Een modieus gekapt hoofd
al of niet mooi gefoefd
Indonesisch koken
is niet moeilijk
ipPOSIT]
Haagse Damesbeurs dit]
jaar 140 standhouders
Kerk Zui
'VAKANTIEVIERENDE MIDDENMOTER ZOEKT NATUUR OP'
DE STEM CONSUMENT MAANDAG 12 SEPTEMBER 1988
Zeven groepen
Olijfolie
Auto
In de bijlage Consument van vrijdag:
De maatschappij struikelt over het huisvuil,
AAN TAFEL
iNGOON (AFP/ANI
ïent heeft zich zondag j
roor vrije algemene ver
zoor alle partijen.
Impasse overk
T46
CONSUMENT
Naar de Eifel geweest deze zomer? Waar de
jonge jenever en een biljartje op zijn tijd niet
hoeven te worden gemist? Hoogstwaarschijn
lijk bent u een 'middenmoter'. Dat genoegen
deelt u met 43,6 procent van alle Nederlan
ders en daarmee behoort u tot de grootste
consumentengroep: die niet zo ver van huis
wil in de vakantie en dol is op de fraaie na
tuur.
Met name over het toeristisch gedrag van de
Nederlandse consument weet communicatie
planner Jozef van Doorn een heleboel. Dat
moet ook wel, want hij werkt voor het presti
gieuze reclamebureau PMSvW/Y&R in Am
sterdam, dat veel reiswereld in zijn pakket
heeft zoals het Spaans Verkeersbureau en de
KLM.
Niet massaal naar de zon
Jozef van Doorn: „Normen en waarden van de con
sument bepalen zijn leefstijl en daarmee vakantiebe
stemming. Het 'Four C' - onderzoek rekent af met
achterhaalde indelingsnormen". fotoanefo
Door Tony Mulders
Volgens een nog niet gepubliceerd on
derzoek van Van Doorn en zijn mede
werkers was het hoog tijd dat de Neder
landse consument werd ingedeeld in
meer doelgroepen dan tot nu toe gebruikelijk was.
Alleen dan weet de reclamemaker mensen in hun
eigen taal aan te spreken. En vast te stellen welk
aanbod bij wie past, zegt Van Doom.
Ook in de vakantiesfeer is dat belangrijk: we gaven
vorig jaar met z'n allen 8,4 miljard aan totaal ver
schillende vakanties uit. We dromen niet allemaal
van zilveren stranden en zacht wiegende palmbo
men. Zelfs niet als die betaalbaar zijn. Onze nor
men en waarden bepalen de keus van onze vakan
tiebestemming.
Als niet-deskundigen weten we nog maar net dat
de Middelbare Uppen het tegen de Yuppen kun
nen opnemen en dat de Ultra Consumer een niet
over het hoofd te ziene macht vertegenwoordigt.
„Helemaal fout," zegt Jozef van Doom. „Die be
grippen. berusten op achterhaalde indelingsnor
men. Ze zijn veel te mager. Het is allang niet meer
zo dat de plaats waar je woont, afkomst en oplei
ding bepalend zijn voor je identiteit. De grenzen
zijn vervaagd: verzuild koop- en mediagedrag be
staan nauwelijks meer. Er is wel iets voor in de
plaats gekomen: geld. We kopen dingen waarvan
we vinden dat die bij ons passen en daarmee geven
wij onze identiteit aan."
Maar ook hier is geld niet alles. Van Doom en de
zijnen zijn tot de ontdekking gekomen dat het con
sumentenvolkje verfijnder is in te delen dan voor
heen. Onze opinies, interessen en houdingen zijn
veel belangrijker voor de levensstijl, dan onze om
geving en omstandigheden.
„De Ultra en de Yup zeggen me niet genoeg als
groep. Je moet weten wat iemand denkt, wal er
communicatie mogelijk zijn. Doorslaggevend zijn
de normen, waarden en meningen die iemand er op
nahoudt."
Zeven groepen consumenten heeft het levensstijl
onderzoek van Van Doom opgeleverd: de Passie
ven, de Zwoegers, de Middenmoters, de Strevers,
de Geslaagden, de Zelfzoekers en de Afwegers.
Nederland behoort tot de wereld-toptien van lan
den die jaarlijks de meeste toeristen opleveren.
Voorspellingen van toekomstig vakantiegedrag tel
len dan ook zwaar. Het specialisme van Jozef van
Doom, die in 1986 de oprichter was van de docto-
raal-studierichting vrijetijds-wetenschappen aan de
Katholieke Universiteit Brabant, is vrij zeldzaam.
Zijn levensstijlonderzoek, dat 'Four C' heet (voor:
Cross Cultural Consumer Characterisations) is niet
geheel zelf bedacht. Het is een Nederlandse variant
op een onderzoek, dat het Stanford Research Insti
tute in Californië samen met reclamebureau
Young Rubican heeft gedaan. Dat bureau is te
rug te vinden in de laatste twee letters van het Am
sterdamse bureau PMSvW/Y&R. De Nederlandse
De grootste groep Nederlandse vakantiegangers, de Middenmoters, zoekt de natuur op en mijdt, verrassend genoeg, zon, zee en strand.
FOTO VAN E1JNDHOVEN
uitkomsten, die nogal wat afwijken van de Ameri
kaanse, blijven dus in de familie.
Het onderzoek wijst uit dat wij helemaal niet mas
saal naar zee en zon willen. Dat Middenmoters
veel natuur willen en helemaal niets zien in een
sportieve vakantie; zij geven de voorkeur aan mst
in Nederland of West-Duitsland. Deze verstandi
ge, conventionele categorie wil vertrouwde omstan
digheden in de vakantie: olijfolie-ellende en hoge
temperaturen rond de Middellandse Zee worden
daarom gemeden. Bovendien nemen de Midden
moters wat vaker de vakantiebus.
Mensen die ongeschoold zwaar werk doen, of thuis
zitten en tot de geïsoleerde groep Passieven -7
procent- horen, verplaatsen zich óók graag per
touringcar. Ze gaan vaker op vakantie dan je zo
zou denken, maar logeren doorgaans bij familie of
kennissen.
Zwoegers zijn mensen die zich wat buitengesloten
voelen in de maatschappij - 11 procent -: ze willen
méér en kunnen net niet meekomen. Zij zoeken het
niet in Spanje, maar zijn juist meer dan gemiddeld
te vinden in Oostbloklanden als Roemenië en Bul
garije: een beetje bijzonder en toch niet duur.
Strevers -bijna 20 procent- hebben het even
moeilijk als Zwoegers, omdat ze zich niet altijd
even happy voelen en maatschappeüjk hoger mik
ken dan hun plafond toelaat. Het liefst zouden zij
tot de Geslaagden behoren.
Hun gebrek aan zelfvertrouwen uit zich onder
meer in meedoen aan opvallende consumentenra
ges. Strevers zijn de echte zon-zeeliefhebbers, die
ook wel te porren zijn voor sportieve vakantie-ge
neugten. De Strevers kamperen graag, zij het
vooral met de caravan, of installeren zich in een
appartement of huisje. Ze verplaatsen zich per
auto.
Ook de Geslaagden - 6 procent - stappen tijdens
de vakantie meestal in de auto. Tot deze tevreden
categorie behoren veelal leidinggevende mensen,
zoals ondernemers of overheidspersoneel met een
hogere opleiding. De Geslaagden zijn dol op kwali
teit, luxe en gemak, maar gaan bij voorkeur niet in
een hotel zitten waar de warme hap op tijd klaar
staat. Voor hen is een appartement het einde.
De wat minder conventionele Zelfzoeker - bijna 4
procent - die dol is op verandering en zelfontplooi
ing en nog studeert of werkzaam is in de gezond
heidszorg of de hulpverlening, pakt vaker de trein
of het vliegtuig. Hoewel de Zelfzoeker ook graag
op het strand in de zon ligt en dus subtropische re
gionen opzoekt, schijnt hij een verrassend zwak
voor België te hebben. Cultuur mag wel en sport
desnoods ook, maar de Zelfzoeker heeft een uitge
sproken afkeer van natuurgenietingen.
En dan de Afwegers, 9 procent van de Nederlandse
consumenten. Die denken genuanceerd, hebben
een behoorlijke opleiding en een breed interessege
bied. Zij nemen het vliegtuig naar zon en zee, cul
tuur en/of sportieve activiteiten. Geliefkoosde be
stemmingen zijn vooral Frankrijk en daarnaast
Griekenland en Groot-Brittannië.
Aan een vakantie in eigen land of achter de oost
grens hebben Afwegers ronduit een hekel. En hoe
wel ze natuurbehoud en natuurüjke voeding op
recht belangrijk vinden, begeven ze zich bij voor
keur tijdens hun vrije weken niet in de natuur.
Door Carla Wijnstroot
Hoewel de verstandhouding met mijn kapper zeer
redelijk genoemd kan worden, moet ik toch beken
nen dat ik na een bezoek meestal enigszins bezij
den mezelve het pand verlaat.
Zeker, ik heb zojuist een nieuw kapsel aangemeten
gekregen, en daar had ik immers om gevraagd,
maar ik kan er niets aan doen dat ik me niet hele
maal happy voel. Er hebben andere - weliswaar
deskundige - handen aan mijn haar gezeten, maar
het waren niet de mijne. Die het wispelturige ge
drag van mijn lokken na al die jaren goed kennen.
Dat er op zijn tijd moet worden geknipt, gekleurd
en gekruid, is de reden dat er af en toe de vakman
aan te pas komt, maar wat ik nog steeds niet be
grijp is waarom ik het goed vind, dat er zoveel vet,
gel en lak (in die volgorde) door de zojuist verwor
ven krullen wordt gesmeerd. Waarschijnlijk omdat
er anders bij de eerstvolgende zijstraat al niets
meer van het resultaat te zien zou zijn. Neerslag en
windhozen plegen nou eenmaal catastrofalë aan
slagen op mooie kapsels.
Toch pak ik bij thuiskomst direkt kam en borstel
en vaak ook de douchstraal om van mijn nieuwe
kapsel weer mijn eigen haardos te maken. Pas na
een week of drie kan ik er weer goed mee overweg.
Echter, de interesse in nieuwe haarmode blijft, net
zoals de behoefte om af en toe eens te veranderen.
En beginnen de perikelen weer opnieuw, want het
moet toch mooier, beter en anders kunnen?
Voor het juiste nieuws op het gebied van haarmode
kijk ik persoonlijk liever naar modereportages in
de belangrijkste modebladen, dan naar louter
mooie hoofden in de kappersvakbladen. De crea-
teur-stilist heeft immers een totaal modebeeld voor
ogen en daarbij zijn hoofd en voeten net zo belang
rijk als het getoonde kledingstuk. Bij elke stijl past
een bepaald 'hoofd', waarbij zowel haar als make
up de sfeer en juiste uitstraling extra kunnen bena
drukken. En een goede kapper weet dat, en zal zich
dan ook duidelijk laten inspireren door de mode-
tendenzen. Op modeshows is dat alleen mogelijk
via een goede communicatie tussen ontwerper, sti
list en kapper-vigasist.
De volgende stijlen zijn nieuw.
Watergolven. Op de ouderwetse manier. Ont
werper John Galliano stuurde zijn mannequins
met ritsen watergolfklemmetjes nog in het haar de
TEKENING KATINKA HOFSTEDE
plankiers op. Ter overdrijving van zijn mode in de
sfeer van dromerige wezentjes. Make-up daarbij:
zwaar en theatraal, maar onwerkelijk. Dunne
wenkbrauwen, popperige ogen en een porselein
achtige teint. Net niet echt. Daaruit vloeit weer het
gegolfde kapsel, in tamelijk platte, ouderwets
'geonduleerde' lokken. Vaak ook gelakt met gel.
Favoriet bij de Italiaanse mode-ontwerper Romeo
Gigh, en bij de in Parijs ontdekte Portugese ster
Ana Salazar.
Romantische krullen doen het goed. Liefst lang
en rommelig, een beetje in de sfeer van de nimfen
van Botticelli, maar ook in allerlei variaties. Werk
aan de winkel voor de kappers, die met krultang,
papillotten en hot sticks an de gang moeten. Er
wordt in die stijl ook behoorlijk 'gefoefd' met valse
sliertjes engelenhaar. Veel gezien bij de Britse sti
listen, en ideaal voor sfeervolle modefoto's.
Weelderige krullen. Minder feeëriek dan het bo
vengenoemde, maar meer in de stijl van filmster
ren. Wat je daarvoor nodig hebt is véél schouder-
lang tot zeer lang haar, een basis van permanent en
veel gevoel voor drama. Om daarna h la Dietrich,
Jean Harlow of Rita Hayworth je entree te maken.
Bedoeld als tegenwicht bij de strenge, zakelijke
maar o zo geraffineerde tailleurs. En uiteraard bij
vrouwelijk gewelfde draperiejurken. Kort en iets
praktischer kan natuurlijk ook, maar de tendens
naar meer golven en krullen is bij de modieuze
kapsalon aanwezig.
Klassiek en opgestoken. Past bij de herleefde
couturestijl. Chignons op zijn Spaans, de originele
Grace Kelly-rol en hoge knotjes a la Audrey Hep
burn zijn op en top mode, vooral bij avondkleding.
Lang en sluik, een tikje verwaaid en rommelig.
Dit haar is favoriet bij de Engelsen. De jaren zes
tig-zeventig beleven een revival. In de avant-garde
modebladen (Britse) als enige juiste stijl aangege
ven. Maar voor de kapper valt hier niets te doen.
Het haar moet gewoon groeien.
)E STEM BINNEN
Indonesisch eten is al tientallen jaren geliefd in ly^
land. Eigenlijk steeds meer, gezien het groeiend a
eethuizen ook buiten de grote steden. Indonesisch!,
roept echter een schrikbeeld op: het zou moeilijk zijt"J|
veel tijd kosten.
wsgierige raakt soms ook verward door de keur van
geurende kruiden die voor de bereiding van een maaltijd injjl
gehaald moeten worden. De vrees is de moeite van het overwiy
waard, want met een kleine selectie kruiden kan een scala heerlijk]
gerechten worden klaargemaakt - zonder dat het uren werk kost
Het boodschappenlijstje om een Indonesische afdeling in te n .l
ten, telt ruim tien kruiden. Te beginnen met een verrukkelijk J
kende trassi, fijngestampte vis of garnalen, die in gedroogde vJ
gekocht wordt en, mits goed afgesloten, lang houdbaar is. Sante l
een cocosextract dat in veel gerechten wordt verwerkt en in
van twee ons in de handel is. Dan ketoembar, gemalen korianjj]
zaad, en laos, een geurige wortel die soms vers maar meestal
poedervorm te koop is. De laos en ketoembar worden samen^
vuldig verwerkt in gerechten. Daon salam is een soort laurieiM
en daon djeroekpoeroet een naar citroen geurend blad. Naar J
troen geuren ook serehstengels, die vers of gedroogd, maar ooH
gemalen vorm verkrijgbaar zijn. Koenjir of koenjit is de
van de kurkumaplant, die aan kerrie zijn typerende
geeft. Ook dit kruid kan vers of in gemalen vorm gekocht wordtl
Kemirienoten lijken in smaak en substantie op amandelen en»»
den fijngehakt verwerkt. Om de serie te completeren wordt eenp;,l
niet gekruide sambal gekocht, sambal oelek, die bestaat uit fijtJ
malen rode pepers.
Er zijn kruiden die aangeschaft kunnen worden, maar die ook J
makkelijk te vervangen zijn. Zoals Javaanse melasse van rietsuiW
goela djawa, te vervangen door bruine suiker, en de zure Indisch]
dadel tamarinde, ook asem genoemd, die kan worden vervang;
door een kneepje citroen of lichte azijn. Een ruime voorraad iiirj
en knoflook (bawang poetih) is onmisbaar.
De basis van veel gerechten is een fijngestampt kruidenmengjl
(boemboe), dat heel zacht wordt gebakken in olie voordat het vla]
of de groente worden toegevoegd. Dit kneuzen en mengen
van oudsher in een houten of stenen vijzel (tjobeh) met
(oelekant). Zo ontstaat een mooie gladde pasta. Het gaat
ook goed wanneer de uien heel fijn worden gehakt en de kruide-;!
de pan er aan toegevoegd worden.
We beginnen met een zacht gekruid gerecht dat de geuren- s|
smaakrijkdom van de Indonesische keuken tot zijn volle recht lat
komen. De hoeveelheden zijn berekend op vier tot vijf
Omdat de overgrote meerderheid van het Indonesisch volk mosliil
is, zal varkensvlees zelden op tafel worden aangetroffen. Indo*
siërs eten veel kip (ajam), die overal rondscharrelt en vers gesladi
wordt verwerkt.
AJAM BESEGNEK OF AJAM KOENING
voor 4 h 5 personen.
Voorbereidingstijd: 10 minuten
Kooktijd: 30 minuten
1 kip van ongeveer 1 kilo
1 grote ui
3 teentjes knoflook
2 theelepels sambal oelek
'A theelepel trassi
3 kemiries
1 vingerlengte verse koenjir of 2 theelepels poeder
1 stengel sereh
1 theelepel ketoembar
1 stukje laos of 1 theelepel poeder
1 theelepel asem of 1 kneep citroen
1/3 blokje santen
1 theelepel goela djawa of suiker
1 bouillonblokje of zout naar smaak
2 theelepels mais- of zonnebloemolie
Dit gerecht heeft twee namen; besegnek naar het kruidenmengsel
maar het heet ook koening (geel) naar de wortel die de kip (enai|
je niet uitkijkt ook je kleren) zijn intense kleur geeft.
Snij de kip in stukken. Kneus het kruidenmengsel en fruit het hs
licht in twee eetlepels mais- of zonnebloemolie. De stengel
wordt los in de pan bij het mengsel gedaan. Voeg de stukken kip al
de santen erbij met twee kopjes water. Laat alles een half uur ai-
ven met de deksel net niet gesloten (een pan mag nooit
zijn wanneer santen in het gerecht wordt verwerkt omdat het at I
ders gaat schiften). Voeg tussentijds zonodig nog water toe
wacht tot de olie eruit komt. Dit gerecht vormt een volledige ma
tijd wanneer het wordt opgediend met in grote, langwerpige stui
ken gesneden komkommer en eventueel kroepoek.
PvdA-fractievoorzitter Wi
lian de demonstratie in Ams.
Chileense generaal Pinochet.',
™J
De Internationale Damesbeurs, die al sinds 1920 wordt
en inmiddels is uitgegroeid tot een evenement van allure,
23 september zijn poorten in de Statenhal in Den Haag. Toten® I
2 oktober kan iedereen daar terecht. Want de beurs is niet i
voor dames bedoeld.
B Er zijn ruim 140 standhouders, waaronder veel firma's die®
jaar voor het eerst aan de beurs deelnemen. Zij exposeren de mees:
uiteenlopende artikelen. Bijna de helft (48%) is importeur, 36$ is
fabrikant, 8% is detaillist en 8% geeft alleen voorlichting.
Veel aandacht wordt gegeven aan modeshows. Vijf maal pe'
zal de Tivoli Trend Show worden gepresenteerd. Dat gebeurt do«
het Jay Bees Dance- en Fashion Team.
B Wat men op de beurs allemaal aan kan treffen, zijn boeliel-
stands met o.a. bijouterieën, attributen voor haarverzorging, f31'-
merieën, cosmetica, kleding en ook met de hand gemaakte zij®11
colliers.
Van de standruimte is 30% gereserveerd voor woninginrichting-"f
het gebied van vloerbedekking en gordijnen biedt de dameshel
een nagenoeg compleet overzicht. Er zijn honderd verlichte wo»
vertrekken met de nieuwste zonwering en met schuif- en vouW'
den. Present is ook een aantal specialisten op het terrein van b*'
kens, bruisbaden, badkamermeubelen en kunststof gevelkozijt®
Er is verder heel wat informatie te krijgen over tuinen.
B In het noviteitencentrum zullen allerlei nieuwtjes te zien tf
Zoals bijvoorbeeld orthopedische rugkussens uit Zweden, de f
lette waarmee aan tafel saté kan worden bereid, een speciaal si
zuigermondstuk voor linoleum of plavuizen, inloopmatten en1
Sanfer-Car dat een anti lekmiddel wil zijn voor banden van
dat kan rijden.
W De beurs is iedere middag geopend van een tot vijf uur
iedere avond van kwart over zeven tot elf uur, behalve op dei*
dagavonden. De toegangsprijs is 7 per persoon. In de nhddt
uren (niet op zondag) betalen 65-plussers en kinderen 5. OoU
er een gezinskaart voor pa, ma en twee kinderen tot twaalf 1®
voor 20. Voor kleuters is er een gratis crèche.
Iet besluit werd genomen i
egen. Besloten is ook om dt
schaffing van het eenparti
sinds 1974 geheel in handen
tische Program Partij BSP1
|pe zitting van het parlement
was 48 uur vervroegd. Presi
dent Maung Maung had tevo
ren verklaard af te zien van
een volksraadpleging over een
gerpar tijenstelsel in het landj
ïarover de partij zich van-|
[daag zou beraden.
Hij stelde voor dat het parle-
[ment mensen waarin de bevol
king vertrouwen heeft uitno
digt om zitting te nemen in een
commissie, die verkiezingen
I moet organiseren en ver-1
klaarde dat de huidige leiders,
die de macht over het land ver
loren hebben uitgezonderd in
I de hoofdstad Rangoon, zich
iet kandidaat zullen stellen.
Hij riep het leger op te ga-|
Iranderen dat de verkiezingen
'vrij zijn en eerlijk verlopen',
i Ook het leger heeft het land
I niet meer in de macht. Buiten
I de hoofdstad is het bestuur alsj
gevolg van de volksopstand in
de afgelopen maanden bijna
[overal overgenomen door co-j
mités van studenten en monni-
ken.
Maung Maung volgde op 19
augustus Sein Lwin op. Die
was slechts een paar dagen
president geweest nadat de'
stichter van de socialistische
eenheidsstaat, generaal Né
Win, het veld had moeten rui-j
men onder druk van de opJ
stand.
Hij stelde nog wel terugkeer',
naar een meerpartijenstelsel
voor, maar dit werd begin
augustus nog afgewezen dooi
de oppositie.
De verkiezingen moeten vol-
I MAASTRICHT (ANP) - Aai
jnale Maas-commissie ter ve
I het Maaswater valt voorals
deputeerde Staten van Liml
j nister Smit-Kroes (Watersta
I Smit-Kroes wijt het ontbreken
I vooral aan de onduidelijke po
I Vlaamse en Waalse deelregerf
I krijgen, met name op milieugeb
I Bovendien maakt de kwestie
ter deel uit van een pakket van
sen Nederland en België. Die
I van het water in Maas en Schel
Westerschelde en het Baalhoekl
Al jarenlang is er sprake van
met België over deze verdrage
enige hoop uit een passage in h
gië. Daaruit valt af te leiden da
Ste heeft om de onder!
IMaas en Schelde tot een goed eii
I onze verslaggever
AMERSFOORT - De re-I
[cente verwoesting van hel
I gebouw van de Zuidafri-
laa",se Raad van Kerken
ta <d°or een bom, heeft
vf? n*euwe fase ingeluid in
aet conflict tussen hel
aPartheidsbewind en de
arken die dat bewind be-
stnjden.
y°tgens ds. Allan Boesak, mei
t, Anglikaanse aartsbisschop
rosmond Tutu toonaangevend
7h'„jVan tiet kerkelijk verzet,
j tn ihe kerken nu het directe
den Van ^et bewind gewor-
y 'jtiet wordt voor de kerken in
liiS Afrika echt verschrikke-
rL,.®evaarlijk. We staan nu di-
i in de frontlinie. We weten
m Wat ons morgen of over-
sat- 8en zat gebeuren", zei Boe-
v zaterdag in Amersfoort
bijek 6611 duizendkoppig pu-
