'Echte liefde is ondeelbaar' CIARONE VERKLAART VREEMDE-TALENONDERWUS FAILLIET: >y wasn't here se persfoto's Planten schreeuwen letterlijk om water JJ EXTRA MAANDAG 26 SEPTEMBER 1988 Tijd jidt van wel. ïoe Soupline Woorden Grammatica Proef Insekten MARINUS VAN BEUGEN TEGEN ITEKE WEEDA: Beperkt Redmiddel Isolement Rode lap 52 'Wég met de lesboekjes' Belgen zijn ze na ■gestorven, fonderzoe- om ge- is onder ^schillende lacht. 'Sla- |jn dan sla- st zijn dat bg wat an- ;en bijvoor- fjliciteit Be- iéén van de publici- |a, viert dit nleum, en is te geven gratis on- de tijdsbe- Belg. 'Uit en om te laten ctie in een hd oktober maar het een aardig gemiddelde nachten i 2500 Bei en ouder fenquêteerd, ■eriode van de lente als .voorkomen heden de len beïn- iie zo'n vijf- |ns op, die in de com- i en in elke kunnen Vroeger vergeleken, 'allonië, de pannen met in al die en fouten- at. de onder- ér heel veel negen uur Jomt op de het beeld ng of Waal zwoegt om men, wordt gegooid. Op .t de modale jaar, studie- li gemiddelde kt door de pers', die in 3-land - nog steeds verplicht zijn elke das J gaan stempelen. Alle Belgen s men besteden daar per üorMick Salet [unnen middelbare scho len hun lesboekjes En- Lis. Duits en Frans maar 210.000 nutteloze uren aan. ""'feter in de open haard Onmiddellijk na thuiskon wien? Is het onderwijs in gaat de tv aan, en zoekt de nu, f dale Belg op één van zijn «moderne vreemde talen 1 opeloos verouderd? "TT prof.dr. A. G. Sciarone Door Frans BoogaardleDelftse hoogleraar toe- «paste taalkunde opende twintig kanalen - België Is"h «langs een nieuwe aanval dichtst-bekabelde land ter w" phet vreemde-talenon- reld - zijn favoriete programma ièrwijs. In zijn boekje 'Met Op door de weekse dagen kijk lemond vol tanden', elke Belg 144 minuten, op zatet dag 160 en op zondag 171 mintt ten; meer dan vier uur Der Hm j r-, m per tv-bezitter. Maar toch wille 'ee' v° ®ens Delftse alle Belgen méér tv en méér zea ^or Sciarone wordt er ders. 3 de middelbare scholen u f «aar wat aangerommeld deaWta »et verouderd lesmate- die driemaal meer dan de Vla i tt j mingen al onder het eten kijke ®L Uren en uren worden Een vermoeiende bezigheid jesleten met saaie en taaie want de Belg bezuiden de taal rammatica. Dagen en grens verslaapt een jaar met lachten worden verpest van zijn leven en werkt twee jai iej het in de kop stampen gr'annuttdoze woordjes- Waal pakt daar een boek, de I ciarone: „Het is somber ge- Vlaming dekt de echtelijk!} leid met het vreemde-talen- sponde bij voorkeur af met esS.fiderwijs. Nederlanders die op krant. j jiool jarenlang vreemde talen ebben geleerd, staan in het Echt ongezond kan dat leve uitenland meestal met hun niet zijn, want de gemiddek mond vol tanden. Echt, de re- Belg wordt er vlot 73 mee. Oo «ltaten van de lessen op de dat is natuurlijk weer een ge ïddelbare scholen zijn be middelde, want Belgische vrot loevend slecht." wen leven statistisch zes jat De klacht van de Delftse langer dan mannen. Een es joctor klinkt niet nieuw. Gene traatje waar ze recht op hebbei fetie na generatie wordt weer want die periode gaat ondank ;ezucht dat de kwaliteit van alle emancipatie-acties integral iet onderwijs, net als het weer op aan huishoudelijk werk. tn de televisie, niet meer zo als In dat toch nog veel te kort vroeger is. En keer op keer is er leven - er gaan maar 1440 minu tel weer iemand die met een ten in een dag - hebben echtgi jjieuwe verbeterde lesmethode noten maar heel weinig tijd voo elkaar; veel minder dan voo slapen, werk en tv. En eens d 45 voorbij, komen niet de ma of vrouw, maar vrienden wee jop de eerste plaats. Toch is all hoop niet verloren, want di de computer neemt het thi werken voor veel werkende gen een enorme vlucht. Maar daar komt het IPB i schien bij zijn volgende jubi leum nog eens op terug. Hebreeuws en alleen Klinkers len door een e boven of inkers; zo ahwhe wel ven in onze De tweede 't op allerlei gehele we- atengraffito achtergela- ensen onzer leer. Eén en- nachthe- e sterren graffito: zou mis- een eind eindeloos- dienstoor- adruk dat want bij n van dit KEL zou de aarschijnlijk ijzen dat we hebben met gods aan de ar met een een Ameri- listengenoot- u de EO het here' uit- naai dit jaar oe Try-Outs (ole vocal s' met hun ia', een com- oemslopogaas d-singer van werkstuk es aan twee het enerve- de pakkende r in het oor spronkelijk Oeagadoegoe ten volgen om u zelf te later oordelen. M'Baamba M'Baamba isha loenga. M'Baamba isha boeng. Boelaila oemwa woengwoe, Boelalla oemwa woe! M'Baamba isha woe De tekst is M'Papa's eig bewerking van Exodus 4/10 Ik ben geen man wel ter tale Ik ben zwaar van mond tong. Wat ik van stal moe halen. Breng ik u in een sonê- Soupline is het merk van wasverzachter waarvan een pakje aantrof bij ApPi(J de gaarkeuken staan de men die wachten op soep. vormen de 'soupline'. kNP) - In het Tropenmuseum in Amsttf' oktober de tentoonstelling '50 jaar Chin6? eopend. De expositie, die voor het eerst1 ng buiten de grenzen van de VolksreF zien, omvat 266 persfoto's uit de pen00® bestaat uit een reeks foto's van de oorlog jfj r de vrede, de socialistische opbouw, de Cu»" ie recente periode van hervorming en op6"1 de proppen komt. Hoe komt Sciarone erbij dat lederlandse scholieren stame- iars en stuntelaars zijn zo iuw ze een woordje over de igrens moeten praten? Sciarone: „Het is natuurlijk jevaarlijk te generaliseren. Er [lullen zeker ook leerlingen zijn vier tot zes jaar zich re delijk in een vreemde taal kun- redden. Toch is de situatie jmeer dan zorgelijk. Aan de Technische Universiteit van Delft komen wij in contact met slechts een klein gedeelte van ie Nederlandse scholieren, [maar wel met een groep die tot beste leerlingen hoort. En jaar opnieuw moeten we constateren dat de kennis van ie drie moderne vreemde talen in doorsnee slecht is. Het ni- dat ze bezitten stijgt wat Duitse en Engels betreft zelden uit boven de kennis Nederlands die een buitenlander bezit na acht weken lessen Nederlands. Ten aanzien van het bereikte niveau Frans moeten we con stateren dat dit zelden uitstijgt toven de kennis Nederlands een buitenlander na drie Blokken op grammatica en rijtjes vreemde woorden, heeft dat eigenlijk wel zin? Hoe komt het dan dat die buitenlanders veel sneller Ne derlands leren? Zijn de Neder landse scholieren zulke dom koppen of zijn die buitenlan ders zo superslim? Sciarone: „Nee, het verschil zit 'm in de methode. Het les materiaal dat op de meeste middelbare scholen gebruikt wordt, is niet goed, is verou derd. De Delf ste methode is be ter." Het lijkt wel een spotje uit de Ster. En dat is het eigenlijk ook. In Delft hebben ze een methode ontwikkelt om studenten, die uit alle staten en gaten van de globe naar Delft trotten om in genieur te worden, in een korte tijd zoveel Nederlands te leren, dat ze de lessen kunnen volgen. Die methode is nu ook aange past voor gebruik op middel bare scholen. Wat is er mis met het lesmate riaal van vandaag. De Delftse doctor heeft het onder de loupe genomen. Sciarone: „Hiertoe heb ik voor Duits, Engels en Frans de, volgens het CITO, twee in het eerste leerjaar meest gebruikte cursussen genomen. Dit zijn voor Duits: 'Kenn- zeichen D.2. Programm' en 'Die Quelle'. Voor Engels: 'Main stream' en 'Learning English, Modern Course'. En voor Frans: 'On y va tous' en 'Vive le francais'." De Delftse doctor heeft eerst gekeken naar het aantal woordjes dat de leerlingen met die lesboekjes leren. Hij telt er per taal dik zeshonderd. Sciarone: „Terwijl men on geveer twaalfhonderd woorden nodig heeft om zich te 'redden' in een taal." Bovendien vindt hij pakweg 250 van die ruim zeshonderd woorden, niet zo hard nodig voor een gewoon huis-tuin- en schoolgesprek. Sciarone: „Het alarmerende resultaat hiervan is dat de meeste cursussen- als ze hele maal worden doorgewerkt - ongeveer vierhonderd belang rijke woorden aanbieden." De reden waarom hij be paalde woorden als overbodig afwijst, klinkt overigens niet altijd overtuigend. Zo noemt Sciarone het overbodig om scholieren het woord 'An- sichtskarte' te leren, omdat ze op vakantie in Köln een prent briefkaart van de Dom ook wel kunnen aanwijzen of stilzwij gend uit het draairekje kunnen pakken. Maar goed, Sciarone noemt ook veel woorden waarvan een gewone scholier zich inderdaad zal afvragen of die óóit buiten het klaslokaal gebruikt zullen worden. Sciarone pleit ervoor om de middelbare scholieren dié woorden te leren die als top-1200 wordt gebruikt in nor male gesprekken in London, Paris en Bonn. Dan de grammatica. De vraag of het verstandig is om leerlin gen al bij de eerste les lastig te vallen met duffe en droge grammatica is niet nieuw. Er zijn leraren die zeker weten dat een goede kennis van de gram matica het enige goede funda ment is. Anderen betwijfelen dat. - foto de stem /dick de boer „Ik kan geen geduld opbren gen voor de domheid van de ge middelde leraar grammatica die kostbare jaren verknoeit met het instampen van regels in de hoofden van kinderen, want we leren een taal niet spreken door het leren van re gels maar door dagelijkse om gang met mensen die gewend zijn zich precies en beschaafd uit te drukken en door het overvloedig lezen van goede schrijvers." En dat is dan geen opmer king van de Delftse taalkundi ge, maar een meer dan vijfhon derd jaar oud citaat van Eras mus. In Delft laten ze studenten de grammatica niet leren als op de meeste middelbare scholen. Sciarone: „Niet stap voor stap, zoals op veel scholen ge beurt. Zo van: tot kerst de en- kelvoudsvorm en de tegen woordige tijd. Tussen kerst en pasen verleden tijd en meer voud. En aan het eind van het jaar de voltooid verleden tijd." De Delftse methode staat dichter bij de manier waarop je als kind je moerstaal leert spreken. Als baby krijg je óók geen boekje met grammatica te leren vóór je 'mama' mag zeg gen. Je krijgt alle grammatica, tegelijk en door elkaar, aange boden. Sciarone: „In het begin is het taalgebruik dan uiteraard erg gammel, maar dat geeft niet. Net zoals een moeder blij is als haar kind het eerste woordje zegt, zo zijn wij in Delft blij als het eerste zinnetje er uit komt. Dan staan wij niet gelijk klaar met het rode potlood om de fouten aan te strepen. Nee, dan zijn we trots. Dan stimuleren we de leerling om zo verder te gaan. Dat alle grammatica gelijk wordt aangeboden, betekent niet dat de leerling wordt ver ondersteld alle grammatica vanaf het begin foutloos te be heersen. Hij moet wel vanaf het begin de verschillende grammatica-patronen in de teksten kunnen herkennen en in oefeningen de woorden grammaticaal correct kunnen weergeven. Verder wordt grammaticale terminologie vermeden." En dat is volgens de hoogle raar allemaal heel wat beter dan de traditionele lesmetho des die nu gebruikt worden. Sciarone: „Kinderen worden naar huis gestuurd met de on vermijdelijke opdracht rijtjes woorden uit het hoofd te leren, oefeningen te maken die be staan uit een serie onsamen hangende zinnen gericht op een grammaticaal probleem dat ze na een aantal jaren nog niet blijken te beheersen. Wie verbaast zich eigenlijk dat kinderen gedemotiveerd raken? Slechts enkele van taal bezeten kinderen doorstaan een dergelijke toestand langer dan een jaar. Docenten hoeven echt geen kennis te nemen van de wetenschappelijke litera tuur om vast te stellen dat dit soort onderwijs niet rendeert. Ze kunnen dat zelf constateren. Het wordt de hoogste tijd dat de kwaliteit van het onderwijs wordt aangepast, te beginnen bij het materiaal." De Delftse methode dus. Maar als die methode nou zo goed is, waarom wordt die dan nog niet massaal gebruikt? Sciarone maakt wat hate lijke opmerkingen die een bui tenstaander als kinderachtige kinnesinne in de oren klinken. Wijst op een experiment met de Delftse methode waarbij mid delbare scholieren na één jaar dubbel zo veel Frans spraken als anders. En zegt dat elke re volutionaire theorie op tegen stand kan rekenen in een we reld van tradities en grijsge- worden gebruiken. Sciarone: „Anders dan wel eens wordt gedacht, is er in de wetenschap een sterke neiging ot conservatimse." Wordt het dan tijd voor een revolutie in de klas? Van onze verslaggever Planten die lange tijd geen water hebben gekregen, schreeuwen letterlijk om water. Dat is althans de mening van enkele Amerikaanse biologen. Zij proberen nu uit te zoe ken in hoeverre deze schreeuwen om hulp een nog nadeliger effect hebben en vernietigende insekten aantrekken, die de plant aanvreten. Onderzoekers van het Amerikaanse ministerie van landbouw hebben vier jaar lang elektronische ap paratuur gebruikt om te ontdekken dat tarwe en an dere door droogte getroffen planten geluiden produce ren. Dat geluid ligt veel ho ger dan normaal voor de mens hoorbaar is. De gelui den die planten produceren liggen op een niveau van honderd kilohertz. Het menselijk gehoor gaat niet verder dan twintig kilo hertz. Als er voldoende water in de bodem zit, worden water en voeding via kleine buis jes naar de bladeren van de planten gezogen. Als water ontbreekt, wordt de span ning in de buisjes te groot en deze maken dan een uit geput geluid. Het onderzoek kan mis schien leiden tot nieuwe manieren voor de boeren om hun land te irrjgeren, omdat ze uit de geluiden van de planten kunnen op maken wanneer watertoe voer nodig is. Ook zouden nieuwe plantensoorten kunnen worden ontwik keld, die beter zijn uitge rust om water en voeding van de wortels naar de bla deren te transporteren. Robert Haack, entomoloog bij een proefstation in East Lansing in Michigan in de Verenigde Staten, ver moedt dat er een verband is tussen de geluiden en de aantrekkingskracht daar van op sommige insekten zoals de schorskever. Bo men die te lijden hebben van de droogte en ziek zijn geworden, zijn waarschijn lijk aantrekkelijke plaatsen voor insekten om zich voort te planten. „We beginnen er nog maar net mee. We hebben niet genoeg materiaal om enige speculatie te doen over wat we zullen ontdek ken", aldus Haack. Het is al langer bekend dat insekten worden aan getrokken door invloeden van buitenaf, zoals kleur en geur. Nu het geluid dus nog. Haack zei zijn onderzoek te zullen beginnen met de za den van een pijnboom geen water meer te geven en de geluiden te registreren. De volgende stap is te onder zoeken of die opgenomen geluiden kevers aantrek ken. Daarna wil hij bekij ken welke rol het geluid speelt bij de keuze van een kever voor een bepaalde boom, om zich voort te planten en eieren te leggen. Intimiteit in Vrijheid. Dat is de titel van een nieuw boek, waarin andragoloog Marinus van Beugen en Pegagoge Ineke Hendriks een antwoord proberen te geven op een vraag die ge- tinssociologe Iteke Weeda heeft gesteld. Kan een wiendschapsnetwerk een alternatief zijn voor het huwelijk? Een gesprek met Marinus van Beugen. 58 jaar. Gescheiden. Maar nu weer de gelukkige helft Door Mick Salet een schappie. Het is een g0^ v«n een klassieke duo-re- naam, ik bedoel, geslaagd as latie. merknaam want het woorj doet ons denken aan 'soep® en aan 'linnen'. Voor de AiW" rikaanse markt is het ®et niet geschikt. In New Y® wordt met een 'breadline' e® rij armlastigen bedo® wachtend op een brooduit®" ling. Daarnaast in de rij v0° mensen die écht van elk- k het huwelijk net zo knellend n ouderwets als grootmoeders vÜ? 0f is het eeuwig mode v°or mensen - aar houden? Er zijn mensen die de tradi- onele trouwerij het liefst zou- n verbannen naar het mu- um voor nostalgie, waar ook m ^0!en!tachel, de buizenradio de biechtstoel staan. WMfom) Omdat het huwe- m.deéérste voorwaarde voor «ntscheiding is. Omdat de ,™w hi het huwelijk de die- (W ,rol van moeder en de krivl van huisvrouw *qgtopgedrongen. Omdat het nuwehjk verstikkend kan zijn "^ggènzT g6Vange~ 7at ?an? Moet het hu- tj-j. ruïne van de roman- hetworden? Moet e 'P heilig huisje, worden door Brinkman Worden a het vervangen en door een vriendschaps netwerk van Iteke Weeda? Marinus van Beugen, tot voor kort hoogleraar andrago logie aan de katholieke univer siteit Nijmegen, gelooft niet zo in het failliet van het huwelijk. Zolang er liefde bestaat, zullen mensen blijven dromen van het grote geluk voor twee. Laten we bij het begin begin nen. Wat is een goede relatie? Marinus van Beugen: „Dat is moeilijk in één definitie samen te vatten. Er moeten in ieder geval twee elementen in zitten. Intimiteit en vrijheid. In een liefdesrelatie moeten twee mensen zich voor elkaar willen inzetten. Samen één willen zijn. Maar daarbij moeten ze wel alle twee hun zelfstandigheid kunnen behouden. De één moet de ander niet aan banden leg gen. Het is intimiteit in vrij heid. In de liefde willen mensen zich voor elkaar inzetten. De liefdespartners, ongeacht of het mannen of vrouwen zijn, en ongeacht of het gaat om een heteroseksuele of een homo seksuele relatie, houden reke ning met elkaar, maar leggen geen rekenschap af aan de an der; beiden zijn zelfbepalend. Ze hebben waardering voor de ander zo als die is en omdat die zo is. Vanuit een wij-gevoel streeft het liefdespaar naar éénwor ding en naar opheffing van de lichamelijke en psychische af stand. Maar als individuen streven ze elk naar zelfbehoud. Hiervoor is zelfstandigheid, autonomie, nodig. De vrijheid om het leven in te richten in overeenstemming met per soonlijke waarden, behoeften en capaciteiten. Gelijkheid van de partners is het meest fundamentele ken merk van de liefde. Wil er sprake zijn van een volwaar dige liefdesrelatie, dan moeten de machtsverhoudingen gelijk zijn." Een goede relatie is daarmee wat paradoxaal. Openheid en geborgenheid. De twee part ners moeten zó aan elkaar hechten dat ze elkaar vrij kun nen laten. Marinus van Beugen: „Het traditionele huwelijk is wat dat betreft erg inperkend. In de meeste huwelijken is eigenlijk geen sprake van eenwording tussen twee gelijken, maar slechts een opslorping van de een door de ander. De autono mie van de vrouw wordt be dreigd. De twee echtgenoten richten hun liefde en aandacht exclu sief op elkaar. Ze zonderen zich af in hun eigen huis, in een burcht van echtelijke privacy. Haar koesterende zorg en zijn gretig aanvaarden daarvan, ervaren ze beiden als de ware liefde." De vrouw betaalt daar tradi tioneel de hoogste prijs voor. Marinus van Beugen: „De man lijdt er minder onder. Die heeft als regel zijn werk. Die praat nog eens met collega's. Maar de vrouw heeft vaak minder kans om zich buitens huis te ontplooien. De vrouw krijgt traditioneel de rol van moeder en huisvrouw opge drongen." Er zijn veel mensen die dót huwelijk naar de geschiedenis boekjes willen verwijzen. Maar wat dan? Iteke Weeda, gezins sociologe en bijzonder hoogle raar in de emancipatie-vraag stukken, pleit voor een vriend schapsnetwerk. Geen exclu sieve liefdesband met één part ner, maar een breder verbond met meer boezemvrienden en hartsvriendinnen. Marinus van Beugen: „Ik ge loof niet zo in een vriend schapsnetwerk als alternatief voor het huwelijk. Waarom niet? Omdat mensen toch altijd weer één grote liefde willen. Dat verzin ik niet zelf. Dat blijkt uit de literatuur. Dat blijkt uit de geschiedenis. Al tijd zie je weer die ene klas sieke liefde van de een voor de ander. Die grote liefde is niet te delen over een netwerk van an deren. Zo zit de mens niet in elkaar. Een vriendschapsnetwerk kan wél belangrijk zijn naast een liefdesrelatie van twee mensen. Het is onmogelijk dat je alles kwijt kunt bij die ene iemand waarmee je getrouwd bent. Je ziet in de praktijk vaak dat getrouwde mensen weinig goede vrienden hebben. Man nen meestal nog minder dan vrouwen. Je ziet bijvoorbeeld wel dat een goede jeugdvriend van de man na het huwelijk een vriend van het echtpaar wordt. Dat lijkt wel aardig, maar het zwakt de relatie tus sen de twee vrienden af. Mis schien is het beter als die man zijn jeugdvriend voor zichzelf houdt. Net zoals de vrouw haar eigen vriendinnen moet hou den. Boezemvrienden zijn moeilijk te delen." Van Beugen ziet het vriend schapsnetwerk dus niet als een nieuwe lief- en leefvorm die het huwelijk kan vervangen. Ziet hij het als een redmiddel van het huwelijk? Marinus van Beugen: „Ik denk dat een vriendschapsnetwerk het huwelijk als instituut zou kunnen redden. Omdat het twee echtgenoten uit hun maatschappelijk en psycholo gisch isolement kan halen. Maar let op, ik heb het over het huwelijk als instituut. Ik zeg niet dat je een vastgelopen huwelijk kunt redden door op eens de banden met oude vrienden weer aan te gaan ha len. E!en vriendschapsnetwerk is geen lapmiddel voor slechte huwelijken. Een vriendschapsnetwerk moet een aanvulling op het hu welijk, een open huwelijk, zijn. Dat zal in de praktijk moeilijk genoeg zijn. In veel relaties wordt het helemaal niet zo op prijs gesteld als één van de partners een echte vriend Marinus van Beugen: „Mensen willen toch altijd weer één grote liefde." - foto archief de stem heeft. Dan krijg je de situatie dat een man een weekje met een vriend wil gaan zeilen en dat zijn vrouw dan begint te mopperen dat ze alleen met de kinderen achter blijft. En dan heb ik het nog niet eens over een man die met een goede vriendin zou willen gaan zei len. Daar rust helemaal een ta boe op. Als één van de twee partners een goede vriend schap heeft met iemand van de andere sekse, dan wordt dat door de andere partner meestal als heel bedreigend ervaren. En dat is jammer. Eten gebrek aan goede vriendschappen lijkt me een grotere bedreiging voor het huwelijk." De naam van Iteke Weeda werkt op Marinus van Beugen als een rode lap op een stier, als de naam van Bert de Vries op René van der Linden. Hoe komt dat? Waarom is hij zo tegen het vriendschapsnetwerk. Is dat niet wat snel. Moet hij niet eerst afwachten op resulaten van experimenten in de sa menleving? Marinus van Beugen: „Ik ben niet zo fel tegen vriendschaps netwerken. Zo kan het overko men, maar dat is toch echt niet zo. Ik heb respect voor de men sen die proberen andere leef vormen te vinden. Ze steken veel tijd, energie en emoties in het zoeken naar alternatieven voor het huwelijk. Dat vind ik de moeite waard. Het is een kleine groep, een elite, die de weg verkent voor een bredere maatschappelijke beweging. Dat zoeken naar alternatieve leefvormen bekijk ik met posi tieve scepsis. Mijn kritiek richt zich vooral op Weeda die zich als een goe roe opwerpt. Die het vriend schapsnetwerk aanprijst als dé oplossing voor de toekomst. Als een vervanging van het huwe lijk. Want dat is toch haar doel. Het afschaffen van het huwe lijk, Het afschaffen van de lief de." Is het vriendschapsnetwerk misschien niet gewoon de ver vanging van de ouderwets grote familiekring, met een overvloed aan broers, zussen, neven, nichten en andere bloedverwanten? Marinus van Beugen: „Het gaat misschien wel lijken op de ouderwetse grote familie. Als je thuis je zin niet kreeg dan ging je uithuilen bij een tante of een grootmoeder. Nu de fa milies kleiner zijn geworden, is die mogelijkheid ook kleiner geworden. Misschien is het vriendschapsnetwerk wel no dig om de taak van de ouder wetse grote familie over te ne men. Maar hoe veelbetekenend die vriendschappen ook mogen zijn, ze zijn van een andere orde dan die éne grote liefde. De échte liefde met een grote L."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5