DE STEM
'FREE LION'-
LEEUW BRULDE
DUITSLAND DOOF
DE
VI
e Nederlandse leeuw brulde, ver
weg in Duitsland. Nee,'sterker nog: hij bulderde. Met
440 tanks en ruim 1250 andere rupsvoertuigen, een
kleine 150 helicopters, 12.500 wielvoertuigen, bij elk
aar 44.000 militairen, waarvan 33.000 Nederlanders
van het Eerste Legerkorps, hebben we een groot stuk
van West-Duitsland op z'n kop gezet.
Oorlog spelen, en dan nog in het hart van Duitsland,
bietenvelden en gladgestreken akkers, bermen en
achtertuintjes omgeploegd: de geschiedenis lijkt bijna
rechtgezet.
Wachten
Vijand
Gecamoufleerd
ZATERDAG O
24 SEPTEMBER 19881a
Souvenirs
Videoscherm
Olympisch
regeringsleic
helden inge
hield een
Franse prem
grote menigt
te blijven cirj
voorbereide
samen met
red'. Die vr
choslowakij
half jaar da
geofferd.
Zonder ook
Duitsland in
kante kilom
groot. En de
dichterbij do
D
Door Rlnze Brandsma
De afgelopen week stond Nedersaksen
bol van Free Lion, de grootscheepse
oefening die om de vijf jaar ergens in
West-Duitsland plaatsgrijpt. Onze jon
gens hebben er een verwoestende en on
verwoestbare indruk achtergelaten. De
leeuw brulde nog nooit zo machtig, nog
nooit zo modern en elektronisch.
Maar na de meeslepende week van
oorlogje spelen mag de leeuw de wonden
bij de vaak danig getergde boeren, bur
gers en buitenlui in Nedersaksen gaan
likken en de beurs trekken voor Wieder-
gutmachung voor geteisterde akkers, ver
krachte siertuintjes en omvergewalste
hekken, muren en stukken huis. Dat gaat
vele miljoenen kosten - de schadevergoe
ding na de vorige grote oefening in
Noord-Duitsland was al 4 miljoen. En
de leeuw had tóch al zo'n last van nek
kramp.
Free Lion, een enorme Nederlandse
legeroefening, 'dienend voor vrede'. Ver
slaggevers zijn welkom. De belastingbe
taler heeft recht op informatie. Wat bete
kent dat simuleren van een volwassen
oorlog, niet ergens op een afgelegen, geï
soleerd oefenterrein, riiaar in het echt
tussen en boven de burgers, in een ge
bied van 180 bij 110 kilometer, even
groot als het hele zuiden van Nederland,
tot en met de grote rivieren, met inbegrip
van een fors stuk Belgisch Brabant?
Voor alle duidelijkheid: uw verslaggever
had geen enkele krijgservaring: ik was
des konings wapenrok niet waard en was
daar bepaald niet rouwig om.
Bij oorlog denk je als volstrekte leek
aan tanks, die schietend door de velden
daveren, vliegtuigen die in het geniep pa
rachutisten achter vijandelijke linies
droppen, aan zwermen infanteristen die,
'onder begeleiding van roffelend vuur,
zwetend bos en veld veroveren of wreed
uitgeschakeld worden door de ingegra
ven vijand. Kortom, je denkt aan actie,
aan voortdurende aanvalsgolven. Zoals
in de stoere films.
Die acties en aanvalsgolven waren er.
Maar daar in Nedersaksen bleek oorlog
vooral wachten. Willoos wachten op het
volgend bevel, op eindeloze transporten,
geeuwend bruggen bewaken tot je een
ons weegt. Voor de buitenstaander is er,
mede door de uitgestrektheid van het
oorlogsterrein, geen touw aan vast te
knopen. Pas bij de stafkaarten vol dyna
mische pijlen en namen of vanuit de
lucht valt iets te vatten van de troepen
bewegingen.
Free Lion werd overschaduwd door
een dode, al voor het echte begin. De
dood van de 22-jarige kanonnier, die aan
acute nekkramp overleed, leidde tot in
grijpende maatregelen, zoals het uit
voorzorg terugtrekken van de hele 107e
afdeling veldartillerie (500 man) naar 't
Een Westdullse eenheid, die meedoet aan de Free Lion- 'oorlog', In dekking: zo
wel vanal de grond als uit de lucht bijna niet op te sporen verstopt op en om het
erf van een boer in Nedersaksen. - foto s rinze brandsma
W E EK E-
Model uitgevoerde oelenlng: pantser vrijwel onzichtbaar Ingegraven In het terrein, gezichten zwart gemaakt, klaar om de
'groene' vijand uit de Republiek Magdeburg te grazen te nemen.
Oorlog is wachten
Harde. Een tweede geval bleek een zware
griep. Maar de paniek had toen al toege
slagen, zowel onder familieleden van mi
litairen, die aan Free Lion deelnemen -
honderden telefoontjes deden een spe
ciale informatielijn roodgloeiend staan -
als onder de Duitse bevolking van Ne
dersaksen.
De virussen verloren die oorlog, door
de inzet van fors geschut van antibiotica
en rust. Free Lion daverde voort. Met
een massaal troepen- en materieeltrans-
port, een dikke 400 km Duitsland in, dat
op wat botsingen en in sloten rijden na
voorbeeldig verliep.
Het was maandag, het werd oorlog in het
heuvelachtige gebied tussen Hannover,
Wolfsburg aan de DDR-grens, Göttin-
gen, Münster en Osnabrück. Voor de ge
legenheid waren de partijen verdeeld in
Blauw en Groen. Blauw waren wij: de
Verenigde Lage landen van Maasland,
IJsselland en Friesland, samen met de
'Osnabrücker Bond'. De vijand, Groen,
was de Bond van Elbe- en Donaulanden:
Oderland, Elbeland en de Republiek
Maagdeburg, en roep nou niet meteen
dat dat het Oostblok is, want deze oorlog
is 'slechts' een gesimuleerd spel. Het
strijdtoneel en de inzet is het neutrale
Weserland, waar Blauw en Groen al ja
renlang om twisten. De generaals heb*
ben er een mooi verhaal omheen bedacht
van troepenbewegingen, vondsten van
mineralen, demonstraties en onlusten,
inlichtingen over offensieve operaties die
op til staan en chemische wapens achter
de hand. En natuurlijk is Groen de ge
mene agressor.
De vijandelijkheden zijn losgebarsten.
Voor een reusachtige stafkaart van het
krijgsterrein wijst in het hoofdkwartier
van de legerstaf, Stadtoldendorf, een
hoge militair de posities aan. Een tank
slag wordt in de middag verwacht.
Wij begeven ons, als onschuldige waar
nemers, in het strijdgewoel. In het gigan
tische terrein, een stille en landelijke
hoek van Duitsland, zoeken wij urenlang
vruchteloos naar actie. Hier staat een
perfect in een woudzoom gecamoufleerd
regiment pantservoertuigen en draait im
ponerend de radar van een 'pruttel', een
PRT, gepantserd luchtafweermonster
met twee automatische snelvuurkanon
nen. Van nabij klinken, een heuvel ver
der, de doffe laiallen van vurende tank
kanonnen - losse flodders. Britse Torna
do-straaljagers jakkeren over, een Staffel
Westduitse Panzerabwehrhubschrauber
(dat klinkt toch veel krijgshaftiger dan
gevechtsheli's) nadert klepperend.
Uit een naburig dorp komt een rijtje
Leopard-tanks kalm aanratelen, netjes
de oranje zwaailichten aan. Precies om
lunchtijd is er gevechtspauze en de man
schappen hijsen zich puffend uit hun
nauwe ruimtes in de pantsers, om in alle
kalmte de eerste van de 140.000 broden
te gaan besmeren, die zij deze week in
totaal achter de kiezen zullen stoppen.
Wat nou oorlog, wat nou front? Wij
jagen achter actie aan en treffen wach
tende tanks en eenheden. Als de leeuw
hier brult, dan doet 'ie dat wel heel stil
letjes. De mannen mopperen op de Ame
rikaanse deelnemers aan Free Lion:
bloed-fanatiek. „Die hou je nog niet te
gen als je je tank dwars voor ze op de
weg zet. Ook al hebben ze de slag verlo
ren en zijn ze door de scheidsrechters ge-
w(
neutraliseerd, dan nog donderen ze drj
Ze houden zich niet aan de spelregels
De Amerikanen, dat hoor je ook in j
naburige kroeg van de boerenbevolltjn
zijn de grootste rausers van de Nav
troepen. Ze dreunen, manoevrerend m
hun pantsers, de meeste muuurtjes
stukken huis om, ook bij Free Lion, ft
ze stelen als de raven", monkelt'^
boer, „souvenirs verzamelen, noemen
dat."
In de oefening manifesteren de West
duitse deelnemers zich ook als aanziet
lijk fanatiekere soldaten dan de Nede
landse wapenbroeders. Naast hun m
tige inzet, bezwete koppen onder de he
men, lijken de Nederlandse soldaten
erg kalm, op het lijzige af. Volgens de Ij.
ger-'bobo's' ('steba's', heten die daar
sterren en balken) zijn onze soldaten d
meest verwende en in de watten
luxe-krijgers van Europa.
Na een wanhopige eerste dag zondt
greep op de oorlog van onze Vrije Leeu,
vraag en krijg ik een helicopter ter
schikking. Vanuit de lucht moeten
puzzelstukjes in elkaar klikken. In
vroege, nevelige ochtend hoppen we j
een Alouette door dalen en suizen
scheervlucht pal over boomtoppen,
jonge piloot vliegt netjes om de stede
en dorpen heen, om de toch al door
'oorlog' geteisterde bevolking niet
meer te tergen.
Joelend en 'hoppekee'-juichend
monstreert de vlieger wat 'tactisch vli
gen' is: wij hangen stil naast bosrandei
onzichtbaar voor eventuele vijanden, c
luchtdruk van de wiekslag ranselt h«
bietenloof als wij laag voortrazen, -
hangen roerloos stil, hoog in de lucht
vallen, recht voorover, als een adel:
pijlsnel op de akkers af. Maag en inj
wanden gaan een onaangenaam eigen
ven leiden.
Intussen bekijken we in een dik i
tijd de meeste posities van fronttroepe
en achterban in het veld, krijgen zo
vogelvlucht voor het eerst in het echt et
overzicht van het strijdtoneel. We zit
Duitse tanks, diepe voren door een bil
tenveld trekkend, oprukken naar positie
bij een elektriciteitscentrale. Ze zien os
en vuren al voortrazend. Als het
losse flodders waren, waren wij in
enkel schot uit de lucht gehaald, kan d
piloot zien aan de lopen en de wolkji
die nijdig paffen.
Terug op de grond vormt Sennelags
een gigantisch oefenterrein ten noord:
van Paderborn, een ander handzaai
beeld van hoe een leger opereert op war
grootte. Zo'n oefengebied, waar een hel
pantserinfanteriebrigade (43 Painfbii
uit Havelte) uit de voeten kan, hebbe
we in eigen land niet. De legertop het
Sennelager gekozen om daar een
Free Lion te lichten en zo met opstellin
gen en velddienstoefeningen te
streren wat een verdedigend gevecht ii
houdt.
Op een onafzienbaar grote heidevlakte
de slag in volle gang. Een enorm vids
scherm naast een tribune moet de bij
onzichtbare actie dichterbij halen,
commentator verduideüjkt. Rookl
men ploffen, granaatschoten drei
'Leo's' daveren de heide in, in het Enj
schalt, voor de internationale w:
mers, 'I go for the ultimate objective'
wat is het allemaal stoer en imponeri
Rauwe bevelen klinken, op het sche
zien wij de infanterie onder ratelend
weervuur aanstormen, anti-tank-hel]
verschijnen en slaan donderend toe,
bobo's en steba's glunderen en gen»
zichtbaar, maar zelfs hier krijg je als li
nauwelijks een overzicht van de strijd.
Dat hebben de inwoners van Padi
born wèl gehad. 'Die Löwen sind los'
'Hollander randalieren', waren de k(
pen in de Duitse kranten, nadat
groep van 50 bezopen soldaten, van
zelfde 43 Painfbrig in het naburige
nelager zondagnacht de binnenstad
den 'verbouwd'. De ravage van vernii
gen die zij aangericht hadden werd
gesmoord in nederige excuses en bel
van royale schadevergoedingen; bos
dien zal de Johan Willem Frisol
over een paar maanden in Paderbon
opwinding en boosheid proberen wf]
toeteren. In groot gala. En woensdag"'
ren alle Duitse kranten de affaire
haast vergeten, toen onze koningin
prins de troepen bezochten. Alle
sloegen begeesterd op tilt, elk paro
en advertentieblad wilde Onze Maj
aanschouwen.
Het is allemaal te
veel. Je kunt dag en
nacht doorkijken
naar de Olympische voorstel
lingen in Seoel. Het totale aan
bod is, over een periode van
zestien dagen, meer dan 500
uur televisie. Dat is 31 uur per
dag, zeven uur meer dan we no
dig hebben om een etmaal vol
te kijken.
Aangenomen mag worden
dat in die gemiste uren televi
siegenot de nummers lucht-
drukschieten dames en de se
ries watertrappen en tomahaw-
kwerpen zitten. Vooral tijdens
de weekeinden krijgen we nu zo
veel geconcentreerde topsport
voor de kiezen, dat we nauwe
lijks tijd hebben om ons veld
bed in de televisiehoek op te
schudden.
Sedert de opening van de
Spelen zijn we niet meer onder
de douche geweest en worden
we dus zo aromatisch als gor
gonzola. Op de vloer ligt chip-
gruis, want we eten lang niet zo
gezond als paarden uit hun
muilhaverzak. Met brandende
ogen zie ik vroeg in de kille
morgen hoe het vale daglicht in
een sluier van mist over de da
ken komt aangeslopen. Er zul
len nog vele Olympische nach
ten volgen, braakliggend slaap-
land.
Het lijkt wel een eeuwigheid
geleden dat we de droge Tik
van Tuur, in eindeloze beeld
herhaling, hebben zien inslaan
op het gelaat van de wereld
kampioen veder, Kelchie
Banks. Een paar dagen na de
klap was Kelchie nog steeds
niet helemaal hersteld, want hij
verklaarde dat hij, Kelchie
Banks, aan het winnen was en
dat het 'a lucky punch', een ge
lukstreffer, van Tuur was ge
weest die hem velde.
Maar in de straat heb ik
pluisgewichtjes al horen zin
gen: „Banks lag te dromen
voor meer dan een uur, tuurelu-
reluur.Het was een groot
moment voor ons land, maar
wat mij betreft mag boksen van
de sportieve evenementenlij-
sten worden geschrapt. Noch
tans was een man waar ik veel
om gaf een bokser, Archie
Moore, die van onzekere leef
tijd maar in ieder geval een
eindje in de veertig was, toen
hij zijn laatste professionele en
gagementen vervulde.
Hij droeg bij die gelegenhe
den een broek die reikte van
zijn oksels tot voorbij de
knieën, en waarmee je des
noods een zeilboot kon optui
gen. Die enorme lap stof was
door zijn bejaarde moeder ge
borduurd. Archie Moore be
schikte over een mooie droge
tik (hij zelf sprak van 'a crisp,
clean blow', maar ik bewon
derde hem niet zozeer om zijn
martiale kunstbeleving, maar
om de wonderschone, barokke
taal die hij sprak. Hij was een
voornaam dichter. In Rome be
zweek Archie jaren geleden on
der de straffende hand van een
bokser die zijn zoon had kun
nen zijn. Ik geloof dat die vle
gel Rinaldi heette. Toen Archie
bijkwam vroeg hij of het Pasen
was. „Ik hoor alle klokken van
Rome luiden", zei hij.
Het snelwandelen mag van
mij ook van de Olympische
agenda geschrapt worden of
worden vervangen door frisbee-
werpen met springende her
dershonden. Taekwondo mag
er uit en touwklimmen dames
mag weer in ere worden her
steld. Maar daar mogen de bo
bo's hun slapeloze nachten aan
wijden. Wat ons aangaat is een
probleem dat een week geleden
in de Herald Tribune werd ge
signaleerd in een bezorgd arti
kel onder de kop: „Zal Europa
de Spelen overleven?"
De kern van het verhaal is
dat bijna alle Olympische eve
nementen in onze normale
slaaptijd vallen en legioenen
sportminnaars nu reeds de uit
putting nabij zijn. De Trib
heeft een psychotherapeut, die
gespecialiseerd is in slaapstoor
nissen, de Califomische heer
Stanley Weingart, geraad
pleegd. Deze deskundige con
stateert dat verslaafde nachtkij
kers onder zware stress kunnen
komen te staan en dat ze daar
bij tekenen van grote opgewon
denheid en zelfs irrationeel ge
drag vertonen.
Typisch daarbij zijn een
hoge hartslag en het afsluiten
van de digestieve kanalen, al
dus Weingart, die er voor de
liefhebbers aan toevoegt dat de
verschijnselen verwant zijn aan
het 'vecht of vlucht-syndroom'.
Het kan ook niet anders. Een
halve wereld verderop worden
topprestaties van superfitheid
geleverd, die wij, vet en log,
vanaf onze rustbanken aan
schouwen in een nadir van af
takeling en verval.
„Banks lag te dromen voor meer dan een uur, ture-
lure-luur
Door Frits Kempem
OP DE Conferentie
september 1938 w
aan Hitier cadeau
spanning zo op te
te draaien dat de
zo groot werd, dat
vroeg.
Het enorme trauma
reldoorlog ligt in li
heugen. De Eerst
zulke verwoestinge
gevolg gehad, dat n
behalve weer oorloj
en büjdschap in Pa
akkoord van Munc
red. En waarom
riskeren voor ee
land?
Chamberlains 'A
een politiek van v
Hitier dus gebruikt
ook een pleidooi t<
worden. Na 1938 r
macht en was de n
ten voorbij.
Die idealisten pi
ste Wereldoorlog
scheppen. De Ar,
Wilson zorgde en
schikkingsrecht' in
oen van het Verdra
opgenomen. Aan
recht ontleende Hi
gmg om Tsjechoslc
Hij lijfde het land e
De kwestie draai
Duitsers die in Ts
den: De Sudetend
De Franse pr
