouw en Visserij en Ver
keer en Waterstaat al maan
den ruzieën omdat de maatre
gelen die nodig zijn om het
onheil op zijn minst te stop
pen, drastisch ingrijpen in de
maatschappij. De definitieve
nota, die - na een flinke ver
traging-in het voorjaar ver
schijnt, zal dan ook gematigd
zijn.
De conceptnota, gebaseerd
op berekeningen van het
Rijksinstuut voor Volksge
zondheid en Milieuhygiëne,
schildert een onheilspellende
ontwikkeling tot het jaar 2010.
Van lokaal tot mondiaal ni
veau. Het huidige milieube
leid zal ingrijpend moeten
worden gewijzigd om de hol
lende achteruitgang van het
doodzieke milieu te stoppen.
Om het milieu te verbete
ren zijn keiharde nationale,
Europese en mondiale afspra
ken nodig over energiege
bruik, industrie, verkeer,
landbouw en militaire zaken.
In de nota wordt openlijk be
twijfeld of die maatregelen
tijdig zullen komen.
„Net als voor het financie
ringstekort geldt voor het mi
lieu dat een leven op afbeta
ling niet kan worden voortge
zet. De rekeningen voor ver
lies van de bossen, de versto
ring van het klimaat en de
stijging van de zeespiegel ra
ken alle landen en méér gene
raties. De neiging tot afwen
telen naar volgende genera
ties, wie dan leeft wie dan
zorgt, bestaat nog steeds.
Daarom blijven milieuproble
men voortbestaan", consta
teert de nota.
De gevolgen voor deze en de
komende generatie tot het
jaar 2010 zijn door het RIVM
op een rijtje gezet. Het milieu
beleidsplan is gebaseerd op
het rapport 'Zorgen voor mor
gen' dat eind november ver
schijnt.
LOKAAL: grote onkosten
voor de volgende generatie
door sanering. Over 25 jaar
zal de financiële last niet min
der zijn door nieuwe vervui
lingen. De groeiende geluid
hinder maakt steeds meer
woningen ongeschikt om erin
te leven. De door met name de
auto's vervuilde steden kunen
internationaal niet concurre
ren door het groeiende mi
lieubewustzijn van bedrijven
die zich in een schone omge
ving zullen vestigen. De bo
dem wordt op vele plaatsen
vervuild door de slechte toe
stand van de rioleringen.
REGIONAAL: de groeiende
afvalstroom vraagt om meer
stortplaatsen, die veel ruimte
in beslag nemen. Ook bij
strenge criteria van isolatie
en controle van de stortplaat
sen is er een groot risico op
bodemvervuiling. Nog decen
nia lang blijft minstens een
derde van het grondwater
ernstig veruild door bestrij
dingsmiddelen en nitraat.
Daardoor loppt het drinkwa
ter gevaar en verdwijnen eco-
systemen.Recreatiemogelijk-
heden nemen af, nu nog onge
stoorde gebieden wórden aan
getast. Er zijn gebieden, met
name op de zandgronden,
waar de landbouw het loodje
zal leggen door vervuiling,
vermesting en verdroging. Er
gebeuren meer rampen door
het toenemende vervoer van
gevaarlijke stoffen.
WATER: De kosten van uit
baggeren van de smerige ri
vieren en die van de opslag
nemen toe. Het scheepvaart
verkeer op de rivieren en zee
groeit en daarmee de kans op
calamiteiten. Het Rijnactie
plan betekent weliswaar een
iets schonere Noordzee en
Waddenzee maar voor Maas
en Schelde is er geenactie
plan. In ongestoorde oceanen,
de Atlantsiche en Antarcti
sche, hopen zich onafbreek
bare giftige stoffen op. Ze
worden de gaarbak van het
onverwerkbare Europese af
val.
EUROPA: sterfte van bos
sen, schade aan landbouw en
monumenten. Nog steeds zijn
er geen afspraken over reduc
tie van de verzurende stoffen.
De zure neerslag zal niet min
der worden. De heide en na
tuurgebieden op zandgronden
verdwijnen. Nieuwe proble
men door opeenhoping van on
afbreekbare stoffen in lucht
en water. Toenemende risico's
door een groter aantal kern
centrales, woestijnvorming.
CONTINENTAAL: dezelfde
problemen als Europa maar
daarbij en snellere verdro
ging en daardoor uitbreiding
van de woestijnen. De ontbos
sing van de regenwouden. Ge
volg: aantasting klimaat en
erosie van de grond, hele ge
bieden worden voorgoed on
bruikbaar voor voesel- en
houtproduktie. De wereld
voorraden aan metalen, zoals
kwik en zink, olie en aardgas
zijn binnen 50 jaar uitgeput.
Uranium voor kerncentrales
wordt voor 2010 schreeuwend
duur want de stof raakt op.
Door die uitputting van ener
giebronnen nemen politieke
spanningen en militaire con-
flichten toe. Die zijn weer een
bron van vervuiling wanneer
chemische of nucleaire wa
pens worden gebruikt
MONDIAAL: De klimaats- j
verandering gaat de komende j
eeuw drie keer zo snel als deze
eeuw. De temperatuur stijgt j
negen graden en de zeepspie-
gel een halve meter. Ais het
ijs van Antarctica smelt ver-1
dwijnen laaggelegen landen j
waaronder Nederland, in de
zee. De ozonlaag brokkelt
steeds sneller af. Boven Ne-1
derland is dat nu twee tot drie
procent, boven Antarctica
procent. Gevolg: steeds meer l
gevallen van huidkanker,
blindheid, aantasting van ons
afweersysteem, een groot deel
van de wereldbevolking
ziek worden of sterven door
de schadelijke zonnestraling.
De nu al ernstig aangetaste,
ecosystemen in Nederland
zullen de klimaatsvernade-
ring en de aantasting van de i
ozonlaag niet overleven.
ge
nt
de
L.
sc
NIJMEGEN (ANP) - De
•ommurücatie tussen huis
artsen en patiënten is lang
liet best. Zo'n 30 procent
/an de gesprekken loopt uit
jpeen conflict.
rooral als het gaat om manne-
iike artsen en vrouwelijke pa-
iënten is er sprake van langs
■lkaar heen praten. Slechts in
Jen vijfde van de gevallen ver-
oopt een gesprek goed.
Arts en patiënt zijn daarin
Loo
'an onze Haagse redactie
ten loonkostenmatiging van
egen een groei op van de wer'
rijf procent.
jat concludeert het Centraal
'lanbureau naar aanleiding
een onderzoek naar het
dt
gc
ze
zi
al
w
m
ti
n
d
■an
erband tussen beloning en
yerkgelegenheid in ons land in
Ie jaren tussen 1980 en 1985.
In die jaren verdrievoudigde
le werkloosheid in ons land.
Jensen die desondanks nog
loopten op een positieverbete-
•ing, bleken toen bereid tot
oonmatiging. Er werden min-
ler periodieken en promoties
;erealiseerd dan normaal,
ïroepen werknemers die wei-
ïig hoop hadden op een beter
je taalde toekomst, waren in
lie jaren minder bereid om de
onen te matigen: zij volgden
le CAO-loonstijgingen.
Het planbureau heeft nu be-
;eken wat de gevolgen waren
/oor de werkgelegenheid voor
jeide groepen mensen. Daaruit
s gebleken dat de werkgele-
jenheidsontwikkeling het gun-
itigst was bij de mensen die be-
•eid waren geweest tot mati-
;ing. Zij waren immers goed-
;oper geworden voor de werk-
;evers.
Dat brengt het planbureau
ot de voorzichtige conclusie
lat loonmatiging zeker kan
)ij dragen aan vermindering
van de werkloosheid van men
sen met een lage opleiding, om-
lat lagere lonen kunnen leiden
ot een groei van het aantal ba
ten.
De studie van het Centraal
'lanbureau komt aan de voor
wond van de Algemene Poli-
ieke Beschouwingen in de
Tweede Kamer. Daarin zal de
loogte van het minimumloon
sen grote rol spelen. Zoals be
tend wil het kabinet het mini
mumloon het liefst verlagen.
Jet heeft daarvoor al driemaal
een voorstel ingediend, maar
lat is evenzoveel keren door de
Tweede Kamer verworpen.
De Kamer ziet meer in een
verlaging van de loonkosten op
minimumniveau. Dat zou kun
nen door de werkgevers vrij te
stellen van het betalen van
iremies over de laagste lonen.
Voor de werkgever wordt
iemand met het minimumloon
HET VOORZICHTIGE taalgebruik
hanteerde toen hij sprak over de
ae eerste debatten over de invoeri
veelbetekenend. De premier wist c
hard werd gewerkt aan een compi
lelde verhoudingen niet nog verdt
vaaraan de coalitiegenoot zich zou
Maandagavond al werd duidelijk
e Lubbers geen toeval was. Tijde,
Leur liet WD-fractievoorzitter Voor|
"staatssecretaris Dick Dees van Vol
fas gekomen.
Het met spanning tegemoet gezi
ekker was door deze gang van z
p.radeerd. De WD was gezwicht
Bigen staatssecretaris Dees. Joris I
geen zin in om opnieuw het machts
Sens weer publiekelijk te moeten bi
Voorhoeve besefte maar al te gc
vang van de debatten over het plai
H\n verLeerd. Lubbers was er nai
nf ^'bewindslieden in zijn kabir
Pian Dekker te krijgen. In de oge.
noeve hadden zij zich door Lubber:
a,®n inpakken.
nJjr die bereidwillige houding vi
"jpUL. vee' onvrede ontst
een basisverzekering - v
va w principe van de WD. Vand<
van v.°°rhoeve in de richting van
an afgelopen week. Toen echter
-irlrnan,'9 acfiter het door premier
element - 'de kwestie van de v<
jscrisis waard' - schaarde, was
"eKse houding van de WD. Het vei
m 9®n te mogen uitstellen, was nis
^tiage. Het verzet van de WD w;
d s\?°r al|e conflicten van de laatst
IKheid van bepaalde kabinetsi
o* °or9rond getreden. Het is ec
kan* 9aan tot invoering van e
van Sevolgen heeft voor het toel
zaav' h volksgezondheid. Om divei
In hin f eind volgend jaar de stanc
krarftterugblik kan dan meteen wi
datiVit9evo|gen voor de mensen m
he;d te belangrijke aspect