UITBLAZEN
Van den Broek als bananeschil
Eerste school voor dyslectische kinderen van start
1
BESTURENO]
Vliegangst
te lijf
Exclusieve beh
WOORDBLINDE KINDEREN KLAARSTOMEN VOOR 'NORMALE' SCHOOL
DE STEM COM
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 1 SEPTEMBER 1988
IpftSTEM BINNENLAND
WIM KOCK
even
llllimillllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllêï
DESTEM_
'DEN HAAG' ZENUWACHTIG OVER GEVOLGEN PASPOORTENQUETE
BfegSr
F-SSST*
RAPIER
VOOR UW PEN
Mariajaar
Haan
'Een verre
opdracht'
Popspraak
VNO woedend
MI
den HAAG - 230 Scholen vo
wijs zitten in „ernstige huisv
tien procent van alle scholen
derwijs in Nederland.
Bezwaar tegen
bezoek Kamer
aan Roemenië
T5
VLIEGANGST, altijd
gedacht dat ik het
ook (een beetje) had,
maar ik ben er nu achter
dat het slechts inbeelding
is geweest. Wat ik voor
vliegangst aanzag is niet
meer dan opwinding tij
dens start en landing. Die
opwinding is normaal en moet
ik accepteren. Beter nog: pret
tig vinden. Zij verschilt niet we
zenlijk van de opwinding die je
ondergaat wanneer je op het
punt staat een potje te gaan
vrijen of van 'de zenuwen' die
je 'door de keel gieren', vlak
voordat je voor het een of an
der moet worden gehuldigd.
Verder worden mijn vlieger-
varingen in sterke mate beïn
vloed door onvoldoende condi
tionele voorbereiding op de
reis. Ik heb de avond tevoren te
veel alcohol gedronken of te
veel gerookt, of beide. Te wei
nig geslapen en te veel haast ge
had omdat er nog van alles te
gelijk moest gebeuren voor het
vertrek. Ik heb verkeerd voed
sel of te veel gegeten en als ge
volg van dat alles zou ik me
ook op mijn bureaustoel niet
honderd procent op m'n gemak
voelen.
Ik probeer de opwinding
van de start, die ik ten onrechte
voor spanning verslijt, te verdo
ven met een whisky en een siga
ret. Fout! Dergelijke genotmid
delen versterken, evenals kof
fie, een gevoel van onbehagen
eerder dan dat ze het verminde
ren. Op grote hoogte is het wel
raadzaam om wat meer te drin
ken, maar dan liever water en
vruchtensap. Roken in een
hoog vliegend vliegtuig is ook
uit den boze, maar dat is het al
tijd en overal. Na aldus mijn
ingebeelde vliegangst te hebben
geanalyseerd, kan de conclusie
geen andere zijn dan dat er
niets van overblijft. Ik voel
waarachtig opluchting en ik
dank die aan het beste dat ik
tot nu toe over het verschijnsel
vliegangst heb gelezen: het
boekje 'Vliegangst. Verschijnse
len, oorzaken en remedie' van
de psycholoog en vlieger Lucas
van Gerwen
Vliegangst is een serieus
probleem. Ruwweg gezegd lijdt
een kwart tot een-derde van de
mensen er in meer of minder
ernstige mate aan, tenminste in
West-Europa en de Verenigde
Staten, waar relatief veel on
derzoek naar het verschijnsel is
gedaan. Elkaar bevestigende
onderzoeken hebben uitgewe
zen dat 23- tot 27 miljoen vol
wassen Amerikanen last van
vliegangst hebben. In 1982
hield Intomart een onderzoek
in Nederland. Daaruit bleek
dat van de (toen) 10 miljoen
mensen boven de 18 jaar iets
minder dan de helft (4,65 milj.)
nog nooit had gevlogen. Van
deze groep stonden anderhalf
miljoen mensen negatief tegen
over vliegen, dat wil zeggen dat
ze nooit willen vliegen. Van de
bijna vijf miljoen Nederlanders
van boven de 18, die wel ooit
hadden gevlogen, bleken
650.000 mensen nooit meer
opnieuw te willen vliegen. En
een miljoen zou het vliegen in
de toekomst beperken tot het
'noodzakelijk minimum'. Dus
alleen als het echt zou moeten.
Dat zijn samen 3,15 miljoen
'vliegangstige' Nederlanders.
Met betrekking tot degenen die
nooit (meer) willen vliegen kun
je zelfs van vliegfobie spreken.
Vliegangst is een moeilijk
samen te vatten verschijnsel en
doet zich voor in tal van vor
men en gradaties. Van Gerwen
geeft in zijn boek daarvan een
royaal overzicht. Vele 'vlieg-
angstigen' zullen daarin vrij ge
makkelijk hun eigen omstan
digheden herkennen, want Van
Gerwen heeft zowel zijn witte
doktersjas als zijn vliegerjack in
de kleerkast gelaten en schrijft
in een heldere, gemakkelijk toe
gankelijke taal. Lezers die zich
inbeelden dat ze vliegangst
hebben, worden zelfs alleen al
door het lezen van de 116 pagi
na's tellende paperback van die
inbeelding verlost. Maar Van
Gerwen biedt meer.
Het boekje bevat een groot
aantal tips en schenkt aandacht
aan verschillende soorten the-
rapiën tegen vliegangst. Het
aardigste van al zijn adviezen
echter is wel de doe-het-zelf-
therapie, vooral bedoeld voor
degenen die angst voor het vlie
gen zelf hebben, ook als die
voortkomt uit bijvoorbeeld
hoogtevrees, angst voor opge
sloten zitten in kleine ruimten,
voor donker, voor water of
angst voor een vliegtuigongeluk
of elke combinatie hiervan.
Dit doe-het-zelf-program-
ma, dat men eventueel zelf op
een band kan inspreken (zodat
het, met een walkman, zelfs
mee op reis genomen kan wor
den) maakt een geloofwaardige
indruk. Het begint met een ont
spanningsoefening die vrij ge
makkelijk onder de knie te krij
gen lijkt. De twee volgende on
derdelen zijn bedoeld om de
doehetzelvende patiënt af te
helpen van allerlei waandenk
beelden en om hem meer in
zicht te geven in wat er werke
lijk gebeurt tijdens een vlieg
reis. Immers: 'mensen raken
niet van slag door gebeurtenis
sen zelf, maar door de manier
waarop ze tegen die gebeurte
nissen aankijken.' Dat is vooral
bij vliegangst het geval omdat
er in het vliegtuig zo veel te rui
ken, te horen, te zien en te voe
len is waarvan de reiziger de
oorzaak en betekenis niet kent,
omdat hem die nooit is uitge
legd. Ook dat laatste doet Van
Gerwen op voortreffelijke wij
ze. Aanbevolen lectuur voor
echte 'vliegangstigen' én voor
hen die zich wel eens even zor
gen maken als het vliegtuig 'in
een gat valt' of zijn vleugels
laat zwiepen.
Lucas van Gerwen. Vliegangst
Verschijnselen, oorzaken en re
medie. Ambo Baarn. 20.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, «01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, «01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, «01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9,01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, «01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. J 1,- per maand,
J 1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Max de Bok
HET paspoortonderzoek is
in politiek Den Haag als
een bom ingeslagen. Of het
een fragmentatiebom is,
moet blijken als - waar
schijnlijk eind september -
de Tweede Kamer haar
politieke conclusies uit de
enquête trekt.
Laten we maar in huis vallen
met een eigen conclusie: één
en één is in dit geval geen
twee. Anders gezegd: het is te
eenvoudig om te veronder
stellen dat de zaak is geklaard
als én minister Van Eekelen
én staatssecretaris Van der
Linden, op wier hoofden^ de
volle kritiek van de enquête
commissie terecht is gekomen,
tot aftreden worden gedwon
gen.
Waarmee, om het ingewik
keld te maken, niet gezegd is
dat dat niet het uiteindelijke
resultaat kan zijn van het ge-
stoethaspel rond het fraudbe-
stendige paspoort. Maar als
dat het resultaat wordt, dan
zal de coalitie van CDA en
WD zwaar gehavend uit de
strijd te voorschijn komen. Zo
zwaar gehavend dat haar
voortbestaan in het geding
komt.
De hoofdpersonen tegen wil
en dank heten nu nog 'mooH
weer staatssecretaris' René
van der Linden (CDA) en
'derde-keus minister' Wim
van Eekelen (WD). Maar het
is niet wereldvreemd om te
veronderstellen dat kroon-
prinselijke CD A-minister
Hans van den Broek de
hoofdrol voor zich zal opeisen.
Tot 28 april van dit jaar bleef
hij in de paspoort-tragedie
buiten schot.
De staatssecretarissen op
het ministerie van Buiten
landse Zaken - Van Eekelen
van 1982 tot 1986, Van der Lin
den vanaf dien tot - be
moeiden zich met het presti
geproject. Totdat premier
Lubbers zelf onder druk van
de Tweede Kamer ingreep en
Van den Broek de 'opdracht'
gaf de volle politieke verant
woordelijkheid voor het pas-
poortbeleid op zich te nemen.
Hoe arrogant-zelfverze
kerd Van den Broek in het
april-debat de Kamer ook te
woord stond, het sierde hem
dat hij 'zijn' staatssecretaris
tot het uiterste bleef dekken.
Zoiets ligt in zijn aard. Hij is
loyaal en loopt niet weg voor
zijn verantwoordelijkheden.
Maar hij is ook snel op de te
nen getrapt als hij kritiek
krijgt. Hij zou bij eerste ken
nisname van het enquêterap
port voor zijn doen ongebrui
kelijk woedend zijn gewor
den.
Nu het rapport is versche
nen, wordt het voor Van den
Broek wel moeilijk én Van
Eekelen én Van der Linden te
blijven dekken. Want het is
nog maar de vraag of de ern
stige kritiek van de commissie
ondubbelzinnig is te weerleg
gen. Kritiek die uiteraard ook
op hem terugslaat. Want de
minister is als eerste en enige
politiek verantwoordelijk
voor het management op zijn
departement.
Ook al dreigt er geen direct
gevaar voor Van den Broeks
politieke voortbestaan, hij be
seft zeer wel dat ook hij be
schadigd uit de affaire te
voorschijn komt. Ernstig be
schadigd zelfs als Van der
Linden tot opstappen wordt
gedwongen. Van den Broek
zal dan ook alles willen doen
om zijn staatssecretaris voor
een val te behoeden.
Maar het probleem is dat
er, zoals de zaken er nu voor
staan, een meerderheid in de
Tweede Kamer groeit die
vindt dat deze enquête niet
zonder dat er koppen rollen
mag worden afgesloten. Dat
heeft met een aantal overwe
gingen van doen. Ook al is het
paspoort-project in verhou
ding maar een kleine zaak, de
knulligheid waarmee het
aangepakt is, wordt juist
daarom breder uitgemeten.
Als 'ze' zo'n betrekkelijk een
voudig proces nog niet eens
goed kunnen sturen, dan moet
het ergste gevreesd worden
voor echt ingewikkelde pro
cessen.
Een andere overweging is,
dat de Kamer de ongeloof
waardigheids-spiraal nu
maar eens moet doorbreken.
De namen van bewindslieden
als Van Aardenne, Braks,
Brokx, Deetman duiken dan
op. Ze faalden maar mochten
blijven zitten of werden weg
gestuurd (Brokx) voordat hun
falen was bewezen. Ook
wordt herinnerd aan de door
de WD'er Bolkestein wat
parmantig uitgeroepen, maar
breed gedeelde 'nieuwe poli
tieke cultuur': bewindslieden
die falen dienen op te stappen,
zonder in hun val het hele ka
binet mee te slepen. Houden
ze de eer niet aan zichzelf dan
moet de Kamer hen heenzen
den, zonder dat daaraan poli
tieke consequenties voor het
zittende kabinet worden ver
bonden.
Van zelf opstappen zal geen
sprake zijn, zo heeft premier
Lubbers al laten weten. De
Kamer zal dus het vonnis
moeten vellen. In de WD-
fractie zijn er velen die, de
ernst van de feiten in aan
merking nemend, vinden dat
de Bolkestein-doctrine nu
maar eens in daden moet
worden omgezet. Bijkomende
overweging is dat men geen
traan zal laten om Van Eeke
len, die ook in eigen club wei
nig krediet heeft. Nog eens
een blok aan het been met
verkiezingen in het zicht, zo
als Van Aardenne, dat is te
veel aan loyaliteit gevraagd.
Het krediet van Van der
Linden in eigen (fractie-
kring houdt ook niet over. Nu
hij door de Kamer onjuist in
te lichten 'het hart van de
vertrouwensrelatie tussen re
gering en Kamer' heeft ge
raakt, zoals het eerste CDA-
commentaar zegt, is zijn posi
tie uiterst zwak geworden.
Premier Lubbers is er voor
alsnog niet in geslaagd het
CDA te overtuigen door on
derscheid te maken tussen op
zettelijk onjuist informeren
en oiyuist informeren zonder
meer.
Want zelfs als zou komen
vast te staan dat Van der Lin
den niet opzettelijk heeft ge
handeld en slachtoffer zou
zijn geworden van onjuiste of
onvolledige voorlichting door
zijn ambtenaren, dan nog
poetst dat zijn verantwoorde
lijkheid niet weg. Het kleine
clubje ambtenaren dat zich
met het paspoort bezig houdt
- welbeschouwd eigenlijk
maar één, de alleskunner
Uiterlinden - naar je hand
zetten, dat moet toch niet zo
moeilijk zijn.
Terug naar de opkomende
hoofdfiguur Van den Broek
Als het aan hemzelf ligt. 231
hij er hard tegenaan gaan,
desnoods weinig zachtzinnig:
Laat ze maar komen, de Ka
merleden die met Van der
Linden en Van Eekelen willen
afrekenen. Hij zal dwars voor
zijn staatssecretarissen gaan
liggen. Misschien dwarser
voor Van der Linden dan voor
Van Eekelen. René moet in
elk geval blijven.
Het is onvoorstelbaar dat
alleen Van der Linden het
veld zou moeten ruimen.
Maar de WD zal het niet pik
ken als alleen Van Eekelen
moet sneuvelen. De coalitie
partner zal van het CDA ge
lijk oversteken eisen. Van den
Broek zal zich met hand en
tand tegen een dergelijke 'op
lossing' verzetten. Om dat met
enige kans op succes te kun
nen doen, zal hij zijn eigen po
litieke eindverantwoordelijk
heid voor het paspoort-pro
ject breed moeten uitmeten.
Maar dat schept tegelijkerijd
het gevaar dat hij zichzelf in
het hart van het debat plaatst
met een houding van: wie
durft mij wat? Volhardt hij in
die houding en zoekt hij het
conflict met de Kamer dan
dreigt hij de bananeschil te
worden waarover het hele ka
binet uitglijdt. Want het is
uitgesloten dat Van den Broek
opstapt en de rest van het ka
binet blijft zitten.
Door Francoise Ledeboer
IN EEN fraaie villa met
bomenrij ke tuin aan de
Baarnseweg in Bosch en
Duin start vandaag de eer
ste school voor dyslecti
sche kinderen in Neder
land.
Drs. R. van Kuyk en drs. R.
Broeren, initiatiefnemers tot
de oprichting, wisten uit hun
eigen praktijk dat de opvang
van leerlingen met woord
blindheid in het 'gewone' on
derwijs ondanks veel goede
wil verre van volmaakt is. Zij
verzekeren dat de kinderen
na een of twee jaar 'Bosch en
Duin' kunnen terugkeren
naar een 'normale school'.
Door het speciale behandel
plan hebben zij dan geen ach
terstand in schooljaren opge
lopen.
De symptomen van dysle
xie zijn vanaf het achtste jaar
te onderkennen. Broeren:
„Kinderen met deze handicap
kunnen zich moeilijk concen
treren omdat zij heel gevoelig
zijn voor prikkels uit hun om
geving. Als een kind naar bo
ven wordt gestuurd om zijn
tanden te poetsen, kan het
halverwege zö door iets wor
den afgeleid dat die opdracht
geheel wordt vergeten. Vaak
is er ook iets mis met zijn mo
toriek. Zo'n kind struikelt
over drempels, of gooit de ha
gelslag meer naast de boter
ham dan erop. Verder zullen
leerkrachten en ouders de
meer bekende problemen als
slecht lezen en spellen kunnen
signaleren".
Van Kuyk en Broeren heb
ben hun ervaring met dyslec
tische kinderen opgedaan in
de 'Remedial Teaching Orga
nisatie Nederland'. Deze orga
nisatie bestaat uit ongeveer 25
deskundigen die zich - met als
werkgebied het midden van
het land - full-time of part
time bezighouden met onder
zoek en begeleiding van kin
deren met leerproblemen. Ac
tiviteiten tot nu toe:
Drs. Bob Broeren (links) en drs. Reinier van Kuyk, de oprichters van de eerste school
voor dyslectische kinderen in Nederland. Op de achtergrond het schoolgebouw dat van
daag officieel geopend wordt. fotoanp
brugklasonderzoeken, lezin
gen, schoolkeuze-adviezen,
cursussen en de organisatie
van een jaarlijks Speel- Doe-
en Leerkamp in de zomer.
Het tweetal wil vooral on
der de aandacht brengen dat
dyslectische kinderen hele
maal niet dom zijn, al lijkt dat
soms zo omdat de schoolpres
taties te wensen overlaten. In
een wetenschappelijke for
mulering wordt dyslexie
'neutraal' omschreven als een
leerstoornis. Het is 'een ern
stige achterstand in leesvaar
digheid, die niet gerelateerd is
aan grove zintuiglijke of neu
rologische gebreken, ontoerei
kend intelligentiepeil, ge
brekkig onderwijs of aan te
geringe motivatie op basis
van bij voorbeeld slechte so
ciale omstandigheden'. Ter il
lustratie vertelt Broeren dat
twee van de 17 leerlingen die
vandaag naar Bosch en Duin
komen, zeker op het gymna
sium thuishoren.
Van Kuyk: „Deze kinderen
weten hun handicap juist
door hun intelligentie vaak
lang te camoufleren. Het zijn
dan ritselaars en handelaars,
leiders bij het spel die op
drachten uitdelen op gebieden
die ze zelf niet goed beheer
sen. Leerkrachten op de ba
sisscholen worden zo vaak om
de tuin geleid en hebben niet
door dat er sprake is van een
achterstand". Hij vertelt dat
hij zelfs te maken krijgt met
volwassenen die zijn hulp in
roepen: „Hun dyslexie werd
pas een struikelblok, toen ze
een vakdiploma moesten gaan
halen of omdat de kinderen
voorgelezen wilden worden".
Van Kuyk en Broeren heb
ben begrip voor het feit dat de
hulpverlening op basisscholen
met optimaal kan zijn. Als
eenmaal duidelijk is dat een
leerling te kampen heeft met
dyslexie, moeten er voor hem
onderwijskundige lapmidde
len worden toegepast omdat
de klassen te groot zijn. Krijgt
een kind na schooltijd extra
taallessen, is dat meestal met
afdoende omdat er een veel-
soortiger aanpak van zijn
handicap is vereist. Bij
schoolbegeleidingsdiensten,
die onder meer probleemge
vallen begeleiden, ontbreekt
het nogal eens aan genoeg
specifieke deskundigheid op
dit terrein. Het resultaat is
vaak dat deze leerlingen naar
speciale scholen voor leer- en
opvoedingsmoeilij kheden
(LOM) worden verwezen,
waar ze beslist met thuisho
ren.
Op de nieuwe school, waar
in eerste instantie 17 kinderen
in de leeftijd van 7 tot en met
14 j aar uit het hele land en een
uit België zijn toegelaten,
wordt voor iedereen een apart
behandelingsplan gemaakt.
Initiatief nemers Van Kuyk en
Broeren hebben zich laten in
spireren door een eveneens
door particulieren opgezet in
stituut in de Verenigde Staten
(Eagle Hill in Greenwich in
Connecticut), waar met der
gelijke individuele behande
lingsplannen goede resultaten
zijn bereikt. Van Kuyk: „Kin
deren met dyslexie zijn nu
eenmaal niet onder één noe
mer te brengen. Dan zou er
gewoon een leesprogram-
maatje kunnen worden opge
steld en klaar-is-kees. Vaak
zie je dat ouders met hun land
na schooltijd lezen oefenen.
Omdat er geen verbetering
zichtbaar is, gooit men al
gauw het bijltje erbij neer.
Onze opzet is, eerst uit te vin
den wat er precies mis is.
Schort er wat aan de juiste
oog- of schrijfmotoriek mis
schien, of is er wat mis met
het gehoor? Aan de hand van
zo'n inventarisatie wordt een
totaalpakket opgesteld".
Uitgangspunt zijn de 'ge
reedschappen' die een kind
nodig heeft om te leren: door
middel van logopedie, ergo
therapie, fysiotherapie en zo
genoemde remedial teaching
wordt gewerkt aan verbete
ring van „het ruimtelijk in
zicht, de oog-hand coördina
tie, de concentratie, de moto
rische ontwikkeling en de
taalontwikkeling". De 'gewo
ne' leerstof vormt een essen
tieel onderdeel van het les
programma - de leerlingen
moeten immers weer terug
naar het reguliere onderwijs -
en daarnaast krijgen sport en
spel veel nadruk.
Van Kuyk: „Een individu
eel gerichte begeleiding op
een breed front, is zeer effec
tief gebleken om 'de funda
menten van het gebouw' van
het kind te versterken". Be
langrijk is wel een vroegtij
dige onderkenning en aanpak
van het dyslexie-probleem.
Anders zijn er al onuitroei
bare hardnekkige fouten aan
geleerd. Broeren voegt daar
realistisch aan toe: „De han
dicap wegnemen kunnen ook
wij niet, maar deze kan wel
tot hanteerbare proporties
worden teruggebracht. Zelf
vertrouwen kweken, is daar
bij een essentiële voorwaar
de".
De ouders van de leerlingen
die hun kind naar de officieel
erkende school willen sturen,
moeten 22.000 gulden per
schooljaar kunnen opbrengen.
Dat is niet niks, zo beseffen de
initiatiefnemers. Broeren:
„Wij blijven natuurlijk pro-,
beren fondsen aan te boren,
maar krijgen nu eenmaal
geen subsidie. McKinsey heeft
op grond van dat gegeven een
kostendekkende begroting
opgesteld en daarbij kwamen
we op deze ouderbijdrage uit.
Als we groter worden, kan dat
bedrag natuurlijk omlaag.
Overigens is onze prijs verge
lijkbaar met die van interna
ten waar leerlingen in één
jaar worden klaargestoomd
voor het eindexamen". Artsen
zijn tot nu toe wel bereid ge-7
weest een medische indicatie
te verstrekken, waardoor de
kosten aftrekbaar zijn als
buitengewone lasten.
De school, die de naam
'Maupertuus' heeft gekregen,
is met de Universiteit van
Utrecht overeengekomen dat
studenten pedagogiek er te
recht kunnen voor een stage.
Zo blijft men in Bosch en
Duin op de hoogte van de
theoretische ontwikkeling op
het terrein van leerstoornis
sen. Van Kuyk: „Wij hopen
natuurlijk op groei. Zeker is
alvast dat veel deskundigen
uit het onderwijs en uit an
dere hoeken belangstelling
hebben voor ons werk. Intus
sen is iedereen hier welkom
om poolshoogte te nemen".
(ANP)
:OJ*<
Het is moeilijk te peilen, na
de sluiting van het Maria
jaar op 15 augustus jl., hoe
veel genaden en gunsten op
voorspraak van Maria ver
kregen zijn. Zij blijft echter
de stralende ster die ons
leidt in deze voor velen des
olate wereld. De Italiaanse
pater Stefano Gobbi richtte
in 1971 de beweging Movi-
mento Sacerdotal Mariano
op: een internationale be
weging van Maria-pries-
ters. Hoewel het Vaticaan
de Maria-priesters nog niet
officieel heeft erkend, kan
de beweging toch op de
warme belangstelling van
onze Paus rekenen. Paus
Johannes Paulus II heeft
een zwak voor Maria en
voor iedere Mariale organi
satie die haar bescherming
inroept. Deze steun werpt
zijn vruchten af. De bewe
ging groeit en groeit. In Ita
lië, Frankrijk en vooral in
Brazilië Helaas zijn er hier
en daar in de wereld ook
veel priesters, die de heili
genverering tot de voltooid
verleden tijd rekenen. Zij
hebben de heiligen, inclusief
Maria, buiten de kerkdeur
geplaatst. Nu beklagen zij
zich er over, dat de mensen
ook buiten de kerkdeur blij
ven. Dit is onverklaard in de
huidige trieste episode van
de kerkgeschiedenis. Er
blijkt behoefte te bestaan
aan Maria-verering, wat
elke bedevaartplaats be
wijst. De devotie tot Maria
bloeit zoals in j aren en j aren
niet meer het geval is ge
weest. Alle ruzies en crises
ten spijt heeft ook de mo
derne mens kennelijk be
hoefte aan bovennatuur en
aan genade uit de hemel.
Vertrouw, wij zijn met ve
len en de Moeder van de
Kerk waakt
Oosterhout
H. Hoegen
Kraaiende haan veroor
zaakt burenruzie, las ik in
De Stem. Dat kan ik me
goed indenken want het ha
nengekraai wordt zo lang
zamerhand een ware plaag.
De eigenaren lijken zich
niet te bekommeren om de
overlast die zij anderen
aandoen. Zo'n haan begint
meestal midden in de nacht
met zijn gekraai met een
tussenpoze van vijf tot
twintig seconden. Dat gaat
zo de hele dag door, met
overdag wat langere tus
senpozen. Ik kan mij voor
stellen dat er mensen zijn
die daar compleet gek van
worden. Ik snap ook niet
waarom dit verboden kan
worden op basis van de wet
op de geluidsoverlast. Ter
wijl ik dit schrijf - 's mid
dags om 13.00 uur,- kraait
een haan onophoudelijk.
Mensen houden tegenwoor
dig alle soorten dieren in
hun tuin, ook al is die vaak
maar tien vierkante meter
klein.
Rijen
L. Incze
Wat moet ik nu weer aan
met een zogenaamd grap
pige formulering als het
over missionarissen gaat.
'De klassieke missionaris
met pij en rozenkrans op
jacht naar zieltjes heeft
plaats gemaakt voor in bur
ger gehulde dames en heren
die niet zozeer het Woord
verkondigen, als wel hun
best doen het leven in moei
lijke gebieden wat draaglij
ker te maken'. De woord
keus verraadt al veel.
Waarom zeg je niet gewoon
mannen en vrouwen?. Het
ergste is echter de frase, 'die
niet zozeer het Woord ver
kondigingen'. Als een mis
sionaris iets moet doen dan
is het dit: Gods Woord ver
kondigen, vlees laten wor
den. Wanneer een missiona
ris het Woord vlees laat
worden, dan kom je vanzelf
terecht bij concrete sociale
acties, zoals bijvoorbeeld
een vakbond. Ik ken pater
Jan Derickx goed. Ik stu
deerde samen met hem en
wij zijn lid van dezelfde
congregatie. Ik weet zeker
dat juist hij het Woord wil
verkondigen net als ik en
hopelijk ook de schrijver
van het artikel, Jan Koesen.
Tanzania
Pater Tom Willemsen
Goed, Wim van Leest sr., ik
heb gezien wat jouw stereo
tiep zoontje presteerde in
Popspraak van 24 augustus
jl., dus kom alsjeblieft te
rug Dat stuk was absoluut
walgelijkNou hou ik zelf
wel van grensoverschrij
dende dingen, maar om 'n
joch van waarschijnlijk nog
geen achttien de kans te ge
ven om in een goede, dege
lijke rubriek, mensen als
Kylie Minogue en Salt-n-
Pepa aan te prijzen, daar
krijg ik spontaan kippevel
van: hoe moet dat nu met
De Stem? 't Is toch geen
kinderrubriek? Die zange
res heeft toch helemaal geen
uitstraling (OOR noemt
haar al 'Geile Minogue',
maar daarom ben je toch
geen artiest en haar lied
jes zeggen ook zoveel hè
Dom gedreun voor disco
gangers is wat Stock, Ait-
ken Waterman leveren.
Salt-n-Pepa, niet onaardig
om te zien, maar is dat al
les Breng de boodschap
origineler, zoals artiesten
nu nog kunnen en waar
vroeger meer mensen van
schenen te houden. Pa Van
Leest recenseert goed en is
bij de tijd. Voor mij is zijn
naam een waarmerk voor
objectieve kwaliteit, zoals
zijn artikel over Prince. Ju
nior, geef je vaders shag en
whiskey terug en staar je
maar blind op popfoto's van
Madonna, S Express en Kim
Wilde. Interesseer je 'ns
meer voor onbekende na
men of gevestigde super-
groepen als The Who, Su
pertramp, Pink Floyd, Ge
nesis, Toto, Foreigner,
Starship of Fleetwood Mac.
Senior, ga zelf door.
Rucphen
Richard Loomans
Op woensdag 24-8-88 was op
de tv een zeer woedende
voorzitter van het VNO te
zien, de heer Van Lede. De
oorzaak was het WIR-kabi-
netsplan. 'Dit kabinet is niet
te vertrouwen', brulde de
voorzitter van het VNO op
de tv. Schijnbaar hebben de
heer Van Lede en het VNO
dat pas nu ontdektWij
vakbondsleden zingen dat
toch al bijna 8 jaar. Maar
dat was nooit waar, volgens
VNO. Bedankt dus voor
deze belangrijke ontdekking
VNO.
Roosendaal
G. Knappers
yan onze Haagse redactie
pgN HAAG - Er dreigt een
{ors tekort aan leraren wis-,
natuur- en scheikunde en
puits in het voortgezet on
derwijs.
Daartegenover staat dat er bij
je vakken Engels, Frans (op
korte termijn), Spaans, ge
schiedenis, godsdienst, hand
vaardigheid, tekenen en tex-
(iele werkvormen een over-
schot aan leraren zal ontstaan.
pat schrijft minister Deet-
man (Onderwijs) in een notitie
aan de Tweede Kamer.
Een ernstig tekort aan lera-
ren is
(tech:
is all
lerar
draai
voege
staar
Vo
van
beroe
kort
sche
Woni
Van onze Haagse redactie
Tot die conclusie komen de same
ganisaties voor voortgezet onder
Nederlandse Gemeenten (VNG)
saties voor vormingswerk in he
uit het slop'.
Het rapport is gisteren in Den
Haag aangeboden aan CDA-
Kamerlid Van Leijenhorst,
voorzitter van de Vaste Ka
mercommissie voor Onderwijs.
Volgens de samenstellers
van het rapport ontbreekt het
aan politieke wil en aan geld
om iets aan de huisvestings
problemen te doen. Het lenigen
van de ergste huisvestingsnood
kost in totaal rond de 1 mil
jard.
De besturenorganisaties wij
zen er echter op dat in principe
niet veel extra geld beschik
baar hoeft te worden gesteld
om het probleem op te lossen.
Als scholen toestemming zou
den krijgen hun nieuw- en ver
bouw anders te financieren
(door leningen op de kapitaal-
DEN HAAG - De fracties
van PvdA en CDA in de
Tweede Kamer maken
sterk bezwaar tegen het
voorgenomen bezoek van
een delegatie Kamerleden
aan Roemenië, onder lei
ding van Kamervoorzitter
Dolman.
Dolman vindt dat de reis moet
doorgaan: „Het is geen vriend-
schapsbezoek. En bovendien
laten we onze reis niet regisse
ren". De PvdA-fractie vindt
dat het gezien de noodsituatie
in Roemenië - duizenden dor
pen op het platteland worden
afgebroken - de voorkeur ver
dient af te zien van 'ceremo
niële bezoeken'. Het CDA vindt
de reis „een slecht idee gelet op
de schending van de mensen
rechten in dat dictatoriaal ge
regeerde land".
HEEFT HET KABINET tijdens de be
I dernemers exclusief behandeld? He
delen van de economische koek ee
de werknemers? Ja, zeggen de we
net en werkgevers. Voorspelbare, m
De zaak zelf: Het kabinet heeft n
niet te tornen aan de toegezegde la;
drijfsleven ter compensatie van de
betekent, dat de vennootschapsbel
kan. Daarnaast zal de premie kinds
door het Rijk worden betaald. Om c
te compenseren, zullen de werkge\
moeten leveren in de vorm van ee
I werkgeverspremies. Op het eerste
Ruding (die meer bij de bedrijven v
De Korte (die nog minder bij de be
buit niet volledig binnengehaald. L
spaard. De werkgevers kunnen te>
omvang van de WIR-overschrijdint
mers zeer beperkt.
Bekijken we de hele affaire vanu
dan moeten we toch een paar keer
netsvoornemens uitlekten (meer la
de WIR-overschrijdingen van Econ
ren) kwamen de werkgeversorga
kracht in het geweer. Uitgerekend
begrotingsdiscipline prediken, richt
Ruding. Deze minister handelde ec
filosofie der werkgevers: Hij wilde i
sen aanspreken die de WIR-prem
dus. Deetman doet hetzelfde met
de uitkeringstrekkers en Van Dijk r
gevers mocht dat niet alleen, dal
werkgevers zelf aan de beurt ware
van Van Lede en het KNOV van K
'ernstig aan de betrouwbaarheid v:
üngspartner'. Zij wisten het vuurtj
stoken. Zij kregen uiteindelijk een
binet over hun wensen en bezware
De werknemers mochten vanaf
brandbrieven. Zij kregen een troc
Lubbers opdraven. De koek voor I!
kruimels (werkgelegenheidsbeleid
ter veel heisa ontstaan. Zonder ni
ling van de economische koek te
stateerd worden dat het kabinet c
chologisch niet sterk heeft geopen
mai
ergi
geh
Dee
wez
trel
nan
van
L
ciei
het
een
er
sati
dat
ste
ger
nar
aar
mir
nie
bes
Gr:
leic
eer
Oo
vei
vcx
I
pei
Ka
nor
of
nie
vo<
trc
tar
trr
da
rif
zé
ge
de
or
ko
vo
so
se
te
A
V€
lit
zo
de
