outer's
Mode
Veronica moet ook van Raad van State boete betalen
'Andere praatshows
hebben iets hijgerigs'
Bikkelharde strijd
om Vlaamse kijker
M
IMORA
nbieding
WIM BOSBOOM BRENGT LANG INTERVIEW-PROGRAMMA
9.-
0.-
iTEENSTRIPS
RAAMPROGRAMMA VOOR LOKALE OMROEP IN STRUD MET MEDIAWET
Driemanschap St. Joost
op achterpagina De Stem
-IILLHOTEL
A58
"EGELS 30/30
NKERS
'Hoe later op de
avond' is de titel van
een nieuw interview
programma van de
TROS, dat wordt ge
presenteerd door Wim
Bosboom. In een ge
sprek bij de haard
wordt van 22.40 uur
een gast ondervraagd.
Risico
VARA
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1988
'KUNST IN HANDEN YAN KRANT'
Verschuiven
COMMERCIëLE TV WERPT SCHADUW VOORUIT
Brussel - Het noodlot is cy
nisch. Afgelopen week, juist op
ne dag dat de BRT haar win-
Wrschema bekend maakte, dat
(net aantrekkelijker shows en
uiteender nieuws de commer-
fe tv in Vlaanderen in de
®ern moet smoren, kondigden
ner drie BRT-journalisten
un overstap naar de concur
rent aan.
Vroeger
Zorg
Pep-talk
II ZIGZAGNAAIMACHINE
verschillende maten
„Wat mij zo frappeert is de enorme
liefde van Amerikaanse cineasten
voor de Europese film. Ze weten er
vaak meer over dan wijzelf."
Paolo Tavlanl, Italiaanse filmmaker
DE STEM
T2
DEN HAAG (ANP) - De omroep
Veronica moet de door het Com
missariaat voor de Media opge
legde boete (van 500 gulden per
overtreding) wegens het maken
van een speciaal voor de lokale
omroep bestemd raampro-
gramma betalen. Dit blijkt uit de
uitspraak van de waarnemend
voorzitter van de Afdeling Recht
spraak van de Raad van State,
Staatsraad Boukema, inzake het
verzoek van de omroep om schor
sing van de boete.
Volgens het Commissariaat heeft Ve
ronica met het maken van het raam-
programma een nevenactiviteit ont
wikkeld die niet is toegestaan in de
Mediawet. Veronica wil in een bo
demprocedure een uitspraak over het
al dan niet geoorloofd zijn van het
maken van een raamprogramma en
het wilde de boete schorsen tot duide
lijk was wat de uitspraak in die bo
demprocedure is.
De Raad van State vindt dat het
Commissariaat voor de Media gelijk
heeft, zo blijkt uit de korte motivering
die gisterochtend bij de uitspraak
werd gegeven. Daarin zegt de Raad
van State dat artikel 57 van de Media
wet het aan instellingen die zendtijd
hebben verkregen verbiedt naast het
verzorgen van hun programma an
dere activiteiten te verrichten dan
waarin de Mediawet voorziet of
waarvoor het Commissariaat voor de
Media toestemming heeft gegeven. In
dit geval was er geen toestemming
van het Commissariaat. Veronica had
daarom ook niet gevraagd.
Het aanbieden van speciaal daartoe
vervaardigde programmma's aan lo
kale omroepen kan volgens het voor
lopig oordeel van de voorzitter niet
worden aangemerkt als het verzorgen
van een programma voor het uitvoe
ren waarvan Veronica zendtijd heeft
verkregen. De Mediawet voorziet, al
dus de uitspraak, niet in het aanbie
den van zulke programma's en het
gaat derhalve om een activiteit die
verboden is zonder toestemming van
het Commissariaat.
Naar het voorlopig oordeel van de
voorzitter heeft het Commissariaat
goede gronden voor zijn standpunt
dat het verlenen van toestemming
niet past in doel en strekking van de
Medfawet, met name gelet op de
daarin vervatte scheiding tussen lan
delijke omroepinstellingen en lokale
omroep. De sanctie is, aldus de uit
spraak, niet onevenredig.
Veronica had al laten weten te zul
len stoppen met de raamprogramma's
als het verzoek om schorsing zou wor
den afgewezen. De omroep vindt dat
het maken van raamprogramma's
'een vorm van charitatieve exploita
tie' is en dat ondersteuning van de lo
kale omroep binnen de doelstellingen
van de VOO ligt.
Door Dirk Vellenga
De eerste uitzending is
vanavond (Nederland 2)
en de eerste gast is psy
chiater prof.dr. J. Bas-
tiaans.
„De grondslag is de TROS
Nieuwsshow die op zaterdag
morgen op de radio wordt
uitgezonden. Daarin zit altijd
en ontbijtgast die drie kwar
tier lang aan de tand wordt
gevoeld. Het blijkt dat de
mensen dat een aardige ma
nier vinden om informatie op
te doen. Toen werd gezegd:
dat moeten we ook op de tv
doen. Bovendien zie je de per
soon in kwestie en kun je wat
dingen uit zijn omgeving to
nen", zo licht Bosboom zijn
nieuwe programma toe.
Wim Bosboom heeft zo'n
dertig jaar camera-ervaring
achter zijn brede rug, waar
van twintig bij de VARA.
Maar er zijn in Nederland al
zó veel talk-shows, dat 'Hoe
later op de avond' een ge
durfde onderneming lijkt.
Bosboom geeft uiterst kalm
uitleg: „Alle praatshows heb
ben iets hijgerigs. Het moet
allemaal vlug, vlug, vlug. In
Jan Lenferinks programma
krijgen de gasten wat meer
ruimte, maar hij moet in drie
kwartier toch drie mensen
aan het woord laten. Ik heb
het idee dat het in die shows
meer gaat om de interviewers
dan om de ondervraagden."
In het programma van
vanavond vertelt prof. Bas-
tiaans over zijn levenswerk,
het genezen van mensen met
ernstige oorlogstrauma's'en
slachtoffers van misdrijven.
Hij gebruikte daarvoor LSD
en hypnose en dat maakte
hem bij veel collega's nogal
omstreden. Toen hij vorig
jaar 70 werd, moest hij nood
gedwongen zijn activiteiten
staken.
In het nieuwe interview-pro
gramma van de TROS gaat
dat volgens Bosboom anders:
„Wij stellen de hoofdpersoon
centraal. Die moet goed uit de
verf komen, de rest is minder
belangrijk. Het risico is daar
door groter, dat is waar. Het
interview met Bastiaans is
net opgenomen en ik moet
zeggen dat ik heel tevreden
ben. Mar er is een serie van
vijf programma's gepland,
dus we moeten even afwach
ten."
De TROS meldt trots dat de
gasten worden ondervraagd
op de 'bekende Bosboom-wij
ze'. „Ja, die dingen bedenk ik
niet zelf", zegt Bosboom. Hoe
zou hij zelf zijn methode om
schrijven? „Mijn manier van
vragen is direct en openhar
tig. Zo van: laten we er maar
niet omheen draaien. Lood
zware dingen probeer ik af
standelijk te benaderen. De
sfeer moet niet drukkend zijn,
maar ontspannen."
In 1980 stapte Bosboom volko
men onverwcht over van de
VARA na de TROS. De man
van 'Achter het Nieuws', 'Ko
ning Klant' en 'In de Rode
Haan' ruilde de socialistische
omroep in voor de principe
loze TROS. Zou Bosboom zijn
nieuwe programma ook voor
de VARA hebben maken?
„Zo'n programma zou je
voor iedere omroep kunnen
maken", antwoordt Bosboom.
„Dat geldt eigenlijk voor elk
programma. Voor mij zijn er
maar twee soorten, goede en
slechte."
De zeer vergaande demo
cratisering bij de VARA en
minachting voor het publiek
bij deze omroep brachten
Bosboom er destijds toe naar
de TROS te gaan, volgens
hem 'een arbeidersomroep
vóór arbeiders'. Voor de
TROS ging hij het consumen
tenprogramma 'Kieskeurig'
maken, volgens zijn eigen
principe: 'Televisie is een ge-
bruiksmedium van mensen
die allemaal misschien net
mulo hebben'.
Denkt hij nog wel eens te
rug aan zijn tijd bij de VA
RA?
Wim Bosboom:
wilden."
,De VARA is nu zoals wij 'm destijds
- foto ger dijkstra
„Nee, dat is een stuk geheel
verwerkt verleden, om in de
termen van prof. Bastiaans te
blijven. Ik heb zelf kunnen
jverwerken met enige lenig
heid van geest, hoewel het in
het begin nogal dramatisch
was."
De VARA is inmiddels
sterk veranderd, maar heeft
geen pogingen gedaan de ge
routineerde tv-man van één
meter twee-en-negentig te
rug te halen. „Ik ben er te oud
voor", zegt Bosboom. „Maar,"
voegt hij er aan toe, „de
VARA is nu zoals wij 'm des
tijds wilden, Koos Postema,
Hans de Graaf en ik. Zonder
arrogant te willen klinken,
moet ik zeggen dat wij onze
tijd ver vooruit waren."
In november, december, fe
bruari en april staan ge
sprekken gepland met Anton
Geesink, Annie M.G. Schmidt
en Nel Benschop.
Door Henk Egbers
„De krant maakt het
beeld; niet wij. Dpt was
de opzet. De prent die wij
gemaakt hebben, heeft
bijna niets te maken met
ons gewone werk". Dat
zegt het driemanschap
van St. Joost, dat van
daag het ontwerp voor de
kleurige achterpagina
van De Stem leverde.
Het zijn drie studenten van
de afdeling grafiek. Anne-
mieke van Eupen (Hooge-
loon, 1965) is vijfdejaars en
zit dus voor haar eindexa-
menprojekt, bestaande uit 24
zwart-wit etsen bij Schu
berts Winterreise. In het
vierde jaar zitten Jorien
Maters (Dordrecht, 1968) en
Willem de Ridder (Harlin-
gen, 1967 - ja, familie van de
reeds bekende naamgenoot).
Jorien sluit mogelijk het
meest aan bij de werkwijze
voor de Stern-prent. „Ik ben
meestal bezig met uitver
groten, zodat er een nieuw
beeld ontstaat". En Willem:
„Ik gebruik veel bestaande
dingen; kies er meestal één
uit en doe er grafisch iets
mee, zodat er iets veran
dert".
Waarom een drieman
schap gevormd? „Het aantal
deelnemers was beperkt en
met je drieën vergroot je
dan de mogelijkheden. Voor
je alléén is het bovendien te
moeilijk; de pretentie en de
verwachting zijn dan zo
groot. Onze opstelling was
dan ook: we doen iets met de
krant en dat is iets anders
dan we maken een prent of
een kunstwerk voor de
krant.
We zijn uitgegaan van de
middelen die een krant je
biedt: vergroting, raster,
kleurenscheiding en derge
lijke. We hebben het ook ta
melijk vluchtig gemaakt;
zoals een krant werkt. Zon
der pretenties. Gewoon iets
maken. De Stem drukt het
toch! We schakelen onszelf
min of meer uit. Binnen dit
kader zijn we wel heel se
rieus aan het werk geweest.
We hebben vijfentwintig
dingen gemaakt van 6x9
centimeter. Zittend op de
grond hebben we met ons
drieën geknipt en gescheurd
in tijdschriften en daarna
met dit materiaal collages
vervaardigd. Wij wilden
uiteindelijk de krant het
beeld laten maken. Dat was
de opzet. Niet: wij maken
een schilderij, dat in de
krant wordt afgedrukt.
Onze prent stelt niets voor.
Er zit een stukje van Winnie
de Poeh in; een stukje met
Ensor uit een kunsttijd
schrift. Maar eigenlijk kan
dat niets schelen. Daarom
gaat het niet. Het gaat alleen
om kleur en beeld. We heb
ben bijvoorbeeld wel ge
vraagd of de lithograaf wil
zorgen dat de kleuren bij de
afdruk wat verschuiven ten
aanzien van elkaar.
Het kan best zijn dat an
deren, die ons ontwerp zien,
zeggen dat het knutselwerk
is. Dat is het óók! Maar er is
méér! Dat knutselen gebeurt
'onwillekeurig' met het in
zicht en het gevoel voor
compositie en kleur dat je in
de loop der jaren op een aca
demie als St. Joost ontwik
keld hebt.
Van de verschillende ont
werpen hebben we een aan
tal uitvergroot, zodat we in
zwart-wit konden zien hoe
de vorm het gaan doen. Voor
de rest blijft het ook voor
ons een grote verrassing.
Dat ligt helemaal in handen
van de krant. Ja, voor een
belangrijk deel, schuiven we
de verantwoordelijkheid
voor deze prent naar de
krant toe. Hij is gericht op
de krant gemaakt en aan het
technisch vermogen van De
Stem uitgeleverd. Voor ons
een leuke mogelijkheid. Of
deze voor onze opleiding van
invloed is, kunnen we na
verloop van tijd pas ontdek
ken.
Het goede van de prent
vorige week (Gilbert Bas)
vonden we dat hij niet teveel
opviel. Ze hoorde bij het
beeld van de krant. Je vroeg
je af waarom hij eigenlijk
op de achterkant stond en
niet ergens middenin? We
hebben geen idee hoe het
onze pagina zal vergaan.
Het ligt allemaal in handen
van De Stem. Nieuwsgierig
zijn we zeer!"
Jorien Maters (links), Willem de Ridder en Anne-
mieke van Eupen: met z'n drieën één pagina in De
Stem. - foto de stem/johan van gurp
Vlaamse TV-kijkers die
vol ongeduld wachten op
hun eigen commerciële
zender moeten nog heel
wat nachtjes slapen voor
het zover is, maar bij de
openbare omroep in
Vlaanderen, de BRT, doen
ze nu al geen oog meer
dicht. De strijd om de kij
kersgunst in België belooft
ongekend hard te worden.
Goed opgeleide BRT-jour-
nalisten stappen en masse
over naar de Vlaamse Te
levisie Maatschappij, die
twintig procent meer be
falt. En deze week, ruim
vier maanden vóór de eer
ste uitzenddatum, begint
de VTM ook al adverten
ties te werven.
hoor Frans Boogaard
Danny Huwé en Piet Deslé,
don van de BRT Radio-
Nieuwsdienst, gaan bij de com
merciële omroep het Journaal
opzetten, samen met de jonge
BRT-televisiejournalist Terry
Verbiest, die een dag later zijn
ontslag indiende. In het impo
sante kasteel ten noorden van
Brussel van waaruit de
Vlaamse Televisie Maatschap
pij haar aanvallen leidt, treffen
zij hun oud-BRT-collega Jan
Schodts, hoofd informatieve
programma's bij de nieuwe
zender.
Mike Verdrengh, met 'Mike'
en 'Mike aan zee' nog maar
kort geleden hét gezicht van de
BRT, is er al druk bezig zijn
nieuwe functie van program
madirecteur inhoud te geven.
Guido Depraetere, tot voor kort
succesvol BRT-producent, as
sisteert hem daarbij. Beiden
werken nauw samen met Jan
Geysen, die met het oog op de
komst van de VTM een eigen
productiebedrijf is begonnen.
En die op dat vlak een zo rijke
ervaring heeft, dat bij de BRT
nauwelijks één amusements
programma te noemen is dat
niet van de grond af door hem
is opgebouwd.
Vier maanden duurt het nog
voordat de VTM - op 1 februari
1989 - de lucht ingaat, maar nu
al heeft de paniek bij de BRT
toegeslagen met de kracht van
een fragmentatiebom. Geruch
ten over nieuwe transfers - ook
Walter Capiau van de BRT-
topper 'Hoger Lager' wordt ge
noemd - verzieken de werk
sfeer aan de Brusselse August
Reyerslaan hartgrondig, ter
wijl toch voor personeel en lei
ding van de BRT vaststaat dat
alleen met kwalitatief zeer
hoogstaande programma's een
tweede migratiegolf, die van de
kijker, kan worden gekeerd.
Hoe de BRT dat denkt te
gaan doen bleek afgelopen
week, toen zij haar aangepaste
winterprogrammering bekend
maakte. Het hele zendschema
is erop gericht de kijker aan de
BRT te binden. Het eerste
avondjournaal een kwartier
vroeger, het tweede klokvast
om half elf. Een betere afstem
ming van de programmering
op de twee netten. De IQ-kwis
(kijkdichtheid: 20 procent) van
dinsdag naar woensdag, om
niet te hoeven concurreren met
talkshows als 'Argus' en 'Rond
Daniël'. Plannen voor een
nieuw sportprogramma. 'Dal
las' opgevolgd door het in Ne
derland zeer succesvolle 'Me
disch Centrum West'. Het eli
taire 'Kunstzaken' naar een la
ter uur.
Voor BRT-begrippen zijn al
die maatregelen niet minder
dan een kleine revolutie, maar
in het veranderende Vlaamse
media-landschap hebben ze
waarschijnlijk hetzelfde effect
als een asperientje op een Aids-
patiënt.
De VTM, die midden deze
week haar programma-aanbod
bekend maakt, heeft voor het
toekomstige kijkerspubliek al
Mike Verdrengh, van de BRT naar de commerciële VTM.
- foto anp
'Medisch Centrum West' wordt bij de BRT de opvolger van
'Dallas'. foto anp
driehonderd speelfilms aange
kocht. Vergevorderde contac
ten met succesvolle Neder
landse programmamakers (Jef
Rademakers, John de Mol jr,
Han Peekei) garanderen amu
sement van hoge kwaliteit, en
de al eerdergenoemde Jan
Schodts is bezig een in
drukwekkende Journaal-re
dactie op te bouwen. Flitsend
nieuws en ontspanning zijn de
wapens van de nieuwe zendge
machtigde. „De nieuwe pro
grammering van de BRT heeft
op ons niet echt indruk ge
maakt," klinkt het dan ook
vanuit Vilvoorde, waar de
VTM haar tenten heeft opge
slagen. „Maar wij gaan ons niet
bij voorbaat op de borst slaan
dat we het beter doen. Dat oor
deel laten we straks aan de kij
ker over."
De VTM - nu zestien, straks
honderd werknemers, van wie
ruim twintig journalistiek -
legt deze week met tegenzin
haar kaarten op tafel. Uit tak-
tische overwegingen had de
commerciële omroep daar
graag nog even mee gewacht,
maar om de advertentiewer
ving te kunnen beginnen, moet
het programma-aanbod er zijn.
Vier maanden nog scheiden
de VTM van de dag waarop zij,
te beginnen met 46 uur per
week, de ether ingaat. Of beter:
de kabel op, want als zij dat
willen of moeten kunnen de
Nederlandse kabelmaatschap
pijen, in ieder geval zolang de
Europese eenwording geen roet
in het eten gooit, het VTM-sig-
naal letterlijk aan de grens te
genhouden. Heel lang zal dat
niet zijn. De. VTM gaat er zon
der meer vanuit dat voordat zij
op volle sterkte uitzendt - dat
wil zeggen: 24 uur per dag - ook
Nederland daarvan meegeniet.
En niet alléén de VTM, want
nog maar kort geleden vroeg
ook de administrateur-gene
raal van de BRT, Cas Goossens,
zich vol zorg af hoe straks die
zes netten (Nederland 1, 2 en 3,
de BRT 1 en 2 en de VTM) voor
in totaal hooguit 20 miljoen Ne
derlandstalige kijkers moeten
worden gevuld. „Als je de
moeilijkheden ziet die de Fran
sen hebben met zes netten voor
55 miljoen Franstaligen, dan
mag die vraag best worden ge
steld," aldus Goossens, die in
het gegeven dat hij deel uit
maakt van een beperkte taal
groep overigens tegelijk ook
een voordeel ziet: dat vreemde
indringers op de kabel, zoals
Super-, Sky- en andere 'Chan
nels' bij 'zijn' publiek geen
kans krijgen.
Ondanks de vermeende
meertaligheid van Vlamingen,
zo wijst BRT-onderzoek uit,
kijkt toch 85 procent van het
Vlaamse publiek naar Neder
landstalige programma's. Over
heel '86 zaten bij de twintig
meest-bekeken programma's
op de BRT maar twee buiten
landse: Dallas en het Eurovi
sie-songfestival. Daar valt mee
te leven. In ieder geval houdt
het voor de BRT het aantal
concurrenten overzichtelijk.
De BRT houdt dus moedig vol.
Hoewel er momenteel nauwe
lijks nog journalisten zijn om
de actualiteitenrubrieken op
radio en tv te vullen, en Goos
sens en zijn door en door ver
politiekte Raad van Bestuur er
elkaar over en weer van be
schuldigen dat ze geen concur
rentiebeding hebben voorzien
om de overloop van program
mamakers en journalisten
naar de commerciële concur
rent te voorkomen, worden de
achterblijvers op de August
Reyerslaan met veel pep-talk
op de been gehouden.
Goossens put moed uit het
feit dat de Luxemburgse zen
der RTL, die eind vorig jaar al
tot het commerciële RTL-tvi
werd omgevormd en sindsdien
buitengewoon populaire pro
gramma's brengt, qua kijk
dichtheid "in Wallonië niet ver
der is gekomen dan een slor
dige 25 a 30 procent. Te weinig
voor de echt grote adverteer
ders.
Maar Goossens vergeet dat
de Waalse tegenhanger van de
BRT, de RTBF, in reactie op de
komst van haar commerciële
concurrent een dynamiek ont
wikkelde die bij de BRT ver te
zoeken is. Bovendien lijkt ze de
politiek meer mee te hebben.
De nieuwe voorzitter van de
Waalse deelregering, Valmy
Féaux, wil de RTBF een be
perkte reclamewerving toe
staan, tot maximaal 1 miljard
frank (55 miljoen gulden) bo
venop de niet-commerciële re
clame.
De BRT krijgt die ruimte
niet. Zij moet zich binnenkort
zelfs voor de rechter verant
woorden omdat zij in de aftite
ling van sommige program
ma's nog steeds namen van
sponsors geeft. Daarnaast is
niet zonder belang dat er op
deze aardbol heel wat meer
Frans- dan Nederlandstaligen
rondlopen. Wat betekent dat de
RTBF altijd voor lagere kosten
amusement en films kan kopen
dan de BRT.
De BRT, wil zij overleven, zal
dus op termijn een pact moeten
aangaan met haar jonge uitda
ger, ofwel zal zij hem moeten
aftroeven met meer achter
grond, beter nieuws en meer
verstrooiing. De druk op de re
dactie is groot. Begin deze
maand, vier weken te vroeg,
maakte zij al uitgebreid mel
ding van de tiende verjaardag
van de dood van Brei. Dat
wordt nog lachen straks, als de
BRT voor het eerst van haar
leven écht concurrentie krijgt.
et de importeur geven wij
(t/m 2-10-'88).
loopsgat 3 jr. garantie.
ilprijs, ongeacht welk merk.
ir. lid A.V.V.N.. reparatie alle merken