Theatergala op televisie
DE SCHERMEN
LINDA
DEEL VAN NIEUW NEDERLANDS WERK OOK IN WEST-BRABANT TE ZIEN
'Maart' van Hans Croiset
nieuw toneeltijdschrift
Gevarieerd aanbod in
Antwerpse Schouwburg
DE STEM VAN DONDERDAG 15 SEPTEMBER m.
PRIJZENREGEN MET OSCAR-ALLURES IN AMSTERDAM
UITDRAGEN
VOORKEUREN
OSTROVSKI
HET ENTH
UITDAGING
Carol van Herwijnen: genomineerd
voor Louis d'Or. - foto kippa
de hoogste Nederlandse onderschei
ding voor een mannelijke hoofdrol,
zijn: Kees Hulst, Carol van Herwijnen
en Porgy Franssen. De Theo d'Or voor
de beste vrouwelijke hoofdrol zal wor
den uitgereikt aan Ilse Uitterlinden, Si-
grid Koetse of Marjon Brandsma.
Voor de Arlecchino, de sterkste
mannelijke bijrol, komen in aanmer
king: Joop Admiraal, Wim van der
Grijn en Theo Pont. Het betreft stuk
voor stuk rollen in produkties met een
experimenteel karakter. Heddy Lester
is de grote favoriete voor de beste
vrouwelijke bijrol, de Colombina, voor
haar rol van Chaja in de joodse musi
cal 'Ghetto' door Toneelgroep De Ap
pel, die in het voorjaar ook op de tele
visie werd uitgezonden.
De andere gegadigden voor de Co
lombina zijn Marlies Heuer en Els In
geborg Smit. Nog tal van andere prij
zen worden tijdens het Theatergala op
19 september uitgereikt. Nieuw is de
Cabaretprijs waarvoor Youp van 't
Hek, Freek de Jonge, Dubbel Dwars
en Frisse Jongens in aanmerking ko
men. Eveneens nieuw is de Prijs van de
Nederlandse Muziekpodia voor bijzon
dere verdiensten voor de klassieke mu
ziek met als nominees: Elly Ameling,
Op 14 oktober gaat in Antwerpen
derlandstalige versie van 'The We
Story' door het Koninklijk Ballet
Vlaanderen in première. Daarna
toernee door Nederland en België
seizoenen zal worden voortgezet,
siek geworden musical uit 1958 v?
Laurents, Leonard Bernstein, Stej
Sondheim en Jerome Robbins (cb
fie en regie) krijgt een geheel nieu
gement van Max Smeets en en ni<
reografie van Yen Stolk. De regie
Britse toneel-, musical- en operan
Stefan Janski. Er is een Vlaams-b
landse cast met 35 man. De hoofc
worden gezongen en gedanst dooi
van den Durpel als Tony en de jo
siek geschoolde zangeres Anne C
Maria. Deze 26-jarige Brugse wer
hele reeks audities uitverkoren.
Het Koninklijk Ballet van Vlaanc
dit seizoen ook nog door met vooi
van 'Evita', 'My fair lady' en 'Me
girl'. De musicalafdeling is samen
klassieke balletgezelschap gevesti
schitterende, 18e eeuwse panden
werpse Keizerstraat, vlak naast d(
santé woning van burgemeester R
Antwerpse burgervader uit de tijc
bens. De dichtheid aan cultuurm<
ten is in deze buurt zeer groot. Ba
ken en patriciërshuizen staan zij t
Adjunct-directrice van het Konin
let voor de musicalafdeling is de
zangeres en actrice Linda Lepom
Eliza Doolittle in 'My fair lady' e
derstudy' voor de Maria-rol (plaa
ster wanneer Anne Clicteur moch
len). Hoewel uiterst tenger en ble
een gigantische werkzaamheid aa
Terwijl wij met haar praten, klink
diverse studioruimtes in de Keize
lerlei soorten klassieke balletmuz
gen uit 'I feel pretty' door hoge n
stemmen dringen iets moeilijker t
kantoor door. Iedere vijf minuter
telefoon voor 'mevrouw de adjun
ce'. Het bemoeilijkt het gesprek.
Linda Lepomme blijft kalm.
Van onze kunstredactie
De Nederlandse theaterprijzen, met als
bekendste de Louis en Theo d'Or, wer
den tot voor kort in selecte kring uitge
reikt. Veel publiciteit werd er nooit aan
gegeven. Maar sinds vorig jaar Het
Theater Festival met als afsluiting een
theatergala in de Amsterdamse Stads
schouwburg werd gehouden, heeft ook
de Nederlandse toneelwereld er aan
moeten geloven.
Met als grote voorbeeld de Oscaruitrei
king in Los Angeles heeft de Vereni
ging van Schouwburg en Concertge
bouwdirecties (VSCD) het tegenwoor
dig ook al over 'nominaties' en worden
al die genomineerden en de uiteinde
lijke winnaars in vol ornaat gepresen
teerd op de televisie. Op 19 september
zendt de KRO tussen 19.20 en 24.00
uur het theatergala uit tijdens welk de
Nederlandse theaterprijzen worden
uitgereikt. Henny Huisman, Aad van
den Heuvel en Berend Boudewijn ver
zorgen de presentatie.
Het Theaterfestival zelf werd inmid
dels in de nieuwe Rotterdamse
Frans Brüggen en Reinbert de Leeu»
Verder zijn er prijzen voor nurre
jeugdtheater, de Gouden Theaterdans!
prijs, de Nederlandse Choreografie!
prijs en de Oeuvreprijs. Voor de musi-
calprijs komen in aanmerking 'Max
Havelaar' van Jos Brink, 'Evita' en
'Cats'. De Zilveren Theaterdansprm
heeft ook drie genomineerden: Catht
rine Allard, Shaun Amyot en Fiona
Lummis.
Of deze prijzenregen de belangsi
ling voor het artistieke theater tën
goede zal komen, valt natuurlijk nos te
bezien. De VSCD en de KRO doen in
ieder geval hun best om de 'wisselwer-
king tussen het pubhek en de serieuze
theatermakers te vergroten'. De KRo
stelt nadrukkelijk dat: „Nederland niet
een provincie van de Verenigde Staten
zal worden, in het bijzonder van Cali-
fornië". Daarom beperkt zij zich ook
niet tot uitzending van het gala, maar
zendt bijvoorbeeld deze winter ook
'Romeo en Julia' en 'De getemde feeks'
van Shakespeare uit in de brutale regie
van de jonge Vlaamse theatermaker
Dirk Tanghe.
'Wl
Sto
drii
Door Marjan Mes
DAT het nieuwe Nederlandse toneel-
tijdschrijft 'Maart' is opgericht en
wordt geredigeerd door Hans Croiset
is te merken aan de (overigens interes
sante) inhoud. De grote artikelen in
het eerste nummer - behalve het inter
view met Freek de Jonge - gaan over
stukken, die dit seizoen door Croiset's
nieuwe Nationale Toneel worden ge
speeld: 'Woyzek' en 'Alkestis'.
Bovendien is er een interview door
Willem Jan Otten met de vertaler van
'Alkestis', Gerard Koolschijn; de be
faamde vertaler van Euripides en Plato
voor wie 'eenvoud en schoonheid heel
dichtbij elkaar staan'. Hoofdredacteur
Croiset, gesteund door een aantal to
neeldeskundigen - en wetenschappers
- wil dat 'Maart' ertoe bijdraagt dat
het vuur bij het repertoiretheater op
nieuw aanwakkert.
„Het repertoiretheater in ons land
heeft lang genoeg op een laag pitje ge
staan", vindt hij. „Wij zijn er niet voor
de glitter of de roddel, we zijn geen
sekte met de daarbij behorende ge
heimtaal. Ieder van ons wil iets uitdra
gen van zijn bekommernis omtrent het
schrale artistieke en intellectuele kli
maat in ons land. Het moet maar eens
afgelopen zijn met die privé-discussie
achter een vierde wand, de deuren
moeten open."
Of 'Maart' - een fraai ogend blad op
kunstdrukpapier - het inderdaad zover
zal brengen, is nog onduidelijk, maar
in ieder geval is het een stevige concur
rent van 'Toneel Teatraal' (het enige
andere Nederlandse toneeltijdschrift),
dat wel veel vaker verschijnt, maar
minder plaats inruimt voor het inter
view. 'Maart' zal slechts vijfmaal per
jaar uitkomen, Toneel Teatraal ver
schijnt maandelijks. Onduidelijk is de
betekenis van de naam, misschien
heeft die betrekking op de maand, die
nog wel eens zijn staart wil roeren.
Het eerste (augustus)nummer laat
Freek de Jonge vertellen over zijn dub
belzinnige verhouding met het publiek
in de zaal, terwijl museumdirecteur
Rudi Fuchs zijn voorkeuren op het ge
bied van de toneelschrijfkunst te berde
brengt. Volgens hem is de enige norm
bij toneel de tekst. „Eeuwig of altijd-
bhjvend zijn alleen de woorden van de
tekst."
Hana Bobkova behandelt in een le
zenswaardig artikel het gegeven dat in
de moderne toneelliteratuur de dialoog
heeft moeten plaatsmaken voor de mo
noloog. Verder een interview met
Werktheater-oprichtster Shireen
Strooker die 'Alkestis' van Euripides
bij het Nationale Toneel gaat regisse
ren. De moord op Gerrit Jan Heijn en
vooral de publieke reactie was een van
haar inspiratiebronnen.
Hans Croiset zelf publiceert eigen dag
boekfragmenten uit 1986 waarin hij
zich behoorlijk kwaad maakt over het
Hans Croiset. toneelleider en
hoofdredacteur 'Maart'.
- foto archief de stem
feit dat Gerrit Komrij het complete to
neelwerk van Shakespeare zal vertalen.
„Complicaties vermijdend wordt de
komende vijftien jaar het onrecht aan
gedaan de trekken aan te nemen van
de minor poet K. Daartegen komt iets
in mij in opstand."
Voorts toneelachtig proza van Ger
Thijs en een rondetafelgesprek tussen
een aantal toneelrecensenten. Dit eer
ste nummer is geheel verlucht met ge
tekende impressies van decorontwer
per Tom Schenk van repetities bij De
Appel van 'Hamlet'. Een verzorgde uit
gave.
'Maart', toneeltijdschrift, verschijnt vijfmaal per
jaar en kost ƒ7,50 per nummer. Abonnement
30,-. Telefoon 070-052930.
Van onze kunstredactie
MET 'Woyzeck' van Georg Büchner
opent de Koninklijke Nederlandse
Schouwburg in Antwerpen het seizoen
1988/1989. In de Nederlandse verta
ling van Hugo Claus werd dit sociaal-
realistische drama van het jonge
Duitse genie, dat in 1837 op 23-jarige
leeftijd stierf aan tyfus, zojuist in pre
mière genomen onder regie van de
Fransman Daniel Benoin.
Het wordt tot in oktober doorgespeeld
in de KNS aan het Theaterplein, waar
Ivonne Lex sinds vorig jaar de scepter
zwaait. Op 22 oktober volgt de pre
mière van 'Alice', een bewerking van
'Alice in Wonderland' van Lewis Car
roll door Jan de Vuyst en in de regie
van Jean-Pierre de Decker, die ook re
gisseert bij de musicalafdeling van het
Koninklijk Ballet van Vlaanderen uit
Antwerpen. Paul Cammermans zal
'Het laatste glas' van Francis Dur-
bridge - een onvervalste thriller - re
gisseren bij de KNS. Op 5 november is
de première.
Op 3 december volgt de première
van 'Een woelige overtocht' van Tom
Stoppard; een komedie over een musi
calgezelschap tijdens een overtocht
met een stoomschip. 'Het huis van Ber-
narda Alba' van Garcia Lorca in de
vertaling van Hugo Claus wordt vanaf
14 januari 1989 gespeeld in de regie
van Dominique Serron. Paul Koeck is
de auteur van 'De blinde vlek', da top
18 februari in premièe gaat bij de KNS
in de regie van Herman Fabri. Over
Belgische toeristen in een Catalaans
bergdorpje.
'De Seven Hooft-Sonden' van de 17e
eeuwse Antwerpse auteur Guilliam
Ogier wordt onder regie van Alfons
Goris opgevoerd vanaf 17 maart.
Daarna volgt een voorstellingenreeks
van 'Het Woud' van Alexander
Ostrovski in de vertaling van Joanna
Bilska en Elise Hoomans en onder re
gie van de Duitse Ernst Seiltgen. Een
Tsjechow-achtig stuk van de 19e
eeuwse Russische schrijver van satiri
sche komedies, die als een van de
grondleggers van het moderne Russi
sche theater geldt.
De negende en laatste voorstelling
van de KNS betreft 'Don Quichot' van
de Franse auteur Yves Jamiaque, geba
seerd op de roman van Cervantes uit
1605. Onder regie van de Fransman
Jean-Pierre Bouvier gaat dit spektakel
op 6 mei in première.
Al deze voorstellingen staan vanaf
de premièredatum steeds drie tot vier
weken in de KNS. Het ensemble telt
bekende Vlaamse acteurs onder wie
Peggy de Landtsheer, Liliane Dore-
kens, Marilou Mermans, Frank Aen-
denboom, Herman Fabri, Herbert
Flack, Jo Coppens, Peter Strynckx en
Guy van Sande. Opmerkelijk is dat
Mart Gevers, in de jaren zestig sterac
trice bij Ensemble in Eindhoven (het
latere Globe), ook deel uitmaakt van
de KNS.
Ivonne Lex, directrice KNS.
- foto archief de stem
In de Antwerpse schouwburg staan
ook Nederlandse gastvoorstellingen op
het programma, zoals 'De Humorist'
vna John Osborne met John Rraay-
kamp in de titelrol en 'Jeanne d'Arc'
met Josine van Dalsum. Bovendien
wordt op 7 februari een Franse gast-
voorstelhng gegeven van 'Gengis
Khan' van Henry Bauchau; een thea
terspektakel geregisseerd door de
FRansen Jean-Claude Drout en Pierre
Laroche bij het Théatre National de la
Communauté.
Op zaterdag 28 januari (15.00 uur)
wordt in de Stadsschouwburg van de
Scheldestad een grote kostuumverkoop
gehouden uit het befaamde atelier van
Mimi Peetermans. Toneelkostuums uit
bekende KNS-voorstellingen worden
tegen rederijke prijzen verkocht.
Toneel blijft peiler schouwburgen
Door Marjan Mes
Door Marjan Mes
OVER choreografe Yen
West Side Story' zegt Li
dat ze beter in Amerik
geboren had kunnen
dan wellicht nu een int
roemdheid op haar vak
weest.
Zelf is de 42-jarige Vlaa
klassieke balletdansere
en choreografe wat be
lacht veel, praat heel
doet - haar beroep eigei
gebarentaal. Ze houdt
graag kort. Liever zou z
spreken en alles fysiek u
legen is ze ook. Achter
een theatercafé bij i
schouwburg straalt ze
vallend groot enthousia
werk en de de medewe
West Side Story' uit.
Samen met de Britse
fan Janski was zij eerd
delijk voor de bewegin
lady'. 'Me and my girl'
haar gechoreografeerd
werkt zij nu samen aan
ming van 'The Westside
dringt het eigenlijk tot h
verantwoordelijkheid
schouwburg gehouden met reprises
van de interessantse voorstellingen van
het afgelopen seizoen uit Nederland en
Vlaanderen. Daartoe behoorden o.a.
'Romeo en Julia' van Dirk Tanghe
door de KVS en 'Hitchcock's Drie
sprong' van Frans Strijards door Art
Pro.
Genomineerden voor de Louis d'Or,
Guido de Moor (voorheen Haagse Comedle) zal terug te zien zijn bil Hans Josée Ruiter Is één van de ruim dertig acteurs die een vast dienstverband bij
Crolsets nieuwe Haagse gezelschap, Het Nationale Toneel. - foto pan sok. het nieuwe Nationale Toneel zijn aangegaan. - foto pan sou
neel uit Den Haag, Ro Theater, De
Appel en Zuidelijk Toneel. Bovendien
zijn er behoorlijk wat voorstellingen
geprogrammeerd van belangrijke
Vlaamse toneelmakers als Ivo van Ho
ve, Dirk Tanghe, Blauwe Maandag
Compagnie, De Korrekelder, De Tijd
en Zwarte Komedie, die de afgelopen
seizoenen bewezen hebben fascinerend
toneel te kunnen maken.
Toneelgroep Amsterdam komt o.a.
met een komedie van Frans Strijards
naar de provincie en met 'De Koning
van Portugal' van Gerrit Komrij, even
eens in de regie van Rijnders. Hans
Croiset staat het komende seizoen voor
de immense uitdaging om met zijn Na
tionale Toneel het bij de Haagse Co-
medie weggelopen publiek terug te vin
den. En hopelijk een heel nieuw, jong
publiek dat geïnteresseerd is in klas
siek toneel in een eigentijdse montage.
Dit splinternieuwe gezelschap heeft
de beschikking over acteurs als Anne-
Wil Blankers, Josée Ruiters, Guido de
Moor, Gees Linnebank, Marie-Louise
Stheins, Peter Tuinman, oude getrou
wen van de Haagse Comedie en jonge
nieuwkomers. Op het programma
staan o.a. 'Alcestis' van Euripides in de
regie van Shireen Strooker, 'Woyzek'
van Georg Büchner in de regie van
Franz Marijnen, 'De Gevierden' van
Thomas Bernhard in de montage van
Leonard Frank (ex-Baal) en 'Shirley
Valentine', een solorol van Anne-Wil
Blankers. Allemaal komen ze naar Bre
da.
Ro Theater, De Appel en Zuidelijk
Toneel presenteren artistieke vehikels
van de eerste orde. Ivo van Hove regis
seert bij Het Zuidelijk Toneel 'Rouw
past Electra' van O'Neill. Hoe het ad
hoc-gezelschap uit Eindhoven onder
leiding van zakelijk en artistiek direc
teur Eric Antonis het er van af zal
brengen, is meer een vraag voor de toe
komst. Het komend seizoen worden als
overgangsoplossing hoofdzakelijk be
staande produkties uitgebracht, met
uitzondering van de O'Neill-voorstel
ling.
De vrije toneelproducenten brengen
een aantal serieuze stukken uit, waar
onder 'Spoken' van Ibsen met Ellen
Vogel en 'Jeanne d'Arc' met Josine van
Dalsum. Johnny Kraaykamp en Nelly
Frijda zijn te zien in een succes uit de
jaren zestig, 'De Humorist' van John
Osborne, waarin Paul Steenbergen des
tijds excelleerde. De nieuwe Haagse
Comedie, bestaande uit oud-gedienden
van de Haagse Comedie, speelt 'The
Mousetrap' van Agatha Christie,
Linda van Dijck is weer terug te zien in
een Amerikaans stuk, 'Separation'. Het
is slechts een greep uit een kwalitatief
goed klinkend aanbod, dat te zien zal
zijn in alle Westbrabantse theaters.
Toneel blijft, godzijdank, de peiler
waar het beleid van de schouwburgen
op rust. Wie de moeite neemt om be
halve te kijken ook te luisteren, kan dit
seizoen - wellicht meer dan voorheen-
uitstekende toneelervaringen opdoen.
Sigrld Koetse: hoofdrol levert mo
gelijk een onderscheiding op.
- foto anp
Heddy Lester maakt kans op de to
neelprijs voor de beste bijrol In de
musical 'Ghetto' bij Toneelgroep De
Appel. - foto de appel.
Over de financiële, organisatorische en
artistieke perikelen bij het Neder
landse repertoiretoneel is de afgelopen
jaren veel geschreven. Nog altijd is het
wachten op de definitieve artistieke
doorbraak van de gesubsidieerde gezel
schappen, waardoor zij eindeüjk weer
goedgevulde zalen kunnen bespelen.
Hoewel de nieuwe Toneelgroep Am
sterdam in het vorig seizoen enkele
boeiende voorstellingen presenteerde,
bleven volle zalen uit. Ten onrechte
werd dit grootste nationale ensemble
onder leiding van Gerardjan Rijnders
beschuldigd van 'elitair' toneel. Dat
een videoclipachtige voorstelling als
'Bakeliet' de enige was die veel pubhek
trok, zegt overigens ook wel wat over
de belangstelling van het pubhek, dat
zich nog weinig gelegen laat hggen aan
spreektoneel.
Aan Rijnders zal het ook in het ko
mende seizoen niet hggen. Want hij is
nu eenmaal gek op videoclips en televi-
sie-achtig montages, al verdomt hij het
om 'gemakkelijk' toneel te maken waar
niet over hoeft te worden nagedacht.
In het seizoen 1988/1989 regisseert hij
o.a. 'Titus/Shakespeare-commentaar'
van Heiner Müller; geen gemakkelijke
stof, maar aanleiding voor beeldrijk
theater, waarin klassieke en moderne
thema's samenvloeien.
Een nadeel voor de Westbrabantse
toneelliefhebber is dat de grote tonee
lensembles nog alleen met hun reis-
voorstellingen naar de provincie ko
men. Hiedoor kan het helaas voorko
men, dat een boeiend toneelsucces uit
de Randstad wordt gemist. De echte
fanatiekeling zal dus naar Amsterdam,
Rotterdam of Den Haag moeten rei
zen. Niettemin is - vooral in Breda -
nog genoeg te zien van Toneelgroep
Amsterdam, het nieuwe Nationale To-
Josine van Dalsum:'Jeanne d'Arc'. - fotoanp
Ellen Vogel: 'Spoken'.
