de kleine gTEM
puter en
rerkeer
Wie spaart er nou files
lerika ii
rhalen
Is alles hier klassiek
Turkse les moet blijven
JOHN UPDIKE
rjgftTEM GIDS 3 ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1988
De Schooltas
de^ficeer va^dè^grote^sS en Wiske: De Kr imson-crisis
Chocoladetoffees
voor lege trommel
ZATERDAG
ZONDAG
Even Piekeren
lat God bestaat, dat is w
ir ambitieuze student Da
versie' van John Up^v
en oudere professor in
ver buiten de menselijk
ven.
hebben in 'het
hij bewaart, zodat wij 0,
menselijke vrijheid kurm,
genieten en verkennen D'
was mijn bewijs van Ziini
staan'.
Ook zijn tegenspeler
maar een mens. Hoogstaat
visies verdwijnen als de lat
lusten hun kop op stekt
Dale begint een hartstocht
lijke verhouding van Ro»
vrouw Esther. Of gebeurt d
alleen in de visie van I
(Rogers versie)? Op dat pu
speelt Updike een verwa
rend spelletje. Dale geeft zi
project op. Er resten alle
alledaagse problemen
tastbare mensen.
t
Godsdienst blijft John Ui
dike bezighouden. In
nieuwe boek 'S.' (dat nog ver
taald moet worden) geeft et
dame uit Boston zich hel
maal over aan modieuze vol
men van verering. Verd
heeft hij ook al weer een bur
del korte verhalen afgesche
den, 'Trust Me', waar relati
in de Amerikaanse burgei
weer eens belicht worden.
We zullen hem dit theolog;
sche leerpakket maar verg
ven. Schrijven doet John U
dike met een snelheid die o
geëvenaard is, maar ook mi
een kwaliteit die gemidde
zeer hoog ligt
John Updike: Hogen Vtrt
Uitg. Agathon, prijs 39,90.
G3Z
redactie: Muriel Boll en Marijke Lukacs m brieven naar: Soinveld 55 - 4815 HV Breda
brieven naar: Spinveld 55 - 4815 HV Breda
Files: het enige dat echt helpt is minder auto*s.
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
KUNNEN Marokkaanse en
Turkse kinderen over een
paar jaar nog met hun opa en
oma praten als ze daar. op be
zoek zijn Is het nodig dat ze
op school les in hun eigen taal
krijgen of kan dt wel ophou
den?
Geleerden uit de hele wereld
hebben daar deze week op een
congres in Noordwijkerhout
over gepraat. Dergelijke pro
blemen komen niet alleen in
Nederland voor, in Amerika
zijn veel kinderen die op
school Engels maar thuis
Spaans praten.
Professor Guus Extra deed
ook mee aan het congres. Wat
vindt hij ervan
„Marokkaanse en Turkse
kinderen horen overal Neder
lands praten, op school, in
winkels, op radio en televisie.
Ze horen dat veel meer dan
hun eigen taal; als ze daar
geen les in krijgen gaan ze die
steeds slechter spreken en
schrijven of zelfs verleren.
Eigenlijk verliest zo'n kind
een stukje van zichzelf en dat
isjammer.
Na de oorlog emigreerden
veel Nederlanders naar
Australië. Om aan werk te
komen moesten ze zo snel mo
gelijk Engels leren, Austra-
Sër worden. Dat lukte zo goed
dat hun kinderen helemaal
geen Nederlands meer ken
den, maar de kleinkinderen
vinden de taal van opa en
oma zo belangrijk dat ze die
willen leren."
De professor zegt dat een
onderwijzer die kinderen les
geeft in hun eigen taal en cul
tuur ook belangrijk is voor de
ouders. Met hem kunnen ze
hun problemen in hun eigen
taal bespreken. Verder heeft
hij gemerkt dat buitenlanders
het vreemd vinden dat som
migen hier zo moeilijk doen
over Arabische en Turkse les
op school. Zij kennen Neder
land als het land waar je zo
veel talen leert
„Het zou ook goed zijn als
kinderen iets meer van eik
aars taal begrijpen. Het
Turks kent het woord 'riet'
misschien niet omdat ze daar
geen riet hebben. Omgekeerd
heeft het Turks natuurlijk
woorden die wij niet kennen.
En dat het Arabisch een an
der schrift heeft en van rechts
naar links wordt geschreven
moet elk kind toch weten
POSTZEGELS sparen,
Snoopy- of colaspullen, maar
hoe krijgt iemand het in zijn
hoofd om files te sparen Je
roen Pikaar: „Ik geloof ook
wel dat het een beelje raar is
wat ik spaar. Ik ben nog nooit
iemand tegengekomen die dat
ook doet."
„Het is begonnen met een op
schrijfboekje dat ik gratis
van de een of andere bank
kreeg. Ik wist niet waar ik
het voor zou kunnen gebrui
ken, toen hoorde ik de file
meldingen op de radio en die
heb ik maar in opgeschreven.
Later heb ik er nog een paar
opgeschreven en op een gege
ven moment ben ik regelma
tig gaan noteren, 't Idee dat er
zoveel mensen in hun eigen
blik vastzaten, vond ik zo gek.
Op een gegeven moment
wilde ik ook weten of er files
waren geweest terwijl ik niet
kon luisteren. Ik heb een ti
mer gekocht en die neemt
vier keer per dag de radiobe
richten op terwijl ik op school
zit. Iedere avond schrijf ik die
files in mijn boekje, 't kost me
een half uur per dag. Ik heb
nu 400 dubbelzijdig beschre
ven blaadjes vol files En er
kunnen een heleboel op één
blaadje want ik heb een hele
korte code bedacht. A2-31b
betekent dat er op de A2 een
file van 3 km staat voor de
Lekbrug. Eigenlijk zou ik iets
met al die files moeten doen,
maar ik weet niet wat."
Afis je weieens files? „In
mijn vakantie, maar dan is
het toch rustig, 's Zomers zijn
er gelukkig nog dagjesmen
sen die allemaal vastzitten als
ze naar het strand of weer
naar huis gaan. Aan het begin
en eind van Hemelvaart zijn
er ook prettige files. Voor het
eerst in het jaar is er kans op
mooi weer en dan wil ieder
een naar buiten."
Zijn er in ons land meer fi
les dan ergens anders „In het
Ruhrgebied is het ook altijd
hardstikke druk. Daar wor
den files ook op de radio om
geroepen en ik kan ze goed
ontvangen. In Frankrijk zul
len ze wel minder files heb
ben dan hier, daar is veel
meer ruimte."
Waar is het vaakst een file 7
„De Coentunnel, daar zitten
ze altijd vast. Dat is slecht
voor de bedrijven en daarom
komen er extra tunnels, maar
ik raak wel een file kwijt.
Hoewel, die komt vast weer
terug. In Vianen dachten ze
er vanaf te zijn toen er een
nieuwe brug kwam. De auto's
bleven vastzitten alleen op
een iets andere plaats. Meer
asfalt, meer auto's, Vianen is
het leukste knelpunt. Soms
kruipt een file door het hele
land. Met de feestdagen bij
voorbeeld; als er dan veel
Duitsers hier zijn geweest,
zitten ze eerst bij Utrecht en
later weer bij Arnhem vast.
Het enige dat echt kan helpen
is minder auto's laten rijden,
denk ik. Dan krijg je wel boze
mensen die vinden dat het
een beperking van hun vrij
heid is. Wist je dat de ver
keerspolitie in Driebergen
ook dol op files is Die maakt
iedere maand een file-top
lijst."
Zou jij in De Kleine Stem
iets willen vertellen over je
hobby of over iets wat je be
langrijk vindt, schrijf ons dan
een briefje en stuur het naar
Spinveld 55,4815 HV Breda.
John Updike.
- FOTO ARCHIEF DE Si
Je hebt wel moed nodig als je
je hond of kat naar een die-
renpension brengt, vindt Re-
nilde Becqué. Vóór de vakan
tie zat ze in groep 8 van basis
school De Regenboog in
Baarle-Nassau, maar nu
Renilde schrijft verder: ...Als
dieren het in een pension
naar hun zifi'hebbën, zijn ze <vi 4rr".T»T"
meestal hun baas of bazin
gauw vergeten. Een goede
verzorging is eigenlijk alles
1 wat een huisdier vraagt. Het
kan daarom best gebeuren
dat een dier het in een pen-
sion beter naar zijn zin heeft
als het meegaat op va
kantie. Op vakantie kunnen
zich bovendien heel wat pro
blemen voordoen, bijvoor
beeld mag een hond niet mee
in een museum of in een win
kel.
Er zijn ook mensen die, als
op vakantie gaan, hun
hond vastbinden aan een
boom in het bos. Dat vind ik
De verzorging van
dieren kost heel wat tijd;
sommige pensions begint
werkdag al om 6 uur 's
Een asiel neemt ongewen
ste dieren en zwerfdieren op,
maar pensiongasten kunnen
er ook logeren. Er zijn asiels
waar 60% van de dieren wordt
gebracht met de mededeling
'We willen hem niet meer'.
Sommige mensen kopen een
jong speels katje, maar als de
kat groot wordt willen ze hem
niet meer. Dan brengen ze
hem naar het asiel. In de
asiels zitten honderden kat
ten en honden. Er zijn ook op
vangcentrums voor zeehon
den, apen en vogels.
■npele bewoners die allema'
.1 hebben, kom je bijna noo
es en succesfilms. Wel in boe
ie luwte van de Amerikaans
onmiddellijk moeten toegever.
De bekende figuren uit bi
eerste boek over het suffii
plaatsje in Minnesota keren t
rug in deze bundel van Garri
son Keillor. De families Krete
bach, Tollefson, Bunsen
Diener, pater Emil en domine
Inquist, ze krijgen allemaalea
de drukte en de snelheid van dl
moderne samenleving en
capsones van mensen die dl
tradities van godsdienst,
familileven en het eigen gr*
tentuintje niet meer kenen.
Op een andere, zeer eigw
zinnige manier heeft ook
Amerikaanse schrijver Rj
chard Brautigan zich met d
kleine onderdelen van de gr»
Amerikaanse machine
gehouden. In 1984 maakt
een einde aan zijn 49-jarige
ven. De melancholie in 1
boeken (ook 'Forel vissen
Amerika' is weer verkrijgt®
was in zijn privé-leven
veel zwaarder geworden.
'Dat de wind er geen vat
krijgt' is een korte roman
Richard Brautigan, die nu
taald is. In puntige, gevo
zinnen beschrijft Brautig®
een voorval uit zijn jeugd Aj
twaalfjarige raakte hij inJJ
problemen toen hij met
jachtgeweer per ongeluk
vriendje doodschoot.
De dood speelt een grote
in dit boek en in het leven
deze West Kust-auteur. DeJ'
gen wordt door zijn mi
van het ene krot naar het
dere gesleept en in een van
woningen kijkt hij
met veel interesse naar bei
fenissen. Hij is eenzaam,
uit eigen keus, zoals alle V
ren in de boeken van BMU™
gan. 'Dat de wind er geen
op krijgt' is luchtig van
maar kent een somber en»
Een klein juweeltje.
Geert van der Kolk: 'Klein A®"*
ka'. Uitg. Veen, prijt J 19,90.
Garrison Keillor: 'Afscheid
Lake Wobegon'. Uitg. Veen.
29,50. J
Richard Brautigan: 'Dat de 1
er geen vat op krijgt'. Uitg-
Bakker, prijs 27,50.
't Is zondag, het regent en op
de radio spelen ze muziek van
Beethoven. Om bij in slaap te
vallen; misschien dat pie
peltjes die zelf fluit- of piano
spelen ervan houden, maar de
meeste kinderen houden niet
van klassieke muziek. Het
kan ze dan ook geen biet
schelen dat het Concertge
bouw honderd jaar bestaat,
maar als ze 'Is alles hier klas
siek' hebben gelezen zouden
ze toch nieuwsgierig kunnen
-worden. Miek Dorrestein en
Alex de Wolf maakten dit
boek over het jarige gebouw
en zijn orkest.
Hugo en Woutje sluipen
stiekem naar binnen, het ge
bouw wordt verbouwd en
overal staan de deuren open.
Binnenkomen is dus geen
kunst, eruit komen welDe
gangen lopen in het rond en
overal zijn deuren. Achter
één horen ze muziek en ze
gaan naar binnen. Daar wor
den ze door Maarlje betrapt
die hun uit de hoogte vertelt
dat ze neit binnen mogen zijn.
Zij wel, haar moeder speelt in
het orkest. Wat een kapsones,
vinden de jongens en ze
dwingen Maartje hun de weg
te wijzen, maar zelfs Maartje
kent alleen de Grote Zaal. Ze
zwerven door kelders, foyers,
zolders, maken griezelige en
merkwaardige dingen mee en
verdwalen compleet.
Ze horen van alles over be
roemde musici, verwaande
dirigenten en toernees. Bij
voorbeeld over dat concert in
Engeland, vlak na de oorlog,
elk orkestlid kreeg als ca
deautje twee nieuwe fiets
banden Iederèen was er blij
mee maar je moest die ban
den wel bij de douane aange
ven. Meneer Van Beinum, de
dirigent, raadde iedereen aan
de banden onder de kleren te
verstoppen. Toen de bij de
douane kwamen begon die
hard te lachen, want de ban
den van Van Beinum waren
afgezakt en kwamen onder
zijn jas uit!
Van al die verhalen raken
de jongens toch niet onder de
indruk, zij houden meer van
popmuziek. Toch hebben ze in
dat deftige gebouw een on
wijs gave middag. Trouwens,
dertig jaar geleden werden
daar wilde nachtconcerten
gegeven. Nou ja 'wild', pop
muziek bestond toen nog niet,
Jazz wel en daar gingen scho
lieren naar toe zoals ze nu
naar Prince in De Kuip gaan.
Is alles hier klassiek' kost 24,95
en het werd uitgegeven door uitg.
Ploegsma.
IS de snoeptrommel leeg
Zelfs het verstopte trom
meltje Dan noet je voor je
zelf zorgen. Probeer eens cho
coladetoffees te maken. Niet
moeilijk, wel lekker.
Je hebt nodig:
115 gr bittere chocolade
55 gr boter of magarine
4 eetlepels koffiemelk
wat geraspte citroenschil
Verder: een steelpan, een kom
die op de pan past, een houten
lepel, een zeef en een blikje
met openstaande kanten. De
bodem en de zijkanten van
het blik voer je met vetvrij
papier. Doe de pan halfvol
heet water. Nu breek je de
chocola in brokjes in de kom
en je doet de boter erbij. Laat
de kom boven het hete water
staan tot boter en chocola een
geheel zijn geworden (beetje
roeren). Haal dan de kom van
het water en doe de koffie
melk en de geraspte citroen
schil erbij en daarna lang
roeren. Doe tenslotte de sui
ker erbij en klop net zolang,
tot het een glad en nogal stijf
papje is geworden. Dat giet je
in het blik. Strijk het glad en
maak er met een vork streep
jes op. Als het koud en stijf is
kun je blokjes van snijden.
„Komaan," zei Poeh. „Het
■wendt tijd om een hapje
van het een of het ander te
eten."
GOES
Grand Theater
19 en 21.30 u. Rambo 3.
HULST
De Koning van Engeland
119 en 21.30 u. Can't buy me love.
19 en 21.30 u. Rambo 3.
19 en 21.30 u. Crocodile Dundee
2.
19 en 21.30 u. Ruimte academie.
OOSTBURG
Ledeltheater - 20 u. The last
emperor.
TERNEUZEN
Luxor I II
19 en 21.30 u. Honneponnetje.
21.30 u. Gooi mamma uit de
trein.
19 u. Blue jeans cop.
VLISSINGEN
Alhambral
20 u. The unbearable lightness
of being.
Alhambra II
19 u. Sign O the times.
21.30 u. Rambo 3.
ANTWERPEN
Rex - 12,14,16,18,20 en 22
u. The couch trip.
Rex-Club - 12,14,16,18,20
en 22 u. She's having a baby.
Odeonl - 14,16,18, 20 en
22 u. Moonstruck.
Odeon2 - 14, 16,18, 20 en
22 u. Bright lights, big city.
Odeon3 - 14,16,18, 20en
22 u. Police academy 5.
Odeon4 - 14,16.30,19, en
2130 u. The Milagro beanfield
war.
Astrld - 14 en 16 u. Ned ver
sie. 18 en 20 u. Eng. versie: The
great mouse detective.
Vendome - 14,16,18, 20 en
22 u. Throw momma from the
train.
Rubens - 14,17 en 20 u.
Apocalypse now.
Slnjoor - 14,16.30,19 en
21.30 u. Coming to America.
Quellinl - 14,16,18 en 22 u.
Honneponnetje.
Quellln II - 14,16, 20 en 22
u. Summer school.
Quellln III - 14,17.15 en
20.30 u. Cry Freedom.
Metro I - 14,16,18, 20 en 22
u. Nico.
Metro II - 14,16.30,19 en
21.30 u. Colors.
Brabo - 14.20,16.40,19, en
21.20 u. 9'/2 weeks.
TIJI - 14,16,18, 20 en 22 u.
Amazon woman on the moon.
Wapper - 14.20,16.40,19 en
21.20 u. Deadly pursuit.
Ambassades - 14,16,18,20
en 22 u. Cherry 2000.
Ambassades Club 1 - 14,16,
18,20 en 22 u. Poltergeist 3.
Ambassades Club 2 - 14,16,
18, 20 en 22 u. Action Jackson.
Ambassades Club 3 - 14,16,
18,20 en 22 u. 3 men and a ba
by.
Ambassades Club 4 - 14,
17.15 en 20.30 u. The last empe
ror.
BRUGGE
Gulden Vlies I
14.30, 20 en 22.30 u. Colors.
Gulden Vlies II
14.30 en 20 u. The house on
Carroll street.
22.30 u. Noway out.
Gulden Vlles III
14.30 u. Police academy.
20 u. The last emperor.
Memilng
14.30,20 en 22.30 u. Coming to
America.
Rembrandt
20 u. Matroos van de Chinese
Zee.
22.30 u. Vice Squad.
GENT
Decascoop
15,17.30, 20 en 22.30 u. Red
heat, a.l.
22.30 u. Poltergeist 3, a.l.
15,17.30,20 en 22.30 u. Nico,
a.l.
Scene uit 'Crocodile Dundee 2'.
FOTO PARAMOUNT
22.30 u. The last tango in Paris.
15,17.30 en 20 u. Surrender, a.l.
15,17.30 en 22.30 u. Action
Jackson, a.l.
22.30 u. This is America 2.
15,17.30 en 20 u. Honnepon
netje, a.l.
15,17.30, 20 en 22.30 u. Deadly
pursuit, a.l.
15,17.30 en 22.30 u. Colors, a.l.
20 u. Cry Freedom.
22.30 u. La sorciere.
15,17.30 en 20 u. The Milagro
Beanfield war, a.l.
15,17.30 en 20 u. Jocks, a.l.
20 u. The last emperor, a.l.
15,17.30 en 20 u. She's having a
baby, a.l.
15 u. The aristocats (Ned. ver-
22.30 u. 9'/2 Weeks.
15,17.30, 20 en 22.30 u. Coming
to America, a.l.
17.30, 20 en 22.30 u. The Stepfa
ther, a.l.
20 u. zat. Avant-première: Mas
querade.
Studioskoop
20 u. Les annees sandwiches.
22.30 u. Les innocents.
20 u. Hope and Glory.
20 en 22.30 u. Bagdad cafe.
20 u. Bird.
22.30 u. The house on Carroll
Street.
22.30 u. Blue velvet.
KNOKKE/HEIST
Laguna Beach - 11-19U. Int.
Cartoonfestival.
HENGSTDIJK
't Jagershuis - 14 u. prijs-
kaarting.
HULST
Café de Kroon
schieting.
14.30 u.
DE KLINGE
Het Gasthof - 15 u. schieting.
KOEWACHT
P. deVliegher - 15 u. schie
ting.
ST. GILLIS
Caentens-toren
schieting.
14.30 u.
ST. JANSTEEN
Caté Sport - 14 u. kaarting.
OSSENISSE
Hof ter Nesse - 14.30 u.
schieting.
ZUIDDORPE
Café .t Gemeente
huis - 14.30 u. schieting.
GOES
Grand Theater
14 u. De speurneuzen.
19 en 21.30 u. Rambo 3.
HULST
De Koning van Engeland
13.45,16.15,19 en 21.30 u. Can't
buy me love.
13.45,16.15,19 en 21.30u.
Rambo 3.
13.45,16.15,19 en 21.30 u. Cro
codile Dundee 2.
13.45.16.15.19 en 21.30 u.
Ruimte academie.
OOSTBURG
Ledeltheater - 20 u. The last
emperor.
TERNEUZEN
Luxor IA II
13.45 en 20 u. Honneponnetje.
13.45 en 16.15 u. Gooi mamma
uit de trein.
16.15 en 20 u. Blue jeans cop.
VLISSINGEN
Alhambral
14 u. een avontuur met een
staartje
20 u. The unbearable lightness
of being.
Alhambra II
19 u.Sign O the times.
14 en 21.30 u. Rambo 3.
ANTWERPEN
Zie zaterdag.
BRUGGE
Gulden Vlles I
14.30.17.15.20 en 22.30 u. Co
lors.
Gulden Vlles II
14.30,17.15 en 20 u. Best seller.
22.30 u. No way out.
Gulden Vlles III
14.30 en 17.15 u. Police acade
my.
20 u. The last emperor.
Memilng
14.30,17.15, 20 en 22.30 u. Co
ming to America.
Rembrandt
14.30,17.15 en 20 u. Matroos
van de Chinese Zee.
22.30 u. Vice Squad.
GENT
Zie zaterdag.
KNOKKE/HEIST
Laguna Beach - 11-19 u. Int.
Cartoonfestival.
DE KLINGE
De Statie - 15 u. schieting.
KOEWACHT
Oude Molen - 14.30 u. schie
ting.
LAMSWAARDE
Café de Vier Jaargetij
den - 14.30 u. schieting.
NIEUW-NAMEN
Café Thilleman - 14 u. vlees-
prijskaarting.
ST. GILLIS
Caentens-toren - 14.30 u.
schieting.
OSSENISSE
Hof ter Nesse - 14.30 u.
schieting.
WALSOORDEN
RudyenSonJa - 14.30 u.
gaai bolling.
HORIZONTAAL: 3. Halve Brabantse
plaats (8); 5. Spelen om te pingelen (9); 6.
Protesteer tegen de ontspanning! (8); 7.
Het gevolg van opschorting (6); 8. Stu
kadoors blijven zitten (8); 12. Wedstrijd
voor parachutisten? (14); 14. Hierin is
ruimte genoeg (10); 15. Gevaarlijk uit de
pan (4); 17. Wordt fijngevoelig getrok
ken (4); 18. Koek van de koopman (8).
VERTIKAAL: 1. Reprise van de oor
logsjaren? (12); 2. Achteraf gezegd een
zot op zijn plaats (6); 3. Natuurlijk niet
over een ander pratend! (15); 4. Bijna al
tijd een gevleugelde hoeveelheid (7); 8.
Verspreiden voor een edelknaap op de
loop (10); 9. Gezwel van de eerste drie bij
de boom (5); 10. Onhandige zitplaats 74);
11. Sovjet-agent (3); 13. Hebben veel weg
van evenknieën (7); 16. Hele opoffering
(4).
krant
•uaAoq J9JSU9A oi 'aftuaSe/w uba uapptui
'6 'apiuaSBAv uba jam '8 'jaoA 'i 'uaAoq uau
-ajs '9 'aajqoB atsBt 'Q 's^utj tauwojnB -p. 'uaAoq
-snuii -g 'jasiiap uba jBApuBq z 'paisuiazaq t
