ENA
HEMA
Een daq
nderkrart
is rook
ndor vuur.
'iets aan
bestaande
cultuur
toevoegen'
Pin Up Club
feest met
'pyjama-party'
175
575
IjUKE DE VRIES LAAT PROCESSEN ZIEN IN DE BEYERD TE BREDA:
Onvermoede opnamen
Jimi Hendrix na
20 jaar boven water
Manuscript Kafka's
'Proces' naar veiling
Nederland pronkt met
I Randstad op de
I Triënnale van Milaan
A58
tear Voor Je Geld.
Echt Waar VoorJe Geld^
UREDA - „Opdrachtgevers bestaan er bijna niet
Ineer. Als kunstenaar krijg je steeds meer te ma
rten met min of meer anonieme commissies en
jiverheden".
[Vormgevers
Ander verhaal
Selectief
Ervaren
Controverse
Drugs
Motief
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1988
Sam Woodyard
overleden
ZATERDAGNACHT OP TV
Omgeving
196^
uiger met opbergvak voor
s. Metalen buizen. 800 Watt
a garantie.
npoo voor dagelijks gebruik
■type. 500 ml.
&Z6-
sche Meisje". Uit de serie
aesters.
Hema
Paarderookvlees
100 gramilö-
Chocolade tabletten Melk, puur of
wit. Pak 2 stuks a lOCgram
2J& 1.95
Speculaasbrokken.
400 graml 2.50
Buzet A.C. 1986. Wittedroge
kwaliteitswijn.
t'J 5.752 zoor 9.75
Gegrilde varkensrollad'.
100 gram2,-
Luxe slagroomtaart 0 S cm,
12 royale punten14.75
llllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllW"
„De Nederlandse wielrensters zijn
heerlijke en mooie meiden. Ze zijn ook
lekker geëmancipeerd en daar hou ik
wel van
Anton Geeslnk, lid IOC
DE STEM
Lor Henk Egbers
|;och kan Auke de Vries, die dat zegt, in De Beyerd te
|Breda de voorstudies van acht beelden, die hij tussen 1970
988 in opdracht realiseerde, tonen. Daarmee werd hij
léi van de opvallendste - in letterlijke en figuurlijke zin
I beeldhouwers van Nederland.
|Hozart had het gemakkelijker,
it Auke de Vries. Als een
I rorst hem als componist koos
|m geen ander, dan wist deze
t van hem verwacht werd.
|jk zou de opdrachtgever als
oon graag terugzien Te
genwoordig worden bijvoor-
beeld tien kunstenaars uitge-
gd om plannen in te «he
lm Daar kan ik niet aan mee-
|im Ik kan niet zo maar
ën leveren. Hier op deze
I tentoonstellingen liggen groei-
I processen Die hebben op de
I eerste plaats met mezelf te ma-
Ia, ik voerde opdrachten uit
voor ogenschijnlijk anonieme
«(drachtgevers. Maar bij de
PTT bestaat een dienst met
alerte vormgevers. Ik werkte al
vaak voor de PTT; ontwierp
«gels en ze hebben beel-
en tekeningen van me in
bezit. Toen ik dus dat veertig
meter lange beeld voor de PTT
In Den Haag maakte, had ik
contact met mensen die ik ken
En wat dat beeld voor Rijks
waterstaat in Middelburg be
treft, dat pas klaar is gekomen,
ik ken mensen van de Rijksge
bouwendienst en die zijn goed
opdehoogtevanmijn ideeën
Bij een opdracht is mijn eer
ste vraag en conditie: Is er tijd
Wat dat aangaat is er
HIM11111 (Hl"
geen verschil tussen opdrach
ten en mijn vrije werk: er moet
voldoende tijd zijn om een plan
te laten rijpen Een plastiek
heeft bij mij altijd elementen
van de omgeving in zich. Je
moet dan eerst die omgeving
goed in je kunnen opnemen. In
Den Haag werd ik gepakt door
de treinrails. Er komt geen
einde aan Maar de palen langs
de baan geven er een verdelend
ritme aan Het beeld heeft dat
ook.
Een beeld is ireëel; niet nut
tig. Maar het heeft ook hele ra
tionele elementen. Een beeld is
een aanvulling en een contrast
met de omgeving".
De Vries wijst erop, dat zijn 185
meter lange Maasbeeld bij de
Willemsbruggen in Rotterdam
pas af is als één brug afgebro
ken wordt. „Zoals de min- en
de pluspool samen elektriciteit
leveren, zo functioneert een
beeld door de elementen con
trast en aanvulling. Nee, pro
test of relativeren van de wer
kelijkheid - bijvoorbeeld de
starheid van een gebouw - is
niet mijn oogmerk. Het gaat
erom iets aan de bestaande cul
tuur toe te voegen met een an
der verhaal. Mijn verhaal.
De natuur speelt daarbij in
derdaad een rol. Dat kan niet
anders, want ik ben verliefd op
Auke de Vries: „Deze tentoonstelling heeft iets delicaats".
de natuur, maar dat wil niet
zeggen dat je zo een goed beeld
kunt maken. Een beeld moet
zijn eigen natuur hebben. Ik
ben, ook al woon ik in Den
Haag, een agrariër van het
Friese land gebleven. De li
neaire aspecten van dat platte
gebied vind je terug in mijn
werk. Vaak trek ik mijn laar
zen aan en ga in de natuur te
kenen.
Het proces van beelden maken
begint met het maken van een
maquette, als ik eerst de omge-|
ving (het gebouwde, het ver
keer) in me heb opgenomen;
veel getekend en opgemeten
heb. Je tekent selectief. Je her
kent iets. Nee, de plastieken
zijn geen opgeblazen maquet
tes! Je kunt zoiets niet opbla
zen. De maquette is een ver
kleining van het grote beeld.
Het is de kunst om de maat van
de verkleining te vinden. Een
omgeving verkleint namelijk
alles. Dit is een werkmethode
die geen traditie kent. Acade
mies hebben het daar niet over;
wel over een schaal, maar niet
over mateloosheid! Niet alleen
de maat, maar ook de soort van
de vorm is daarbij bepalend",
aldus Auke de Vries, die ook
doceert aan de Rijksacademie
in Amsterdam.
Nee, het is niet zo dat hij het
ontwerp voor zijn grote plas
tieken bij een bedrijf aflevert
en de uitvoering aan anderen
overlaat. „Ik huur me telkens
in bij een Rotterdams con
structiebedrijf; met de ma
quette. Ik krijg daarbij de vol
ledige beschikking over twee
ervaren mensen bij de realisa
tie van zo'n klus. Maar er is
geen centimeter waar ik me
niet mee bemoei. Nee, als kun
stenaar ben je niet opgeleid als
lasser. Toch las ik mijn vrije
werk deels zelf, maar dan wel
met een assistent".
Wat heeft het publiek nu aan
zo'n tentoonstelling in De
Beyerd met de voorontwerpen
voor de grote beelden? Auke de
Vries: „Daarop wordt duidelijk
dat een beeld niet zo maar ont
staat. Je ziet de processen die
leiden naar de realisatie. Vaak
zie je dat er een groot verschil
is tussen de schetsen en de uit
eindelijke werkelijkheid. Maar
er is dan wel sprake van een
bepaalde grammaticavan
een zinsbouw. Zo'n tentoonstel
ling heeft iets delicaats".
Wie de beelden van Auke de
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Vries ziet kan mogelijk denken
dat het gaat om toevallig bijeen
gesprokkelde elementen. In de
ruimte lijken ze bovendien
vaak heel lucide, alsof ze zo
weggeblazen kunnen worden.
In werkelijkheid zijn het be
dachtzaam opgebouwde en
hecht geconstrueerde objecten,
die met een keurige chaos dui
delijk een stem hebben binnen
een gebouwde omgeving. Zelfs
tegen het drukdoenerige
nieuwe ministerie van Buiten
landse Zaken in Den Haag
houdt zijn liggend beeld het uit.
Maar in zijn werk is er nooit
sprake van brutaliteit tegen
over brutaliteit, maar eerder
van een kwetsbare opstelling,
die ontwapent.
Auke de Vries: voorstudies voor
beelden in opdracht. De Beyerd,
Breda. Open: dinsdag-zondag 10
(za. en zo. 13)- 17 uur. Tot en met 23
oktober.
Door Leo Nierse
DE twee producers van
wijlen gitaarprins Jimi
Hendrix vliegen elkaar
publiekelijk in de haren en
plots blijkt er een ware
schat van onvermoede
Hendrix-nummers te be
staan.
Het betreft studio-opnamen
fe dateren uit de jaren '67 en
Een categorie in Hendrix'
ffiuvre, die op de veertig pos-
thuum uitgebrachte lp's nau
welijks vertegenwoordigd is.
In tegenstelling tot het veelal
middelmatige niveau van
ueze achteraf uitgebrachte
P aten, zou het hier om su
bliem materiaal gaan.
Dat verklaart althans Hen-
jta' eerste producer, Bryan
Chas' Chandler (52). Het ma
teriaal, waarop hij alle rech-
u® zegt te bezitten, blijkt al
twintig jaar in zijn kluis te
'iggen. Behalve de direct be
trokkenen van destijds zou
Seen mens die opnamen ooit
gehoord hebben. De producer
>s bezig een selectie daaruit te
maken, die 'over niet al te
Jange tijd' kan worden uitge
bracht.
die tijd heeft Chandler dus
Mvenop zijn materiaal geze
ten zonder daar enige rucht
baarheid aan te geven. De
ppmeiding tot zijn recente
nulling is een controverse
tussen hem en de man die
hem in 1968 als producer van
Hendrix opvolgde, Alan
Douglas.
De laatste heeft een lieve
duit overgehouden aan de
produktie van veel van die
posthume Hendrix-lp's, ter
wijl Chandler al jaren finan
cieel niets meer terugziet van
het werk dat hij voor Hendrix
heeft verricht. Dat werk is in
derdaad heel verdienstelijk
geweest. Chandler - die begin
jaren'60 zelf furore maakte
als bassist van de Britse hit-
formatie The Animals - heeft
Hendrix zowel ontdekt als in
het zadel geholpen. In '66
pikte hij de volslagen onbe
kende gitarist op in New
York. Hij nam hem mee naar
Engeland, werd diens mana
ger, formeerde voor hem de
groep The Jimi Hendrix Ex
perience en produceerde zijn
eerste drie lp's plus al Hen
drix' hitsingles. Vanuit Enge
land veroverde de Ameri
kaanse gitaarvirtuoos de rest
van de wereld.
Medio '68 echter verbraken
Chandler en Hendrix de sa
menwerking na langdurig ge
twist over het toenemende
drugsgebruik van het idool.
En stapte Alan Douglas in een
gespreid bedje. Hij produ
ceerde de laatste twee van de
in totaal slechts vijf albums
die Hendrix bij zijn leven
EINDREDACTIE WIM VAN LEEST
maakte. Douglas bleef echter
in dienst van de platenmaat
schappij, om mee te helpen Ji-
mi's muzikale erfenis over zo
veel mogelijk lp's uit te sme
ren. Het merendeel van die
platen bevat werk dat Hen
drix zelf nooit als potentieel
lp-materiaal heeft be
schouwd. Zoals concertregi
straties, interviews en opna
men uit de tijd dat hij nog ses
sie- en begeleidingsmuzikant
was voor lieden als Little Ri
chard, Curtis Knight, James
Brown en the Isley Brothers.
Merendeels afdankertjes dus.
Chandler claimt nu de echte
juweeltjes te bezitten.
Toch lijkt afgunst op de ge
miste inkomsten niet de be
langrijkste oorzaak van de
wrijving tussen de twee pro
ducers. Het hoofdmotief is de
eer. Douglas pleegt graag te
poseren als Hendrix' enige
producer en negeert daarbij
Chandlers inbreng. Zo ver
klaarde Douglas nog onlangs
in een Engels rockmagazine
Jimi Hendrix (midden) in de studio voor het tv-pro-
gramma 'Hoepla' in november 1967. Zijn producer Chas
Chandler beweert nog opnamen uit die tijd. te hebben.
dat hij er niets voor voelde om
de originele banden van Hen
drix' eerste drie lp's opnieuw
te mixen voor cd-release.
„Uit piëteit voor Jimi, want
hij heeft ze destijds zelf ge
mixt", aldus Douglas. Dat was
de laatste druppel voor
Chandler. „Gelul", oordeelde
hij verontwaardigd, „Douglas
kan niet aan die banden ko
men, omdat ze bij mij in de
kluis liggen, samen met een
hele collectie volledig onbe
kende nummers. Het is nu wel
duidelijk dat iemand mij on
der de mat probeert te vegen".
Waarmee het hoge woord er
uit was: het beste deel van Ji-
mi's muzikale testament moet
nog komen. En Chandler wil
terug in het geschiedenisboek
van de rockmuziek.
De aminositeit tussen de
twee heren kan de fans dus
nog 'goud' opleveren. Chand
ler heeft inmiddels met een
ingezonden brief aan het blad
'Q' zwart op wit laten weten
dat zijn selectie 'metterijd' op
de markt komt. Dat Chand
lers misnoegen een verpakte
publiciteitsstunt is voor de re
lease van een nieuwe Hen-
drix-cd is overigens zeer on
waarschijnlijk.
De agenda voor de komende
weken ziet er als volgt uit:
Eddy Grant, 24 september
in Amsterdam (Paradiso)
Van Morrison en Chief
tains, 30 september in Eind
hoven (Evenementenhal), 4
oktober in Rotterdam (Doe
len)
Robert Palmer, 3 oktober in
Den Haag (Congresgebouw)
Level 42, 4 en 5 oktober in
Rotterdam (Ahoy)
Siouxie and the Banshees, 6
oktober in Utrecht (Vreden-
burg)
Run DMC, 13 oktober in
Amsterdam (Edenhal)
Huey Lewis and the News,
15 oktober in Rotterdam
(Ahoy)
Earth, Wind Fire, 19 okto
ber en 2 november in Rot
terdam (Ahoy)
A-Ha, 20 oktober in Rotter
dam (Ahoy)
Everly Brothers, 29 oktober
in Rotterdam (Ahoy) en 3
november in Den Bosch
(Maaspoort)
Duran Duran, 22 november
in Rotterdam (Ahoy)
Robert Cray Band, 30 en 31
oktober in Rotterdam
(Ahoy)
Earth, Wind and Fire, 10
oktober in Rotterdam
(Ahoy)
George Benson, 28 oktober
in Rotterdan (Ahoy)
Paul Anka, 7 oktober in
Rotterdam (Doelen)
Black Uhuru, 21 september
in Tilburg (Noorderligt)
Salt 'n Pepa, 9 november in
Amsterdam (Jaap Edenhal)
Wet Wet Wet, 6 november
In Rotterdam (Ahoy)
Chick Corea, 14 oktober in
Breda (Turfschip)
John Hiatt, 27 oktober in
Rotterdam (Doelen), 28 ok
tober in Utrecht (MCV).
Sade, 11 november in Rot
terdam (Ahoy)
Bon Jovi, 21 november in
Rotterdam (Ahoy)
11; DEN HAAG (ANP) - Van de Nederlandse metropool
ij§:|; in wording geeft ons land van vandaag tot 18 decem-
gg ber een beeld op de zeventiende Triënnale van Mi-
li laan. De wijze waarop architecten en stedebouwkun-
|:j digen de toekomst van de wereldstad zien, is het
ijl thema van de expositie. Nederland presenteert voor
l| het eerst Amsterdam, Den Haag en Rotterdam geza-
menlij k en in hun steeds nauwer wordende relaties.
lij De Nederlandse inzending onder de titel 'Randstad Holland,
li: de open metropool' is samengesteld door de Rijksdienst
jl Beeldende Kunst (RBK). Er zullen twintig nationale inzen-
dingen in Milaan zijn en één grote thematische tentoonstel-
|l ling van de organisatoren van de Triënnale over de wensen,
Ij: mogelijkheden, problemen en oplossingen die op de onder-
Üj: scheiden continenten vorm hebben gekregen.
De inzending van ons land bestaat uit modellen, tekenin-
gen, foto's, schilderijen en teksten. Niet alleen wordt druk
over de stad gediscussieerd, ook de praktijk geeft een dyna-
j| misch beeld. Nieuw leven wordt (binnen)steden ingeblazen,
Ij terwijl anonieme, commercieel geïnspireerde architectuur
stadsgewesten aan de buitenkant kenmerkt. Hoewel de drie
jll steden elkaar graag de loef afsteken, wordt het steeds dui-
jjjj delijker dat de toekomst van de Randstad als Westeuropese
jjjj metropool van belang ligt besloten in een meer gezamen-
15: lijke aanpak, aldus de RBK.
De presentatie in Milaan toont de unieke kwaliteiten en
III aspecten van de Randstad Holland. Het is onvermijdelijk
I: dat het gebied intensiever verstedelijkt. De drie steden
li: groeien naar elkaar toe. Dit zal nimmer ten kosten kunnen
ill gaan van landschappelijke waarden, leefbaarheid van ste-
Ijjjl den en bereikbaarheid.
jl De Randstad Holland onderscheidt zich van andere we-
.j! reldsteden door de weinig grootsteedse aanblik, het open
li karakter en door een geleidelij ke en zorgvuldig begeleide en
geplande ontwikkeling. Interessant en zinvol acht de RBK
üj het in Milaan de Open Metropool te vergelijken met onder
lij andere Parijs, Berlijn en Mexico-City.
LONDEN (AP) - Het hand
geschreven manuscript van
'Der Prozesz' van Franz
Kaf ka, een van de grote ro
mans van de twintigste
eeuw, wordt op 17 november
in Londen geveild, zo heeft
het veilinghuis Sotheby's
bekendgemaakt.
Sotheby's sprak van 'het be
langrijkste moderne literaire
manuscript dat ooit op een vei
ling is aangeboden', en zei te
verwachten dat het een miljoen
pond zou opbrengen (3,5 mil
joen gulden), ruim boven het
huidige record - 1,2 miljoen
gulden - dat vorig jaar werd
neergeteld voor Kafka's cor
respondentie met zijn verloofde
Felice Bauer.
'Het Proces', dat Kafka heeft
geschreven op blaadjes die hij
uit een notitieboek had ge
scheurd, werd in 1925, een jaar
na zijn dood, uitgegeven.
Kafka vertrouwde het ma
nuscript na voltooing in 1920
toe aan zijn vriend Max Brod,
aan wie hij de roman had voor
gelezen. Nadat Kafka op 41-ja-
rige leeftijd aan tuberculose
was overleden, liet Brod het
werk uitgeven, ondanks Kaf
ka's opdracht zijn papieren te
verbranden. In de nacht dat het
Duitse leger Praag binnenviel,
vluchtte Brod met al Kafka's
manuscripten naar Palestina,
en in 1956, toen een oorlog
dreigde uit te breken tussen Is
raël en de Arabische landen,
bracht hij de papieren in vei
ligheid in Zwitserland.
Franz Kafka
FOTO ARCHIEF DE STEM
In 1961 schonk Brod bijna
alle manuscripten van Kafka
aan de Bodleian bibliotheek in
Oxford, maar 'Het Proces' hield
hij zelf. Na zijn dood ging het in
particuliere handen over. So
theby's wilde de naam van de
huidige eigenaar niet onthul
len.
PARIJS (AFP) - De Ameri
kaanse musicus Sam Wood
yard, die furore gemaakt heeft
als slagwerker in het orkest
van Duke Ellington, is gisteren
op 63-jarige leeftijd aan kanker
overleden in Parijs.
De in januari 1925 geboren Sam
Woodyard vestigde zijn repu
tatie in het orkest van bandlei
der Duke Ellington.
Van onze RTV-redactie
HEERLEN - Met een rechtstreekse uitzending vanuit
Heerlen gaat Veronica volgende week zaterdagnacht het
1-jarig bestaan van de Pin Up Club vieren.
Dat gebeurt met een zoge
naamde pyjama-party vanuit
de Peppermill discotheek. Dit
feest, waarop alle gasten in py
jama verschijnen, is tussen
00.30 en 2.30 uur 's nachts recht
streeks via Nederland 2 te vol
gen.
Geheel in stijl van Veroni
ca's Pin Up Club zullen allerlei
erotisch getinte manifestaties
plaatsvinden. Zo is er een lin
gerie-show, een mannelijke
strip-act en een natte-T-shirt
competitie. Om deze opvoerin
gen met muziek te omlijsten
zijn uitgenodigd de artiesten
René Shumann, Tatjana en Sa-
brine. Om het geheel een ge
waagd tintje te geven zullen
zowel de artiesten als bezoe
kers in pyjama verschijnen.
Producer Jef Rademakers
startte vorig jaar met de Pin
Up Club die voornamelijk ge
vuld wordt met beelden van
ontklede dames en heren. Het
programma haalde een rede
lijke kijkdichtheid, maar werd
volgens de cijfers minder ge
waardeerd. Desondanks komt
de Pin Up Club ook volgend
seizoen op het scherm. Rade
makers wil het 1-jarig bestaan
vieren in Heerlen omdat de
Peppermill discotheek een
goede omgeving blijkt voor de
tv-camera's.
Pikant is, naast de op te voe
ren acts, dat Rob de Boer Pro-
dukties de aanwezigheid van
journalisten tijdens de py
jama-party heeft verboden.
Volgens het buro zouden de
aanwezigen het niet op prijs
stellen in nachtkleding gefoto
grafeerd te worden. Op de con
statering dat de pyjama-gasten
op hetzelfde moment in miljoe
nen huiskamers in een recht
streekse tv-uitzending te zien
zijn heeft De Boer geen ant
woord. „Dat is misschien in
derdaad een beetje vreemd,"
luidt de enige reactie.
