Nieuw medicijn voor
lepra zegen en vloek
IdESTEM.
Dekker moet einde
maken aan
loopgraven-oorlog
WD steunt eenvoudiger strafbeleid
Het toverwoord is genetische manipulatie
21923-1988J
'Kabinet d1
'SOCIALE un
Nieuwe feiten
ertrouwen
ïonsument
[stijgt snel
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1988
_DE STEM.
BINNENU
GEHEIME
GESPREKKEN
OVER
VERGOEDING
SPECIALISTEN
LIGGEN
ONDER VUUR
TELDERSSTICHTING ACHTER MINISTER KORTHALS ALTES
CONGRES AAN UNIVERSITEIT NIJMEGEN OVER MANIPULEERBARE MENS
UNIVERSITEITS
UrECHT (ANP) - Oppositiele
«m dat minister De Koning iS
V11i aebruik maakt van een
'^vertragingstactiek' als he1
Maastricht (anp) - d
zich niet in het defensief la'
standkoming van de interr
1992.
DE STEM CON
Door Hans Kuitert
DE leprabestrijding begint
steeds meer vruchten af te
werpen door betere ge
neesmiddelen.
Aan de andere kant bestaat er
in ontwikkelingslanden
steeds meer de neiging om de
leprabestrijding op te nemen
in de algemene gezondheids
zorg. De speciale aandacht
voor de leprapatiënt komt
daarmee in het gedrang.
Dit bleek gisteren bij het
begin van de 13e internatio
nale Lepraconferentie die
deze week in Den Haag wordt
gehouden.
Minister van Ontwikke
lingssamenwerking Bukman
opende de conferentie, die ook
werd bijgewoond door prins
Claus. Hij hield de ruim 1200
deskundigen uit de hele we
reld voor, dat het tijd wordt
dat de leprabestrijding wordt
opgenomen in de algemene
gezondheidszorg. Aparte le
prabestrijding is niet meer te
betalen, zei Bukman
„Daar zit een groot gevaar
in," zegt directeur projecten
van de Nederlandse Lepras
tichting Bert Zielhuis. „We
zijn absoluut voorstander van
integratie met de gewone ge
zondheidszorg, maar de le
prapatiënt moet er niet de
dupe van worden."
Veel lepradeskundigen vre
zen dat de ziekte niet meer
bestreden zal worden als 'ge
wone artsen' zich er mee bezig
gaan houden. „Veel artsen en
verpleegkundigen zullen niet
eens weten hoe ze lepra moe
ten bestrijden. Ze zullen de
ziekte niet zonder meer her
kennen. De leprapatiënt kan
dan nergens meer naar toe en
juist nu we zulke goede resul
taten boeken kan dat beteke
nen dat over tien of twintig
jaar lepra opnieuw weer in
verhevigde mate de kop op zal
steken," zegt een arts uit In
dia.
De angst dat de leprabe
strijding als een aparte tak
van de gezondheidszorg blijft
bestaan is er al langer, maar
door de toepassing sinds 1980
van een beter en sneller wer
kend medicijn neemt de druk
van regeringen en donorlan
den toe om lepra niet meer
apart te bestrijden.
Zo kunnen de successen die
nu in een aantal landen wor
den geboekt, en binnen af
zienbare tijd op grote schaal
ook elders in de wereld, zich
tegen de leprabestrijders ke-
De wereldgezondheidsor
ganisatie WHO schat het aan
tal lepralijders over de hele
wereld op tien a vijftien mil
joen.
Het klassieke beeld is dat
van iemand met verminkte
handen, afgezette benen en
blindheid. Maar dat beeld
klopt niet meer. Met genees
middelen is de ziekte goed te
bestrijden en hoeft de patient,
mits er vroegtijdig wordt in
gegrepen, geen blijvende ge
volgen van de ziekte te onder
vinden. Het probleem is dat
opsporing en behandeling van
de patient veel geld kosten.
Lepra is een infectieziekte
aan het zenuwgestel. De pa
tient raakt na verloop van tijd
zijn gevoel in bepaalde delen
van zijn lichaam kwijt. Als
daar wondjes komen en er een
infectie ontstaat, dan worden
al snel de gruwelijkste won
den zichtbaar. Neuzen deuken
in, armen en benen vertonen
etterende wonden.
De boosdoener is een bacte
rie, die in 1873 werd ontdekt
door de Noorse arts Hansen.
De leprabacterie is een lastige
klant, die wordt overgedragen
door menselijk contact, maar
het duurt zeer lang voor de
bacterie zijn verwoestende
werk begint. Hoe hij precies
het lichaam binnendringt
weet de wetenschap eigenlijk
nog steeds niet. Zeker is dat
hygiëne een rol speelt bij het
tot ontwikkeling komen van
de bacterie.
Sinds de jaren veertig be
staat er het medicijn Dapsone,
dat de ziekte wel tot stilstand
brengt, maar de bacterie die
er de oorzaak van is niet
doodt.
In de leprabestrijding is de
afgelopen acht jaar een ware
revolutie gaande. Met het ont
dekken van twee medicijnen
Clofazimine en Rifanpicine is
de leprabestrijding razend
snel vooruitgegaan. Deze me
dicijnen worden gecombi
neerd met Dapsone en soms
zelfs Softenon tot een samen
gesteld geneesmiddel, het
Multi Drug Therapie (MDT).
Duurde het met Dapsone 26
jaar voordat een patient vol
ledig hersteld was, met MDT
is een lepralijder in twee jaar
van zijn ziekte af. Dat is zeker
het geval als de ziekte in een
zo vroeg mogelijk stadium
wordt ontdekt en juist daarop
richtten de meeste projecten
zich tegenwoordig, en met
succes, naar gisteren bleek.
In tal van landen - zoals
Malawi, India en Pakistan - is
door MDT het aantal patiën
ten drastisch verminderd en
daarmee de roep om de aparte
leprabestrijding maar op te
doeken toegenomen. Niette
min kunnen zich, door de
lange incubatietijd van lepra,
de komende twee decennia
nieuwe ziektegevallen open
baren.
Op lepra rust een vloek. In
islamitische landen mogen
mannelijke artsen vrouwe
lijke patiënten niet onder
zoeken en bestaat daar onder
vrouwen veel 'verborgen' le
pra. Nog steeds wordt lepra
uitgestoten als iets abnor
maals. Daartegen verzetten
zich de lepradeskundigen
door goede voorlichting te ge
ven en zoveel mogelijk plaat
selijke personeel in te schake
len.
Voor de internationaal
steeds meer samenwerkende
lepra-organisaties is er alle
reden om de zeilen bij te zet
ten. „Lepra blijft een ziekte
die allereerst grote maat
schappelijke gevolgen heeft
voor de patient. Hij wordt uit
gestoten. We moeten niet al
leen lepra aanpakken met de
huidige stand van de techno
logie. We moeten vooral vech
ten tegen het etiket dat de le
pra is opgeplakt. Het mag niet
zo zijn dat die laatste taak
wordt vergeten, omdat we de
ziekte nu goeddeels de baas
zijn," verwoordt de Indiër S.
Noordeen van de wereldge
zondheidsorganisatie WHO
het gevoelen bij veel lepra
deskundigen.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H, Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie® 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma, t/m zat. j 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnlrrolatioc
Postgiro 1114111— ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584- Rabo rek. 101053738.
Jül
Door Pieter Eggen
HET wordt een aardige
race tegen de klok.
Vóór 7 oktober moet Phi-
lips-topman Wisse Dekker
het kabinet een compromis
kunnen aanreiken over
een deel van de vergoeding
die medische specialisten
krijgen.
Staatssecretaris Dees (Volks
gezondheid) wil die vergoe
ding drastisch verlagen van
gemiddeld ongeveer een ton
naar 65.000 gulden per jaar.
Op 7 oktober zal hij die verla
ging laten ingaan.
De Landelijke Specialisten
Vereniging (LSV) is danig in
haar wiek geschoten over die
aanstaande verlaging. Die is
te fors en onnodig, zo oordeelt
de LSV. Om het naderende
onheil af te wenden zocht en
kele weken geleden de voor
zitter van de LSV, dr. C. Pias
mans, contact op met dr.
Wisse Dekker van Philips.
Sinds Dekker anderhalf jaar
geleden de naamgever was
van een plan om schoon schip
te maken in de gezondheids
zorg, geldt hij als hij autori
teit in deze wereld.
Piasmans vroeg Dekker
voor een soort bemiddeling
('je mag het geen échte be
middeling noemen, hooguit
een adviseurschap') in geheim
overleg. Dekker zal de par
tijen om de tafel proberen te
houden en heeft zich bereid
verklaard een eventuele over
eenkomst bij het kabinet te
verdedigen. Die andere par-
Wisse Dekker
praten houden. En als de vjf
partijen een compromis vin'
den, dan zal hij de verdek
ging ervan voor het kabi»
op zich nemen.
Het kabinet besloot Dekker
en de LSV de speelruimte te
geven en schortte onlangs het
besluit om de vergoeding voot
.de specialisten te verlagen
met een maand op, ondank
dat Dees van geen uitsta
meer wilde weten. Maar ja'
als Lubbers zich met de zaak
bemoeit.
tijen aan de tafel zijn de VNZ
(ziekenfondsen), KLOZ (par
ticuliere verzekeraars) en
NZR (de ziekenhuizen). Met
deze drie partijen hoopt de
LSV een uitweg te vinden uit
de ruzie over de vergoeding
voor de praktij kkosten. Lukt
het deze klip te omzeilen, dan
zou misschien een einde kun
nen komen aan de al jaren
lange loopgraven-oorlog in
gezondheidszorgend Neder
land.
Kennelijk bestaat ook de
bereidheid bij de andere par
tijen, aangezien ze ingingen
op de uitnodiging van de LSV.
Zelfs de VNZ, die niet heeft
nagelaten de specialisten de
laatste jaren voor geldwolven
te verslijten, heeft ingestemd
met het geheime overleg. Het
was notabene de VNZ zelf die
verleden jaar aanstuurde op
een verlaging van de vergoe
ding voor de praktij kkosten.
In rond Nederlands liet de
VNZ toen weten dat de spe
cialisten al jaren een veel te
hoge vergoeding voor de
praktij kkosten kregen. Dat
geld moesten ze eindelijk
maar een 'teruggeven', zo oor
deelde de VNZ strijdbaar.
De specialisten vochten te
rug met acties, zoals de fa
meuze 'zondagsdienst' op
doordeweekse dagen, terwijl
de LSV meermalen de over
heid liet weten de veranderin-
■gen en bezuinigingen in de
gezondheidszorg zoveel moge
lijk te zullen blokkeren, als de
overheid het beleid van spe
cialist e-pesten niet zo staken.
In deze rellerige sfeer pro
beerde prof. Lamers eind ver
leden jaar de strijdende par
tijen bijeen te krijgen. VNZ
en LSV spraken onder zijn
leiding in geheime gesprek
ken over alle geschilpunten.
En op het moment dat beide
partijen elkaar nader waren
gekomen, knapte er iets. De
op handen zijnde compromis
sen sprongen als zeepbellen
stuk. VNZ en LSV waren het
zelfs nagenoeg eens over de
hoogte van de nu bestreden
vergoeding voor praktij kkos
ten. Volgens kringen bij de
LSV lukte het een jaar gele
den niet uit onwil bij de zie
kenfondsen. „Ze konden het
zich niet veroorloven het met
ons eens te zijn", heet het in
LSV-kring.
Na de mislukte bemidde
ling toonde ook staatssecreta
ris Dees zich strijdbaar. Hij
was het getreuzel en het op
houden van de bezuinigingen
door de specialisten beu en hij
kondigde een hard beleid aan.
Dat resulteerde in de beslis
sing de praktijkkostenvergoe
ding te verlagen (terwijl mi
nister De Koning een verla
ging van de norminkomens
afkondigde).
Beide maatregelen zouden
deze maand zijn ingegaan,
maar op het laatste moment
wist de LSV uitstel te be
werkstelligen. Via het tele
fooncircuit bereikte de LSV.
dat de verzekeraars (zieken
fondsen en particuliere maat
schappijen) en de ziekenhui
zen elkaar alsnog proberen te
vinden op een compromis.
Wisse Dekker, die het met die
.andere bekende manager in
Nederland, Ruud Lubbers,
aardig overweg kan, werd be
reid gevonden een rol te spe
len Hij zal - als dat nodig is -
de gesprekspartners aan het
Of Dekker en de LSV
een maand uitstel
hebben is overigens nog
de vraag. Deze week beginnen
de gesprekken maar het en-
thousiasme aan de kant van
de VNZ voor de bemiddelin»
is niet erg groot. Een
van de ziekenfondsen __t
zich ontvallen dat de man dij
namens de VNZ aan de ge.
sprekken deelneemt, vice-
voorzitter Van Vroenhoven,
'geheel voor eigen rekening
praat. Hij onderhandelt niet
namens de VNZ'. Een opmer.
king die bij de LSV intern
weer tot grote woede heeft ge-
„Dat was niet de
Met menéér Van Vroenhoven
doen we geen zaken, wel met
de VNZ. Als dat de opstelling
van de VNZ is, zijn we snel
uitgepraat". Als dat dreigt, zal
Wisse Dekker moeten ingrij
pen. Eens kijken of deze cap
tain of industry dan
heeft.
Door Jan van de Ven
Vervolging van verdachten kan
een stuk eenvoudiger. Wat dat
betreft zijn liberalen het eens
met minister Korthals Altes.
Geen volledige bescherming van
de verdachte meer. Ook de be
langen van de (onder criminali
teit lijdende) burgers behoren
mee te spelen. Kortom: als de of
ficier van justitie in zijn werk
fouten heeft gemaakt, mag een
verdachte daar niet meer ten
volle van profiteren.
De steun van de liberalen voor 'hun'
minister van Justitie is neergelegd in
de studie 'Strafrecht en rechtshand
having', een casestudie van de Tel-
dersstichting. Deze stichting, opere
rend als wetenschappelijk bureau
van de WD, fungeert - dankzij ge
specialiseerde WD-ers - als gewe
ten en wegbereidende denktank.
„Wij zijn van mening", zo schrij
ven de zes auteurs in het boekje, „dat
de regels handelende over de dag
vaarding in ons land doorgelicht
moeten worden" „Duidelijkheid voor
alle partijen komt ons inziens de ge
loofwaardigheid van de strafrechte
lijke procedure alleen maar ten goe
de". Doel van de doorlichting: ver
simpeling van het werk van de offi
cier van justitie en bij kleine fouten
van zijn kant toch de rechter in de
gelegenheid stellen tot veroordeling
over te gaan.
Zo'n voorstel druist in tegen een in
vele jaren opgebouwde praktijk.
Toen minister Korthals Altes in een
rede een balletje over het negeren
van vormfouten opgooide, ontstond
er geweldige deining onder rechtsge
leerden, die het omverwerpen van
onze rechtscultuur niet konden en
kunnen waarderen. Zij vinden, dat
verandering van een praktijk in ge
meenschappelijk brainstormen tot
stand mag komen, maar niet in een
oprisping van de enkeling, die toe
vallig over macht beschikt.
Vraag is of met de studie 'Straf
recht en rechtshandhaving' 'de golf
van kritiek tegen de minister weg
ebt. Of de schrijvers van het boekje
niet zijn lot zullen delen. Zij vragen
erom eveneens een stortvloed van
protesten over zich heen te krijgen
door de gemeenschap in hun studie
tegemoet te treden met de uitdruk
king 'herstel van vormfouten en de
terreur van de dagvaarding'. Hoe
edel de motieven om strafrechtsple
ging aan te passen aan de eisen van
deze tijd ook moge zijn na het lezen
van 'terreur' gaan ongetwijfeld vele
stekels weer overeind staan.
Hangt de voorgestane geloofwaar
digheid van de procedure niet nauw
samen met de geloofwaardigheid
van het openbaar ministerie? Offi
cieren van justitie hadden het ooit
als specialisten in het strafrecht ge
makkelijk. Er waren niet teveel
strafzaken, die zij rustig konden
voorbereiden. Verdachte en zijn ad
vocaat waren in alle opzichten de
mindere van de officier. Zo groeide
de bescherming van de verdachte.
Fouten van het openbaar ministerie
werden ten gunste van de verdachte
door de rechter afgestraft.
Tijden veranderen. Officieren van
justitie staan onder grote druk. Hun
werk is enorm toegenomen. Reden
om dan maar de bescherming van de
verdachte te verminderen en daar
mee het werk van het openbaar mi
nisterie te versimpelen? Ook al
Korthals-Altes
simpeler
- FOTODESTEM/JOHANVANGURP
werkt justitie in Duitsland - het
grote voorbeeld voor Korthals Altes
en de schrijvers van 'Strafrecht en
rechtshandhaving - eenvoudiger, zij
kan met haar eigen rechtscultuur
niet zonder meer met onze praktijk
worden vergeleken. Laat staan, dat
een minister een vreemde cultuur zo
maar in ons rechtsbestel mag invoe
ren.
De Teldersstichting beoogt ver
eenvoudiging om het de rechters ge
makkelijker te maken. Zij zouden ter
voorkoming van hartklachten en an
dere uitingen van te grote werkdruk
met minder overtreders van regels in
aanraking moeten komen. Schuif de
kleine zaken door naar bestuurlijke
organen, die met de uitvoering van
een wet zijn belast. Aldus luidt het
advies. Conflicten over sociale wet
geving plegen al door een admini
stratieve rechter te worden behan
deld. Daar kan nog bijkomen: een
rechter voor milieuzaken, voor klei
ne, vaak voorkomende verkeersover
tredingen.
De andere belangrijke groep in het
rechtsbedrijf, het openbaar ministe
rie, krijgt het niet gemakkelijker in
de liberale studie. De stroom verbo
den vanuit Den Haag blijken immers
de samenleving niet in toom te hou
den. Massaal blijven burgers probe
ren de belastingdienst beentje te
lichten, milieuwetten te overtreden,
de hand te lichten met sociale wetge
ving, door rood licht of plank gas te
rijden. Al die gevallen blijven op de
burelen van justitie komen.
Ook al adviseert de Teldersstich
ting de wetgever regelgeving alge
meen te houden en de kleine gevallen
aan bestuurlijke organen over te la
ten, aan de normvervaging komt
daarmee geen einde. Zolang de goe
gemeente het gevoel heeft, dat de
pakkans bij overtredingen gering is
zal het een sport blijven tegen de re
gels in te gaan. En de officier van
justitie moet beoordelen voor welke
rechter de overtreders zullen ver
schijnen.
Door Kees Buijs
VEEL mensen boezemt het
angst in. Anderen ver
wachten er juist alle heil
van. En dan zijn er ook nog
twijfelaars: genetische
manipulatie - nou èn?
Met het nieuwste speeltje - de
recombinant DNA-techniek
geheten- kan de mens sinds
kort doordringen in de erfe
lijke eigenschappen van het
leven. Hij kan weten wat dit
leven te wachten staat. En hij
kan ingrijpen in het leven,
door een ongewenste erfelijke
eigenschap weg te halen, of
door er een gewenste aan toe
te voegen.
Hoewel de praktijk veel in
gewikkelder is dan sommige
wetenschappers en schrijvers
wel eens (laten) geloven, zijn
de mogelijkheden tot ingrij
pen in het leven en tot 'me
chanische voortplanting' bin
nen bereik gekomen. Daar
mee komt een stortvloed van
moeilijke vragen op ons af.
Om er enkele te noemen
Gaan we de natuur vol
stouwen met bacteriën, plan
ten en dieren, die we kunst
matig hebben voorzien van
alle mogelijke nuttige eigen
schappen? Loopt het leven de
kans om zo zijn natuurlijke
grondslag kwijt te raken?
Aan de menselijke foetus
kunnen steeds meer onregel
matigheden worden vastge
steld, door middel van prena
tale diagnostiek. Een aantal
ziekenhuizen en klinieken
aborteert op grond van mon-
golisme, open rug en anence
falie; maar in de toekomst ook
op grond van bijvoorbeeld
kleurenblindheid? Waar ligt
de grens?
Via 'genetic counseling'
kan men iemands erfelijke
aandoeningen -zoals spier
dystrofie en chorea Hunting
ton- vaststellen; aandoenin
gen die later in het leven tot
uiting komen. Moet het
slachtoffer de slechte prog
nose te horen krijgen?
Komt er een paspoort van
erfelijke eigenschappen, en
wordt dit verplicht bij sollici
taties, aanmelding voor ver
zekeringen, hypotheek en hu
welijk?
Is in de samenleving van de
toekomst alleen nog plaats
voor erfelijk vlekkeloze men
sen, die uitsluitend vlekkeloze
kinderen op de wereld zetten?
Ontstaat in de toekomst
een handel in gezonde mense
lijke cellen en organen-in-
aanleg, waarmee patiënten
met erfelijke ziekten te hel
pen zijn?
Hoe zien de gewenste mens
en zijn gewenste wereld er
uit?
De vragen zijn huive
ringwekkend, maar we ko
men er niet omheen. Veel be
zorgde deskundigen en andere
betrokkenen zeggen het nog
wat krasser: als we niet bij
tijds op de hoogte zijn over
wat kan gebeuren, en als we
er niet als verstandige men
sen over willen discussiëren,
is het gebeurd voor we er erg
in hebben.
Of zijn deze toekomstbeel
den zwaar overdreven? Heb
ben de gedragswetenschap
pers gelijk met hun bewering,
dat opvoeding en omgeving
van de mens veel erfelijk
'vastliggende' informatie kne
den, selecteren en uitwissen
- kortom: démanipuleren?
De Katholieke Universiteit
Nijmegen gaat vanaf vol
gende week een poging doen
om 'de manipuleerbare mens'
veelzijdig in kaart te brengen.
In twaalf colleges, verdeeld
over zes woensdagavonden,
dragen Nijmeegse weten
schappers feiten en verwach
tingen aan vanuit hun vakge
bieden. Dat zijn de genees
kunde, de biochemie, de ge
dragswetenschappen, de cul
tuurhistorische wetenschap
pen, de wijsbegeerte, theolo
gie en ethiek, en de rechtsge
leerdheid. Een groot lustrum
congres op 26 oktober, getiteld
Leven in Genen Delen? stelt
die verschillende visies naast
en tegenover elkaar, waarna
een hopelijk pittige discussie
de deskundigen èn het pu
bliek letterlijk wat wijzer
moet maken.
Een congres met onbekende
afloop, zegt prof. dr. Etty
Mulder, voorzitter van de
congrescommissie. „Het is
niet de bedoeling om ontwik
kelingen tegen te houden,
maar om de mensen aan het
denken te zetten. Het zoeken
naar de juiste vragen schept
ruimte, en behoort dan ook
uitgangspunt te zijn in elke
integere vorm van weten
schapsbeoefening."
Maar heeft de Katholieke
Universiteit die ruimte wel?
Vraagt de keuze van het con
gresthema niet om moeilijk
heden met het Vaticaan? Prof.
Mulder: „We hebben het on
derwerp niet gekozen om te
provoceren. Het is het belang
rijkste probleem waarmee de
samenleving te maken krijgt,
en deze universiteit heeft de
deskundigen in huis om het
onderwerp breed te kunnen
aanpakken. Om de status van
de universiteit willen en kun
nen we niet heen. Als er reac
ties komen, zullen we daar se
rieus op reageren."
Persoonlijk ziet prof. Mul
der - zij is verbonden aan de
letterenfaculteit- de manier
waarop de universiteit door
gaans met genetische mani
pulatie omgaat, als een voort
vloeisel van eenzijdig techno
cratisch beheers-denken. „De
universiteit produceert een
half zij dig verlamd mens
beeld. Om de exacte vakken
hangt een geur van heiligheid.
Dat wreekt zich, zoals blijkt
uit maatschappelijke ziekten
en uit de sfeer aan de univer
siteit, waarin mensen elkaar
naar het leven staan."
Daarom heeft het congres ook
tot doel, om als universiteit te
laten zien, dat genetische ma
nipulatie méér omvat dan
technische hoogstandjes.
Prof. Mulder ziet er ook een
emotionele kant aan. „Zónder
genetische manipulatie ge
beuren al ingrepen - ge
slachtsverandering en In Vi
tro Fertilisatie bijvoorbeeld-
waarachter veel leed schuil
gaat bij hen die de ingrepen
ondergaan. Maar hun lijden
blijft doorgaans buiten
beeld."
Aan het congres gaan semi
nars vooraf, waaraan studen
ten en andere belangstellen
den kunnen deelnemen. De
seminars beginnen met de
biochemisch en medische
kant: de technische mogelijk
heden van genetische mani
pulatie. Ter sprake komen: de
voortplanting van de mens,
erfelijke eigenschappen, de
opbouw en de vermenigvuldi-
ging van DNA, de uitwisse
ling van erfelijke eigenschap
pen bij de vorming van ge
slachtscellen. het sleutelen
aan menselijke erffactoren,
de wijziging van erfelijke
eigenschappen, en voortplan'
ting zonder seks.
De gedragswetenschappe
lijke invalhoek geeft vervol
gens een historische schets
van de eugenetische bewe
ging, behandelt het probleem
van de ongelijkheid en
onder meer in op de psycho-
genetische theorie. Een kant
van genetische manipulatie
die tot dusver niet of nauwe
lijks ter sprake is gekomen, is
de cultuurhistorische. Waai
komt de oude wensdroom van
de mens -beter gezegd: van
de man - vandaan om zelf een
nieuw mens te maken; „om
zich voort te planten zonder
tussenkomst van het vrouwe
lijk beginsel", zoals prof. Mul
der het omschrijft. Vanaf
klassieke Griekse mythologie
tot de science fiction van
Huxley's Brave New World is
het motief uit Goethes Faust
-'Es wird ein Mensch ge-
macht' - in de literatuur teruj
te vinden.
Tenslotte komen de wijsge
rig- en religieus-ethische
de juridische kanten van ge
netische manipulatie aan bod
1 versterking van de positie van
de
De moeilijkheid voor de schrijven
van 'Strafrecht en rechtshandha-
ving' is de constatering, dat een norm
zinloos is als normschendend gedrag
niet wordt afgekeurd Toch zal de
overheid in een gemeenschap,
waarin de sociale controle nagenoeg
is weggevallen, normen moeten stel-
len om individuen in het gareel te
houden. De zinloosheid van regelge
ving (sneller dan 100 of 120 rijden als
dat is verboden) is voor de liberalen
echter geen reden om dan maar
voortgaande regelgeving overboord
te zetten.
In hun ogen moet de wetgever zich
daar niet meer mee bezighouden
Stel het strafbaar stellen van speci
fieke overtredingen ook in handen
van lagere bestuursorganen Een ge
heel nieuw denkbeeld. Waar de cen
trale overheid tot nu toe zich met be
straffen bezig houdt, willen de libe
ralen via de achterdeur vorm geven
aan sociale controle door een lagere
overheid tussen wetgever en burgers
te stellen.
Daarmee krijgt Den Haag de han
den vrij voor het aanpakken van
grote criminaliteit (berovingen,
drugshandel, verkrachtingen, ont
voeringen, moord). Op dat punt wil
de samenleving harder optreden en
strengere straffen. Aldus wordt
strafvervolging geloofwaardiger
voor dader en maatschappij.
Simpeler en duidelijker misschien
wel als het grote criminaliteit be
treft. Kleine criminaliteit, nog altijd
de meest voorkomende vorm van
wetsschending, wordt bij inschake
ling van lagere bestuursorganen veel
ondoorzichtiger dan het al is.
geen centrale overheid, ook al kan zij
weinig aan het probleem doen, die
zich er nog mee bemoeit. Een onza
lige gedachte.
ïngsraad(OR)-
„4= 1980 ligt er een wetsvoorstel
/het wettelijke recht op faciliteit
ifL'mingsraden en ontslagbeschei
Kindskaderleden regelt.
ne Koning grijpt echter elke geleg
"len definitieve wettelijke regelir
Sonerijke zaken onmogelijk te me
f.t dinsdag in Utrecht op een cong
„Hernemingraden.
Zelfs met een paar ondergeschik'
Ook
Het is juist een uitdaging om de
markt uit te buiten en de social
Lelijk te houden, aldus FNV-
dinsdag aan het slot van een c
over de FNV en Europa in 1992.
IZo'n 150 bondsbestuurders bo- de
gen zich dinsdag over de ver- ui
(schillende aspecten van de een- wi
wording van de interne markt. Vc
Volgens Stekelenburg is de (E
vakbeweging bereid mee te al
werken aan de eenwording op Ei
voorwaarde dat er geen 'sociale da
[dumping' van verworvenheden vc
(plaatsvindt en zaken als ar- C(
seidsomstandigheden en mede- vc
tëggenschap goed worden ge
regeld. Hi
Het is volgens hem van be- so
.lang dat de vakbeweging een ve
platform zoekt om de verwor- we
jven rechten te verdedigen, Ei
maar ook om de belangen van wi
.werknemers in arme lidstaten se»
te behartigen. FNV en bonden is,
(zullen een speciaal '1992'-pro- al
|ject starten dat gericht is op Pc
(betere onderlinge afstemming ne
jen informatie-uitwisseling, on-
'derzoek en het versterken van op
de lobby in Brussel en Den go
"laag. W
Binnen de vakbeweging leeft v<
ge
gaat het
OEN HAAG (ANP) - Het
Vertrouwen van de consu-
nent in de economie stijgt
nomenteel snel.
e index lag in juni op 99, maar
i via 102 in juli opgelopen tot
[107 in augustus. In februari van
het vorig jaar lag het cijfer
voor de laatste maal hoger dan
[107 (110), waarna een kwakkel-
eriode begon die eind vorig
[jaar een dieptepunt kreeg (92 in
november 1987). Tot juli
schommelde het cijfer vervol
gens rond de 100.
Dat blijkt uit onderzoek dat
het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS).
De index wordt berekend op
basis van vijf vragen over de
economische situatie in het al
gemeen en de financiële situa
tie van het eigen huishouden.
Een index van 100 betekent dat
[positieve en negatieve beoorde-
™gen in evenwicht zijn.
'ERONTWAARDIGD EN OP HOG
uitenlandse Zaken, Hans van dei
'en een verdere intensieve bemc
"Jet het nieuwe paspoort afgeweze
•mentaire enquêtecommissie op h
!r en zijn (ex)staatssecretaris Van
'en Broek tot enige bescheidenhei
Decommissie heeft korte mett-
S"r van Buitenlandse Zaken (na
1 schriftuur op alle punten. Ergei
nieuwe feiten onthuld dat de 'sc
■er Linden verder aandikt. Zij heef
oek duidelijker dan ooit politiek
«Ken die zich met betrekking tot h
m e-e'd 'ussen de zomer van 198
et ministerie van Buitenlandse Z<
naar brief van deze week, was tc
n °!,er 1161 Paspoortproject, de rr
u de enquêtecommissie haar k
lij
te
Vi
P'
P<
F
h
E
le
E
sc
ii
'J
g
h
S1
s'
a
ti
n
ec
w
tc
tc
h
h
v
li
li
b
voorbereiding van het papoo
nor aanscherPt, heeft zij ook de kc
st(OP scherp gezet. Van den Brc
hJu aardi9 aankondigde er de 't
'komende Kamerdebat, doet e
fPereren.
Van den Broek moet langzaama
8rau niet sterk kan verdedigen, i
en Deetman in eerdere sch
rif,h;e.n aantrekken en de Kamer
I wf ie9emoet moeten treden.
Har™1 °er} Broek heeft nog voldoe
Harrt2m zi'n Po'itieke huid te redde
cj6r c°nfrontatie met de Kamer I
k|ar?Ps'e|t, kan hij zijn krediet ger
(j(, 0f'6r in de paspoortzaak lijkt
h
