AFSPRAKEN MAAK
JE MET VRIENDEN,
NIET MET VIJANDEN
'Ik blijf mijn kinderen missen'
GESCHEIDEN
MAN VECHT
VOOR RECHT
cr
n de speelfilm 'Kramer versus Kramer'
wordt de tragiek van het ouderschap na een echt
scheiding bijzonder aangrijpend weergegeven. Pijnlijk
omdat het zo realistisch is. Wat in de film eindigt met
een redelijk happy end, stemt niet overeen met het
menselijk drama dat veel ouders ervaren na hun
scheiding. Blijvende vriendschap is er vaak niet bij en
soms slaat de liefde om in haat. Het is daar waar ons
fijnmazige systeem van spelregels strandt. Bij een
echtscheiding bepaalt de rechter een omgangsrege
ling. Daarin wordt vastgelegd hoe vaak de kinderloos
achterblijvende partner zijn kinderen nog mag ont
moeten. Maar afspraken maak je met vrienden, niet
met vijanden.
Veroordeeld
Kinderrechter
Wetsontwerp
Huis
Handtekeningen
u.
«Mort*
|Ov T9r9uMyfe4\
OEMENI
h—
■vis
YALACHUE
oCraiova
Golatil
gen, voormalig Oosten-
gebied waar veel Hon.
sers wonen, Is het toneel
fcu's meest schrikbarende
de aardbodem vagen van
rpen
noeg om grote opstanden
happelijke en individuele
en de schending van de
i is in Roemenië nijpender
ander land ook in oost-
fom dan toch geen meer of
ganiseerde volksbeweging
in het geweer te komen?.
U-kenner Steven Sampson
aan de Universiteit van
verklaart het ontbreken
fclijke volksbeweging uit het
nenië anders dan bijvoor-
!(met zijn katholieke kerk)
ieve institutionele paraplu'
lië met zijn officiële ortho-
veel andere geloofsgemeen-
tbreekt een dergelijke orga-
|ndien bestaat in het land
aationaliteitenvraagstuk. In
veel Hongaren wonen
bciale of arbeidersbeweging
|jk omslaan in een Hon-
nahstische beweging. Vol-
i zullen de meeste Roeme-
|at geval van steun aan een
positiebeweging onthouden.
Iet feit dat de nationalitei-
tillende sociale groepen als I
Ibeiders en zelfs individuen
Ier één gemeenschappelijke
ten verenigen, zou een vei
len zijn voor het uitblijven
en tegen het bewind van
Jovendien hebben de Roe-
historische traditie met ar
aden waarop zij kunnen te-
De onrust in de Jiu-vallei
hierop een kleine uitzonde-
j echter niets vergeleken met
landen is gebeurd",
ast van het Roemenië is
[rooskleurig. Ceausescu zit
Jtevig in het zadel, krachtig
door zijn familie-clan
[•schillende leden belangrijke
Matschappelijke posten be
leger, het partij-apparaat en
thtige politie.
loliticoloog Vladimir Socor,
aan het onderzoeksinstituut
pree Europe in München, is
stisch over de Roemeense
fant ook in de na-Ceausescu-
het leven van de Roemenen
ar in belangrijke mate wor-
door de fundamentele eco-
ablemen van het land.
ïsche veranderingen zijn
•perkte mate mogelijk en fun-
'ijzigingen zijn uitgesloten,
ar de duurzame erfenis van
|sche wanbeleid van Ceauses-
is waarvan de gevolgen nog
Ineratie merkbaar zullen zijn.
>k door vanwege de structu-
:n van de economische ak-
1 met de Sovjetunie zijn geslo-
,w bewind in Bukarest erft
or een enorme capaciteit in
iouw en de staalverwerkende
n deze industrietakken is
:n van de leidende produ-
ereld. En dat is geen succes
oot fiasco want die ontwik-
rechtsstreeks ten koste van
[tandaard. Die industrieën
ijk centraal in de akkoorden
funie.
p heeft zich verplicht mee te
inkele reusachtige projecten
toffenwinning in de Sovjet-
>k grote Roemeense investe-
en. In ruil voor die investe-
n en levensmiddelen imp°t'
enië uit de Sovjetunie grond-
:rgie en technologie om haar
ïstrie draaiende te houden,
is Roemenie afhankelijk van
trie als belangrijkste export-
de overtollige produkten van
idustrie. En zo is Roemenië,
r, in een vicieuze cirkel te
len die een niet-vatbare indu-
d houdt.
ïitstrekken tot voorbij de ein-
ler.
Een vriend belde uit Ne
ifork. „Ik hoor dat jullie mints"
er van defensie is afgetreden.
dit hij in de Tsjoerbanov of
Boris de Zigeunerklasse?"
„Neen, hij is een brav
man."
'Hij heeft niets gepikt e
geen geheimen verraden?"
- „Neen, hij heeft het 1®"
geen schade berokkend."
"Wat heeft hij dan eigenfJ1
gedaan?"
- „Niets."
„Jullie zijn een bijzon"
land."
- „Ja, dat zei Van Eekele"
ook al."
I
Door René van der Velden
Bij echtscheidingen in Nederland zijn
jaarlijks zo'n 36.000 minderjarige kinde
ren betrokken. Bij de scheiding worden
de kinderen tot twaalf jaar in 85 procent
van de gevallen door de rechter toegewe
zen aan de moeder. Waar je overigens
ook vraagtekens bij kunt zetten sinds on
derzoek van sociaal-psychologen van de
Rotterdamse Erasmusuniversiteit heeft
uitgewezen dat kinderen van gescheiden
ouders die bij hun vader wonen zich ge
middeld gelukkiger voelen dan kinderen
die bij hun moeder wonen. Maar dit ter
zijde.
Tegelijk met de toewijzing wordt met
de ander - de vader dus in de meeste ge
vallen-een omgangsregeling afgespro
ken. Als de ouders daar zelf niet uitko
men, kunnen ze de Raad voor de Kin
derbescherming inschakelen of de kin
derrechter. Als dat echter nodig is, wordt
de kans groter dat de omgangsregeling in
de praktijk problemen geeft. In de geval
len waarin van de oude üefde of vriend
schap niets meer over is, begint het
touwtrekken om de kinderen. Als de ex-
partner niet meewerkt, staan hulpinstan
ties machteloos en krijgt vader zijn kin
deren niet meer te zien.
Twee schrijnende voorbeelden: In 1986
werd een inwoner van Terneuzen veroor
deeld wegens het doden van zijn ex-echt
genote en haar vriend. Het motief: zijn
ex-echtgenote zou de kinderen beletten
em nog te zien en hen opzetten tegen
hun vader. De Bredanaar Wally van den
Eeckhout werd eind 1985 veroordeeld
tot vier maanden celstraf omdat hij zijn
zevenjarig zoontje tegen de wil van zijn
gescheiden moeder in mee naar Frank-
njk had genomen om hem daar drie we
ken verborgen te houden op een cam
ping.
Mr. B. van Gent, directeur van de
Raad voor de Kinderbescherming voor
het arrondissement Breda, erkent dat
"eze instantie in de ergste gevallen
machteloos moet toezien. „Voor het gros
van de mensen is het een normale zaak
dat ouders met hun kinderen blijven om
gaan. Je scheidt van elkaar, niet van je
kinderen. Meestal wordt het goed gere
geld. De regelingen die getroffen zijn
voordat ouders naar de rechter gaan,
bhjken het meest houdbaar. Eenmaal
voor de rechter word je twee partijen,
dat is een teken van ie eigen onmacht",
zegt Van Gent.
Hij schat het aantal omgangszaken en
voogdijkwesties in zijn arrondissement
°P zo'n 250 per jaar. Het aantal proble
matische gevallen schat hij op zo'n tien
Ptooont daarvan. En de 'echt zware ge-
I tallen met agressief gedrag en ontvoerin-
gë" en zo' op een a twee procent.
Meestal 'mensen die zich moeilijk kun-
nen ttiten, waardoor de onmacht steeds
Poter wordt'. „Je ziet dan agressief ge-
otag, door de straat blijven rijden, aan-
len- opbellen en in het ergste geval
ontvoeren. Dat is een uiting van on
macht. Wij kunnen in zo'n geval alleen
emiddelen. Andere middelen staan ons
mo' ter beschikking. Wij staan voor het
wang van de kinderen. Kinderen krij-
6® in die situaties verkeerde beelden,
is pedagogisch niet goed. Het is ook
vt goed om ze een keer per week in een
v Rotsituatie te zetten. We staan dan
of? 'k keuze: de rechten van de vader
de duidelijkheid en veiligheid van het
nd- Ouders hebben wel hun recht,
maar op het einde is recht ook maar iets
wat mensen hebben afgesproken. Het is
niet af te dwingen. Er staan geen sancties
op. En het is ook maar de vraag of het
goed zou zijn als een regeling rechtens
afdwingbaar zou zijn. Je kunt wel allerlei
sancties hebben, maar die zullen niet
helpen als de onmacht zo groot is".
Uiteindelijk is er geen oplossing voor
de lastigste gevallen, vindt Van Gent.
Zijn relaas komt neer op 'ermee leren le
ven'. „Het probleem zit bij de mensen
zelf, bij allebei. Het enige dat uiteindelijk
nog kan werken is de tijd. Kinderen wor
den ook groter. Als ze twaalf zijn, kun
nen ze zelf naar de kinderrechter stap
pen".
Wat de regelmatig opduikende kritiek
op de Raad voor de Kinderbescherming
betreft in dit soort gevallen: „Eigenlijk
ben je als mens onmachtig om het in dit
soort gevallen voor elkaar te krijgen. En
soms doe je het ook niet goed".
Ook de Bredase kinderrechter mr. J. van
der Goes van Naters benadrukt dat een
omgangsregeling in het algemeen in goed
overleg tot stand komt. „Een gering aan
tal moet uitgeprocedeerd worden. Ge
middeld vier per week". Het aantal 'vrij
wel onoplosbare gevallen' schat Van der
Goes op enige tientallen per jaar in het
arrondissement Breda. Oorzaak noemt
hij zodanig verstoorde verhoudingen tus
sen de volwassenen dat er door onwil,
psychische onmacht of onverwerkte
echtscheidingsproblematiek een blok
kade ontstaat. „Het ligt meestal aan een
stuk verwerking van het verleden. Je
kunt dan wel met wettelijke middelen
gaan afdwingen om een kind te laten
gaan of bijvoorbeeld een maatschappe
lijk werker een kind laten halen en bren
gen, maar wat doe je het kind dan aan?
Op bevel van de rechter kan zo nodig de
sterke arm worden ingeschakeld. Alles is
te regelen, maar hoe moet je je dat in de
praktijk voorstellen? Hoeveel kinderen
zouden dat uithouden? Het zou goed zijn
als dreigement, maar ik moet er niet aan
denken dat ik dat zou moeten bewerk
stelligen".
Ook de kinderrechter komt in laatste
instantie tot de conclusie dat de tijd de
wonden zal moeten helen. „Als een van
beide partijen botweg medewerking wei
gert, puur uit onwil of haat, dan moet er
eerst meer tijd overheen. Met alle wette
lijke regelingen die er zijn en die je zou
kunnen verzinnen, kun je een aantal ge
vallen op korte termijn niet oplossen.
Dat is heel naar, maar zo is het leven".
Begin dit jaar is het omgangsrecht on-,
derwerp van discussie geweest in de
Tweede Kamer. Een nieuwe wet moet de
gevallen regelen waarin de ouder aan wie
het kind na scheiding is toegewezen, ver
hindert dat het kind de voormalige part
ner bezoekt. Volgens het voorstel móet
er een recht op omgang komen, waarvan
de rechter slechts kan afwijken als er
sprake is van 'ernstig nadeel' voor het
land, of ernstige bezwaren van het kind.
Het wetsontwerp strandde echter in de
Eerste Kamer. Hoofdbezwaar van CDA,
WD en PvdA is dat bij het opleggen
van een omgangsregeling door de rechter
onvoldoende rekening wordt gehouden
met de rechten van het kind.
Het bezwaar van de überalen is dat er
in feite geen effectieve sanctie is als de
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Het kind wordt heen en weer geslingerd tussen zijn gescheiden vader en moeder (scene uit 'Kramer versus Kramer').
De wonden na de scheiding
ouder of voogd omgang van het kind
met de gescheiden partner blijft verhin
deren. De PvdA wijst het opleggen van
een dwangsom via een kort geding om de
omgang af te dwingen van de hand, om
dat dit de spanning tussen de ex-echte-
heden zou verhogen en het kind daarmee
niet gediend is. Volgens de CDA-fractie
had de regering beter kunnen kiezen
voor een formule waarbij de rechtbank
het recht op omgang slechts ontzegt als
die omgang in strijd is met de belangen
van het kind, of het kind dat twaalf jaar
of ouder is bij zijn verhoor bezwaar heeft
gemaakt tegen omgang met de geschei
den ouder.
o
p 30 mei 1986
werd de scheiding officieel uitge
sproken. De twee kinderen werden
aan zijn ex-echtgenote toegewe
zen. In augustus van dat jaar be
sliste de rechtbank in Den Bosch
dat hij een keer per veertien dagen
van 10.00 tot 18.00 zijn dochter Lia
zou mogen zien. Moeder zou het
kind moeten halen en brengen.
„Dat is sindsdien een keer gebeurd,
kort na de uitspraak. Op de tweede
zaterdag kwam het kind zeggen: 'Ik
kan vandaag niet, want ik mag met
mama naar de Efteling'. En dan lig
je eruit".
Door René van der Velden
De strijd van Jan van Gelder uit een
dorp in midden-Brabant lijkt hopeloos.
Hoewel het allemaal heel anders had ge
kund en gemoeten, kan hij met de uit
spraak van de rechter vrede hebben.
Maar wie zorgt ervoor dat die uitspraak
wordt nageleefd? Waar kunnen de kin
derloos achterblijvende echtelieden na
een scheiding hun recht halen? En wat
kunnen de hulpinstanties doen? Bitter
weinig, blijkt uit het relaas van Van Gel
der. „Ik heb alles geprobeerd, maar ik
sta machteloos".
Na zes jaar huwelijk, waarvan de laat
ste jaren met onbeschrijflijke toestanden,
strandde het schip. De twee kinderen
(Geert, nu 8 en Lia, nu 7) werden toege
wezen aan moeder. Hij mocht in het
(huur)huis blijven, zijn ex-vrouw kreeg
een woning toegewezen om de hoek. De
omgangsregeling werkte maar een keer.
Van Gelder: „Ik zie ze een of twee keer
per week voorbij fietsen of bij de buren
spelen. Een haif jaar geleden is mijn
dochter voor het laatst geweest. Huilend.
Ze vertelde me dat ze niet meer durft te
komen, omdat ze dan zonder eten naar
bed moet".
Zijn ex-vrouw werkt volgens hem nul
komma nul mee aan de omgangsrege
ling. „Zij heeft geprobeerd dtt huis te
krijgen, maar dat is mij toegewezen. Nu
is het: ik het huis niet, dan hij de kinde
ren niet. Ik kan haar het huis niet geven.
Ik heb er voor 20.000 gulden aan vertim-
7O0D bteJ73
Jan van Gelder: „Ik blijf tot mijn dood vechten voor het recht mijn kinderen te
zien". - FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
merd en mijn ouders hebben voor mij
het huis verlaten. Ik ga hier nooit meer
weg".
„Ik wil opkomen voor mijn kinderen.
Daar ben ik al twee jaar mee bezig. Het
is triest. Ik heb alles geprobeerd. Bij elke
instantie waar ik aan de bel trek, zeggen
ze: Tja meneer, we kunnen u niet hel
pen".
Van Gelder weet dat hij niet de enige
is. Uit de krant weet hij dat het gaat om
tien- tot twaalfduizend mensen. „Ik ben
ervan -
berg nog niet in zicht i
dit dorp alleen al zeven"
i overtuigd dat het topje van de ijs-
nog niet in zicht is. Ik ken er hier in
Van Gelder doorliep een lange weg naar
zijn recht. Hij begon bij het Maatschap
pelijk Werk. Resultaat nul. Van de Raad
voor de Kinderbescherming in Den
Bosch kreeg hij het advies: ga naar het
gemeentehuis voor een voogdijwijziging
en probeer de kinderen toegewezen te
krijgen.
Maar dat werd hem toch weer
afgeraden door het Maatschappelijk
Werk en zijn advocaat in verband met
mogelijke represailles van de kant van
zijn ex-echtgenote. Van Gelder heeft zijn
hele verhaal opgestuurd naar het minis
terie van Justitie. De reactie: drie folders
UIT privacy-overwegingen zijn de na
men van betrokken personen veran
derd.
Mensen die willen reageren op de op
roep van Jan van Gelder, kunnen hun
schrijven sturen naar Dagblad De
Stem, redactiesecretariaat, Postbus
3229, 4800 MB Breda. Als U linksbo
ven op de envelop 'Omgangsregeling'
zet, worden de brieven ongeopend
doorgestuurd naar Van Gelder.
in de bus over voogdijschap en omgangs
regeling.
Simpelweg zijn kinderen zelf gaan ha
len op het wettelijk vastgelegde tijdstip is
uitgesloten. „Uit angst voor represail
les". Van Gelder zegt al eerder bedreigd
te zijn door nieuwe relaties van zijn ex-
echtgenote. Ook een poging ondernemen
om zijn kinderen alsnog toegewezen te
krijgen is volgens hem niet de oplossing.
„Het moet geen prestigezaak worden. Je
bent met kinderen aan het spelen. Het
gaat mij om het belang van de kinde
ren".
De hoop op een dialoog met zijn ex-
echtgenote heeft Van Gelder ook laten
varen. „Ik heb al eens geprobeerd een
gesprek te krijgen. Via mijn advocaat
was een afspraak gemaakt. Maar mijn ex
weigerde, een dag vantevoren belde ze
af'.
Van Gelder probeert mensen bij elkaar
te brengen die in dezelfde situatie als hij
verkeren. Om vervolgens samen wat te
gaan doen aan het verbeteren van de
omgangsregeling. Bijvoorbeeld een peti
tie met handtekeningen aanbieden aan
de regering. Het is volgens Van Gelder
moeilijk om mensen bij elkaar te krijgen.
„Het is een teer onderwerp. Iedereen
zwijgt. Als het blijft zoals het nu is, wor
den daar ontzettend veel mensen de
dupe van. Als we blijven zwijgen, zit de
volgende generatie er nog mee. Die wet
moet gewoon bijgesteld worden. Of er
moet controle komen dat die wet wordt
nageleefd. Met controle kan er directer
worden gewerkt. Mijn ex gebruikt haar
macht om de kinderen tegen mij op te
zetten. Dat gebeurt in veel gevallen. Het
is het grootste onrecht in de wereld dat
er is. Het is geen leven voor gescheiden
mannen met kinderen. Het is onvoorstel
baar. Ik zou zoiets mijn grootste vijand
niet gunnen. Ik rookte een doos sigaret
ten per nacht, in je dromen hoor je kin
deren schreeuwen, de eerste jaren ben je
niet eens in staat om te werken. En ik
blijf ze missen. Ik blijf tot mijn dood
vechten voor het recht om mijn kinderen
te zien".
-
