r
Experiment met
regels
Geen rechter meer veilig voor mafia
'Pakistaanse lente' lijkt aangebroken
Referendum in Chili begin van democratische test
INVOE
REACTIE VAN PINOCHET ZAL POLITIEKE TOEKOMST VAN HET LAND BEPALEN
De keize
JDE STEM_
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1988
DE STEM
DEN HAAG - h
patiënten per 1 j
den per verzek
Tweede Kamer
ontevreden ovei
taris Dees (Volt
voeren.
Te haastig
Niet akkoorc
Door Ad Burger
WELHAAST IEDEREEN
is het erover eens dat de
Nederlandse overheid
haar burgers te veel regels
oplegt. Wie ooit een bouw
vergunning heeft aange
vraagd voor zijn dakkapel
en daarbij een onwillige
buurman op zijn weg heeft
gevonden, weet hoe lang
sommige procedures kun
nen duren en hoe ingewik
keld ze kunnen zijn.
Diezelfde overheid heeft ook
al jarenlang, zeker sinds het
aantreden van het eerste ka-
binet-Lubbers, de mond vol
van deregulering en decen
tralisering. Er moeten minder
regels komen, de overheid
moet zich minder met het da
gelijkse leven van de indivi
duele Nederlander bemoeien,
zo luidt het credo.
Van het in praktijk bren
gen van die geloofsbelijdenis
lijkt echter weinig terecht te
komen. De meeste ministeries
voelen er bijzonder weinig
voor een deel van hun be
voegdheden in te leveren of
over te geven aan gemeenten
en provincies. Immers, met
die bevoegdheden leveren ze
ook een stuk van hun macht
en invloed in.
De staatssecretaris van
Binnenlandse Zaken, De
Graaff-Nauta, wil daaraan
iets veranderen. Om die rede
nen introduceerde ze gisteren
officieel het fenomeen van
D'gemeenten en D'provincie.
De 'D' staat in dit geval voor
zowel deregulering als decen
tralisatie. De vijftien betrok
ken gemeenten, waaronder
Breda, Wijchen, Maastricht
en Weert, en de drie provin
cies, waaronder Brabant, mo
gen twee jaar lang oefenen
met het uitvoeren van taken
die normaal gesproken aan de
rijksoverheid zijn voorbehou
den.
Een paar voorbeelden. De
D'gemeenten mogen een
eigen winkelsluitingsbeleid
voeren, naar eigen goeddun
ken de bijstandswet uitvoe
ren, zelf richtlijnen formule
ren voor geluidhinder en met
minder rijks- en provinciebe
moeienis de gemeentekas be
heren. Bovendien hoeven ze
niet langer aan GS toestem
ming (een verklaring van
geen bezwaar) te vragen voor
eenvoudige bouw- en aanleg-
plannen.
Ook de D'provincie krijgt
meer eigen ruimte. Ze hoeven
niet langer aan het ministerie
van VROM toestemming
vooraf te vragen bij het toe
kennen van schadevergoe
dingen voor bodemsanering.
Provincies krijgen daarnaast
de bevoegdheid om zelf con
cept-landinrichtingsplannen
te ontwerpen, procedures
voor bestemmingsplannen te
vereenvoudigen en de eman
cipatiesubsidies te verdelen.
Dit laatste overigens onder
voorbehoud, want de Tweede
Kamer moet nog een stand
punt hierover innemen. De
Emancipatieraad, adviseur
van de regering, is fel tegen
een subsidieverdeling op de
provincies.
De Brabantse Commissaris
der Koningin, Houben, geeft
toe dat de deregulerings- en
decentralisatie-experimen
ten, zeker als het om de pro
vincies gaat, nauwelijks 'di
rect voelbaar' is. De gemid
delde inwoner van een D'pro
vincie zal het niet of nauwe
lijks kunnen schelen of het nu
de provincie is of het Rijk die
de emancipatie-subsidie ver
deelt. Bij de D'gemeenten
kunnen de gevolgen wel de
gelijk direct merkbaar zijn.
De gemiddelde inwoner van
Breda, Wijchen of Maastricht
zal het zeker merken als zijn
gemeentebestuur besluit om
de winkelsluitingstijden vrij
te laten of doe-het-zelvers te
gemoet te komen bij het bou
wen van duiven- en/of kolen
hokken.
De gemiddelde Brabander
mag dan niet direct veel mer
ken van de aanwijzing van
zijn provincie tot D'provincie,
indirect ondervindt hij wel
degelijk de (positieve) gevol
gen. Houben: „De burger
klaagt nu voornamelijk over
de traagheid en ingewikkeld
heid van de regelgeving. Dat
is natuurlijk het best te ver
helpen door de afstand tussen
burger en overheid kleiner te
maken, door minder bestuur
slagen in te schakelen. Als de
provincie voortaan kleine be-
stemmingsplannnen eenvou
diger kan afdoen, zoals de be
doeling is, scheelt dat de be
trokken burgers natuurlijk
toch veel tijd. En wat dat be
treft, zal hij wel degelijk wat
van de dereguleringsplannen
merken".
Houben noemt de aanwij
zing van de D'gemeenten en -
provincies een goede start.
Maar daarmee alleen is het
streven naar minder over-
heidsbetutteling niet gehol
pen. De rijksoverheid vervult
nog steeds tal van taken, die
volgens de Brabantse CdK
eenvoudiger en beter bij pro
vincie of gemeente kunnen
worden ondergebracht.
Alleen jammer genoeg,
voor de lagere overheden zijn
lang niet alle ministeries
daarvan overtuigd. Wat Hou
ben betreft, hadden veel meer
experimenten aangewezen
mogen worden. „Maar dat is
niet gebeurd, omdat op som
mige departementen nog niet
het vertrouwen bestaat dat
gemeenten bepaalde taken
net zo goed kunnen uitvoeren
als de ministeries".
Een klein, maar illustratief
detail is de, door de lagere
overheden provincies van het
departement van Verkeer en
Waterstaat verloren strijd om
de zeggenschap over de 'be-
bording' van rijkswegen.
Provincies en gemeenten wil
len graag zelf beslissen over
bijvoorbeeld de plaatsing van
ANWB-borden die naar in
dustrieterreinen verwijzen.
„Maar om de een of andere
merkwaardige reden is de
rijksoverheid niet ervan te
overtuigen dat ook gemeen
ten en provincies heel goed
kunnen weten wat de juiste
plaats is voor ANWB-bor
den".
ZIE OOK REGIO-KATERN
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17 00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RünkrpliitiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek,.230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5
Door Gerard Kessels
Met de moord op de hoge
rechter Antonino Saetta en
zijn invalide zoon Stefano
heeft de Siciliaanse mafia
een nieuw hoofdstuk open
geslagen. Er begint nu een
fase van puur terrorisme
door de mafia, zo vreest de
Italiaanse j ustitie.
Saetta werd zondagnacht
door een commando van vier,
vijf man klem gereden en met
kogels doorzeefd. De 66-jarige
rechter, die veel mafia-pro-
cessen heeft geleid, werd niet
bewaakt. Hij had alleen door
de week, wanneer hij aan het
werk was in Palermo, een es
corte. De aanslag werd uitge
voerd met de dodelijke mili
taire precisie, die kenmer
kend is voor de mafia.
Pas een uur vantevoren
had de magistraat besloten
nog in de nacht naar Palermo
terug te keren. Dat had hij in
een telefoontje aan een van
zijn kinderen laten weten.
Werd zijn telefoon afgeluis
terd? Of werd zijn huis be
waakt door een mafioso die
via walkie-talkie het com
mando waarschuwde? Hoe
dan ook, Saetta was de ze
vende magistraat die sinds
1971 door de mafia uit de weg
werd geruimd.
Maar Saetta was het eerste
slachtoffer dat niet als onder
zoeksrechter de mafia op de
hielen zat. Saetta was een van
die vele rechters die uitslui
tend op grond van wat in de
rechtszaal naar voren wordt
gebracht tot een vonnis komt.
Deze categorie rechters was
tot nu toe buiten schot geble
ven. Nu niet alleen onder
zoeksrechters maar ook ge
wone rechtsprekers in het
schootsveld van de mafia ko
men zullen honderden magi
straten zich opeens bedreigd
voelen. Want zaken die met de
mafia van doen hebben krijgt
elke Siciliaanse strafrechter
wel eens op zijn bord. De aan
slag op Saetta is mede bedoeld
om de hele beroepscategorie
te terroriseren.
De moord op Saetta is een
waarschuwing ook voor al die
rechters die straks een aantal
belangrijke mafia-zaken
moeten behandelen. Drie zo
genaamde maxi-processen
met honderden verdachten,
staan aan de vooravond van
het hoger beroep. De meest
spectaculaire zaak: die van
het Palermitaanse maxi-pro-
ces met 430 verdachten. In dit
proces is de crème de la crème
van de Palermitaanse mafia
tot levenslange gevangenis
straffen veroordeeld. De
meest prominente veroordeel
de: Michele Greco, bijge-
De Italiaanse rechter Giovanni Falcone, een van de be
langrijkste onderzoekers in de strijd tegen de de Sici
liaanse maffia.
naamd 'il Papa', de paus, de
voorzitter van de almachtige
commissie van de hoofden
van alle mafia-families.
Waarschijnlijk zou Saetta het
proces in hoger beroep hebben
moeten voorzitten.
- foto ap
De moord op Saetta heeft
de toch al gedrukte stemming
onder de Siciliaanse magi
straten nog nadrukkelijker in
mineur gebracht. Rechter
commissaris Giovanni Falco
ne, speerpunt in de strijd te
gen de mafia, is de laatste tijd
zo tegen gewerkt dat hij om
overplaatsing vroeg. Pas na
een wekenlange verbitterde
strijd kreeg hij de garantie
dat zijn pool van gespeciali
seerde anti-mafia-rechters
intact zou blijven. Falcone
blijft dus. Maar de strijd te
gen de georganiseerde mis
daad stokt. De recherche van
Palermo is vleugellam ge
maakt. De beste speurders,
zoals het hoofd van de moord
brigade Accordino, zijn tegen
hun zin overgeplaatst.
De mafia is zo sterk dat
iedereen die haar onwelge
vallig is het veld moet ruimen.
Als het kan door overplaat
sing, als het moet door moord.
Slechts een klein groepje van
super beschermde magistra
ten, zoals Giovanni Falcone, is
relatief veilig. Maar voor het
in leven houden van Falcone
is er dag en nacht een legertje
van veertig politie-mensen op
de been. Wanneer Falcone, die
,geen enkel privé-leven meer
heeft, naar zijn werk gaat
wordt eerst de hele straat ont
ruimd.
Het is stuitend om te zien
hoe alle politici van het land
nu weer hun leedwezen uiten
over de dood van Saetta. Dat
de mafia zo sterk is komt
mede door de politieke steun
die de georganiseerde mjs.
daad geniet. Moorden en inti
mideren dat kan de mafia
zelf, maar overplaatsingen
forceren zoals die van Accor
dino dat kan alleen met poli-
■tieke steun. Maar als het gaat
om het aanpakken van ma-
fiose politici draait iedereen
in Italië om de hete brij heen,
De parlementaire anti-ma-
fia-commissie uit de jaren ze
ventig legde maar liefst 164
dossiers aan over mafiose po-
litici en zakenlui. Het parle
ment besloot echter om deze
dossiers geheim te houden. De
mafiose politici zijn onver
stoorbaar op hun plaats ge-
bleven. Hun macht is onge
broken. Het grootste deel van
deze politici is christendemo
craat en behoort tot de stro
ming van Giulio Andreotti
binnen de partijDe in diskre
diet geraakte politici kunnen
er op rekenen dat ze door An
dreotti tot het uiterste verde
digd worden.
Terwijl de mafiose politici
zijn gebleven, zijn de meest
prominente leden van de par
lementaire anti-mafia-com-
missie vermoord. Slechts een
enkele volksvertegenwoordi
ger, zoals de linkse Mario Ca-
panna, heeft naar aanleiding
van Saetta's dood gevraagd
om pubicatie van de 164 ge
heime dossiers. Zijn verzoek
heeft echter geen kans.
DE geboorte van Benazir
Bhutto's zoon heeft vorige
week een nieuwe impuls
gegeven aan de verkie
zingscampagne in Pakis
tan. Tienduizenden aan
hangers van de Pakis
taanse oppositieleidster
Bhutto gingen de straat op
om met toeters en tromge
roffel uiting te geven aan
hun blijdschap.
De zuigeling kwam twee
maanden voor de aanstaande
verkiezingen op 16 november
ter wereld. De jonge moeder
heeft dus alle tijd om te her
stellen alvorens zich met hart
en ziel in de verkiezingsstrijd
te storten. Belangrijker voor
sommige Bhutto-bewonde-
raars is echter het feit dat het
eerste kind van Benazir
Bhutto van het mannelijke
geslacht is. Volgens een Pa
kistaanse volkswijsheid
brengt dat geluk. De geboorte
vormt het symbool van een
nieuw tijdperk voor Bhottos
Pakistaanse Volkspartij
(PPP).
Moessonregens hebben in
middels de verzengende zo
merhitte verdreven en alles
groeit en bloeit in het woes
tijnland. Bijna hebben ze ook
al de herinnering wegge
spoeld aan de elfjarige dicta
tuur van president Zia ul-
Haq, die in augustus bij een
vliegtuigongeluk om het leven
kwam. De pers is sindsdien
een stuk vrijer. In het land
lijkt een Pakistaanse lente te
zijn aangebroken.
Volgens de 35-jarige Bena
zir Bhutto ziet de toekomst er
rooskleurig uit. Vlak voor
haar bevalling stak ze haar
optimisme over de verkie
zingsoverwinning niet onder
stoelen of banken. „Ik zie geen
enkele partij die een bedrei
ging zou kunnen vormen voor
de Volkspartij", zo zei ze voor
de Britse televisie. Haar opti
misme lijkt niet geheel onge
grond. Van de negen opposi
tiepartijen, verenigd in de Be
weging voor Herstel van de
Democratie (MRD), is haar
Volkspartij verreweg de
grootste.
Bij de enige serieuze tegen
stander van de PPP, de rege
ringsgezinde Pakistaanse
Moslim Liga (PML), heerst
verwarring. De Liga is na de
plotselinge dood van Zia ul-
Haq uiteen gevallen in een
factie rond Fida Mohamed
Khan, die de politiek van de
vroegere president wil voort
zetten en een groep aanhan
gers onder aanvoering van de
gematigde ex-premier Mo
hammad Khan Junejo.
Laatstgenoemde werd in mei
door de vroegere Pakistaanse
leider aan de dijk werd gezet.
De verwarring in het kamp
van de Moslim Liga wordt
nog vergroot door de recente
waarschuwing van Zia's zoon,
Ejaz ul-Haq, een eigen partij
op te zullen richten als de een
heid binnen de Liga niet
wordt hersteld.
Zowel rechts als links dingt
in de losgebarsten verkie
zingscampagne naar de gun
sten van de middengroepen
binnen het politieke spec
trum. De gematigde Junejo,
die in het verleden herhaalde
lijk met Zia in botsing kwam
en nu steun zoekt bij de meer
liberale moslims, heeft laten
weten open te staan voor sa
menwerking met Benazir
Bhutto.
Van haar kant zoekt jk
Bhutto openingen naar het
midden en wil ze voor alles af
van het etiket links dat haar
tegenstanders haar opplak
ken. „De Volkspartij is geen
socialistische partij maar een
sociaal-democratische", zo
houdt zij iedereen die het
maar horen wil voor om toch
"ooral zoveel mogelijk stem
men in de wacht te slepen.
Hierdoor loopt ze evenwel het
risico zichzelf in de vingers te
snijden door te vervreemden
van haar socialistisch geo
riënteerde achterban.
Islamisering vormt het cen
trale thema in de zesde ver
kiezingscampagne sinds het
land samen met India in 1947
als een siamese-tweeling uit
het Britse keizerrijk ont
sproot, waarbij Pakistan het
nieuwe tehuis werd voor et
nisch verschillende moslim
groepen. De vijf zuilen van de
islam moesten de fundamen
ten worden waarop de natie
Pakistan werd gegrondvest,
zodat de godsdienst dan ook in
de grondwet werd vastgelegd.
De islam werd het enige be
staansrecht van Pakistan,
'Het land der reinen'.
Zia ul-Haq wilde de etni
sche tegenstellingen in het
land met de sluier van de is
lam bedekken en voerde met
straffe hand de islamisering
verder door. Hiermee trachtte
hij in het gevlei te komen bij
de invloedrijke mollahs
(geestelijken), die een belang
rijke machtsbasis vormen. Hij
wilde ook een wit voetje halen
bij Saudiarabië, na de Ver
enigde Staten de belangrijk
ste geldschieter en wapenle
verancier van Pakistan.
Nadat Zia ul-Haq in 1977 de
democratisch gekozen presi
dent Zulfikar Ali Bhutto door
een staatsgreep uit het zadel
stootte, werd het islamitische
strafrecht ingevoerd. Straffen
zoals geseling, steniging en
het afhakken van handen of
voeten deden hun intrede om
als afschrikwekkend voor
beeld te dienen. „Als een afge
hakte hand ons zes maanden
rust geeft, is dat de moeite
waard", zo zei Zia. Deze
strenge straffen waren toch
ook veel mollahs te gortig, die
meenden dat hun godsdienst
hierdoor in diskrediet werd
gebracht.
De Pakistaanse leider
slaagde er niet in de rivalise
rende etnische bevolkings
groepen in de islamitische
smeltkroes gaar te stoven tot
een eenheid. Er kwam echter
geen einde aan de etnische
conflicten tussen de Mojahirs
(uit India afkomstige vluchte
lingen), Pathanen, Sindhi's en
Punjabi's, terwijl het vuur
van het separatisme van de
Baluchi's door het repressieve
regime alleen nog maar werd
aangewakkerd.
Vlak voor zijn dood kon
digde de vroegere president
de instelling aan van een wet
waarmee hij twee vliegen in
één klap hoopte te slaan.
Benazir Bhutto: nieuwe lente.
FOTO AP
Enerzijds wilde hij de mollahs
tevreden stellen door met de
wet de rol van de vrouw in de
Pakistaanse samenleving te
rug te dringen. Anderzijds
wilde Zia, wat belangrijker
was, op deze wijze zijn groot
ste rivale, Benazir Bhutto, de
mond snoeren.
Benazir, die zelf jaren in de
gevangenis zat en wier vader
in 1979 onder Zia tot de strop
was veroordeeld, was fel ge
kant tegen de islamiserings-
politiek.
Volgens haar was de
islam voor de president
slechts een dekmantel voor
zijn militaire dictatuur. „De
islam is onvermijdelijk een
kwestie, maar problemen als
werkloosheid, honger, achter
lijkheid en analfabetisme zijn
veel belangrijker".
Door Frits Kemperman
OP 5 oktober wordt er in
Chili een volksraadpleging
over het presidentschap
gehouden. Er kan dan ge
kozen worden tussen een
Ja of Nee voor een nieuwe
ambtstermijn van de zit
tende president, generaal
Augusto Pinochet.
Wanneer er een Ja uitkomt
zal Pinochet na deze regeer
periode, die eind volgend jaar
eindigt, nog acht jaar regeren.
Maar bij een Nee zullen er
volgend jaar verkiezingen
worden gehouden. Uit peilin
gen blijkt nu dat er een close
finish te verwachten is. De
kans dat een van de partijen
meer dan 55 procent krijgt, is
uitgesloten.
Momenteel maakt het Nee
een grote kans om te winnen
aldus Jan de Kievid van het
Chili Komitee Nederland.
Maar of de situatie daardoor
ingrijpend verandert, betwij
felt hij ten sterkste. Over de
formele eerlijkheid van de
verkiezingen wordt niet ge
twijfeld. Chili kent voor La-
tij ns-amerikaanse begrippen
een lange democratische tra
ditie en de technische uitvoe
ring zal waarschijnlijk goed
verlopen.
Er is veel internationaal
toezicht en ook uit Nederland
gaat een groep waarnemers
naar Chili. Er gaan parle
mentsleden van CDA en
PvdA en vertegenwoordigers
van organisaties op het gebied
van mensenrechten. Het pro
bleem van de verkiezingen
ligt meer bij de omstandighe
den waaronder ze gehouden
worden, zegt De Kievid. Een
dictatuur die al vijftien jaar
duurt, maakt een eerlijke ver
kiezing natuurlijk tot een uto
pie. Veel oppositieleden wor
den bedriegd door geweld en
nog steeds worden er mensen
opgepakt voor politieke uit
spraken. Ook het optreden te
gen demonstranten is extreem
gewelddadig.
Maar ook wanneer Pino
chet wordt weggestemd, is een
terugkeer naar echte demo
cratie nog geen zekerheid, al
dus De Kievid. „Het is na
tuurlijk altijd mogelijk dat
een Nee uitslag niet door de
junta wordt bekend ge
maakt." Maakt hij die wel be
kend, dan zal hij verkiezingen
uitschrijven, maar dan is het
nog de vraag wie er aan mee
mogen doen.
Het is dan heel waarschijn
lijk dat de socialisten en com
munisten geweigerd zullen
worden, en dan is er geen
sprake van vrije verkiezin
gen. De huidige oppositie te
gen Pinochet bestaat uit een
verbond van zestien partijen,
waarvan er maar vier offi
cieel erkend zijn, en het is on
zeker of na het referendum de
regering veel meer partijen
legaliseert.
Op dit moment heeft Pino
chet de oppositie iedere dag
vijftien minuten zendtijd ge
geven. Hierover zijn echter al
veel problemen ontstaan. Vo
rige week is een uitzending
verboden omdat hierin een
rechter de veiligheidstroepen
beschuldigt van marteling
van tegenstanders. Hij doelde
op de gevallen van meer dan
50 mensen die door de Chi
leense geheime politie zijn op
gepakt en gemarteld, zo heb
ben journalisten die de band
Pinochet met de armen omhoog, maar overgeven doet
hij zich niet. - fotoanp
konden zien, naderhand ver
klaard. Deze week vertelde de
moeder van een bekende
voetballer Chileense voetbal
ler Carlos Caszely tijdens de
oppositie uitzending dat zij
door de militairen gemarteld
was. Caszeky riep op om Nee
te stemmen bij het referen
dum.
Ook in de pers heeft de op
positie maar weinig mogelijk
heden. Er zijn twee oppositie-
kranten maar er zitten nog
steeds jounalisten in de ge
vangenis wegens te felle kri
tiek op de regering. Toch valt
er de laatste maanden een
versoepeling waar te nemen:
Er is al maanden geen krant
in beslag genomen, maar zo
lang die angst reëel blijft, is er
geen persvrijheid. Als laatste
verkiezingsmiddel heeft de
oppositie nog de openbare bij
eenkomsten, maar ook daarin
worden ze door de regering
flink gehinderd. Vergunnin
gen voor bijeenkomsten wor
den wel gegeven alleen de
plaats wordt verandert. Zo
gebeurt het dat een bijeen
komst op een centraal plein
wordt verplaatst naar een
verre buitenwijk.
Ook de mensenrechtensi
tuatie in nog verre van goed.
Er zijn nog 400 politieke ge
vangenen en Pinochet laat
zich nog steeds vreemd uit
over mensenrechten. In een
interview zie hij onlangs dat
'men geen land meer kan re
geren als gevolg van de men
senrechten'. Vorige week zijn
de twee leiders van de federa
tie van de Chileense Vakbond
voor anderhalf jaar verban
nen. Zij moeten naar een
dorpje in een uithoek van het
land waar ze geen huisarrest
maar dorpsarrest hebben. Ze
zijn verbannen wegens een
oproep vorig jaar tot een lan
delijke staking.
Ondertussen doet doet Pi
nochet er alles aan zijn imago
voor de verkiezingen te ver
beteren. Hij heeft onlangs be
loofd dat hij bij zijn herver
kiezing het land zal losrukken
uit de gelederen van de ont
wikkelingslanden en Chili zal
ontwikkelen tot een volledige
democratie in 1997.
In zijn verkiezings belofte
kondigt hij hiervoor een
nieuw hervormingspro
gramma aan op sociaal en
economische gebied, waarin
hij 100.000 nieuwe banen en
70.000 huizen belooft. Verder
zullen de pensioenen omhoog
gaan en geeft hij arme stu
denten drie miljoen gratis
studieboeken, gratis ontbijt
en lunch op scholen en meer
financiële steun aan de uni
versiteiten.
Hoe de president zijn ver
kiezingsbeloftes wil uitvoeren
en betalen is niet bekend. Wel
zei hij dat Chili zal leven on
der een 'moderne, volledige,
stabiele democratie' waarin
hij zal heersen 'met recht
vaardigheid, efficiency, voor
iedereen, zonder demagogie,
in democratie. Dit is de enige
waarheid die ik mijn landge
noten te bieden heb op it
cruciale moment in onze ge
schiedenis. Dit is mijn belofte.
Als ik regeer, regeert u.'
Maar wat zijn deze woor
den waard. In de laatste jaren
van zijn bewind heeft hij de
inflatie fors weten terug te
dringen, er is een economische
groei van vijf procent en een
lichte stijging van de lonen.
Een mooi resultaat zo op het
eerste gezicht. De Kievid
noemt het een inhaalmanoeu
vre. In de eerste jaren van het
bewind van Pinochet is er een
enorme stagnatie in de econo
mie opgetreden. Het nationaal
inkomen is nu nog steeds la
ger dan in 1965.
De economische groei is
voornamelijk ten goede geko
men van de hogere midden
klasse. De werkeloosheid is
weliswaar minder geworden,
maar 49 procent van de bevol
king leeft nu onder de ar
moede grens, en dat was in
1970 maar 17 procent, zegt De
Kievid. De cijfers zijn vooral
opvallend in vergelijking me'
andere Latijns-Amerikaanse
landen. Daar is een veel ho
gere inflatie en stijging van
de werkeloosheid, maar de
uitgangssituatie in Chili is nu
zo slecht dat een vergelijking
nooit slecht kan uitvallen.
Niet op 5 oktober maai
daarna zal blijken wat de be
loften van Pinoche waard
zijn. De generaal kan dan be
wijzen dat hij een echte de
mocratie wil.
Minister Van d
(Buitenlandse Zake
- foto de stem/j(
De
Van onze Haagse redac
Als Dees vandaag
loopt hij de kans d
pedeert. De WD z
de eigen staatsseci
rust kan stellen.
Dees wil op 1 janu.
ziekenfondsverzekeri
premie van 156 guide
soon (voor maximaal
deren nog eens dat b
ten betalen. Tegelijk
ziekenfondspremie.
Dees de AWBZ
ziektekosten) uitbre
een groot aantal voor
Met die operatie w
miljard gulden vi
Particuliere verzeke:
door deze ingreep me
naar draagkracht
Deze beide operaties
eerste stap op weg
volksverzekering a 1
In 1990 zou dan nog
2,4 miljard gulden aa
ningen naar de AWI
worden overgeheveld
De WD vindt dat D
loopt en te haastig
verzekering wil inv
liberalen maakten
een geringere uitbre
de AWBZ te willen,
ook gevolgen voor
premie voor zieke
tiënten, die dan op
per verzekerde (en 3
met een maximum
kinderen) uitkomt.
Dees had dat aa:
ook voorgesteld, ma
binet besliste in de
Dekker versneld mc
ingevoerd, wil de v
kering in de eerste h
jaren negentig ook d,
lijk gaan gelden.
WD-woordvoerder
gisteren met deze
niet akkoord te kur
tenzij het kabinet te
wens van de liber:
reert. De WD wil da
keraars minder geld
trale kas moeten kri
zit de opbrengst van
in), zodat ziekenfe
particuliere maat
eerder de concurrent
keiz
vr
91
in
BL
van
n
EEN ONSMAKELIJK
dat de Japanse
vaderland over
Voor de oudere
geleden hebben
landsch-lndië er
als het symbool
derland mag
nis sturen.
De politieke
uitgesproken i
legering moet
kenen erop dat
kening zal houden
bevolking leven
De minister
schandalen gtK
dend. Ofschoon
betreuren,
val naar de
Die uitk
Partijen in
pr goed aan
ken.
Regering
protocol scu
keizer en de
gen.
We kunnen
ning en een
ten.
De keizer
hem alsnog
zijn: de zaak
geen
i partiji
menini
dat ze
het I
I
i', zo
van
geplaac
>n hij
hij va
-. -a begrafen
uitlatingen zij
^an Haac
doen di
en
-. park
schrijft nar
officiël
dus r
opgebl
r is bijna
l het eeu
k doodzv
