Burundi heerst de stilte van het graf
:n is soms ook
'er
VERJAARDAG AKKOORDEN
Overleg tussen Iran
en Iraq in het slop
Aantal doden bij vliegramp loopt op tot 49
BUITENLAND
'AJS U CHRISTEN BENT, BID DAN VOOR DIT LAND'
\)E STEM BUITENLAND WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1988
GDANSK (AFP/DPA/RTR) - Lech
Walesa, de voorzitter van het ver
boden vakverbond Solidariteit, gaat
vandaag praten met de Poolse mi
nister van binnenlandse zaken, ge
neraal Ceszlaw Kiszczak.
Speren
Pinochet enige presidentskandidaat
België leent tegen acht procent
Marokko akkoord met plan W. Sahara
Frankrijk zet Solex-fabricage stop
Geruchten over verkiezingen in Zuidafrika
Aruba lid van Latijnsamerikaans parlement
Vrijwel alle Burmanen nu in staking
Zuidafrikaanse aftocht uit Angola
A6;
Nog maar al te vaak blijkt er bij
een overlijden weinig tot
niets te zijn vastgelegd.
Het valt ook niet mee om stil te
staan bij zaken als een testament,
codicil of voogdijschap.
Toch zijn er goede redenen om 't
wel te doen, want wat gebeurt er met
uw partner, de kinderen, en het huis?
Wij hebben een boekje voor u
samengesteld waarin duidelijk en
overzichtelijk de meest essentiële
maatregelen worden besproken.
Stuur de coupon naar SIRE, p/a
Stephensonstraat 12,2723 RN
ZOETERMEER. Sluit een extra post
zegel van f bij. Dan krijgt u 't boekje
'Voor het te laat is' thuisgestuurd.
REGEL JE ZAAKJES VOOR HET TE LAAT IS
Naam
Adres
_m/v
Postcode
Woonplaats
Pubttcatte aangeboden door dit blad In samen- CTDC
wertdng mat de Stichting Ideele Reclame. jUlfc
T21
ICHAPPIJ.;
Walesa praat met regime
i lech Walesa overlegt met stakers in
Gdan^/c.
i.«
Dit heeft een adviseur van Solidariteit,
Tadeusz Mazowiecki, dinsdag bekendge
maakt in Gdansk. Bij het onderhoud, dat
een einde moet maken aan de al drie we
ken durende arbeidsonrust in Polen, zal
ook een vertegenwoordiger van de Poolse
kerk aanwezig zijn
De Poolse regering had eerder op de dag laten
weten dat zij bereid was om met Walesa te pra
ten, als er een einde zou komen aan de stakingen
in de Lenin-scheepswerf in Gdansk. Het is voor
het eerst sinds de afkondiging van de staat van
beleg in 1981 dat de Poolse regering zich bereid
toont om met de voorman van Solidariteit te on
derhandelen.
Walesa verliet de scheepswerf gisteravond
om zich naar de St. Brygida-kerk te begeven
voor overleg met de bisschop van Gdansk, mgr.
Tadeuz Goclowski. Volgens zegslieden van Soli
dariteit bracht Goclowski een voorstel van de
regering over. Maar over de inhoud van het
voorstel is niets bekend.
Adam Michnik, een naaste adviseur van Wa
lesa, zei dat het van de resultaten van het ge
sprek tussen Kiszczak en Walesa zal afhangen
of de stakers hun acties zullen beëindigen. De
voornaamste eis van de actievoerders is dat de
regering het Solidariteit erkent.
Het aangekondigde overleg tussen Kiszczak
en Walesa krijgt een extra dimensie doordat het
samenvalt met de achtste verjaardag van de
Akkoorden van Gdansk, waarin de Poolse rege
ring het bestaansrecht van het onafhankelijke
vakverbond erkende. Bijna anderhalf jaar
greep het Poolse leger in en kondigde generaal
Wojciech Jaruzelski, de staat van beleg af,
waarna Solidariteit verboden werd.
De Poolse regeringswoordvoerder, Jerzy Ur
ban, had 'dinsdagmiddag dat de vorige week
door Kiszczak voorgestelde 'ronde-tafelge
sprekken' met de oppositie zouden kunnen be
ginnen, zodra de stakers in Gdansk hun acties
beëindigden. Het onderhoud tussen Kiszczak en
Walesa dient kennelijk als voorbereiding voor
die gesprekken.
Behalve in Gdansk wordt ook nog gestaakt in
de haven van Szczecin, in een kolenmijn in
Jastrzebie en in de staalfabrieken van Stalowa
Wola. Rond die laatste onderneming hebben de
autoriteiten een grote politiemacht samenge
trokken. Een hoge militair had de stakers
maandag met ingrijpen gedreigd omdat zij vol
gens hem inbreuk maken op de veiligheidsbe
langen van Polen, aangezien er in het bedrijf
materieel voor het leger wordt gemaakt.
In opdracht van de katholieke kerk sprak een
advocaat dinsdag met de stakers in de staalfa
briek. Hij gaf de actievoerders de verzekering
dat de door hen geëiste legalisering van Solida
riteit aan bod zou komen in de 'ronde-tafelge
sprekken' met de regering.
De arbeidsonrust, de ergste sinds 1981, begon
op 15 augustus toen mijnwerkers in Jastrzebie
het werk neer legden om erkenning van Solida
riteit en loonsverhogingen af te dwingen. De ac
ties breidden zich later uit naar een aantal an
dere mijnen in het zuidwesten van Polen, de Le
nin-scheepswerf in Gdansk en de haven van
Szczecin.
GENEVE (AP) - De directe vredesonderhandelingen in Ge
neve tussen Iran en Irak zijn dinsdag opnieuw uitgesteld.
Sinds vrijdag hebben de ministers van buitenlandse zaken
van Iran en Iraq elkaar niet meer gesproken.
I ïN-secretaris-generaal Perez
Cuelar, die de vredesbe-
I sprekingen leidt, zei dat de on-
-erhancëlingen vast zaten op
wee puiten: de onmiddellijke
ïrugtrekking van de troepen
I en een slaakt-het-vuren op zee.
Bovenden verstoort de discus-
sie over de grensrivier Shatt-
al-Arai de besprekingen.
„Weproberen het eerste deel
van de vredesovereenkomst uit
te werker, het staakt-het-vu-
I jen en de onmiddellijke terug-
I '.rekking "an de troepen. De
ivapenstilsand op zee is een
deel Van let probleem", aldus
Perez de Ciellar.
De Iraarse minister Tariq
Aziz zei miandag op een pers
conferentie dat pas andere
punten fesproken kunnen
worden alslran akkoord is ge
gaan met en staakt-het-vuren
in de hele ferzische Golf.
Er staai geen nieuwe for
mele ontimetingen tussen Aziz
en zijn Iranse collega Ali Ak-
bar Velaati op het program
ma. Vrijig was de laatste ont
moeting en een gesprek dat
maandai gehouden zou wor
den wed zonder opgaaf van
redenerhitgesteld.
De cditacten tussen de beide
vijanden hebben plaats op het
niveau van deskundigen. „VN-
medewerkers zijn voorstellen
aan het opstellen die de beide
partijen nader tot elkaar moe
ten brengen", zei VN-woord
voerder Francois Giuliani.
De Iraanse minister van bui
tenlandse zaken Velayati uitte
dinsdag op Radio Teheran de
beschuldiging dat Iraq de on
derhandelingen in Genève ver
stoort door de nadruk te leggen
op andere zaken dan die waar
toe de Veiligheidsraad en Perez
de Cuellar hadden besloten. Hij
beschuldigde zijn tegenspeler
Tariq Aziz ervan 'onnodige en
niet ter zake doende onderwer
pen' aan te snijden. Velayati zei
te hopen dat de secretaris-ge
neraal, de Veiligheidsraad en
de internationale gemeenschap
druk zullen uitoefenen op Iraq
en daardoor „een einde maken
aan deze afwijkende koers, en
het dwingen weer op het juiste
pad te komen".
Maandag informeerde Perez
de Cuellar de vijf permanente
leden van de Veiligheidsraad
over de moeizame onderhande
lingen. Die vijf leden zijn Chi
na, de VS, de Sovjetunie, het
Verenigd Koninkrijk en
Frankrijk.
Terwijl intussen in het Engelse Farnborough de voorberei
dingen plaats vinden voor de luchtvaartshow aldaar (op de
foto scheert een Sovjet-transporttoestel laag over de stad) is
bekend geworden dat er op z'n minst één Nederlander was
onder de nu 49 slachtoffers van het vliegfeest zondag in het
Duitse Ramstein. Nadere mededelingen konden nog niet
worden gegeven. Het Nederlandse slachtoffer behoort tot de
groep van 31 die onmiddellijk is omgekomen. In de zieken
huizen zijn gisteren opnieuw zes gewonden overleden. In to
taal waren gisteravond nog 282 gewonden verspreid over 27
ziekenhuizen.
In Nederland heeft het vliegdrama geleid tot protesten. De
burgemeester van het Brabantse Vessem vindt dat het stunt-
vliegen met straaljagers boven zijn gemeente onmiddelijk
moet stoppen. Burgemeester H. Jonker heeft minister van
Eekelen van Defensie gevraagd om een einde moet maken
aan de oefeningen van het uit twee NF-5-straaljagers be
staande demonstratieteam Double Dutch. Volgens Jonker
scheren de straaljagers dagelijks zeer laag over de bebouwde
kom van Vessem. De twee vliegtuigen zijn gestationeerd op
de vliegbasis Eindhoven en oefenen daar ook. Vessem ligt in
het verlengde van de startbaan. - fotoap
■•Een [roepje verslaggevers onder wie een
Vaniet Britse dagblad The Times bracht
dezeweek een bezoek aan het noorden
urundi waar zich de afgelopen twee
in een bloedbad op grote schaal heeft
"Klokken. De Hutu's, die de overgrote
teerderheid van het de bevolking uitma-
i, maar geen macht hebben, zeggen dat
Tutsi-leger de grote schuldige is van
ele duizenden doden; de Tutsi's op
Sfifi beurt zeggen dat het dat het Hutu's
Iren de zich tegen hen keerden. De
iwenoude vete tussen de Hutu-boeren
Tutsi-veehouders heeft hoe dan ook
dramatische climax gekregen.
NTGGA (THE TIMES) - De verklaring van
de 3urundische regering dat de vrede is
wergekeerd na de stammentwisten in de
nocdelijke regionen mag dan waar zijn,
vbc duizenden is het de vrede van het
git
Weagen geen mens toen we het Ntega-district
Wnenreden; we passeerden wel honderden lege
Ruien, sommigen verbrand, de meeste met de
dei' open om een blik te gunnen op achtergela-
tenoezittingen zoals kleren, kooppotten en een
enfele schoen. Alles wat te zien was in de be-
weite tuinen en velden waren een paar geiten.
(nze chauffeur verbrak de stilte: „Waar zijn
de lensen?" Er waren er 150.000 in Ntega en van
zo': zevenduizend bewoners is de verblijfplaats
oefend. Niemand is er zeker van wat er met de
resis gebeurd. Vijftigduizend mensen zijn naar
hebuurland Rwanda gevlucht. Duizenden an-
dem vluchtten naar rustiger streken in Bu-
futli en volgens de regering zijn er vijfduizend
geóod.
Ir. Ralphe Dupre, een Duitse arts in Kirem-
oamkele kilometers van Maranaga zei: „Als de
raring zegt dat het er vijfduizend zijn, schat ik
Re.aantal op twintigduizend." Het voorbarige
o'lar van de regering was gebaseerd op het
Ratal doden onder de leden van de domine-
fede Tutsi-minderheid, die in de eerste dagen
Va het bloedbad werden afgeslacht. Maar vol
gas vluchtelingen en patiënten werden vervol-
gos de Hutu's vermoord door het nationale
\jtsi-) leger. En daarbij zou het om veel meer
aden gaan.
,pP het moment dat we in het ziekenhuis van
u Duitse arts aankomen draagt hij een met
Gevluchte Tutsi kinderen uit Burundi to
nen in het buurland Rwanda kogelwonden,
die volgens hen veroorzaakt zijn door Hutu-
soldaten. - fotoap
bloed overvlekt schort; een jonge vrouw wier
been zojuist was afgezet reed voorbij in een rol
stoel. De arts voerde afgelopen week al twintig
amputaties uit terwijl nog meer patiënten met
afschuwelijk ontstoken wonden werden binnen
gebracht.
Bijna alle van de tachtig gewonden in het zie
kenhuis zijn Hutu's. Vijftig van hen, vooral
vrouwen en kinderen hadden elk twintig bajo
netsteken. Hoe konden zij dergelijke verwon
dingen overleven? De Duitse arts Dubre: „Zij
zijn sterk. Er is heel wat voor nodig hen te do
den."
Een patiënt op de binnenplaats had een jaap
van vijftien centimeter lang en ruim twee centi
meter diep in de nek zodat de ruggegraat te zien
was. Bij een ander was een deel van de mond
weggeschoten, zodat de tanden bloot liggen. De
vrouwen en kinderen waren er even slecht aan
toe. Een vrouw had een ontstoken wond aan
haar borst, veroorzaakt door een schot door de
rugEr was een zeventien maanden oud
meisje dat een schot door haar kaak opliep.
Haar moeder was eveneens in het gezicht ge
schoten; de vader werd gedood. Een jongetje van
twee zat rechtop in bed, terwijl zijn vader zijn
rechterarm vasthield; de linker was geampu
teerd, nadat de schouder was verbrijzeld door
een kogelinslag.
De slachtoffers van het dagenlang durende
bloedbad in Burundi waren echter niet allemaal
Hutu's. Het gezicht van een acht-jarige Tutsi
was verminkt met een machete. Volgens diens
moeder is de vader gedood. Immers de afschu
welijke moorden onder de Hutu's gingen vooraf
aan dodelijke aanvallen op Tutsi's. De Hutu's in
de vluchtelingenkampen in Rwanda geven toe
dat het gebeurd is, maar velen zeiden dat zij er
niet bij waren.
Zuster Liberatrice van de katholieke missie
post in Ntega vertelde dat in de nacht van 14
augustus „iedereen wakker werd van het ge
schreeuw. We hadden geen idee wat er gebeur
de." De volgende dag kwamen Tutsi's zich ver
bergen op de missiepost, omdat zij werden aan
gevallen door Hutu's. Die dag en de daarop vol
gende dag hoorde de zuster meer gegil, zag
brandende huizen en zag mensen stenen gooien.
De volgende nacht kwam een menigte Hutu's
naar de post. „Geef ons de mensen die jullie ver
bergen. We zijn er klaar voor," hoorde de zuster
hen roepen. De Hutu's kwamen nog enkele ke
ren terug, dreigend dat zij het huis in brand
zouden steken en de zusters zouden doden, mits
zij vertelden waar de verborgen Tutsi's waren.
De zusters antwoordden niemand verborgen
te houden, maar mogelijk dat iemand anders
van de missie gedwongen is geweest te praten, 's
Morgens rond elf uur omsingelde een menigte
van duizend Hutu's, gewapend met speren, ma
chetes en stenen het gebouw naast de kerk en
joegen de gevluchte Tutsi's eruit: in totaal zes
tien mensen werden gedood. Zuster Liberatrice:
„Een normaal mens zou zoiets toch niet doen. Ik
ben er zeker van dat zij waren gedrogeerd."
De eerste mensen die we in Ntega zien, vormen
een squadron onder bevel van luitenant Davu-
giruhoze. Hij klikte met zijn tong toen we hem
vroegen waar alle mensen waren gebleven. La
ter zei hij: „Het was erg moeilijk voor ons. We
moesten de orde herstellen." Hij bevestigde dat
„vele, vele mensen waren gedood."
Majoor Daradangwe, die ons later op de weg
aanhield liet ons de sporen zien waar een bull
dozer had gereden en verklaarde dat daaronder
vijfhonderd Tutsi's waren begraven. Volgens
hem weigerde vele Hutu mee te doen aan de
slachting, maar waren zij gedwongen geweest
onder bedreiging met de dood.
Gevraagd naar de verwondingen van Hutu's,
verklaarde de majoor: „Sommigen raakten ge
wond toen wij tegen de rebellen vochten, dat is
logisch." En de bajonetsteken, die de Hutu's op
liepen, waren volgens hem met speren veroor
zaakt. Gevraagd of het mogelijk was kogelwon
den te verwarren met machetewonden, ant
woordde hij„Dat is mogelijk."
De reden voor het bloedbad is nog steeds niet
duidelijk. Volgens de majoor lag de oorzaak in
opruiing door infiltranten uit een buurland,
waarschijnlijk Rwanda, dat eenzelfde bevol
kingssamenstelling heeft: 15 procent Tutsi en 85
procent Hutu. In Rwanda hebben echter de
Hutu de macht in handen.
In de vluchtelingenkampen in Rwanda werd
verteld dat het bloedbad was ontstaan omdat
gehoord was dat de Tutsi's een nieuwe slachting
wilden gaan aanrichten. In 1972 werden na een
mislukte staatsgreep zeker honderdduizend Hu
tu's door Tutsi's gedood.
Ofschoon president Buyoya van Burundi die
elf maanden geleden de macht over nam, meer
dere gebaren heeft gemaakt naar de Hutu's,
lijkt het erop dat de bloedbad door het leger is
veroorzaakt als gevolg van de voortdurend
angst onder Tutsi's dat de Hutu's de macht wil
len overnemen.
Wat dan ook de redenen waren voor de hyste
rische wreedheden over en weer, de stilte
daarna geven de woorden van zuster Libera
trice nieuwe betekenis: „Als u christen bent, bid
dan voor dit land."
NIEUWSOVERZICHT
SANTIAGO (RTR/DPA) - President Augusto Pinochet Ugarte
van Chili, de militaire leider van het land sinds 15 jaar, is dins
dag door de chefs van de krijgsmachtonderdelen benoemd tot
enige kandidaat in een presidentiële volksraadpleging die in
oktober zal worden gehouden.
De keuze werd officieel bekendgemaakt door de woordvoerder
van de vier militaire opperbevelhebbers, onder wie Pinochet
als chef van de landmacht, admiraal José Merino. De grondwet
had hen met het formuleren van de voordracht belast.
BRUSSEL (ANP) - De Belgische minister van finan
ciën, Philippe Maystadt, gaat een staatslening uit
schrijven tegen acht pet. Hij heeft daarover dinsdag
met een consortium van Belgische banken overeen
stemming bereikt. De uitgifteprijs wordt 99,25 pet. Het
consortium heeft toegezegd de lening voor een bedrag
van 50 miljard franken (ongeveer 2,7 miljard gulden) te
zullen onderschrijven. Het totaal van de lening zal on
geveer 60 miljard franken (ongeveer 3,3 miljard gulden)
omvatten. De nieuwe Belgische staatslening zal zeven
jaar lopen. Er kan op ingeschreven worden tussen 5 en
16 september.
GENÈVE (AFP/RTR/UPI) - Marokko heeft zich dinsdag in
Genève 'in beginsel akkoord' verklaard met het VN-vredes
plan voor de Westelijke Sahara van secretaris-generaal Javier
Perez de Cuellar. Het Bevrijdingsfront Polisario verklaarde
'onder bepaalde voorwaarden' in te stemmen. „Met het ant
woord van Polisario en dat van Marokko gaat het conflict in de
Westelijke Sahara een nieuwe fase in, met alle moeilijke pun
ten die nog moeten worden gladgestreken", zo verklaarde de
tweede man van Polisario, Betsjir Mustafa, in Genève nadat
hij dinsdag evenals eerder de Marokkaanse minister van bui
tenlandse zaken het antwoord van Polisario op het VN-vredes-
plan had overgebracht. Secretaris-generaal Javier Perez de
Cuellar had beide partijen gevraagd uiterlijk 31 augustus te
antwoorden op zijn plan.
PARIJS (AFP) - Aan het einde van dit jaar zet Frank
rijk na een produktie van 42 jaar en zes miljoen ver
kochte exemplaren de fabricage stop van de 'Vélosolex',
de fiets met motortje op het voorwiel. Het prototype van
de Solex was in de Tweede Wereldoorlog ontworpen
door twee Franse technici en fabrikanten, Goudard en
Menesson. De firma die ze nu maakt in Saint-Quentin
in het noorden van Frankrijk, 'MBK Industrie' deelde
stopzetting van de aanmaak mee „omdat de afzet van
jaar tot jaar afneemt". In 1964 werden in Frankrijk nog
380.000 solexfietsen verkocht; vorig jaar nog maar 2.700.
KAAPSTAD (REUTER) - President Pieter Botha van Zuid
afrika heeft voor vrijdag een gezamenlijke zitting van de drie
gescheiden kamers van Zuidafrikaanse parlement uitgeschre
ven. Het besluit heeft speculatie de kop doen opsteken dat Bo
tha van plan is spoedige verkiezingen te houden. Officieel is
geen reden gegeven voor het bijeenroepen van het parlement.
Het financiële dagblad Business Day schreef dinsdag dat er in
het parlement geruchten de ronde doen dat de Zuidafrikaanse
president op 26 oktober algemene verkiezingen wil houden
voor de blanke kamer, de kleurlingenkamer en de indiërka
mer, tegelijkertijd met de Zuidafrikaanse gemeenteraadsver
kiezingen. De zwarte meerderheid wordt niet in het parlement
vertegenwoordigd maar de regering hoopt dat zij wel op grote
schaal meedoet aan de lokale verkiezingen.
ORANJESTAD (ANP) - Aruba is de vorige week toegelaten als
lid van het Latijnsamerikaanse parlement Parlatino. De waar
nemend griffier van de Arubaanse staten heeft dit maandag in
Oranjestad meegedeeld. De toetreding van Aruba kwam aan
de orde tijdens de vorige week in de Argentijnse hoofdstad
Buenos Aires gehouden vergadering van het Parlatino. Het
Parlatino werd in 1964 in Peru in het leven geroepen en heeft
sinds vorig jaar een officiële status gekregen door middel van
een oprichtingsverdrag. Doel van het Parlatino is het bevorde
ren van de politieke, sociale, economische en culturele integra
tie van de Latijnsamerikaanse landen. Sinds 1974 worden om
de twee jaar interparlementaire conferenties gehouden met het
Europese parlement. Alleen democratisch gekozen parlemen
ten kunnen lid worden van het Parlatino.
RANGOON (AP) - Het harde geweld is geweken bij de demon
straties in Burma voor meer democratie. Door een voorzichti
ger optreden van leger en politie, die vrijwel geheel uit het
straatbeeld zijn verdwenen, doen zich nauwelijks nog geweld
dadige botsingen voor. Maar de Burmanen zetten hun acties
voort in andere vorm en het begint er zo langzamerhand op te
lijken dat het hele land in staking is. Ambtenaren van zo'n 120
overheidsdiensten kondigden dinsdag de vorming van een
overkoepelend stakingscomité aan en zullen op korte termijn
beginnen aan massale stakingsacties om de invoering van een
democratisch meerpartijenbestel te bespoedigen.
RUNDU - Een colonne Zuidafrikaanse gepantserde legervoer
tuigen passeerde gisteren de grens tussen Angola en Nambië.
De terugtrekking is een onderdeel van het akkoord dat eerder
deze maand wegd gesloten in Genève.om een eind te maken
aan de oorlog irfAngola. De 50.000 CuWanse soldaten in Angola
zijn nog aanwezig.
