Yoducts
'Neighbours': omroepen zijn er dol op
door di
leops wil actie in wereld van keramiek
Ha ha, Harmen en Koos
Sky Channel op de radio
1ÈHUIIIIIII
ail®iii
ZATERDAG 1 OKTOBER 1988
ILVERSUM - De kleine IKON, die ondanks een
scheiden beurs uit principe heel veel eigen
ama maakt, gaat met 'De papegaai' op een bij-
indere manier de winter in. De serie start zon-
|ag en heeft zes vervolgen.
AUSTRALISCHE TV-SERIE VANAF MAANDAG BU KRO EN VARA
lERKWAARDIGE KOPPEN EN SCHOTELS IN BF.YF.Bn BREDA
Driejaar
Schetsboek
'Kitch'
A6
-
an de Euro-
atAmeri-
International
bedrijf dat
rd in het
n van vele
pen voor
industrie
is. Wij stellen
[oducten en
„Ik hecht geen waarde aan welstand,
het is juist zo dat een dreigend
bankroet me aan het schrijven
houdt
A.F.Th, van der Heijden, schrijver
DE STEBR
G1
Ikon-tv draait vluchtelingenprobleem om
taatsgreep in Nederland
an onze rtv-redactie
Papegaai' staat gepland pende wijze dit conflict hon
derdentachtig graden omge
draaid. Wie 'De papegaai' ziet,
krijgt op slag meer begrip voor
die tienduizenden gastarbei
ders en vluchtelingen in ons
land, waarvoor wij ook niet al
teveel tolerantie opbrengen en
die doorgaans als tweedehands
burgers worden beschouwd.
Het verhaal is levendig ver
teld. We maken kennis met het
gezin van een drukker. Aardige
vrouw, een jongen en een meis
je, een opvliegerige maar toch
nette man. De laarzen marche
ren over het scherm. Reizigers
worden uit een tram gesleurd
en mishandeld, een leraar
wordt op grove wijze in elkaar
geslagen en gearresteerd, vrije
pers wordt gemuilkorfd en op
het scherm verschijnt een ge
neraal die tot kalmte maant en
en passant de eerste gezagson
dermijnende rubrieken, Se
samstraat en Het Jeugdjour
naal, verbiedt.
Het gezin gaat naar Tyros.
Het Grieks dat daar gesproken
wordt, blijft voorlopig Grieks.
Als het meisje met een Griekse
jongen danst, botsen de cultu
ren. Waar hebben we dit meer
ssen 2010 en 2040 uur op het
jerde net en moet onder meer
jpboksen tegen VPRO's
weede net) Van Kooten en De
pie die het Journaal van com-
ïentaar gaan voorzien. Een
istige tijd dus voor de IKON,
laar wel zware concurrentie.
Wat zou er gebeuren als er
in Nederland, een staats-
>ep plaatsvindt? Als de mili-
i de macht grijpen, tanks
jor de straten rollen, de open-
ire mening wordt gewurgd en
li fascistisch regime het voor
[et zeggen krijgt? Kortom: als
0 herhaald wordt, maar dan
muit eigen boezem.
De IKON gaat na deze fanta-
s een stap verder. Een gezin
boet dan vluchten en kiest als
[luchtgebied het verzonnen
ind Tyros (waarvoor Cyprus
s decor is gebruikt). Weg van
Juis en haard, een onzekere
«komst, een vreemde, onver-
aanbare taal, andere culturen
1 gebruiken. De wereld staat
j zijn kop. Hoe moet dat ver
ier? Dit is precies de situaties
(raarin vluchtelingen als Ta-
s zich in ons land bevinden.
e Papegaai' heeft op aangrij-
Een generaal (Arend-Jan Heerma van Voss) vertelt dat vanaf nu Nederland onder een
nieuwe orde moet leven. -fotoikon
meegemaakt? Twee jaar later
is Nederland nog steeds bezet.
Het gezin heeft zich op Tyros
gesetteld. De kinderen spreken
de taal nu goed, pa en ma wei
geren dat, omdat ze de nieuwe
realiteit niet accepteren. De
ouders willen terug, de kinde
ren niet meer. Conflictstof te
over.
De IKON begon in 1984 al met
deze serie, die is geschreven en
geregisseerd door Hans Hylke-
ma. Nederlandstalig drama is
onbetaalbaar. Dus zocht de
IKON naar geld en hulp van
buiten. Maar het Ministerie
van WVC, aldus regissseur/
schrijver Hans Hylkema, gaf
geen sjoege. Kon de IKON niet
liever een film gaan maken
over hoe goed wij wel de vluch
telingen opvangen? kreeg Hyl
kema in Rijswijk te horen. En
het leger stelde geen militairen,
geen geweren, geen tanks en
ander militaire requisieten ter
beschikking omdat men ver
ontwaardigd stelde dat het on
mogelijk was dat de Neder
landse legertop zo'n staats
greep zou plegen.
„Wij hebhen praktisch ge
sproken maar een geweer kun
nen betalen en dat hebben we
aan elke soldaat moeten door
geven," zegt IKON-directeur
Wim Koole met van genoegen
glinsterende ogen. Hulp van
het buitenland viel ook tegen.
Onze Oosterburen waren om
begrijpelijke redenen niet de
eerst aangewezenen om zo'n
serie mee te financieren, maar
de Denen wilden wel, mits de
serie klaar was en nagesynch
roniseerd.
De titel is ontleend aan een
sprekende en min of meer den
kende papegaai die met de fa
milie meevlucht naar Tyros en
op de ongelegenste ogenblikken
zijn krassend commentaar ten
beste geeft. De sfeer van de
staatsgreep is goed getroffen.
Strak camerawerk, scenes die
ogenblik aan de oorlog doen
denken. Een SA marcheert
weer, de razzia's spoken door
de straten. Neo-NSB'ers, pro
paganda, uniformen en het
evangelie volgens de knoet.
Een tweede troef van de
IKON is de serie 'De rivier
waarin ik zwom', geschreven
door het vaste trio Hugo Hei-
nen, Carel Donck en Willem
Capteyn. Regie: Erik Oosthoek.
Ook hier een sterk politiek en
gagement. Een streekhospitaal
in Mozambique wordt door een
commando onder leiding van
een blanke huurling overvallen
en uitgemoord. Een Nederlands
vrijwilligster is getuige van het
bloedbad.
1 'Neighbours': de
ele ivereld.
Australische serie is een succes over de
Door Jan Koesen
HILVERSUM - KRO en
VARA hebben de handen
ineengeslagen om het eerste
net, dat matig scoort, te ver
dedigen tegen het tweede
net van AVRO, TROS en
Veronica. Met de aankoop
van de Australische topper
'Neighbours' (Buren) moet
de kijker naar het eerste net
gelokt worden.
'Neighbours' is met 1200 afleve
ringen duidelijk een blijverdje
en met name de Engelsen zijn
er gek op. Nu moet Nederland
voor de bijl. De VARA brengt
de serie uit op donderdagmid
dag en de KRO op maandag
middag, te beginnen met 3 ok
tober. De NCRV, de derde
hoofdbespeler van Ned.l, had
belangstelling voor de beleve
nissen van drie Australische
buren plus aanhang, maar
heeft toch afgehaakt.
Voorlopig hebben KRO/
VARA 52 afleveringen aange
kocht. Als de serie klikt, en de
voortekenen hiertoe zijn gun
stig, kunnen we nog jaren kij
ken naar deze familie-komedie
die goed doortimmerd is en
vanaf de eerste aflevering
boeit.
Twee families en een losse
buur vormen de hoofdperso
nen. De familie Ramsey heeft
een opvliegende pa die zijn
ouste zoon graag tot grotere
hoogten wil brengen dat hijzelf
bereikt heeft. Zoon Shane moet
Olympisch kampioen schoon-
springen worden.
Voorts hebben we de familie
Robinson, waarvan de struc
tuur wat onduidelijker is. Pa
Robinson is wijs en mild en
weduwnaar. Ook loopt in het
huishouden van Robinson een
grootmoeder en een schoon
moeder rond en zijn er twee zo
nen en een dochter.
'Neighbours' is opgebouwd
volgens een krachtige forumu-
le. Elke aflevering eindigt als
een thriller-hoofdstuk, zodat je
wel gedwongen wordt om naar
de volgende aflevering uit te
zien.
Ondertussen kijkt de NCRV
wat ongelukkig toe. Alle drie
de eerste net bespelers hadden
een claim op 'Neighbours',
maar de VARA had de eerste
keus. „Wij willen het eerste net
promoten. Er is geen sprake
van dat onze identiteit opgege
ven wordt. 'Neighbours' heb
ben we alleen in huis gehaald
om ons te kunnen verweren te
gen het andere net," zeggen
KRO en VARA. „De serie staat
ons zeer aan. Hij is absoluut
niet gedateerd en steekt van
meet af aan goed in elkaar. De
humor is goed gedoseerd, het
acteren is zeker niet slecht. Het
is echte soap. Het liefste zouden
we elke dag een aflevering wil
len brengen, maar de NCRV
doet helaas niet mee."
Uiteindelijk blijkt de BRT
toch nog een beetje roet in het
eten te gooien. Terwijl Neder
land 1 maandag begint, toont
de BRT zaterdagavond al de
'piloot-film' (de lekkerma-
kende inleiding) van anderhalf
uur. Pas vanaf 31 oktober
brengt de Belgische tv de serie.
Maar de eerste klap is toch
voor de Belgen.
Als u morgen niet te laat opstaat, bent u nog even recht
streeks in Seoel, maar daarna is het afgelopen. Twee weken
was op Nederland 3 alles mogelijk. Postema, Siezen, Egbers
en al die anderen lieten de uren doortikken alsof het niks
kostte.
Er was spanning en verrassing en er viel af en toe wat te la
chen. Een springstok die breekt, een zware halter die bijna
de vallende gewichtheffer verplettert, woedende supporters
in de boksring. Koos en Harmen droegen hun steentje bij,
gesteund door gasten als Youp van 't Hek en Freek de Jon
ge.
Koos raakte niet uitgegrapt over de eetlust van Harmen:
„Ja, en dit is nog maar een uur na z'n warme eten". Harmen
dreef de spot met de NOS-commentatoren die het steeds
over de 'medaljes' hadden. Hij sprak consequent van het
'medalje-klassement'.
Maar je zag ook dat de weelde af en toe te groot was voor
het duo. Soms verkneukelden Koos en Harmen zich om
grappen die de kijker volledig ontgingen. Siezen fleurde het
droge nieuws op met tussenmededelingen die soms leuk,
maar soms ook melig waren. Toen Gabriela Sabatini op de
tennisbaan in beeld kwam, zei Harmen: „En ze is ook nog
leuk om te zien. Maar, dat mag je eigenlijk niet zeggen, dat
is seksistisch."
Daarna plaatste Koos Postema een onverstaanbare inter
ruptie en zei Harmen: „Mijn excuses dus." Toen er een
schoonspringer aan de beurt kwam, had Koos het over 'deze
mooie Amerikaan' en voegde er aan toe: „Dat is natuurlijk
ook seksistisch." Dit soort speelsheid is volkomen overbodig.
Harmen Siezen las een stukje voor uit het Brabants Dag
blad en voegde er aan toe: „Dit komt dus uit het land van de
Bossche bollen, de vlaaien en al dat lekkers dat hier in Hil
versum moeilijk te krijgen is." Waar zou hij die typisch
Brabantse vlaaien gezien hebben?
Ook het duo Theo Reitsma en Ben de Graaf had last van
leuterlust. De ene Amerikaanse atleet werd net geklopt
door een andere. „Daar kunnen ze wel tegen, die Amerika
nen", zei Ben. „Nou, het zal toch wel pijn doen", zei Theo.
„Ach, er is zo veel pijn in de wereld", bromde Ben. Theo
tikte terug met: „Dat is een hele spitse." Het duo Bitter
Zuur.
Tom Egbers mocht deze weken 's morgens het wereld
nieuws voorlezen. Hij liet een keer de barometer omhoog
gaan naar 19 graden, maar voor de rest deed hij het niet on
aardig. Beter in ieder geval naar de stroeve, ongeïnteres
seerde Paul Staudemayer, die 's avonds om half elf het
nieuws bracht.
De gulheid van Nederland 3 gaf ook een ander duo een his
torische kans: Cees van Ede en Joyce Roodnat. Ze kregen
regelmatig zendtijd om de Nederlandse Filmdagen toe te
lichten. Elke avond was er weer zo'n tête a tête, een soort
cafégesprek van mensen, die elkaar diep in de ogen kijken
en glimmend vertellen wat ze zelf nu eigenlijk wel heel erg
mooi vinden. Je voelde je als kijker gewoon een voyeur.
De zendtijd moet vol, leek het credo op Nederland 3, of er nu
iets te melden is of niet. Dat is nieuw voor Nederland, daar
moeten we aan wennen. Ik weet zeker dat over vier jaar de
hier opgesomde schoonheidsfoutjes weggegewerkt zijn. Met
Koos en Harmen op naar Barcelona.
HILVERSUM (ANP) - De
satellietzender Sky
Channel is gisteren in sa
menwerking met een Ne
derlands produktiebe-
drijf begonnen met een
commercieel radiopro
gramma. 'Sky Radio'
brengt een 24-uurs mu
ziekprogramma afgewis
seld met korte reclame
blokjes.
De zender mikt op het pu
bliek tussen de 20 en 45 jaar
oud. De muziek wordt om
schreven als 'soft-pop' en
'niet irriterend'. De luiste
raar zal evenmin last heb
ben van irriterende discjoc
key's.
De platen en reclamespots
worden van te voren in het
studio-complex van Rob de
Boer Productions in Bussum
op een groot aantal banden
gezet en via een computer
programma en stereo-vi
deorecorders zonder verdere
tussenkomst van mankracht
naar het opstraalstation in
Londen getransporteerd.
Vandaar wordt het signaal
via het satellietkanaal van
Sky Channel over Europa
gedistribueerd
In Nederland is het sta
tion momenteel op een aan
tal kleinere kabelnetten te
horen. De verwachting is
dat op korte termijn 300.000
aansluitingen kunnen wor
den bediend Met de grote
steden is de organisatie nog
in onderhandeling. Daar
naast is de zender op een
aantal kabelnetten in Scan
dinavië en Groot Britannië
te horen.
i toonaangevende
vorven.
bht, zoeken wij
ren op het gebied
^nd en bij
I salaris en een
<an de toekomstig
kenen op een
iregeling
ongevallen-
ig volledige
iskosten en een
in de herin-
functie kunt u
51.: 078 -192333.
elszaken,
fax 01608-28487.
Poor Henk Egbers
["Het wereldje van de Ne
derlandse keramiek is heel
•dein. Er zit weinig bewe-
feing in. Met een groep kom
})e tot andere resultaten."
Daarom vormde Marja
Hooft samen met Rob
Brandt, Tjitske Dijkstra,
Mrchel Kuipers en Jan van
-eeuwen de groep Cheops.
Na drie jaar treden zij voor
pet eerst naar buiten in een
Spetterend en kleurrijk
peest vol uitdagende kera
mische vormen in De
Beyerd in Breda. De Stads
galerij in Heerlen, het
pans Halsmuseum en het
Dandessmuseum te Olden-
i urg nemen de expositie
■van deze Zuidnederlandse
[Keramisten nog over.
Op grillige tafels staan grillige
ponnen die alle min of meer te
waken hebben met 'kop en
>®otel'; een geijktere vorm uit
F gebruiksgoed-repertoire
ue kleidraaiers en gieters
nauwelijks denkbaar. Voor
neops werd dit gegeven een
.aanknopingspunt om...? De
[^staander die de tentoon-
l .ng binnenloopt, krijgt de
J^ging om in te vullen... 'te
[gaan dollen'.
LJe ziet de meest merkwaar-
„f toppen en schotels, waar-
i an de klei afstraalt en waarop
lw UuT als confetti schit-
L, ^n kleine plastieken
iwordetvwaaruit je met enige
f wil soms zou kunnen
drinken. Duidelijk wordt de
spanning die er steeds meer ge
groeid is tussen functionele ke
ramiek (schalen, potten e.d.) en
de autonome kleistukken die
min of meer of puur om de
vorm geschapen zijn.
„Ik denk dat onze wijze van
werken echt heel nieuw is", al
dus Marja van Hooft. „Aan
vankelijk wilden we samen een
collectie onder naam - i.c.
Cheops - maken, maar het is
meer een groep geworden
waarin vijf individuele kunste
naars in een dialoog met elkaar
de grenzen van hun eigen werk
aftasten."
Tjitske Dijkstra: „We heb
ben allen dezelfde basis als
vakkennis; vier van ons zaten
op St.-Joost en Marja op de
Rietveldacademie. Maar ieder
heeft zijn eigen ideeën over
vormgeving. Binnen de groep
zetten we elkaar aan het den
ken. De meeste sores heb je
thuis. Tijdens het denkproces
en het werken kom je zoveel
begrenzingen tegen bij jezelf."
En Rob Brandt, die met klei
toch allesbehalve traditionele
dingen doet, spreekt van „an
dere ruimten pakken die je uit
de traditie niet hebt meegekre
gen. Er kan nog terrein ontgon
nen worden."
Deze tentoonstelling laat een
proces zien van drie jaar wer
ken. De kop en schotel werden
gekozen om los te komen van
het eigen werk, want met dit
traditionele produkt was hun
band niet meer zo groot. Ze
maken nog wel functionele
dingen als vazen en eetservie
zen, maar dat gebeurt via an
dere projecten. De kop en scho
tel op deze expositie waren er
alleen om vragen op te roepen
en antwoorden te vinden. Hoe
ver kun je gaan? Wat gebeurt
er als je dit en wat gebeurt als
je dat-
Om de zes weken houden ze
een sessie. „Het lijkt wel pak
jesavond, als we onze eigen
maaksels uitpakken." Ieder
maakte thuis bijvoorbeeld een
schotel. Daarop moesten de an
deren reageren met hun oor
deel. Vervolgens werd de scho
tel aan een ander lid van de
groep doorgegeven die er dan
een kop bij moest bedenken en
maken. Op de tentoonstelling is
met initialen aangegeven wie
wat deed. Een soort kruisbe
stuiving in de keramiek om
nieuwe dingen te ontdekken.
De opstelling is op de eerste
plaats in de richting van het
vrije (niet gebonden) kunste
naarschap.
„Het gebruik van klei is gren
zeloos. Het idee ligt bij ons aan
de basis. We zijn niet gericht op
bepaalde eindprodukten. Je
kunt deze tentoonstelling zien
als het schetsboek van Cheops."
De vijf hebben zich voor vijf
jaar aan elkaar gebonden. Het
kan best zijn dat sommigen
zullen zeggen: het was mooi en
goed, maar ik wil nu weer zelf
alleen verder. Maar bij de
meesten leeft de hoop toch sa
men verder te kunnen, waarbij
met het overeind houden van
ieders idividualiteit zoiets als
een Cheops stijl ontstaat. Op de
vraag wat hen op dit moment
het sterkst bindt, worden ge
noemd: neiuwsgierigheid,
avonturen, iets anders brengen
en ook wedijver.
Enkelen uit de groep hebben
individueel een opdracht uitge
voerd voor het maken van een
eetset, die goed is voor indu
striële produktie. Half novem
ber is in het Bossche Kruithuis
een expositie met de resultaten
van diverse opdrachten. Hoe
wel niet alle leden van Cheops
eraan meewerken, gaat toch
het resultaat onder het label
Cheops de wereld in. Cheops is
niet zo geïnteresseerd in het
maken van gebruiksgoederen
met puur technische functiona
liteit. Het beeldend/vormge
vend element krijgt een hoofd
accent.
Kijkend naar vierkante, ronde,
ovale, puntige, schorsachtige,
ranke en lompe vormen als
taarfjes, toeters, horden, cou
lissen, schelpen, monumentjes,
punkachtig drinkgerei moet ik
soms denken aan 'kitsch'. Maar
dan blijkt mijn definitie (iets
pretenderen wat het uit zich
zelf niet kan zijn) voor Cheops
niet op te gaan. Rob zegt dat
klei voor hem niet direct als
klei zichtbaar hoeft te blijven.
Etcetera. Ik voel me al bijna lid
van de groep.
Cheops, de Egyptische farao
liet twee jaar 100.000 mensen
zwoegen aan zijn pyramide
De leden van Cheops bij enkele xoerkstukken in De Beyerdin Breda. V.l.n.r. Rob Brandt, Tjitske Dijkstra, Marja Hooft, Mi
chel Kuipers en Jan van Leeuwen. foto johanvangubp
van 147 meter hoog (zoals Her
odotus berichtte) - nu afgeplat
tot 137 meter. Door de oor
spronkelijke trappenpiramiden
te bekleden, kwamen de bouw
meesters van de vierde dynas
tie tot de voor die periode ken
merkende klassieke stereome-
trische vorm. De keramische
werkgroep Cheops wil tot
nieuwe kenmerkende vormen
komen in deze tijd. Al hun
werkstukken hebben als ken
merk een kleine piramide.
Mogelijk is het typerend voor
het feit dat ze met oud (kera
miek is een oeroud gegeven)
iets nieuws willen doen. Het
gegeven dat Cheops volgend
jaar gaat deelnemen aan het
project 'Hedendaags Delfts
Blauw' wijst daar ook op. Zes
weken lang wordt in Delft en
Makkum gewerkt en gezocht
naar een eigentijdse vorm van
dit door de eeuwen geijkt pro
dukt.
In de illustratieve catalogus
zegt Ruud Kaulingfreks dat
Cheops een feestelijke gebeur
tenis is die de kijk vernieuwt.
Maar ook, dat een feest niet te
lang moet duren anders gaat
het vervelen. De leden van
Cheops wekken nog niet de in
druk dat ze elkaar vervelen.
Voorlopig kunnen ze samen
nog vrolijk serieus vooruit.
Want 'het is niet waarschijn
lijk dat de leden van Cheops
een duidelijk en eenduidig ant
woord hebben gekregen op de
vragen die zijn gesteld', schrijft
Bertie Stips-van Weel in die
zelfde catalogus.
Cheops zelf kijkt ambivalent
tegen deze expositie aan. Het
museaal maken van hun werk
streven ze niet na. De stukken
zijn overigens te koop. „De in
teresse kwam van buiten. We
zijn gevraagd dit te doen. Nu
hopen we maar op reacties. De
eerste reacties zijn vriendelijk
en enthousiast, maar we kijken
ook uit naar die uit eigen vak
kringen."
We dronken koffie uit plastic
bekertjes.
