DE STEM
Bert Haanstra huldigt Wim Kan
Dansers Collectief
in synagoge Tilburg
HOOGTEPUNTEN VAN OUDEJAARSSHOWS DONDERDAG OP TV
Vierhonderd Rijksaankopen te zien in Schiedam
Film over Jezus dez
maand al in Nederlart
Jubilerend rlairck star SST
concerttoernee m Breit
HILVERSUM - De cineast Bert Haanstra heeft
de in 1983 overleden cabarettier Wim Kan her
dacht met een montage van fragmenten uit Kans
oudejaarsshow uit de jaren '69, '72, '73, '76, '79 en
'82, die komende donderdag door de VARA wordt
uitgezonden (Nederland 1,20.43 uur).
Ingetogen
Hirohito
Verbazing
Boeiende tentoonstelling ondanks ontbreken van samenhang
Samenhang
G 6 SE
JFDERLAND
JEDERLAND 2
Interview met
Botha in
'Hier en Nu'
EDERLAND 3
ELGIE NED 2
ïsT
J
en Wiske:
airibon
„Ik denk dat je als popartiest met
muziek toch individuele levens kunt
beïnvloeden, of tenminste stukjes
daarvan
Bruce Springsteen, popmuzikant
T2
Door Jan Koesen
Haanstra heeft als titel een citaat gebruikt van de mees
ter, die, gevraagd naar het waarom van zijn werk, ant
woordde: „Alleen om U aan het lachen te maken."
In de samenvatting heeft Haa
stra, toch waarachtig niet de
minste, zich volledig onderge
schikt gemaakt. Het is een ont
roerend weerzien met een kun
stenaar, wiens politieke confe
rences al bij zijn leven een le
gende werden. Een onzekere
man, een kluizenaar, met groot
sociaal gevoel maar ook met
nukken. En met een behoefte
aan precisie die zijn omgeving
vaak de gordijnen injoeg.
Bert Haanstra heeft niet de
gelikte formule gekozen van
synchroniteit. We krijgen dus
niet beelden en commentaar in
de zin van, 'Hier werd Kan ge
boren, 'Daar ging hij naar
school,' 'Zijn eerste succes...'
enz., maar iets zinnigers waar
bij vooral de artiest naar voren
komt. Haanstra kwam na lang
inwendig beraad tot de slotsom
dat hij de cabarettier beter in
hoofdstukken kon weergeven.
Al eerder had Haanstra
meegewerkt aan twee compila
ties van Toon Hermans' One
Man Shows. Maar van Toon
bestond veel en veel meer vi
deomateriaal dan van Kan. Bij
Toon was het voldoende om de
beste liedjes en conferences
aan elkaar te plakken; bij Kan
moest er toch meer gebeuren
omdat deze kunstenaar com
plexer was dan de levensgenie
tende Hermans.
Bert Haanstra heeft in zijn to
meloze bewondering voor Wim
Kan zijn eigen filmverleden
opzij gezet. De maker van on
der meer 'Fanfare', 'Glas',
'Mensen', 'Vroeger kon je la
chen', 'Alleman', 'Dokter Pul-
der' en de winnaar van de grote
prijs van het Filmfestival in
Cannes, de British Film Aca
demy Award, de Zilveren Beer,
de Oscar (voor 'Glas') en nog
meer onderscheidingen, heeft
zich teruggetrokken in de scha
duwen om alleen Kan in het
voetlicht te laten. Een ingeto
genheid die men zelden waar
neemt. Geen technische grapjes
van de regisseur, geen elektro
nische stunts met de nieuwe vi
deotechnieken, maar een heel
sobere vormgeving waarbij je
de cineast volledig vergeet.
Het idee om Kan vijf jaar na
diens dood te herdenken kwam
van diens manager Wout van
Liempt. De samenvatting be
gint met Kans onvergetelijke
creatie van de CRM-ambte-
naar Van Puthoven die Kan in
diens kleedkamer waarschuwt
dat hij geen reclame mag ma
ken. We zien imitaties van Jan
Pelleboer, Luns, Van Agt en
Den Uyl. Er komen enige ty
petjes in voor, en ook heeft
Haanstra beelden gebruikt van
de toenmalige leider van de
KVP, Drs. Norbert Schmelzer,
door Kan getypeerd als een
tekkel met een vette kluif.
Verder is alleen de cabarettier
in beeld, heel kort even met
zijn vrouw Corrie Vonk. We
zien hem weer eens kwasi-boos
uitvallen naar iemand uit het
publiek, we horen hem zijn
prachtige en wrange gedicht
voordragen over Keizer Hiro
hito die de Burma-spoorweg
als geen ander kan navertellen,
op ongewenst bezoek in Neder
land. Kan flitst in de montage
door de tijd. We zien hem af
wisselend in zwart-wit en
kleur en maken een verbluf
fende herschepping mee van de
tenor Richard Tauber door een
nog jonge Kan.
Veel materiaal is de Kan-fan
niet onbekend. Maar Haanstra
heeft subtiel een heel mooi por
tret gemaakt, waardoor de
meester in zijn veelzijdigheid
wordt geschetst. Haanstra:
„Toen ik werd opgebeld door
Wout van Liempt of ik de mon
tage wilde doen, heb ik geaar
zeld. Ik moest eerst de keuze
maken voor een chronologisch
verslag of een verdeling naar
onderwerpen. Toen heb ik voor
dat laatste gekozen, want dat
was de beste manier om het ty
pische uit Kan te laten zien. Ik
vond het ook heel moeilijk,
want waar begin je aan? Wat
kies je? Waar doe je hem recht
mee? Kan was een enorme
twijfelaar. Ik had een film ge
maakt met Simon Carmiggelt
van tien van diens korte verha
len en omdat Simon veel ge
schreven had voor Kan, leek
het ons leuk om ze bij elkaar te
Wim Kan in zijn laatste show als politieman te paard. Het idee had hij ook al gebruikt in het zwart-wit-tijdperk van de
televisie. - fotoanp
brengen. Carmiggelt vond het
prima, en Kan eerst ook, maar
de volgende dag deinsde hij al
terug.
Ik heb mijn best gedaan om
het toneel van Kan niet te ver
laten. Dus geen shots buiten en
geen interviews met derden,
want dat beschouwde ik als een
stijlbreuk. Uiteindelijk heb ik
twee maanden thuis gezeten
met een eenvoudig montage
apparaatje en daarmee ben ik
naar een technicus van het
NOB gegaan die met de grote
en zware apparatuur begon te
werken Ik had ontzettend veel
materiaal, maar ik moest me
tot een uur beperken."
Wout van Liempt: „Ik heb elk
nummer wel tienduizend keer
gezien. Maar telkens moet ik er
weer om lachen. Wat Haanstra
ervan gemaakt heeft, is precies
wat ik bedoelde."
Haanstra: „He is fantastisch
om te zien hoe Kan kon ombui
gen tijdens een voorstelling.
Hij declameert een ontroerend
gedicht over de Japanse Keizer
en buigt dan moeiteloos om
naar Mr G B J Hilterman. Ik
heb ook tot mijn stomme ver
bazing gemerkt dat Kan af en
toe een oud succesnummer van
stal haalde, zoals letterlijk met
die knol waarop hij als politie
man reed in zijn laatste, helaas
minder gelukkige show. Dat
zelfde paard heeft hij in de
zwart-wit tijd van de televisie
gebruikt. Ik heb bijna geen
liedjes opgenomen, hoewel Kan
een schitterend stem had, want
die duurden erg lang.
Elke zin maakte Kan tot de
zijne. Hij had nogal wat tekst
schrijvers, maar hun teksten
werden volledig de zijne. Ik
heb mezelf nederig opgesteld,
omdat ik wist dat ik een
enorme verantwoording op me
geladen had. Kan is zo'n feno
meen dat je gemakkelijk hem
fout kunt weergeven en daar
doe je hem onrecht mee aan. Je
moet natuurlijk als je zo'n
compilatie maakt, af en toe
eens tegen de regels van het
theaterspel zondigen. Kijk, zo'n
show wordt in weken, maan
den opgebouwd en dan ga jij er
ineens met de schaar in. In ben
er twee maanden mee bezig ge
weest en de laatste zes weken
dag en nacht."
Door Henk Egbers
SCHIEDAM - De Rijks
dienst Beeldende Kunst
legt in het Stedelijk Mu
seum Schiedam 'verant
woording' af - zoals zijn
directeur Robert de Haas
het noemde - van de
Rijksaankopen 1987. Van
85 kunstenaars kocht het
Rijk werk aan voor zijn
eigen collectie, waarmee
nadien via bruiklenen of
reizende tentoonstellingen
goede sier wordt gemaakt.
Een verzameling die heel
ongeregeld spannend is.
Het Rijk verzamelt al zo'n
zestig jaar. Op een zo breed
mogelijke basis. Aangezien
die basis (als je daarvan nog
kunt spreken) in de actuele
kunstwereld heel breed is,
kenmerkt deze jaaraankoop
zich door breedsprakerigheid;
de kunst heeft letterlijk weer
veel te vertellen. Bijna alle
vierhonderd aankopen zijn er
te zien (een deel zit al in rei
zende tentoonstellingen).
Het zuiden is er weer tame
lijk mager op vertegenwoor
digd. Meestal wordt via gale
ries aangekocht. Je zou dus
kunnen concluderen dat deze
kunstbedrijven in het zuiden
niet agressief genoeg opere
ren. Wat onze regio betreft:
Johan van L»on uit Breda
(keramiek) is de enige die in
het verhaal voorkomt. Uit de
buurt nog' wel Ben Sleeuwen-
hoek uit Middelburg (schilde
rijen), en uit Tilburg Toine
Horvers (geluidssculptuur),
Wijnand van Lieshout (foto),
Albert van Westing (foto) en
uit Hilvarenbeek Jeroen Vin
ken (textiel). Vijftig procent
komt uit Amsterdam. Er is
wel sprake van een kleine
verschuiving ten goede. Dit
alles wil niet zeggen dat je op
basis van een soort verde
lende rechtvaardigheid kwa
litatief kunt aankopen, maar
er is in de provincie creatief
vaak toch meer aan de hand
dan in de hoofdstad.
De aankopen zijn niet per
se gericht op jonge kunste
naars. Er wordt gekocht wat
in zo'n jaar als boeiend wordt
ervaren door de keurders van
de dienst. En daarbij zitten
dan voor dit jaar oude klap-
namen als Appel, Armando
en Co Westerik, maar ook
jongeren als Birza, Van den
Dobbelsteen of Bart Gulde-
mond. Hun 'beelden' lopen
dwars door de leeftijden heen.
Er wordt van alles bedacht en
gedaan en dat is best leuk,
tenzij die ondogmatische
houding berust op 'het ook
niet meer weten' of een post
modernisme dat epigonisme
heet.
Er moesten zo'n vierhonderd
werkstukken verwerkt wor
den in het Schiedams Mu
seum. Ondanks het feit dat
deze tentoonstelling geen
'overzicht biedt van dè Ne
derlandse kunst in '87, maar
een soort boekhoudkundige
verantwoording is', is dat
Rob Scholte: Cover, schilderij 171,5x129,5 cm; aange
kocht door de Rijksdienst
toch goed - vaak geheel asso
ciatief - gedaan. Er wordt
geen samenhang gesugge
reerd, maar het ontbreken er
van is juist de 'samenhang'.
Opvallend is de collectie
keramiek; met name ge-
bruikskeramiek, waarmee
schilders en beeldhouwers
zich gaan bemoeien. Zo
bracht Lawrence Weiner tek
sten aan op serviesgoed. Piet
Stockman is bekend om zowel
zijn pure gebruiksgoed als
zijn monumentale spel met
het materiaal zelf. Jan van
der Vaart en Johan van Loon
zijn bijna handelsmerken
voor een gecombineerde ont
wikkeling. Een tweedelig
vaas van Rosalie Begeer is
een pure plastiek, die nauwe
lijks nog associaties heeft met
het begrip 'vaas'. 'Echte'
sculptuur is er overigens nau
welijks bij. Van Freymuth
staat er een brons ('Melan
cholie') van drie slecht gepitte
aardappels op elkaar.
Foto's worden nu zonder be
zwaar als kunst aangekocht.
Van Bianca met zijn schilder
achtige naakten en Westing
portretten met commentarië
rende omlijstingen; terwijl de
architectuurgerichte beelden
van Sengers een symbolisch
geladen fotografie demon
streren.
Meubels zijn tegenwoordig
ook plastieken, zoals 'Meubels
verbeeld' onlangs in Boymans
nog liet zien. Maar van Mar
tin Visser werd een strakke
zitbank zonder meer uit 1987
aan de collectie toegevoegd.
Van die andere Visser, Carel,
werd - merkwaardig - een
werkstuk uit het begin van de
zeventiger jaren gekocht (een
wandobject van vier gebou
wen plaatijzeren vierkanten).
Met het schilderen en teke
nen kun je vooral alle kanten
op. Tegenover de in hout ge
sneden romantische bloemen
van Erik Andriesse zie je een
doek van Jan van Asbeck met
enkel harde kubussen en de
uiterst minimale tekeningen
van Sandra Derks. De krach
tige statische expressiviteit
van Jan van den Dobbelsteen
heeft niets van doen met de
werkwijze van Ben Sleeu-
wenhoek, die lijkt op het ma
ken van schabionen. Pieter
Laurens Mol, de Amster
damse Bredanaar, schilderde
met onder meer koolstof en
zwavel 'Duivelsgeld'. Kunst
historische terugblikken zijn
er volop, zoals in het werk
van Fons Haagmans, André
Groothuizen of David Groot.
Urs Pfannemüller met zijn
heldere gecompliceerdheid,
de IJmuidende abstractie van
Lei Molin, de houtsneden met
het accent op hout van Maria
van Elk, of het strakke spel
met het platte vlak van Bart
Domburg zijn wat sprekende
voorbeelden voor genoemde
gevarieerdheid.
Er is een uitvoerige catalo
gus gemaakt (ƒ29,90) waarin
alle werken staan afgedrukt
en de kunstenaars een goede
biografie krijgen. De tentoon
stelling is alleen maar te zien
in Schiedam. Het is de vierde
keer dat de Rijksdienst zijn
aankopen publiekelijk laat
zien. Volgend jaar zal dat in
Enschede gebeuren en het
jaar daarop in Den Bosch. Het
museum in Schiedam is open
van dinsdag tot en met zater
dag 10.00-17.00 uur en zondags
van 12.30-17.00 uur. De entree
is gratis. U zult er waar
schijnlijk geen spijt van krij
gen door er te gaan kijken.
DEN HAAG (ANP) - De
film 'De laatste verzoe
king van Christus' van
regisseur Martin Scor
sese zal al eind deze
maand in de Nederlandse
bioscopen te zien zijn.
De film zal op 22 of 29 sep
tember in ongeveer 10 bio
scopen in première gaan, zo
heeft een woordvoerder van
United International Pictu
res Netherlands, die de film
in Nederland distribueert,
desgevraagd meegedeeld. De
film zou volgens de oor
spronkelijke plannen pas
medio oktober in Nederland
te zien zijn.
Volgens de woordvoerder
heeft de vervroeging van de
première niets te maken met
de acties tegen de film van
onder meer het Rainbowin-
stituut voor normen en
waarden van drs. L.P. Do
renbos. De bioscopen had
den ruimte om de film eer
der op het programma te
zetten.
Het Rainbowinstituut or
ganiseert op dit moment on
der de kerkleden een hand
tekenactie tegen de film.
Aan de première zal
gebruikelijk een
persvoorstelling V(
gaan. Ook kerkelijke
zijn daarbij welko®"
deelde de woordvoerder
gevraagd mee. Vorige
weigerde een aantal n
nente kerkleden, onder"
mediabisschop Bar en
renbos, in besloten kring,
vertoning van de film b:,
wonen.
In de Verenigde Stad
de film ook eerder in rt
tie gebracht dan oorsp.
kelijk de bedoeling was
distributiemaatschappij
ging daartoe over om de BS»
genstanders minder
geven via acties de ve»*n29
ning van de film te ver]
deren.
Unnatural
pauses
tweede Ata in serie
ümreers' zendt de
^Saturel causes'uit.
'1 victor werkt In Cbi-
«p een bureau voor op
en begeleiding van
jam-veteranen. Van
'cliënten hoort ze verha-
^ver het gebruik van che-
Z wapens in Vietnam.
kennis maakt met
die aan kanker lijdt,
een verband tussen
nekte en die giftige che-
iën.
T #1 nnen om naar Australië te
T, 1» O*1»*
De imitatie van Den Uyl is te zien in de Kan-herdenking
'Alleen om Uaan het lachen te maken'. - fotoanp
Muziekgroep Flairck begint
zijn jubileumtoernee - zij
bestaat tien jaar - op 15 en
16 september in Concordia
Breda. Het grootste deel van
dit concert zal uit nieuw re
pertoire bestaan, waarin
rustige ballads een belang
rijke plaats innemen. Bo
vendien is er veel ruimte
voor improvisatie en een
grotere jazz-invloed dan
voorheen toen vooral klas
siek en folk het karakter
bepaalden.
Uiteraard is in dit jubileum
concert ook plaats ingeruimd
voor oude successen, die in
hoog tempo als een soort pot-
pouri worden gespeeld. De
thans 35-jarige gitarist Erik
Visser vormt samen met flui
tist Peter Weekers de oude
kern van Flairck, dat in de loop
van de jaren vele gedaantewis
selingen heeft ondergaan, hoe
wel de 'grondtoon' steeds de
zelfde bleef. Erik Visser begon
destijds behalve met Weekers
ook samen met zijn eigen broer
en zus, die net als Judy Schom-
per en later Weekers (die weer
terugkwam) afhaakten.
Enkele jaren terug zei Erik
Visser tegen deze krant: „Dat
ik de enige ben die over is, zegt
misschien iets over mijn ka
rakter. Iedereen vlucht bij mij
weg, ook omdat mijn stempel,
doordat ik alles zelf componeer,
erg groot is. Na een paar jaar
ontstaat er onvermijdelijk in
een groep een conflict over de
artistieke opvattingen en dat
heeft doorgaans ook zijn weer
slag op de kameraadschappe
lijke verhoudingen. Tussen
HILVERSUM (ANP) - 'Hier
en Nu', het actualiteitenpro
gramma van de NCRV,
brengt vanavond (21.47 uur
op Nederland 1) onder voor
behoud een exclusief inter
view met de Zuidafrikaanse
president Pieter Botha.
Sinds drie jaar heeft Botha
geen interview meer toege
staan.
Verder in 'Hier en Nu' aan
dacht voor de paspoortaffaire,
voor Bangladesh, de Tweede
Kamer en de weduwe Rost van
Tonningen en het 75-jarig be
staan van het Vredespaleis.
Laraplnta
ridrolspeelster
rilm ai
de
JoS> tv-film 'Larapinta, de
Ook beraadt het insta, i«te grens' is Linda Evans,
zich over juridische stan. ^Jit de aantrekkelijke
om vertoning van de fik, U <jje na haar scheiding
voorkomen. De woordvj Australische weduwnaar
der wil in verband mete farmer Tom Hannon ont-
'informatiestop' geen Deze is in Los Angeles
woord geven op de vra feen bezoek aan zijn zus
wat de distributie®; gate en Tom worden
schappij tot nu toe van ijefd, tot groot ongenoe-
acties tegen de film heeft| van Kate's kinderen,
merkt. en dochterlief verzet-
zich hevig tegen moeders
Derrick' presenteert de
)S de aflevering 'De
Fabrikant dr. Lippert
bijna twee keer het
jtoffer van een moord-
,lag geworden. Beide ke-
werd hij tevoren ge
huwd door een ano-
telefoontje. Hoofdin-
■teur Derrick laat bij de
•jkant een opname-appa-
installeren. Maar als er
leuw een telefoontje
it, schakelt dr. Lippert
aparaat niet in.
Het huidige FlaiTck j
v.l.n.r. Peter Weekers,
Visser, Stan Stolk en
Houtzager - fotoarchief»
mijn broer en mij was
zo".
De broers Visser zijn afkoc
stig uit Ulvenhout. Erik Vis
bezocht als jongetje de Bredn ceuwse schip, dat in Le-
Muziekschool, waar hij
kreeg van Benny Ludemani
ter ook gitaarbegeleider
Ludeman", zei hij indertj
„heb ik mijn klassieke belas,
stelling te danken. Een
niet alleen gitaar liet
Van gewest
tot gewest
er de titel 'Storm in de
avia' brengt 'Van gewest
gewest' een reportage,
rin het VOC-schip 'De
een rol speelt. Het
ad in aanbouw is, fun-
rt in de maand september
heater en decor voor het
Toon Hermans). „Aan Beu elstuk <De storm' van
T urinTVaon" föi indnrül -> i
kespeare. Het idee komt
het Gemeentelijk Cen-
m voor Kunstzinnige Vor-
van een man, die me als kii lg Kubus' in Lelystad.
rts zijn in deze rubriek
maar me ook stimuleerde -flórtages te zien over de
zelf wat te maken. Hij gingisKeinse opgravingen in
achter het clavecimbel zirfcenburg en over Radio
en liet me dingen horen die^wijk,
weldige indruk maakten,
stimuleerde op een hel omJ
thodoxe wijze de muzikl
creativiteit van zijn leeilil
gen".
Dat de première van het.ii
bileumconcert in Breda wita psychologische drama
gehouden, heeft mede te makjddie' is de geschiedenis
met deze achtergrond
Visser. Overigens is
een Australische vrouw,
hiei tijdens de depressiejaren
meer plaats ingeruimd voorlpydney leefde. Caddie ont-
op een dag, dat haar
haar bedriegt met haar
composities van violiste/ha
piste Sylvia Houtzager en
trabassist Stan Stolk, die a ie vriendin. Het schijnhu-
juist is afgestudeerd aan li ijk beu neemt ze een voor
Rotterdams Conservatorii»
Het merendeel van de stukte
werd echter geschreven
Erik en Peter (Weekers). K
voor de première verschijnt
nieuwe elpee van Flairck: II .„L
met tien nieuwe stukken,
groep - thans dus nog sta
een kwartet - is op 19 septi
ber te zien in het tv-pH
gramma 'Haal het doek
op' en op 12 september live
de uitzending van het CD-Gi
la.
Het Flairck-jubileum»®*
is op 15 en 16 september in B'
da, 1 oktober in Roosendaal,
oktober in Oosterhout en of
januari in Den Bosch. In
ber en november staat een
certtoernee in Australië
programma.
Van onze kunstredactie
EEN voormalige synagoge
aan de Willem II straat 20 in
Tilburg is sinds kort inge
richt als kleintheater. Het
Dansers Collectief, het be
langrijkste Brabantse pro
fessionele dansgezelschap,
heeft zijn thuisbasis in
Theater De Synagoge.
Na een ingrijpende verbou
wing beschikt het gebouw over
een podium, tribune en licht
brug, geschikt om professionele
theatervoorstellingen te pre
senteren. De synagoge dateert
van 1871 en werd tot 1977 door
de joodse gemeenschap van
Tilburg gebruikt. Het histori
sche pand is, na restauraties in
1923 en 1933, grotendeels in ori
ginele staat bewaard gebleven
en valt onder de monument
zorg van de gemeente. Het*
deliikp nnererende L»
delijke opererende
Collectief heeft het geb°u®
gebruik genomen als rep»
en premièreplaats.
In de maand septei
staan voorstellingen °P
programma van de we",
produktie 'De waanzin va»
dag'. Op 30 september «ori
het nieuwe theatertje n°8
reprise gegeven
fumeerde tuin'
tember kunnen de »<*-•-
het Dansers Collectief P®
worden bijgewoond (n1»»»,,
tot en met vrijdag 1100 tot
uur). Op werkdagen is
tentoonstelling van «j
riaal ut het archief van
burgse groep te
(11.00 tot 15.00 uur). -
foonnummer is: 013-36567o-
9.15
Caddie
tijd zeer moedige beslis-
13
Sl'
16
(1|
va
16
di
n
17
17
Sll
i9|
19
vd
Ml
wl
2lf
10|
st)
13.
sle
15.
16.
del
Vr
Joi
li
18.
19.
(rij
19.
20.
20.
Nt
09.
sle
13J
sle
17.
sle
17.
17.
18.
Ne
(he
18.
sei
19.
19.
(he
19„
Do.
sta
^dtn liih wl een tijdje koest. Komm,
flay het hoofiïkwMier m kr/mstnl
-
