Reumapatiënten naar Oostenrijk
BINNENLAND
WONINGRAAD ROEPT OP TOT VERZET TEGEN PLANNEN HEERMA
Veel ex-studenten willen beurs vervroegd aflossen
'Norm voor nitraat in
drinkwater te hoog'
Kritieke dagen
I )e!re|ya
DE STEM COMMENTA AR
Masson krijgt
nog salaris
Zwolle wint
Roethofprijs
NIEUWSOVERZICHT
Plannen voor standaard Horeca-diploma
Nijpels sluit overeenkomst met China
Huisarts mist techniek van reanimatie
Bekentenis per computer
Vijftien nieuwe tbc-gevallen in Veghel
HBG en Volker Stevin naar Ekofisk-veld
Twijfel
HE STEM BINNENLAND DINSDAG 27 SEPTEMBER 1988
Van Dalsumprijs
Gerardjan Rijnders
MILIEUDEFENSIE WAARSCHUWT:
AMSTERDAM (ANP) - Woningbouwverenigin
gen en gemeentelijke verhuurbedrijven moeten
niet meewerken aan de invoering van tijdelijke
huurcontracten en woonvergunningen.
Gisteren vertrokken 73 reumapatiënten voor een drieweekse kuurreis naar Badgastein in Oostenrijk. Deze reis wordt
mogelijk gemaakt door de stichting 'Geef Max de Zak' die deze reis verzorgt wegens haar 20-jarig bestaan. Max Tailleur
(links op de foto) wenst de patiënten hier een goede reis. - foto anp
44
jx e/
Daar ben ik weer. Uitgerust en wel en met alweer een paar
stempels in mijn oud-model paspoort. Het is verbazingwek
kend dat zo'n onooglijk blauw ding je zonder problemen toe
gang geeft tot allerlei landen. Niks mis mee, stevig boekje.
En, is dat nieuwe paspoort er al? Wat? Nog steeds niet, twee
bewindslieden opgestapt en het kabinet bijna gevallen over
dat ding?
Ik heb er tijdens mijn vakantie eens duchtig over nagedacht en
de vraag waarom dat nieuwe paspoort zo lang weg blijft, is
eigenlijk verrassend simpel te beantwoorden: het is zo fraude
bestendig dat het doodeenvoudig niet vervaardigd kan worden
door lieden met snode bedoelingen.
Dat dit kabinet er niet in slaagt zo'n paspoort te maken is
dus zeer veelzeggend.
Gelukkig is het straks 1992 en dan hebben we helemaal geen
paspoort meer nodig als ik het tenminste goed begrepen heb.
Hebt u ook al het gevoel dat u naar een Europese eenwording
toegroeit?
Hoe kijken we straks in 1992 naar de Olympische Spelen?
Juichen we als iemand van de Verenigde Staten van Europa
het wint van iemand van de Verenigde Staten van Amerika,
of blijven er toch onoverkomeüjke bezwaren als die Europe
aan Duits van geboorte is?
Go, allez, olé, heya, avanti, vorwarts, eh.hup.
MERIJN
NOORDWIJK (ANP) - Directies van hotelscholen maken mo
menteel op internationaal niveau plannen voor een standaar
disatie van kwaliteitseisen en voor een Europees diploma voor
het horeca-onderwijs. Dit heeft C. de Mercurio, president van
Euhofa International, een vereniging waarin wereldwijd di
recteuren van hotelscholen zitting hebben, gezegd bij de ope
ning van een vijfdaags congres van 135 directeuren van hotel
scholen uit 23 landen.
De hotelscholen zullen hun onderwijsprogramma's in de toe
komst móeten aanpassen aan een nieuwe markt, want de toe
ristische- en de hotelindustrie veranderen. Het massatoerisme
groeit nog steeds onstuitbaar, hotels worden in toenemende
mate 'internationaler' en binnen die sector rukken technologie
en automatisering verder op. De hotelsector dreigt een onper
soonlijk karakter te krijgen.
DEN HAAG (ANP) - Minister Nijpels van Milieubeheer heeft
maandag in Peking met het hoofd van het Chinese Nationaal
Bureau voor Milieubeheer, Qu-ge-ping, een samenwerkings
overeenkomst gesloten met betrekking tot dè lucht- en water
verontreiniging en chemische afvalstoffen.
Qu-ge-ping heeft toegezegd volgend jaar naar Nederland te
zullen komen om deel te nemen aan de ministersconferentie
over klimaatverandering en het broeikaseffect, die op initiatief
van minister Nijpels hier wordt gehouden.
De Nederlandse bewindsman heeft voorts Chinese deskundi
gen uitgenodigd naar ons land te komen om hier kennis over
milieutechnologie op te doen om de milieuproblemen in China
beter te kunnen bestrijden. Hij zegde ook financiële steun toe
voor het vervolgproject van het Grand Canal Project. Dit is een
kanaal van ongeveer 1500 kilometer, waarvan het zuidelijke
deel ernstig vervuild is.
UTRECHT - Bij de opleiding en nascholing van huisartsen
moet meer aandacht worden besteed aan de toepassing van
hartmassage en beademing bij patiënten met hart- en/of
ademstilstand. De artsen zelf hebben daarvoor voldoende be
langstelling. Dit blijkt uit de resultaten van een onderzoek, ge
publiceerd in het jongste nummer van het Nederlands Tijd
schrift voor Geneeskunde.
De technische vaardigheid om reanimatie toe te passen bleek
bij slechts 18 procent van de huisartsen voldoende te zijn. Ach
tenveertig procent scoorde 'twijfelachtig' en 34 procent onvol
doende.
EINDHOVEN (ANP) - Een 23-jarige Eindhovenaar heeft
maandag op uitzonderlijke wijze drie inbraken bekend. De po
litie had de man aangehouden omdat hij ervan werd verdacht
dat hij computerapparatuur had weggehaald uit een mode
academie in Eindhoven.
Hoewel die spullen in zijn woning werden teruggevonden wei
gerde de man aanvankelijk een bekentenis af te leggen. Uitein
delijk zei hij dat de rechercheürs de computer maar eens moes
ten raadplegen. Daarin bleek hij een volledig verslag te hebben
vastgelegd van de betreffende inbraak. Bovendien vermeldde
hij nog twee andere inbraken. De computer bevatte ook nog
een complete lijst van de weggehaalde goederen, aldus de poli
tie.
UTRECHT (ANP) - Uit het onderzoek naar tuberculose onder
patiënten van een Veghelse arts is gebleken dat nog eens vijf
tien mensen zijn besmet met gewrichts- en longtuberculose.
Begin september werd al bekend dat negentien patiënten tbc
hadden opgelopen. Naast de 35 nu bekende gevallen bestaat
van twaalf mensen nog het vermoeden dat ze tbc hebben, maar
is de diagnose nog niet bevestigd.
Dit hebben het Staatstoezicht op de volksgezondheid en de Ge
neeskundige inspectie van de volksgezondheid voor Noord-
Brabant meegedeeld. De inspectie verwacht verder geen noe
menswaardige uitbreiding van de tbc-explosie. De besmetting
is vrijwel zeker overgebracht door het hoesten van patiënten in
de wachtkamer van de Veghelse arts. Andere oorzaken moeten
nog blijken uit bacteriologisch onderzoek.
De betrokken arts heeft een privépraktijk voor de behandeling
van patiënten met gewrichtsklachten en huidaandoeningen.
De praktijk is hangende het onderzoek gesloten.
De beweging 'Democrati
sche Perestroika', waarbij
Roemjantsjev is aangesloten,
heeft afdelingen in Moskou en
Leningrad. „We stellen ons tot
taak onafhankelijke bladen
uit te geven, alternatieve wet
ten voor te bereiden en te zor
gen dat die onder dè ogen van
de machthebbers komen. Ver
der voorzien we onafhanke
lijke groepen elders in het
land van documentatie. De
mensen in dit land hebben
niet het recht van initiatief.
Daar wijzen wij vooral op".
Vrijheid van vergadering is
de grootste zorg van de demo
cratische bewegingen. Hier en
daar lijken de autoriteiten er
nog in te slagen initiatieven in
de kiem te smoren. Roem
jantsjev noemt het voorbeeld
van de kleine stad Sumy in de
Oekraïne. „Je had daar een fi-
losopische duseussieclub die
zich steeds meer met politiek
ging bezighouden. Toen ze de
strijd aanbonden met de
plaatselijke politieke mafia,
was het binnen een paar da
gen gedaan met hun bewe
gingsvrijheid. Ze kregen geen
vergaderruimte meer en toen
ze de straat op gingen om te
vergaderen, trad de militie te
gen hen op. Sinds juli is er on-
afhankelijke club meer in Su
my".
e Roemjantsjev kondigt aan
t dat de onafhankelijke groe
pen binnenkort een grote ac-
r tie Zullen beginnen voor vrij-
n heid van vergadering". Het
partijcongres over democrati-
j, sering vorig jaar heeft zich
nameljj k nog tegen dit funda
mentele recht uitgesproken en
de democratische groepen
willen voorkomen dat dat de-
e creet wet wordt.
De plaatselijke autoriteiten
J hoeven een vergadering niet
t te verbieden. Ze volstaan
soms met het opwerpen van
8 hindernissen. Dat gebeurde
tijdens het tweede congres
t van de basisgroepen dat vo-
n rige maand in Leningrad
n werd georganiseerd. „Er wa
ren 95 groepen vertegenwoor
digd uit zeventig steden. Om
dat we geen zaal tot onze be
schikking kregen, zijn we
maar in het bos gaan verga
ai deren, net als de bolsjewisten
in het begin van deze eeuw".
J Roemjantsjevs ogen glinste-
ren van plezier. „Er zijn ook
1 goede tradities".
s Eenzelfde trots klinkt door
in zijn beschrijving van de si
tuatie in Armenië. Het Kara-
in bach Comité, dat leiding geeft
[en aan de nationale aspiraties in
'g die zuidelijke Sovjetrepu-
'e bliek, is volgens hem een
p nieuw type Sovjet, waarin het
al volk zonder enige bureaucra-
re tische tussenkomst is verte-
d genwoordigd. „In Armenië is
er er sprake van twee machten.
Je Het officiële machtsapparaat
ve van partij en regering en het
e- Karabach Comité. Zo was het
ls ook na de februari revolutie
van 1917".
ook: „Dit kabinet praat pas
zeven jaar over kinderop
vang".
GEVOEL voor publiciteit kan
minister Frits Korthals Altes
(Justitie) niet worden ont
zegd. De bewindsman is er
bijvoorbeeld vaak als de kip
pen bij om commentaar te ge
ven als een rechter weer eens
een vonnis heeft gewezen dat
hem niet zint - alhoewel
Korthals Altes daar altijd bij
zegt dat hij eigenlijk als mi
nister geen kritiek hoort te le
veren op de onafhankelijke
rechter - of als deze of gene
criminoloog zijn bedenkingen
heeft geuit over de harde
aanpak van de bewindsman.
Dat gevoel voor publiciteit
>n- leidde er afgelopen week toe
;e- dat de bewindsman te elder
ure een persconferentie ver-
ige schoof. Oorspronkelijk was
ste de ontmoeting met vertegen-
jij- woordigers van de media ge
pland op donderdag, maar op
te- verzoek van Korthals Altes
:ies werd de bijeenkomst 24 uur
•eft uitgesteld.
is Donderdag namelijk was
>nd de laatste dag van het ge-
'an ruchtmakende paspoortdebat
en de minister ging er, te-
dat recht, vanuit dat in de kran-
'en ten van de dag de verslagge-
ige ving over dat debat weinig
V- ruimte zou over laten voor
lan zijn nieuws. En waar collega's
wo- van de minister wellicht an-
gen dere redenen voor het uitstel
ïlo- zouden hebben aangevoerd,
gaf de minister van Justitie
la- ruiterlijk en onomwonden toe
elfs dat zijn besluit was ingege
ven ven door het verlangen naar
des ruime aandacht in de media.
Een verstandig besluit dus,
ike- die 24 uur uitstel. Alhoewel,
aar ook de minister van Justitie
id': gaf toe even aan zijn beslis-
Van sing getwijfeld te hebben,
ele- Verwijzend naar de drei-
te- gende kabinetscrisis - als het
een zover was gekomen, hadden
de kranten er de volgende da-
ster gen meer dan vol van gestaan
'NV, - verklaarde Korthals Altes:
>ud- „Ik heb me donderdagavond
ïge- laat inderdaad even afge-
we- vraagd of dat uitstel wel zo'n
s ze belangrijke beslissing was".
ROTTERDAM (ANP) - Hollandsche Beton Groep en Volker
Stevin maken deel uit van een consortium dat van Phillips Pe
troleum Company de opdracht heeft gekregen een enorme be
tonnen beschermingsmantel te vervaardigen voor de centrale
opslagtank van het Ekofisk-veld op het Noorse deel van het
continentaal plat. In totaal beloopt de opdracht een bedrag van
460 miljoen gulden. In een dok van de werf Verolme Botlek in
Rotterdam wordt momenteel gebouwd aan de fundering van
de mantel die uiteindelijk 106 meter hoog moet worden.
Boycot huurbeleid gevraagd
DEN HAAG - Dertig tot
veertig procent van de Ne
derlanders die bij het Rijk
een studieschuld hebben, is
bereid die schuld vervroegd
en met een flink kortings
percentage af te lossen.
Zij gaan daarmee in op een
aanbod van die strekking van
minister Deetman (Onderwijs).
Dat blijkt uit een steekproef
die in opdracht van het depar
tement van Onderwijs onder
oud-studenten is gehouden.
Minister Deetman wil dit
jaar nog ƒ263 miljoen en vol
gend jaar 522,5 miljoen extra
inkomsten binnenhalen door
ex-studenten vervroegd hun
schuld te laten aflossen. Op die
manier kan de minister tijde
lijk de tekorten op zijn begro
ting, ontstaan door het uit de
hand lopen van de kosten van
het huidige systeem van stu
diefinanciering, dekken.
Dit jaar komen ongeveer
175.000 ex-studenten die al een
vijfde of meer van hun studie
schuld hebben afgelost, voor de
regeling in aanmerking. Zij
krijgen begin oktober een ac
ceptgirokaart met het kor
tingsaanbod thuisgestuurd.
Willen ze op dat aanbod in
gaan, dan moeten ze dat voor 1
december doen, anders ver
loopt de voordeelaanbieding.
Zij die dit jaar geen gebruik
van het aanbod kunnen maken
omdat ze nog geen of onvol
doende schuld hebben afgelost,
een groep van ongeveer 300.000
studenten, komen in 1989 aan
de beurt. De aflossingsvoor-
waarden voor dat jaar moeten
nog worden vastgesteld.
Het kortingspercentage be
draagt vier procent per jaar
van de resterende looptijd van
de lening pus vier procent ex
tra. Iemand die dus nog negen
jaar zijn schuld zou moeten af
lossen, krijgt een korting van
(4x9) +4=40 procent.
De aanbieding geldt alleen
voor schulden gemaakt voor 1
oktober 1986; schulden na die
datum opgebouwd in het kader
van de Wet Studiefinanciering
tellen niet mee. Het kortings
percentage voor de groep die
dit jaar aan de beurt komt,
wordt ingehouden op de schuld
per 1 januari 1989. Dat betekent
dat over de maanden november
en december nog moet worden
afgelost.
Minister Deetman „..aan
bieding tot december..."
- foto de stem/anp
AMSTERDAM (ANP) - Mi
nister Van Dijk van Bin
nenlandse Zaken heeft de
voormalig directeur beleg
gingen van het ABP, mr.
drs. A.Masson, lange tijd
hoofdverdachte in de ABP-
affaire, alsnog 170.000 gul
den toegekend aan achter
stallig salaris.
Dit geld, de helft van het be
drag dat Masson vroeg, moet
hem worden uitbetaald door
het ABP, aldus een van het mi
nisterie.
Masson, die in 1987 strafont-
slag kreeg nadat hij sinds
augustus 1983 bij het ABP was
geschorst, is volgens de brief
van de minister aan Masson
niet terecht op een dergelijke
manier ontslagen. Zijn salaris
tijdens de schorsing krijgt hij
daarom voor de helft terug. Op
het gehele bedrag, door Masson
op 340.000 gulden berekend,
heeft hij geen recht, aldus de
minister.
De langdurige schorsing had
Masson, volgens hem, voor een
deel aan zichzelf te wijten door,
zoals de rechters meenden, niet
volledige openheid van zaken
te geven over de feiten waar
van hij werd verdacht.
AMSTERDAM (ANP) - Ge-
rardjan Rijnders, artistiek
leider van de Toneelgroep
Amsterdam, is onderschei
den met de Albert van Dal
sumprijs van het Amster
dams Fonds voor de Kunst.
Hij krijgt de prijs (10.000 gul
den) voor zijn aandeel in het tot
standkomen van 'drie nieuwe
Nederlandse stukken bij ge-
moende toneelgroep: Bakeliet
naar Savage Grace" van Na
thalie Robins en Steven Aron-
son, De Caracal van Judith
Herzberg en De Hoeksteen, dat
Renders zelf schreef. Hij was
niet alleen initiatiefnemer van
de stukken maar trad ook op
als regisseur van de drie pro-
dukties, bij De Hoeksteen sa
men met Sam Bogaerts. Van
Bakeliet was hij mede-samen
steller.
Overbemesting van zandgrond is een bedreiging voor de
drinkwatervoorziening. - foto de stem/ ben steffen
AMSTERDAM (ANP) - De wettelijk toegestane hoeveel
heid nitraat in het Nederlandse drinkwater is te hoog. De
officiële norm van 50 milligram nitraat per liter drinkwa
ter moet omlaag naar 20 milligram. Dat schrijft de Vereni
ging Milieudefensie in het komende nummer van haar
maandblad.
Milieudefensie zegt over gege
vens te beschikken waaruit
blijkt dat er 7 pompstations in
Nederland zijn waar water
wordt opgepompt dat meer dan
25 milligram nitraat per liter
bevat. 'De heersende norm
blijkt vooral zuigelingen niet
afdoende te beschermen', aldus
Milieudefensie.
De toename van het nitraatge
halte is een gevolg van overbe
mesting op de zandgronden in
ons land. Twee pompstations in
het Gelderland en Limburg
zijn volgens Milieudefensie al
gesloten omdat de norm van 50
milligram nitraat werd over
schreden. 'In heel oost- en zuid-
Nederland dreigen ongeveer
zestig winplaatsen binnen 20
jaar in de problemen te komen.
De Vereniging van Waterlei
dingbedrijven in Nederland
(VEWIN), die zich al jaren ern
stige zorgen maakt over het
hoge nitraatgehalte van het
grondwater, heeft al dikwijls
kenbaar gemaakt dat zij streeft
naar een norm van 25 milli
gram per liter.
De vereniging vreest dat de
grote hoeveelheden dierlijke
mest die op het land worden
uitgereden, de komende jaren
het nitraatgehalte van het
grondwater sterk zal verhogen.
Naast enkele winputten in de
Achterhoek en Limburg, Waar
de EG-norm van 50 milligram
nitraat al is overschreden, zul
len er nog vele bijkomen. Als
het uitrijden van mest niet
drastish wordt beperkt, ver
wacht de VEWIN dat de ni
traatnorm bij 60 tot 70 van de
250 waterwinputten wordt
overschreden.
Ook het ministerie van Mi
lieubeheer heeft al eerder ver
klaard te zullen streven naar
een verlaging van de officiële
norm van 50 milligram naar 25
milligram per liter.
Grote hoeveelheden nitraat
in het lichaam kunnen leiden
tot vermindering van het zuur
stoftransport door het bloed. In
het lichaam wordt nitraat om
gezet in nitriet dat zich ver
bindt met hemoglobine. Daar
door is dit eiwit niet meer in
staat zuurstof te transporteren.
Vooral bij kleine kinderen kan
dit leiden tot verstikkingsver
schijnselen.
Volgens het Amsterdamse
waterleidingbedrijf komt ni
traat in het drinkwater van de
hoofdstad nauwelijks
voor,maar is het bekend dat
met name in zandgebieden wa
ter wordt opgepompt waarvan
dat nitraatgehalte veel te hoog
is, soms zelfs boven de wette
lijk toegestane norm'.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - De Hein
Roethof-prijs is dit jaar
naar Zwolle gegaan. Zwolle
was een van de vijf kandi
daten die door de jury wa
ren genomineerd voor de
jaarlijkse prijs van 10.000
gulden, bestemd voor een
project preventie van crimi
naliteit.
Het winnende project in Zwolle
is begonnen bij de woningcor
poratie SAVO die veel rand
groepjongeren als huurder
heeft. Jaarlijks had SAVO een
ton schade aan vernielingen in
de woningen. Het juryrapport
meldt dat deze jongeren niets
anders deden dan 'zuipen,
knokken, slopen, vernielen en
stelen'.
De Zwolse randgroepwerk
ster Tineke Kurd kwam in con
tact met de jongeren en begon
met een cursus autotechniek.
De SAVO nam het initiatief
deze jongeren te sponsoren bij
de zaalvoetbalcompetitie van
de KNVB. Door deze activitei
ten liep de schade na het eerste
jaar al terug tot minder dan de
helft.
Vorig jaar renoveerde SAVO
samen met de jongeren een
huis en bouwde twee sporthal
len. De jongeren worden inge
zet voor het werk in de sport
hallen die ook geschikt zijn
voor gehandicapten.
De jury, onder voorzitter
schap van prof. dr. Hoefnagels,
loofde het project als en voor
beeld van samenwerking tus
sen gemeente, SAVO, de zaal
voetbalvereniging en de rand
groepwerkster.
Lof ook voor de overige pro
jecten die weliswaar geen
10.000 gulden kregen maar wel
zijn onderscheiden door de
keus uit honderden inzendin
gen. Een greep uit het juryrap
port: „Het Arnhemse project
verdient navolging, de leef
baarheid in de buurt werd ver
groot door dit gezonde initia
tief. De discobus in Groenlo is
verrassend door eenvoud. In dit
Las Vegas van de Achterhoek
zijn klachten over vernielin
gen/ lawaai, fietsendiefstallen
en baldadigheid verdwenen.
Dat heeft directeur Van Velzen van de Nationale Wo
ningraad gezegd op een symposium over de toewijzing
van woningen in de jaren negentig. De centrale organi
satie van woningcorporaties vindt het in strijd met de
mensenrechten om huurders tot verhuizing te dwingen.
Staatssecretaris Heerma van
Volkshuisvesting wil in 1990
tijdelijke huurcontracten in
voeren om mensen die volgens
hem te goedkoop wonen te
dwingen naar een duurdere
woning te verhuizen. De grote
sociale verhuurders mogen van
hem een woning alleen verhu
ren als het inkomen van de wo
ningzoekende in redelijke ver
houding tot de huurprijs staat.
Na een aantal jaren moet de
huurder opnieuw zijn inkomen
opgeven. Als dat dan flink is
gestegen wordt het huurcon
tract niet verlengd.
Van Velzen noemde dit plan
'onbezonnen'. Hij vindt dat
iedereen het recht moet hebben
zijn eigen woonplek te kiezen
en te houden. De directeur van
de Woningraad zei te verwach
ten dat bij consequente uitvoe
ring van Heerma's plan er een
sociale scheiding ontstaat tus
sen wijken. Gettovorming is
daarvan het gevolg. Het beeld
doemt op van 400-guldenbuur-
ten, 600-guldenbuurten en 800-
guldenwijken, aldus Van Vel
zen.
Ook de Nederlandse Vereni
ging van Makelaars toonde
Staatssecretaris Heerma.
- fotodestem/johanvangurp
zich in Amsterdam geen voor
stander van het plan van Heer
ma. Directeur Muller zei dat
invoering van tijdelijke huur
contracten in de praktijk uit
zondering en geen regel zou
moeten worden. Zij dient te
worden beperkt tot huishou
dens die vrijwel zeker weten
dat hun inkomen fors blijft
stijgen, aldus Muller.
Een beter middel om mensen
met 'te' hoge inkomens uit
goedkope huurwoningen te
krijgen, is volgens de make
laars de invoering van een ver
huispremie. De dagelijkse
praktijk van de makelaardij
heeft geleerd dat nogal wat
mensen afzien van het kopen
van een woning omdat de bij
komende kosten zoals de over
drachtsbelasting (zes procent
van de koopsom) uiteindelijk
een te hoge drempel blijken te
zijn. Een premie op verhuizen
kan de prikkel zijn om toch
door te stromen, meent Muller.
De directeur van de make
laarsorganisatie vindt het te
optimistisch van Heerma ervan
uitgaat dat 55 procent van de
bevolking in 2000 in een koop
woning leeft. De staatssecreta
ris baseert zijn woningbouw
beleid voor de huursector mede
op die veronderstelling. Nu
heeft 43 procent een eigen wo
ning.
Muller wees erop dat de ont
wikkeling van de hypotheek
rente onvoorspelbaar is. Een
dergelijke toename van het
woningbezit kan alleen slagen
als de rente laag blijft en de
huizenprijzen gelijk blijven of
dalen. En dat is uiterst onzeker,
aldus Muller.
DE OVERGANG van een dictatoriaal naar een meer pluriform
systeem gaat, zowel in het Westblok als in het Oostblok, gepaard
met veel moeilijkheden. Het overgangsproces veroorzaakt pijn en
verdriet (zoals in Spanje, Argentinië en Portugal) en het kan zelfs
een heel land op zijn kop zetten, zoals nu blijkt in Polen en de
Sovjetunie.
De beminnelijke 'tsaar' Michaïl Gorbatsjov heeft er nooit een
geheim van gemaakt, dat zijn streven naar hervormingen (sa
mengevat in de sleutelwoorden perestrojka en glasnost) een
fluitje van een cent zqu zijn. In zijn befaamde boek 'Perestojka'
heeft hij al laten doorschemeren dat het vernieuwingsproces tot
stilstand zou kunnen komen en dus zou kunnen mislukken, als
zijn politieke en economische hervormingen te langzaam zouden
verlopen en kostbare tijd verloren zou gaan. Voor de betere ver
staander zei Gorbatsjov dit: de niet zo hervormingsgezinde ka
meraden, thans onder aanvoering van tweede man Ligatsjov,
moeten een aantal jaren met hun handen van mijn perestojka, die
in den beginne zware offers van het volk zal vragen, afblijven. Die
kameraden moeten bovendien niet al te zeer in paniek raken als
de verhalen over de hemeltergende misère in het Rusland van het
verleden loskomen, de harde waarheid in de pers breed wordt
uitgemeten, en de monstrueuze complotten uit het verleden uit de
doeken worden gedaan.
De niet-hervormingsgezinde kameraden kunnen hun handen
echter niet thuis houden en hebben vanaf het begin Gorbatsjov
hinderlijk en bijna gênant voor de voeten gelopen. Zij staken hun
leedvermaak over mislukkingen in het perestrojkaproces nooit
onder stoelen of banken en kiezen de laatste tijd steeds meer de
tegenaanval.
Toch hebben de anti-perestrojka conservatieven de tijd niet
mee. Afezien van het feit dat zij de Russische economie naar de
lilistijnen hebben geholpen, lijken ook hun oude slogans over 'het
socialistische internationalisme en het kapitalistische nationalis
me' belachelijk. Het kapitalistische West-Europa streeft naar een
nieuwe eenheid (in 1992 moet het zover zijn), terwijl in het com
munistische blok Armeniërs in duel zijn met de Azerbajdzjani, de
Balten demonstreren tegen de Russen, de Serven tegen de Alba
nezen en de Hongaren tegen de Roemenen. Socialistisch inter
nationalisme? Een gigantische farce.
De anti-glasnost mensen in Rusland zeggen: dat komt er nu
van. De pro-Gorbatsjov-mensen zeggen: jullie stelletje hypocrie
ten. We schiepen die chaos niet. Jullie conservatieven zijn ervoor
Verantwoordelijk. Wij zijn de eersten die niet doen alsof de chaos
'n die regio's en landen niet bestond.
De Russische politici hebben de nationalistische grieven in Ar
menië en de Baltische staten bijvoorbeeld altijd ontkend. De on-
[ust in die landen begon niet met de hervormingen van Gorbats
jov. Wat nieuw is, is dat onder Gorbatsjov eerlijk over die gevoe-
'9o zaak gediscussieerd kon worden.
Het is zonneklaar dat het leiderschap van Gorbatsjov zich in
oen kritieke fase bevindt. In het weekeinde heeft hij de pers ge
vraagd meer begrip te kweken voor zijn problemen. Dat duidt
erop dat Gorbatsjovs zelfvertrouwen is aangetast. En zijn peres-
h hh zal omstreden blijven zolang de mensen te weinig te eten
nebben en zij uren in de rij moeten staan voor een handvol voed
sel. Een revolutie is niet tot een goed einde te brengen als de ma
gen van de mensen leeg zijn. De nieuwe revolutie van Gorbatsjov
zal eveneens falen als de mensen rammelen van de honger.
-J