reiging van rechts Zuidafrika Argentinië praat over legalisering van prostitutie Bretonse rel over behoud monument Eilandengroep weert kernwapens Amerika Oceaan Lg STEM EXTRA MAANDAG 3 OKTOBER 1988 COKS VAN EYSDEN o ja, en dan hadden we o* iet is niet de stem van Martin Luther King. Het Olympisch Goud LOSSE FLODDERS Straffen Hypocrisie Posthuum Referendum Ongeldig Invloed MICRONESIË OKINOTORI PAJARQS' lfSAIPAN .ROTA ENIWETOK 3 KWAJALÉIN'. BABELTHUAP t KOROflf JALUJTi KIU PALAU 'eilanden waarom vrouwen bij hem ?nd«s d?? afgehIoumx)r Anthony Heard hS'erepodiumhSeiT06 erh" K HEB een droom", bast een diepe stem. Maar nog ons eigen puur-Hoiiandi ieen extremistische Afrikaner die spreekt, paspoorten-gevecht. Een scrat ble-spel op kamerbreedte o, ft heb een droomover onze eigen vrije, blanke volks- Lubbers op kop en Van dt ftat", reciteert ene Terre Blanche, de aarts-conserva- Broek als verbale tweede, u gve [eider, in de zuidelijke stad George, vierhonderd ki- brijSlaaCe ufSbT" .meter ten oosten van Kaapstad. Bijgevallen door het woorden vals en onvoldoen applaudisserende publiek, daagt hij de regering van over. Die moesten nog ingevui resident P.W. Botha tot op haar grondvesten uit. worden en wie kans zag b il [et is een opzienbarend plaatsing de meeste punten boeken, zou winnaar zijn. Hi :houwspel en het roept allerlei Uep anders. Het duel tusst jachten op de opkomst vals en onvoldoende bleef os besüst. Maar Lubbers verwiei iuidafrikaanse politiek. onbetwist goud bij de nieuws) Olympische sport: knuppel i het hoenderhok gooien. De kleine, gezette leider van Afrikaanse Weerstands Be rging AWB (de verzetsbewe- I waagt zich in het hart an P.W. Botha-land voor de ijeenkomst in George. Hij oont aan dat hij weet hoe hij •sehiedenis en gevoelens moet Dit is niet Ruuds eerste over. anteren om de blanke angsten winning. Ook nu zal door and» an te wakkeren. De zaal zit ren een aanval gedaan worde» op die titel. Dat betekent in dj nthousiast. toekomst nog meer van avondvullende Vroeger zette je atles opzij vo» zo'n produktie van eigen bo. dem. Nu na de Olympisch; 5 oktober te houden locale Spelen ligt dat anders. We zijn verwend. Een vormvast boven lijf onder strak-glanzend vtl eeft van 'toegeeflijkheid' ten büjkt heel wat aantrekkelijk» om naar te kijken dan kunsi- matig gevulde schouders ondtt een o zo en uiterst beschaaf) krijtstreepje. En een behaarde Pad te 8aan- Bij schildert de borst in haltershirtje is honderd sgering Botha af als zwak en de de keer pikanter dan dichtge knoopt overhemd met das - de eersende belangen van eeuwige stropdas als omhi geschoven schaamlapje. Zo'n fantasieloze outfit is een beledi ging voor het supportersvolk Kijk naar hare Majesteit: echte India-zijde dit keer en steeds een andere hoed, zij geeft ten minste waar voor ons geld. Seoul was een ki jkspel zoals alles wat op tv komt. Florence et parlement. Terre Blanche Griffith en andere sporters be laakt hooggeplaatste kabi- seffen de consequenties vai etsleden belachelijk, hetgeen 11.1u. lnnVtonltrn'n ort nnn Arrnr hun beroep en zij maken thea ter. Als de verdiensten van Ka merleden daartoe niet toerei kend blijken en er geen spon sors te vinden zijn, dan kan a misschien wat van ons tegenaan. Want het moet zijn. Professor wist dat de kalender zich herhaalt elke 28 jaar. Het programma werd uitgezonden op vrij dag 26 september. Hij wist dat over 28 jaar 26 septem ber weer op een vrijdag zou vallen. De autist wist het ook maar wist niet dat hij, dat wist. Het was het eerste vleugje van een glimlach dat te zien was op zijn droef gezicht toen hij op verzoek van de hoogleraar even na ging wat er bijzonder was aan de tijdsperiode van 28 jaar. Hij knipperde even met de ogen en zei: dan is het weer dezelfde dag. Men heeft er geen idee van hoe het menselijk denken en herinneren zich voltrekt in onze geest. De Nederlandse hoogleraar informatica in Delft, pro fessor Herschberg heeft on derzocht en ontdekt dat een schaakgrootmeester twin tig tot dertig zetten vooruit kan denken. De computer vele miljoenen. Dagenlang hebben allerlei grootmees ters velerlei mogelijke te genzetten ingevoerd in een computer. Logisch gedacht zou die dus een partij scha ken met een mens altijd moeten winnen. Dat is niet het geval. Logisch denken doet alleen de computer. De menselijke geest heeft nog een andere raadselachtige manier van denken, wel licht een vorm van intuïtie of de mysterieuze vann de Foolish Wise Ones die vijf tig jaar geleden in Frank rijk nog werden aangeduid als: Idiots Savants. Profes sor Herschberg weet het ook niet maar gelooft in zijn artikel in Elzeviers Weekblad van 24-9-'88 dat we nog minstens driehon derd jaar verwijderd zijn van - kunstmatige intelli gentie computers - zo we die ooit zullen bouwen. (hAnOtKiU lRTS-CONSERVATIEVE leider moet serieus genomen worden de rechtervleugel in de ol en de menigte is onverdeeld Hij laat er geen twijfel over lestaan dat de rechtervleugel de blanke politiek serieus (nomen moet worden. De op anzien van het rassenbeleid ii de vrede in Angola en Na- nibia zijn voor Terre Blanche reden om op oorlog- eschuldigt haar ervan ifrikaners opzij te zetten voor iet communisme. Zijn uitstapje naar George is en regelrechte uitdaging aan et adres van Botha die, voor at hij enkele jaren geleden resident werd, het kiesdistrict naar George toe behoort j aren- ang heeft vertegenwoordigd in ïide lachsalvo's en een over- onderend applaus aan de zaal mtlokt. En lij ontvouwt zijn en onmogelijke ideeën ver een door blanken beheer de volksstaat, die met behulp an geweld tot stand gebracht de acteurs in Kamerdebatten n verdedigd zou moeten wor- mogelijk worden niet alleen en en omringd zou worden met spitsvondigheden maa loor staatjes van zwarte stam- ook en vooral door hun uiter len- lijk de show te stelen. Tenvillt jr,nAC-itt0 van de kijker/kiezer/kijkcijfers -'PPDM11 c 'erre Blanche, die afstamt van rinse Hugenoten en wiens laam - hoe kan het toepasselij- er - 'witte aarde' betekent, [eeft voor de komende verkie- ingen zijn onvoorwaardelijke steun aan de officiële opposi tiepartij'in het parlement, de Conservatieve Partij (CP). Deze staat politiek gezien slechts een fractie meer naar links dan Terre Blanche's be weging. Verwacht wordt dat de CP enorme opgang zal maken bij de verkiezingen, ten koste uiteraard van de regering. Extremisme is de voornaam ste levensbron voor de AWB- leider. „Alleen de sterken zul len overleven", luidt zijn credo. Hij geeft de regering de wind van voren, omdat ze overweegt vrede te sluiten met het door Cuba gesteunde Angola. Bo vendien wil ze een overeen komst aangaan met Namibia, waardoor 'moordenaar' Sam Nujoma van de Swapo aan de macht zou komen. Hij negeert Nujoma's gerust stellende verklaringen en zegt dat de blanken in Namibia ver dreven zullen worden met de bajonet in de rug. Hij is bang dat wegen, treinverbindingen, bruggen en andere infrastruc tuur die de blanken naar Na mibië hebben gebracht, ge bruikt zullen worden om Zuid afrika aan te vallen. Bovendien klaagt hij erover dat de vredes macht van de VN die volgens resolutie 435 toezicht zal hou den op de verkiezingen voor '95 procent uit zwarten bestaat'. Terre Blanche veroordeelt het afschaffen van de pasjes- wet in Zuidafrika (deze wet be perkte de bewegingsvrijheid van de zwarten) en voert aan dat de politie nu geen actie meer kan ondernemen tegen zwarten die zich op blank ge bied begeven, tenzij ze iemand 'verkracht of vermoord' heb ben. Hij geeft de regering de schuld voor de economische achteruitgang in het land. Hij merkt op, met verholen racis me, dat de Zuidafrikaanse munteenheid, de rand, niet al leen gedevalueerd is ten op zichte van de dollar en andere belangrijke valuta, maar ook ten opzichte van de Bots- waanse pula. Hoewel indirect, maakt hij zich veelvuldig schuldig aan raciale laster. "Het podium wordt Terre Blan che geflankeerd door zijn ge- Meer dan 5000 leden van de Afrikaanse Weerstands Beweging betogen tegen president P. W. Botha. Ze beschuldigen hem van het verkopen van Zuidafrika aan de zwarte bevolking. - FOTO AFP wapende lijfwachten: bars uit ziende kerels, die de zaak nauwlettend in de gaten hou den. De bult op hun heup liegt er niet óm. Het embleem van de organisatie, zoals de woord voerders met veel omhaal dui delijk maken, stelt de overwin ning van het christendom op de antikrist voor en wordt ge vormd door drie zevens in een patroon dat net iets teveel doet denken aan de nazistische swastika. De lange redevoering wordt besloten met een vluch tige zwaai van een opgeheven arm, de handpalm naar het pu bliek gekeerd; dit gebaar heeft een onheilspellende ondertoon. Terre Blanche, een geslepen politicus, vermijdt directe op roepen tot geweldplegingen te gen de staat. Hij stelt simpel weg dat, als de regering toe geeft aan de verlangens van de zwarte nationalisten, zoals in dertijd de koloniale machten in Afrika, dan zal zijn organisa tie, net als ooit de Boeren-com- mando's, de wapenen ter hand nemen om de Afrikaners te verdedigen. Op de vraag wat hij vindt van oproepen uit rechtse krin gen tot het verlenen van gratie aan twee blanke politiemannen, die tot de doodstraf zijn ver oordeeld wegens moord met voorbedachten rade, dringt hij er met klem op aan voor hen 'te bidden'. Intussen wordt in het publiek gemompeld: „Geef hen een medaille." Evenzo, als hij het heeft over de zeventigjarige leider van het Afrikaans Na tionaal Congres, Nelson Man dela, die nog steeds gevangen wordt gehouden, klinken stem men uit het publiek: „Hang hem vóór morgen op!" Zijn defensieplan voor de blanke volksstaat, waarin zwarten vermoedelijk toestem ming krijgen om te werken on der bepaalde voorwaarden, zonder politieke rechten, is uiterst simpel: omgeef het land door omgeploegde grond. Als onbevoegde kleurlingen zich op het terrein begeven, worden ze opgeblazen. Voor westerlingen klinkt het misschien als de hersenspinsels van een onbetekenend, krank zinnig randgroepje. Maar Terre Blanche's kracht is juist dat hij een soort monster van Frankenstein is, geschapen door een regering die al jaren lang een apartheidbewind voert. Als hij meer zendtijd zou krijgen op de televisie, dan zou hij het land volkomen de ver nieling in draaien. Hij presen teert zich als de ware patriot, degene tot wie men zich moet wenden. Bij de aanstaande verkiezin gen kunnen de rechtse partijen waarschijnlijk de helft van het Afrikanerdom voor zich win nen. En de steun van de kant van de politie en het leger is vermoedelijk nog veel groter. Een Zuidafrika met. Terre Blanche op een invloedrijke post zou een nog vijandiger, ge welddadiger oord zijn dan het nu reeds is. Met méér stakin gen, méér internationale sanc ties, méér zwarte vastberaden heid, méér burgeroorlogen. Het enige wat hier tegenin ge bracht kan worden, is dat dit een fase is die doorlopen moet worden alvorens de burgers elkaar vinden. MOETEN BORDELEN ge sloten worden en prosti- tuées gestraft of moeten we de huizen der lichte ze den legaliseren? Over deze netelige kwestie buigt het gemeentebestuur van Buenos Aires zich reeds enkele weken. Een oplos sing is nog lang niet in zicht. Zelden hebben in een kwestie de meningen zo haaks op elkaar ge staan. Officieel is prostitutie in Ar gentinië niet toegestaan. Dat wil zeggen: de wet verbiedt prostituées niet, maar wel het bestaan van bordelen. Maar net is een publiek geheim dat alleen de hoofdstad al zo'n tweehonderd sauna's, massa gehuizen en video-bars telt waar het er warmpjes toegaat en niet alleen een film wordt bekeken of een dompelbad wordt genomen. De ombudsman van Bue nos Aires, Antonio Cartana, Porde het vuurtje op in augustus. De ambtenaar ver klaarde dat hij alle legale ffliddelen die hem ter be schikking stonden, zou ge bruiken om de sluiting van deze verkapte bordelen te eisen. Hij kreeg steun van Mario Perez, ondersecretaris 'nspectie van de gemeente Uenos Aires. De gemeente is verantwoordelijk voor de uit voering van de bepalingen aangaande prostitutie. Perez en Cartana togen aan nat werk. In twee maanden ujd werden minstens vijftig huizender lichte zeden geslo ten- Niet omdat zij fungeer- aen als bordeel, maar omdat ze bijvoorbeeld geen nooduit gang hadden of voor geluids overlast zorgden. Perez: „Je kunt iemand niet verbieden prostitutie in zijn eigen huis te bedrijven." De actie ver loopt nu echter moeizaam. Steeds als politie zich aan dient bij sauna's of videobars, blijken de panden verlaten. „Het lijkt wel alsof de eige naar gewaarschuwd is", zegt Perez. Hij is ook niet erg tevreden over de straffen die aange houden bordeeleigenaren krijgen. Dat is een boete die varieert van 3.000 tot 4.000 austral (omgerekend 600 gul den). Dat is gezien de omzet in deze sector een peuleschil, be commentarieert de inspec teur. Tegen de advertenties heeft hij nog niet veel kunnen on dernemen. In de Argentijnse dagbladen, van de keurige, behoudende La Nacion tot de zakenmanskrant Ambito Fi- nanciero en het boulevard blad Cronica bieden zowel heren als dames hun diensten aan. Ook sauna's en massage centra zijn hierin, met tele foonnummer, terug te vinden. Sinds de razzia's van de poli tie laten de bordelen wijselijk het adres achterwege. Wie wil, moet zich eerst introdu ceren via de telefoon. De politiek is niet erg ge lukkig met de daadkracht van Perez en Cartana. Begin deze maand stond de kwestie op de agenda van de gemeen teraad, die er niet uit kwam. De Peronisten zijn voor slui ting, terwijl de Radicale Bur- De wet verbiedt prostitutie niet, wél het bestaan van bordelen. gerunie (UCR) en klein rechts tegen zijn. „Omdat prostitutie zo oud is als de wereld, wil dat nog niet zeggen dat we die moeten accepteren. Onrecht vaardigheid is ook oud en die zullen we blijven bestrijden", vindt Domingo Sanda, een Peronist. Ruben Lopez, gemeente raadslid voor de UCR, vindt dat de tijd van hypocrisie voorbij moet zijn. „We moe ten commerciële seks regle menteren." Zijn partijgenoot Miguel Herschberg is het daarmee eens: „We kunnen niet langer doorgaan met deze struisvogelpolitiek." Al berto Sersocimo, raadslid van de rechtse UCD, is voorstan der van reglementering en heeft geen hoop dat een ver- - FOTO ARCHIEF DE STEM bod iets oplost. Want „prosti tutie is een bijbels gegeven." In deze ambtelijke en poli tieke discussie heeft zich en kele dagen geleden ook een voormalige prostituée ge mengd. Ruth Kelly ver klaarde tegenover Perez dat de mannen en vrouwen die in de massagecentra werken, vaak worden uitgebuit. Bo vendien werken er in de cen tra veel minderjarigen. Kelly, die ook woordvoer ster is van mensenrechtenor ganisaties, hoopt dat met le galisering een einde komt aan deze uitbuiting. Ook een prostituée moet onder nor male en hygiënische omstan digheden kunnen werken, vindt zij. „Het probleem zit 'em niet in de mensen die prostitutie beoefenen, maar in de koppelaars."(IPS) Door Bob van Huët DE BOUW van een su permarkt, pal naast de beroemde en eeuwen oude calvarie van het dorp Plougastel-Daoulas heeft de gemoederen in Bretagne hoog doen op lopen. Dit weekeinde ex plodeerde voor het ge meentehuis van het 10.000 inwoners tellende Plougastel (even onder Brest) een lichte bom. Niemand raakte ge wond, maar de materiële schade was aanzienlijk. Het bomincident was de voorlopige climax van een al maanden durende ruzie tussen voor- en tegenstan ders van een omstreden bouwplan van burgemees ter Joël Julien. Gesteund door zijn rechtse gemeente raad wil hij het historische hart van Plougastel verrij ken met een modern win kelcentrum. Dat de betonnen muren daarvan zowat tegen de 400 jaar oude en jaarlijks door duizenden toeristen be zochte calvarie aanleunen, stoorde de vooruitstrevende burgervader aanvankelijk niet. Het bijzondere en de vote karakter van de loca tie wordt er volgens hem niet door aangetast. Een groeiend aantal in woners ging daar anders over denken toen een van de muren rond het reli gieuze meesterwerk tegen de grond moest om plaats te maken voor die van een su permarkt. De bijzonder goed geconserveerde calva rieberg van Plougastel werd opgericht na een pes tepidemie, eind zestiende eeuw en draagt een groep van 148 granieten figuren die op indringende wijze het leven van Christus en Maria uitbeelden. Het mo nument geldt samen met de calvarie van Guimiliau als een van de fraaiste van Bretagne. Met alle mogelijke juri dische middelen trachten de tegenstanders van Ju lien sindsdien diens bouw plannen terug te draaien. Ze worden geholpen door de locale middenstand die bovendien bevreesd is voor concurrentie van de super markt. Het comité voor be houd van de calvarie heeft ook de steun gekregen van de conservator van het mu seum van Washington, John Skelton, die het mo nument in 1944 kon redden varv vernietiging van een Duits bombardement. Vanwege alle opwinding rond de affaire vond burge meester Julien het verstan diger de bouwwerkzaam heden voorlopig op te schorten. Een commissie van het ministerie van Cul tuur in Parijs onderzoekt nu of er al dan niet naast de calvarie gebouwd kan wor den. Hoewel de verantwoor delijkheid voor de bomaan slag nog niet is opgeëist, zoekt de Franse politie de daders vooral in kringen van het verboden Bretonse Bevrijdingsfront, dat in 1974 de wereldpers haalde met een spectaculaire aan slag op het paleis van Ver sailles. Het front zou de zaak willen aangrijpen om aloude afscheidingsideeën nieuw leven in te blazen. Door Sylvia Collier BEWONERS VAN de eilandengroep Palau in de Stille Oceaan hebben door een rechterlijke procedure een ver drag tussen hun regering en de regering van de Verenigde Staten te niet gedaan. Het verdrag hield in dat Ameri kaanse schepen en bommenwerpers met een nucleaire la ding, in ruil voor financiële bijstand, vrij toegang hadden tot het gebied. Palau is een onafhankelijk eilandenrijk, zo'n 1800 kilome ter ten oosten van de Filipij- nen, waarvan de inwoners zijn verspreid over ongeveer 350 kleine koraaleilanden. Het on geldig verklaren van het ver drag (door twee Amerikaanse rechters en een rechter van de eilandengroep zelf) gebeurde enkele dagen na de dood van de pro-Amerikaanse president van Palau, Lazarus Salii. Pre sident Salii werd in zijn huis doodgeschoten. Al in april was in een rechter lijke uitspraak bepaald dat het verdrag met Amerika niet rechtsgeldig was. President Sa lii was tegen die uitspraak in beroep gegaan bij het Hoogge rechtshof van zijn land, maar dat heeft nu besloten de eer dere uitspraak te handhaven en wijst zijn appèl (posthuum) af. Palau behoort tot de Micro- nesische archipel, een aantal eilandenrijken dat sterk af hankelijk is van de VS. In 1978 scheidde Palau zich af van de overige Micronesische eilanden en in 1979 had het een grondwet en zelfbestuur. Palau heeft zich altijd verzet tegen de Ameri kaanse overheersing in het ge bied, met name vanwege de nucleaire activiteiten van de VS. De grondwet van 1979 be helsde onder meer een verbod op de opstelling van nucleair materieel op Palaus grondge bied, een verbod op het opko pen van grond door buitenlan ders en een bepaling dat de ter ritoriale wateren zich uitstrek ken tot 200 mijl om Palau. Deze laatste bepaling was in over eenstemming met door de Ver enigde Naties vastgestelde nor men - normen waarmee Ame rika het destijds niet eens was. De uit 1979 daterende grondwet werd in augustus van het vorig jaar geamendeerd. Er was een bepaling in opgenomen waar door het verbod op de aanwe zigheid van radio-actief mate riaal slechts opgeheven kon worden, indien 75 procent van de bevolking vóór stemde in een referendum. Na het uitoe fenen van enige druk op de wetgevende macht van Palau, werd een deel van die bepaling geschrapt en vervangen door de bepaling dat een kleine meerderheid al voldoende was. Kort daarop wees een volks stemming uit dat 67 procent van de eilandbewoners stemde vóór een door de VS opgesteld verdrag, het Pact van Vrijwil lige Samenwerking. Het was de vijfde keer dat over dit Pact werd gestemd. De voorgaande keren werd de meerderheid van 75 procent telkens niet be haald. Het is déze grondwetswijzi ging die nu in beroep ongeldig is verklaard. De zaak werd aanhangig gemaakt door een groep van 163 inwoners, onder leiding van de traditionele vrouwelijke vertegenwoordi gers van de bevolking, de sta- moudsten. Nu de wijziging, en daarmee het Pact, ongeldig is verklaard, moeten de VS hun plannen om het Pact ten uitvoer te brengen voorlopig laten varen. Het mi litaire monopolie op de eilan dengroep (verkregen in ruil voor circa 500 miljoen gulden om de financiële nood in Palau te lenigen) is hun ontnomen. De Amerikanen zien Palau als een strategische uitwijkmogelijk heid, als een aanvulling op hun belangrijke militaire basis op de Filipijnen. Volgens de Pa- lause wet kan de zaak tot de landelijke verkiezingen in no vember niet opnieuw ter dis cussie gesteld worden. Tijdens de verkiezingen kan de eiland bewoners worden gevraagd wederom hun mening te geven over het Pact met Amerika. Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog groeide de in vloed van de VS op de Microne sische eilanden. Amerika voerde het militair VN-beheer in de archipel.(De aanval op Pearl Harbour en het verdere verloop van de oorlog hadden het stategisch belang van de eilanden in de Stille Oceaan aangetoond.) Palau is econo misch gezien sterk afhankelijk van de VS en de kwestie rond het Pact heeft de bevolking verdeeld in twee kampen. Vo rig jaar was een reeks geweld dadige incidenten, waaronder bomaanslagen, voor politici in de VS aanleiding te onder zoeken of er druk werd uitge oefend op de bevolking van Pa lau. De doodgeschoten pro- Amerikaanse president Salii volgde in 1985 de eerste presi dent van Palau op, die even eens door geweld om het leven kwam. Kort geleden bracht hij de VS in verlegenheid, doordat aan het licht kwam dat hij honderdduizenden guldens aan steekpenningen had aangeno men in verband met een con tract voor de bouw van een kerncentrale op Palau. (C) THE TIMES Een stamhoofd van een Mieronesisch eiland - FOTO AP

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5