GIRO 800800. DEN HAAG 'Westerse landen moeten meer investeren in Zuidafrika' 'HAP J iSSTEM BUITENLAND ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1988 Europees BTW-debat gebed zonder eind [IIT VIETNAM ALS VS BASES FILIPIJNEN ONTRUIMEN Paus pleit weer voor monogamie BUITENLAND kkan de andere St gr0ten^eels Lech Walesa optimistisch na gesprek wm KLEURLINGENLEIDER HENDRICKSE TEGEN OPROEP BOYCOT ZWARTE LEIDERS ition rmer len VSSStSSSStt%mJ (RTR/DPA/AFP) - Moskou is bereid e marinebasis Cam Ranh in Vietnam op te ge en in ruil voor de sluiting van de Amerikaanse lilitaire bases op de Filipijnen. vijandige CFK's? Zware druk uzie NIEUWSOVERZICHT Chileens bewind verbant vakbondsleiders Contras willen weer met Sandinisten praten Overeenstemming in Duits-Franse raad Burma: militairen en ambtenaren uit partij 'Europa verliest slag op wereldmarkt' Israël doodt Palestijnse commando's 'Êên financiële hoofdstad in Europa' T21 „onze correspondent «ÜSSEL - Paar inden geleden klonken .:~r,+a crnhiinnm nn int «wolking boven lana ,thousiaste geluiden op uit m. De bewolking nam** jo van de vele^EG-hoofd- 1965 tot heden. afe uit Sidney in Austr, «en twaalftal Europese ------voerloon, ti/ei «iel neiemaai, e Kant VerJ »#or(jen over de maxi- #.geluidsproductie van licht. rie werkt aan mensvrien van een permanent ruim AnlrL nn/1 1\/Tinnt1._ n prs. :ces ikheed Missiles <?n n eg-muusrers dij een, studeerde twee jSï Srdekans dat ook zq maan- het bijna honderd mi verhalen te~ ation in elkaar te zetten rte ruimtewandelingen aar moeten kunnen zetten ■ciaal verbindingsstuk Ui en ze onderdelen kunnei ;gt keramisch materiaal bleek bij 162 Keivin; dat de totnutoe 'warmste' tem" -iciteit zonder weerstani Nieuw vredesplan Gorbatsjov et supergeleidend mengsel er, in een verhouding vai 2 Keivin werd slechts éér tot 140 Kelvin is al enkelj Bis één van de zeven punten van een vredesplan dat jvjetpartijleider Michail Gorbatsjov lanceerde in een espraak in Krasnoyarsk op de laatste dag van zijn tndreis door Siberië. Tegelijkertijd bood Gorbatsjov an het omstreden radarcomplex in Krasnojarsk tot een «nationaal centrum voor ruimte-onderzoek te ma- 'kop -k«k«n k voelsprieten ensoort bestudeerd, die in atlg voedsel versjouwen mieren kunnen wormen en sporteren, die vijfduizend E en die tienduizend maal zo 'erkleint dit de kans dat an- its niet al te groot) van het ndingen en creaties uit we de Rijksuniversiteit Gronin- ng, in het Academiegebouw lel verzamelde er de laatste le, die tot september volgent maast houdt de universiteit ngse universiteit. vard Wallace van de Carne- ozonlaag rond de aarde. De inger gebruik van de schade- vee beddingen van verschil' ^schillende snelheid absorbe- dding in de andere wordt ge- at normaal ontstaat bij een1 studeren. ld. Het grotere absorptiever- ongedaan gemaakt als ysteem de uitlaatgassen van gas is geen probleem, omdat dé maar twee procent van de als dat onverhoopt zou ont- pvenveel energie vrij „als een em voorlopig geen markt is, dt er echter rekening mee dat dt als de nu gangbare syste- ji minder telt. R-12, de koelvloeistof dis ndaard aanwezige auto-air voor liefst 45 procent van de bartieren. In Luxemburg jjonmaaiers. weekend komen op het toe eiland Kreta opnieuw EG-ministers bijeen, nj' twaalf hebben op hun het bijeenbrengen van de nu zeer uiteenlopende (van 1 tot 38 procent) BTW-tarieven in Europa. Een operatie die voor de Europese eenwording van doorslaggevend belang is, maar waarover binnen de EG al zo intens vergaderd is en die bij verschillende lidstaten zo moeilijk ligt dat ook de Euro pese Commissie, het dagelijks bestuur van de EG, zich met steeds meer zorg afvraagt of hierover vóór 1993 wel een ver gelijk mogelijk is. Lord Cockfield, de eind dit jaar tegen zijn zin vertrek kende EG-commissaris voor de interne markt, heeft zijn hele gewicht in de schaal gegooid om het BTW-vraagstuk, hoek steen van de Europese samen werking, nog gedurende zijn ambtstermijn tot een oplossing te brengen. Maar vooralsnog is zijn overtuigingskracht in eigen land tekort geschoten. Premier Thatcher en haar minister van Financiën Nigel Lawson vin den de EG-voorstellen - een hoog tarief van 14 a 20 en een laag van 4 tot 9 procent - te 'di rigistisch'. Engeland zou zijn nultarief op voedingsmiddelen en kinderkleding moeten schrappen, wat au fond een a- sociale maatregel zou zijn. Maar bovendien, aldus That cher, kan 'Brussel' in 1992 de grenzen ook wel opengooien zonder dat de BTW geregeld is: die regelt daarna zichzelf. Lawson had deze zienswijze al op verschillende bijeenkomsten naar voren gebracht. De Euro pese Commissie keek er dus niet van op dat de Britse rege ring vorige week dit standpunt nog eens herbevestigde. Maar een verklaring uit Pa rijs, twee dagen later, wekte meer wrevel: de Franse pre mier Rocard, tot dan toe niet verdacht van Europese antipa thieën, had vol schrik berekend dat de BTW-operatie zijn land weieens een inkomstenderving van 5 miljard gulden zou kun nen opleveren. Dat plaatst de Franse rege ring voor 'onoverkomelijke problemen' en een 'verarming van de staat', aldus Rocard, die prompt een moratorium voor stelde: een denkpauze van twee jaar, waarin over harmonisatie van de BTW niet mag worden gesproken. Een voorstel dat Engeland uit het hart gegrepen moet zijn, maar dat het streef] aar voor de Europese eenwording recht streeks bedreigt. En dus voor de Europese Commissie onaan vaardbaar is. Lord Cockfield heeft de af gelopen week zorgvuldig nage laten te reageren op de Brits/ Franse 'as', die nu zo plotseling het overleg in Kreta bedreigt. Via zijn woordvoerder liet hij laconiek weten, dat de Com missie elke bijdrage aan de dis cussie verwelkomt. Maar voor de hele Commis si e moet het een forse tegenval ler zijn, dat zo kort na de eufo rie waarmee drie maanden ge leden het Duitse EG-voorzit- terschap werd afgesloten, nu uitgerekend de Fransen na En geland de grootste moeite heb ben om een stukje nationale souvereiniteit af te staan. Ge lukkig zijn die grasmaaiers ge regeld. at (Amerikaanse regering heeft ïi' gereageerd op de voor- jlen. nme,ie Ij zijn toespraak tot hoge rijfunctionarissen zei Gor- itsjov dat de Sovjetunie de iversiteit in de Verenigde arinebasis Cam Ranh, de polste Sovjetbasis in het bui- eland, wil ontruimen als de (tenigde Staten op hun beurt un militaire bases op de Fili- inen sluiten. De Sovjetunie gebruikt de [ten in de zuidelijke Cam ndoor gaan. De'dragers'la- inh-baai, die het hele jaar ransport bovenop de buit open is, als uitvalsbasis haar vloot voor de Stille lidzee. irbatqov beloofde verder dat Sovjetunie haar kernarse- al in Azië niet zal uitbreiden riep de Verenigde Staten op look niet te doen. Voorts zei hij dat de Sovjet met de belangrijkste Wat blijkt? Gericht zoeken, ^thten in het gebied over het ir met uit, maar versterker] ^ezen van hun oorlogsvloot onderhandelea De Sovjet- t drong ook aan op recht- besprekingen tussen ties: alles in het teken van en Vietnam over Kam- uchea en herhaalde dat Mos- ii graag een topontmoeting timet Peking. ln een eerste reactie op het rgh, heeft een alternatief! ivjetvoorstel de basis in Viet- f in airconditioners in auto's,' m te verlaten, zei de woord- oerder van het Fitzwater, Witte-Huis, dat het 'op CFK's), maar van waterstof.! teerste gezicht niet erg zin- ol lijkt'. Maar volgens Fitzwa- r wil de Amerikaanse rege- ig de toespraak eerst grondig De Amerikaanse regering is Wenteel verwikkeld in «eizame onderhandelingen it het gas weer teruggezogen e| de Filipijnse regering over •berende bedding. De cyclus Ktenging van het verdrag 'De Sovjetunie is bereid overleg te beginnen met weten schappers uit alle landen die belangstelling hebben voor dit project', aldus Gorbatsjov. 'Dit is ons antwoord op de bezorgd heid van het Westen over de radar in Krasnojarsk'. Hij zei echter te verwachten dat de Verenigde Staten op hun beurt ook tegemoet zouden ko men aan de bezorgdheid van de Sovjtunie over de Amerikaanse radarstations bij Thule in Groenland en bij het Britse Fy- lingdales. De Verenigde Staten eisen dat de Sovjetunie het radarcom plex ontmantelt, omdat het ge bruikt zou kunnen worden als een waarschuwingssysteem voor aanvallende raketten. Daarmee is het complex vol gens de Verenigde Staten in strijd met het ABM-verdrag uit 1972. De Sovjetunie houdt vol dat de radar alleen bedoeld is voor het volgen van haar satellieten. De onenigheden over het ra darcomplex hebben de onder handelingen tussen de twee su permachten over de halvering van hun strategische kernarse nalen onder zware druk gezet. De Amerikaanse regering heeft het Sovjetaanbod een on derzoekscentrum van de radar te maken, onmiddellijk ver worpen. Volgens het Witte Huis moet het complex ont manteld worden 'of ze er nu een ruimtestation of een drive- in bioscoop van maken'. (ADVERTENTIE) w de Clark-luchtmachtbasis i de marine-haven Subic Bay. aarnemers voorspellen dat at aanbod van Gorbatsjov de Verhandelingen nog moeilij- B zal maken voor Washing- [hjn rede bood Gorbatsjov "1er aan van het radarcom- in Krasnojarsk, waarover Verenigde Staten en de Sov- le al jaren ruziën, een in- honaal onderzoekscen- voor het vreedzaam ge- van de ruimte te maken. BANGIADESH Mensen in Nood, Memisa, Novib/Gast aanTafel, Het Nederlandse Rode Kruis, Stichting Oecumenische Hulp, Terre des Hommes, UNICEF Secretariaat: Hekellaan 6, Den Bosch. De paus heeft tijdens zijn bezoek aan Swaziland de waarde van monogamie (één partner) voor een stabiel en harmonisch gezinsleven be klemtoond. De liefde tussen man en vrouw is van wezenlijke be tekenis in het gezinsleven, waarbij aan mannen en vrouwen dezelfde waardig heid toekomt, aldus de paus, hier bij aankomst in Swazi land. - foto ap WARSCHAU (RTR) - Half oktober gaan de communis tische autoriteiten in Polen en de leiding van het buiten de wet gestelde vakverbond Solidariteit met elkaar pra ten over de toekomst van het land. Dit heeft de Poolse televisie gisteravond ge meld. De autoriteiten en de leiders van Solidariteit, onder wie voorzitter Lech Walesa, zijn het eerder op de dag eens ge worden over een datum voor het ronde-tafelgesprek, aldus de televisie. 'Voor het eerst in tamelijk lange tijd acht ik de kans aan wezig dat er in Polen iets tast baars staat te gebeuren'. Met deze uitlating in een of ficieel Pools blad heeft Solida- riteitsvoorzitter Lech Walesa uiting gegeven aan een licht optimisme rond zijn besprekin gen met de minister van Bin nenlandse Zaken en afgevaar digden van de officiële vakbon den. Een groot aantal mensen schoof vrijdag aan tafel voor het derde gesprek tussen de autoriteiten en Walesa en hun respectievelijke medestanders binnen drie weken. Uit kringen van het sinds 1982 verboden vakverbond So lidariteit verluidt dat aan de bespreking 23 mensen deelna men: Walesa en minister Kiszczak leidden ieder een groep van 10 onderhandelaars, twee kerkelijke functionaris sen en een onafhankelijke in tellectueel. De groep rond Walesa be stond uit drie adviseurs, vier afgevaardigden van regionale stakingscomités die bij de ar beidsonrust van vorige maand van zich deden spreken en twee activisten van Solidariteit uit het begin van de j aren '80. Kiszczak liet zich vergezel len door vijf leden van de door de autoriteiten opgerichte vak centrale OPZZ (die tegen het opnieuw toelaten van Solidari teit als 'concurrent' is) en ver tegenwoordigers van de com munistische en pro-regerings partijen. Namens de rooms-katho- lieke kerk namen aan het ge sprek deel pater Alojzy Orszu- lik, de officiële woordvoerder van het episcopaat, en pater Bronislaw Dembowski. SANTIAGO (AP) - Twee Chileense vakbondsleiders (waarvan een op de foto) zijn door het militaire bewind van generaal Pi nochet gestraft met anderhalf jaar binnenlandse verbanning wegens hun oproep vorig j aar tot een landelij ke staking. De strafmaatregel leidde tot massale protestacties in de straten van Santiago die de hele dag aanhielden. Herhaaldelijk deden zich daarbij botsingen voor tussen betogers en de oproerpolitie. Een onbekend aantal demonstranten werd in arrestantenbus jes van de politie afgevoerd. WASHINGTON (DPA) - De Nicaraguaanse opstandelingen te gen het Sandinistisehe bewind in Managua willen de in juni vastgelopen vredesbesprekingen met de regering hervatten. Komende week reist een delegatie van de Contra's naar Guate- mala-stad voor een voorbereidend gesprek. De opstandelingen gaan er van uit dat de Sandinisten 39 acti visten van de oppositie vrijlaten die sinds begin juli vastzitten, maar stellen dit niet als voorwaarde voor nieuwe gesprekken. FRANKFURT (DPA) - De jongste bijeenkomst van de West- duits-Franse economische en financiële raad is gekenmerkt door een grote mate van overeenstemming over alle belang rijke kwesties op economisch en monetair terrein. Dit heeft de Westduitse minister van Financiën in Frankfurt verklaard. Zijn Franse collega uitte zich in soortgelijke bewoordingen. Het was de derde maal dat de raad, die in januari in het leven werd geroepen, bij elkaar kwam. RANGOON (RTR/AFP) - De Burmaanse regering heeft bij de creet bepaald dat alle militairen en ambtenaren met onmidde- lijke ingang geen lid meer zijn van de regerende Socialistische Program Partij (BSPP). Radio-Rangoon zei dat de staatsraad deze beslissing heeft genomen om ervoor te zorgen dat de over drie maanden te houden verkiezingen vrij zullen zijn. Afgelopen zondag besloot de Burmaanse regering vrije alge mene verkiezingen uit te schrijven waaraan alle partijen mo gen deelnemen, onder druk van het al maandenlang aanhou dende protest van de bevolking. De oppositie verwierp het aan bod echter omdat zij de BSPP, die sinds 1962 in Burma de dienst uitmaakt, niet in staat acht eerlijke verkiezingen te or ganiseren. GRONINGEN (ANP) - Zonder een verandering in het econo misch denken verliest Europa de slag om de wereldmarkt aan de nieuwe economische grootmachten in Zuidoost-Azië. De vroegere voorsprong die Europa had op het gebied van kennis, kapitaal en infrastructuur verdwijnt of is al weg. Dat stelde vrijdag in Groningen de Amerikaanse top-econoom Thurow van het Massachusetts Institute of Technology MIT, één van de vooraanstaande universiteiten van de Verenigde Staten. Volgens Thurow is moeilijk in te zien waarom in Europa en in Amerika nog veel hogere lonen worden betaald dan in Zuid- Oost-Azië, terwijl de verschillen in kennis en vaardigheden in middels tot een minimum zijn teruggebracht. Het onderwijs is in Zuidkorea niet minder dan in Amerika en Europa. Alleen op het hoogste niveau hebben Europa en Amerika misschien nog een voorsprong, maar ook die zal snel verdwijnen, aldus de econoom. TYRUS (AFP) - Het Israëlische leger heeft vrijdag een drie man sterke Palestijnse commando-eenheid,gedood in de door Israël bezette veiligheidszone in Zuid-Libanon. De drie man nen behoorden tot het Palestijnse Bevrijdingsfront van Talaat Yaacoub. De mannen werden onderschept door een legerpatrouille toen zij bij de plaats Kfar Chouba de grens met Israël wilden over steken met plannen om een aanslag te plegen. Er volgde een vuurgevecht met automatische geweren en anti-tankwapens. Volgens Israëlische militaire zegslieden waren de mannen lid van Fatah, de belangrijkste groep binnen de Palestijnse Be vrijdingsorganisatie PLO van Yasir Arafat. GRONINGEN (ANP) - De Westduitse bankier Endres van de Deutsche Bank vindt dat er één financiële hoofdstad in Europa moet komen. 'Wil Europa als één financiële regio beschouwd worden, dan moet er ook één financiële hoofdstad komen'. Volgens Endres is Londen geen geschikte kandidaat omdat fi nancieel Londen vanwege de sterke Amerikaanse en Japanse invloed geen Europees karakter heeft. De belangrijkste kandi daten om de financiële hoofdstad van Europa te worden zijn volgens Endres Parijs en Frankfurt. je oor werk t jezelf bij het inslapen Ü-. houden." - fotoabchiefm5181 lat was de oplossing voor i robleem met de naald van aaimachine. Zo kan ik echt lange Wt even van wetenschappers oor hun dromen een oplos® oor hun problemen evonden. Zo werkt het on^ vuste nu eenmaal." j. Aad van Ouwerkerk jet zeker. De sleutel naar su es ligt in dromenland verb0''' ;en. F HAAG (ANP) - 'Zuid- ■nka heeft meer investe- n°°" nodig. Daarmee mogelijkheden l - «ei*, voor zwarten. F aantal blanken in het fra is beperkt, dus als je !«ien schept zijn die voor Farten. Op die manier Putje mee aan de verhef- p van de zwarte bevol- pg'. Pfegt de Zuidafrikaanse mi- r van Staat en voorzitter in "euringenparlement, fj? Hendrickse. Hij meent Léïr)landse bedrijven die Wrika verlaten of hun in- in het land beper- 1r 'evolutionaire proces' ln?78f!l' ^aar ui11 overtui- LJ*7 fel Proces uiteindelijk Mtód afschaffin« van de Ue wereld is zo klein gewor- fctirm i sPrake is van inter- Jkheirt ,onderlinge afhanke- CLA Waarom steunt het lor c koninkrijk de oproep l vJ®cties Omdat het feika Lasteringen in Zuid- Iritton Mensen in Groot- 1 me zouden wellicht meer te lijden hebben (dan die in Zuidafrika). Stop geld in het land, dan wordt de ontwikke ling van zwarten een realiteit. Dan kunnen Zuidafrikanen hun regeringsvorm bepalen zo als de mensen in Nederland hun regeringsvorm bepaald hebben', aldus Hendrickse. De Zuidafrikaanse politicus vindt dat het niet aan de bui tenwereld is te bepalen welk beleid er in Zuidafrika wordt gevoerd: 'Wij kunnen ook het Amerikaanse beleid niet beïn vloeden en ik geloof dat deze mensen niet aan ons beleid moeten komen. Wij zijn het er allemaal over eens dat apart heid moet verdwijnen. Maar als u denkt aan het belang van de meerderheid van de bevol king van Zuidafrika, dan moet u dat doen wat praktisch mo gelijk is'. Hendrickse is de leider van de socialistische partij van de Hendrickse kleurlingen en president van de kleurlingenkamer van het Zuidafrikaanse parlement. Het parlement bestaat uit drie ka mers: de kamer van de blanken met 166 leden, de kleurlingen kamer met 80 leden en de ka mer van Indiërs met 40 leden. Hij ziet zichzelf niet alleen als vertegenwoordiger van de kleurlingen van Zuidafrika. 'Ik beschouw mijzelf ook als zwart. Het onderscheid tussen zwarten en kleurlingen is een onderscheid dat anderen ma ken'. Hendrickse vindt dat er een betere relatie zou kunnen be staan tussen Nederland en Zuidafrika, gezien de histori sche en culturele banden. Maar de verhouding wordt volgens hem verstoord door de harde opstelling van sommige groe pen. Zo is hij het absoluut niet eens met de oproep van Des- mond Tutu, Allan Boesak en de anti-apartheidsbeweging tot sancties tegen Zuidafrika. Vol gens de minister zijn de zwarte werknemers de dupe van de te rugtrekking van Amerikaanse bedrijven. De Zuidafrikaanse onderne mingen, die de vestigingen hebben overgenomen, doen veel minder voor hun zwarte werknemers op het gebied van huisvesting, gezondheid en on derwijs. Op de vraag hoe de blanke dominantie doorbroken kan worden zegt Hendrickse, dat er een 'natuurlijke evolutie' aan de gang is in Zuidafrika. Door dat de zwarte bevolking groeit en hun behoeften toenemen, moeten de blanken steeds meer voorrechten afstaan. Op dit moment zijn de zwar ten volgens de minister nog niet in staat om mee te regeren. 'Je moet beginnen met een pro gramma van sociale en econo mische ontwikkeling. Mijn ide aal is volledig onderwijs. De economische situatie in het land is nu echter zo dat ik geld tekort kom', legt Hendrickse uit. Hij klaagt dat het evolutie proces nu stokt doordat de in komsten van de regering te ruglopen door de sancties. Op 26 oktober worden in Zuidafrika gemeenteraadsver kiezingen gehouden en voor het eerst mogen zwarten een stem uitbrengen. Anti-apartheids- activisten hebben opgeroepen tot een boycot van de verkie zingen omdat er afzonderlijke deelraden worden gevormd voor blanken, zwarten, Indiërs en kleurlingen. De activisten, onder wie aartsbisschop Tutu, vinden dat het apartheidssys teem daardoor gehandhaafd blijft. Hendrickse geeft toe dat de opzet van de verkiezingen niet ideaal is, maar hij is tegen een boycot. 'Je moet het systeem niet laten verstenen. Je moet iets doen om het bestaande sys teem geleidelijk te veranderen. Participatie is essentieel voor het proces van verandering; je moet van binnenuit verande ringen bewerkstelligen'. De leider van de Arbeiders partij ziet zijn partij als een protestpartij die meewerkt aan aan het bereiken van gelijk heid voor alle Zuidafrikanen. Hij wijst erop datje 'de situatie in Zuidafrika niet van de ene op de andere dag kunt veran deren, het is een proces. In lan den als Zimbabwe, Mozambi que en Zaïre is het niet voor niets zo'n puinhoop'. 'Het merendeel van de zwar ten is geen voorstander van het gebuik van geweld, maar de aspiraties van de zwarten voor meer zeggenschap zijn een rea liteit. Aan de andere kant zijn de conservatieve blanken bang voor de aantasting van hun machtspositie terwijl onder de jongeren een andere manier van denken op gang komt. De jongere blanken zijn steeds va ker aanhangers van ons stre ven'. De Arbeiderspartij van Hen drickse ziet de oplossing in de vorming van een geografische federale structuur in plaats van het thuislandensysteem van de Nasionale Party van president Botha. Er zouden geografische, economisch le vensvatbare eenheden ge vormd moeten worden waarin de verschillende bevolkings groepen met elkaar leven. De eerste kleurling-minister in Zuidafrika is positief over de ontwikkelingen in het land: 'In november sprak ik voor 800 jongeren van de universiteit van Stellenbosch, de geboorte plaats van apartheid. Dat was een paar jaar geleden ondenk baar geweest'. 'Als je nu naar Zuidafrika kijkt en je vergelijkt dat met de situatie van tien jaar geleden dan zul je moeten toegeven dat er een proces van verandering gaande is. Toezeggingen die voor ons nietszeggend waren en voor de buitenwereld miniem leken, waren voor de conservatieve blanke Afrikanen een enorme stap voorwaarts. In hun opvat ting zijn de veranderingen veel te veel, veel te snel en terwijl zij voor ons te weinig en haast te laat kwamen. Ik veroordeel de apartheid, maar ik bestrijd het systeem van binnenuit door te participeren en te onderhan delen'.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5