UITBLAZEN!
Hormonen: het spel van export en politieke winst
Discriminatie bij afsluiten verzekeringen is strafbaar
'Jonge, radicalere generatie Polen staakt met nieuwe energie'
Voorlid
ZIEKEN]
BLOEDTEST RISICOGROEPEN BEGRIJPELIJK, MAAR ONGEOORLOOFD
Hoofddoel
Pub en
mythe
SOLIDARITEIT-VERTEGENWOORDIGER MINKIEWICZ VREEST BLOEDIGE TRAGEDIE
DE STEM C
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1988
WIM KOCK
-DESTEM-
pESTEMBINN
COMMISSIE:
Hpm Sltie m°eten aan|
Parti'®ai9.drin9en van de 1
p ^politiek, maar van nal
EEN van de redenen
waarom Engeland
vrijwel geen café-ter
rassen kent is dat tot afge
lopen dinsdag de pubs
hun deuren 's-middags om
twee uur moesten sluiten
en pas om zes uur weer
mochten openen. Het is
ook een van de redenen, denk
ik zelf, waarom menig stads
centrum wordt ontsierd, om het
eufemistisch uit te drukken,
door bier uit blik drinkende en
zich navenant gedragende
jonge mannen. Het feit dat
vanaf dinsdag de Engelse pubs
de hele middag mogen open
blijven haalde zelfs het Neder
landse televisiejournaal en de
reden daürvan is weer dat de
Engelse pub een mythe is,
waarin de Engelsen zelf heilig
geloven en die door de toeristi
sche propaganda met zoveel
kracht wordt verkondigd dat zij
ook in Nederland graag wordt
geslikt.
De verscheidenheid aan En
gelse pubs is even groot als de
verscheidenheid aan Neder
landse cafés. Engelse pubs heb
ben mooie namen, geschilderd
op fraaie uithangborden. Dat is
waar. De Zeven Sterren, de
Stier, De Leeuw en Zwaan, de
Roos en Kroon, het Wapen van
Edgerton, de Moorkop, De
Drie Zwanen, de Stier, het
Schip, het Hoefijzer, het Gat in
de Muur en de Kat en Viool,
om er maar een handvol te noe
men. Die namen komen veel
vuldig voor. Er zijn tientallen,
eerder hónderden kroegen die
de Zwarte of Witte Zwaan he
ten, de Rode of Gouden
Leeuw, het Witte Hert of 's Ko-
nings Hoofd. Soms kom je na
men tegen die niet in Neder
landse namen te vertalen zijn.
De Game-Larder bijvoorbeeld.
'De Wildkast' zegt hier nie
mand iets. Een 'larder' is een
kast of vertrek voor het bewa
ren van vlees, in dit geval wild
(game). Er bestaan boeken met
uithangborden van pubs en
verklaringen van namen van
pubs. De naam 'Het Hoefijzer'
duidt erop - en dat zal u niet
verbazen- dat er ooit sprake
moet zijn geweest van een com
binatie van smederij en pub.
De vaak historische namen,
de archaïsche sluitingsuren en
de toeristengidsen suggereren
een uiterst pluriform pub-we
zen waarin elk van de 71500
pubs in Engeland een eigen
identiteit en atmosfeer heeft.
Dat is niet méér waar dan in
elk ander land, Nederland in
begrepen. In de jaren '60 en '70
heeft zich in de pub-wereld een
revolutie voltrokken die van
duizenden kasteleins werkne
mers en zetbazen maakte. Dat
is ook de reden dat er zovelen
van hen tegen de verruiming
van de openingsuren zijn. Een
beetje kenner kan aan de bui
tenkant van een pub vaak al
zien tot welke brouwerijketen
hij behoort. Brouwers als Cou
rage, Whitbread, Bass en Wat-
ney bezitten duizenden pubs,
verspreid over het hele land.
Daarnaast zijn er nog de pub-
netwerken van lokaal opere
rende brouwerijen.
Echte oude pubs, zoals de
propaganda ze suggereert, zie je
bijna niet meer, tenzij in hoog
gecultiveerde vorm. Het Wapen
van Swettenham bijvoorbeeld.
Daar haalde de waardin het
bier nog in stenen kruiken uit
de kelder, telkens twee tegelijk,
om ze aan de toog uit te schen
ken. Rond 1975 ging de oude
waardin dood en viel de kroeg
in handen van de brouwerij.
Die trok de la met ontwerpen
voor country pubs open. 'Rus
tieke' interieurs met pseudo-
balken, plastic lambrizeringen
en met gas gestookte open
haarden. Of De Kozak, met
zijn karakteristieke strodak.
Het bier sijpelde er uit sierlijke
eikehouten vaatjes die achter
de toog tegen de muur waren
bevestigd. Dat was in 1966 en
ook hier was de waard al oud.
Twee jaar later was De Kozak
verbouwd tot woonhuis voor
een Londense forens.
Het Schaap was zeker geen
primitief café. Ik leerde de pub
in 1970 kennen. Hij bestond uit
een hal waaraan vier vertrek
ken lagen. De achterste twee,
de Public Bar en de Saloon Bar,
hadden samen een bar. In de
twee voorste vertrekken, de
Gentlemen's Bar en de Ladies'
Bar werd uitsluitend geser
veerd. De tijd van klasse-on
derscheid en prijsverschillen
tussen Public en Gentlemen's
Bar was al lang voorbij, maar
de familie hield de oude inde
ling in stand uit een soort eer
bied voor het verleden. Drie
jaar geleden kwam Het Schaap
in handen van een brouwerij.
Die zag er geen heil in en wilde
de zaak sluiten. Een opstandje
van vaste klanten, gesteund
door de plaatselijke krant, deed
de brouwer zwichten. 'Nog
twee jaar, maar dan moeten er
wel meer klanten komen'. Die
kwamen er niet en vorig jaar is
Het Schaap voorgoed gesloten.
Het Hoefijzer is nog wel een
oude country-pub, bevolkt
door boeren en snobs uit de na
bije stad. Het plaatselijke par
lementslid komt er regelmatig
een snelle pub-lunch verorbe
ren. Het Hoefijzer ligt in the
middle of nowhere, aan een
kruispunt van wat de Engelsen
country lanes noemen, smalle
geasfalteerde landweggetjes, af
gezet met hoge hagen van mei
doom en kamperfoeli. Het is
een primitief, maar gezellig ca
fé. Sinds kort neemt een zoon
de plaats van zijn vader in. Die
zoon houdt van de gemakken
van deze tijd en heeft een mo
derne tapinstallatie laten mon
teren. Daarentegen is de ouder
wetse bierpomp in de ver
bouwde stadscafês en hotelbars
aan een glorieuze come back
bezig. Morgen vertel ik u hoe
ook in Het Hoefijzer, die toch
nog zo sterk lijkt op de pub uit
het toeristenboekje, een andere
pub-fabel van de propaganda
aan flarden gaat.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
j 24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1per maand,
J 1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losset nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-atdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. £30301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Wouke
van Scherrenburg
MINISTER BRAKS van
Landbouw zei het deze
week ferm: „Het Neder
landse produkt is van hoge
kwaliteit. Onze exportcij
fers bewijzen hoeveel ver
trouwen de consument in
ons vlees heeft." Braks
staat pal waar het de be
langen van de export be
treft. Als geen ander weet
hij de Nederlandse pro-
dukten te verdedigen, te
bejubelen en te promoten.
Dat is niet verwonderlijk
want de inkomsten van de
staat bestaan voor het groot
ste gedeelte uit de opbreng
sten van de export. Nederland
als klein land is een belang
rijk exporteur. De Bondsre
publiek bijvoorbeeld, betrekt
zestig procent van haar im
port uit Nederland. Het is
daarom begrijpelijk dat
Braks onze exportpositie als
een leeuw verdedigt.
Hoezeer de bewindsman
zich opwerpt als hoeder van
de goede naam van het Ne
derlandse produkt, blijkt uit
zijn houding tegenover het
gebruik van groeihormonen.
Het woord 'volksgezondheid'
komt nauwelijks van zijn lip
pen. Braks' credo luidt: „Als
Minister Braks
foto de stem/j0han van gurp
de consument iets niet wil,
dan moeten we het niet ge
bruiken."
Terwijl Braks de agrari
sche kolonisten in Brazilië,
Nieuw-Zeeland en Australië
bezocht, kwam 'zijn' export
land in opspraak. Minister
Klaus Matthiesen van de
Westduitse deelstaat Nordr-
hein-Westfalen gebruikte de
media te pas en te onpas om
met een beschuldigende vin
ger naar Nederland te wijzen.
In het hormoonschandaal in
de Westduitse kalvermesterij
zou Nederland een kwalijke
rol spelen.
Terug in Nederland beet
Braks van zich af. Punt een:
hij heeft niets te maken met
de deelstaten, alleen met de
regering in Bonn. Punt twee:
Nederland heeft geen hor
moonschandaal. Punt drie:
harde bewijzen zijn nooit
aangevoerd. Kortom, het is
allemaal jaloezie wat de klok
slaat. Gaat het in het binnen
land niet goed, dan krijgt het
buitenland (lees Nederland)
de schuld.
Het is niet de eerste keer
dat Nederland in opspraak is
in verband met hormoonge-
bruik en het zal ook niet voor
het laatst zijn, zei Braks, een
voorschot nemend op nieuwe
aanvallen op de Nederlandse
'Schinken' en koteletten.
In hoeverre Braks' ontken
ning van de Duitse aantijgin
gen de consument heeft ge
rustgesteld, moet de komende
weken blijken. Gaan de kalfs
lapjes en -levers weer in de
braadpan of is het vertrou
wen in het Nederlandse pro
dukt te diep geschokt. En wat
is er nu wéér van de Duitse
beschuldigingen. Heeft Braks
gelijk en is er echt niets aan
de hand
Vast staat dat Landwirt-
Zo lang er geld te verdie
nen valt, zal de spuit ge
hanteerd worden. - fotoanp
schaftsminister Klaus Mat
thiesen het hormonenschan
daal fantastisch heeft uitge
buit. De sociaal-democraat,
met blonde Vikingbaard en
blakend van strijdlust, is in
middels de lieveling van de
kiezers in de deelstaat. Mat
thiesen, zo meldt de serieuze
Duitse pers, mikt op de stoel
van de minister-president
van Nordrhein-Westfalen. De
kiezers vergeten gemakshalve
dat Matthiesen al twee maan
den op de hoogte zou zijn van
het hormonenegebruik voor
dat hij aan de bel trok.
In zijn, op zich te loven,
drang van de deelstaat Euro
pa's topper op gebied van mi
lieubescherming te maken,
heeft Matthiesen de hormo
nenkwestie met veel tamtam
uitgespeeld. Desondanks kun
nen de beschuldigingen van
Matthiesen niet alleen als po
litiek gekuip worden afge
daan.
Feit is dat de kalvermesters
in een economisch diep dal
zitten. Zij zijn gebonden aan
contracten met de vleesinduj.
trie, die uiteraard vooral ij
geïnteresseerd in opbreng,
sten. Door groeihormonen tt
gebruiken, bijvoorbeeld in
de hoestdrank glenbuteroi
neemt een kalf met 25 küoin
gewicht toe. Een kalvermesfc
met 300 dieren die glenbutenj
krijgen, verdient op jaarbasj
50.000 gulden extra.
Daar tegenover staan j
veeartsen. Zij worden nogal
eens onder druk gezet door 4
veehouders. „Als jij geer,
glenbuteroi geeft, ga ik naar
een ander." Economische ar
gumenten doen menig mester
en veearts bezwijken Het ge-
bruik van groeihormonen zi
daarom steeds weer de kop
opsteken ondanks wettelijke
verboden
Een Friese dierenarts
ceerde vorige week het id«
alle veehouders te verplichten
een medicijnboekhouding bij
te houden De Westduitse re
gering heeft de kalvermesteti
opgelegd ruimere boxen te ge-
bruiken en de kalveren twee
weken na de geboorte gewoon
voer te geven. Maatregelen,
die mogelijk kunnen bijdra.
gen aan beperking van bét
gebruik van groeihormonen
Maar zolang er geld is ge-
moeid met de in problemen
verkerende veehouderij, blijft
het risico op hormoonschan-
dalen bestaan.
Door Jan van de Ven
Maatschappijen mogen voor het afsluiten
van verzekeringen niet discrimineren.
Homofielen, die een hypotheek willen op
basis van levensverzekering, hebben
recht op dezelfde behandeling als leden
van niet-risicogroepen. Wie toch het ver
bod op discriminatie schendt, loopt kans
op strafvervolging.
Volgens de Nederlandse wet is discriminatie
strafbaar. Aantoonbare achterstelling geeft de
gediscrimineerde een handvat om een
strafklacht in te dienen. Aan de officier van
justitie vervolgens de mogelijkheid om tot ver
volging over te gaan.
Simpele vormen van pijnlijk verschil maken
tussen mensen hebben in het nabije verleden
geleid tot symbolische straffen: een boete voor
het niet toelaten van een mens met opvallende
huidskleur tot café of nachtclub. De goege
meente keurt discrimineren af, maar als het
gebeurt, is de maatschappelijke sanctie te ver
waarlozen. Exploitanten worden er niet blij
vend op aangekeken. De discriminatie-mis
daad weegt niet zo zwaar als bijvoorbeeld dief
stal. Het 'eens een dief altijd een dief' zal in
soortgelijke zin degene, die discrimineert, niet
achtervolgen.
Strafbaarstelling van achterstelling weegt
niet op tegen mogelijk profijt van zo'n daad.
Achten verzekeringsmaatschappijen het fi
nancieel aantrekkelijk bepaalde groepen uit de
samenleving te discrimineren dan hangen zij
geen ethische betogen op, maar stellen afwij
kende eisen. Vraagt een koppel mannen om
een hypotheek dan luidt meteen de alarmschel.
Twee samenlevende mannen zijn homo's, be
horen tot de aidsrisicogroep, gaan voor hun
tijd dood, moeten een van normaal afwijkende
bloedtest ondergaan om voor een hypotheek in
aanmerking te komen.
Sprekend voorbeeld is het in Rotterdam ge
vestigde American Life Euravie, een maat
schappij waar men een levensverzekering kan
afsluiten. American Life Euravie weigert twee
samenwonende mannen zonder controle van
hun bloed een levensverzekering. Aan het blad
Aids Info werd de volgende verklaring gege
ven: De kandidaat-verzekerden zijn homosek
sueel. De zaak is duidelijk. De heren zitten in
een wat hogere risicogroep.
Een bedrijf dat zo redeneert, heeft het tij
mee. In de ons omringende landen (en zeker
ook in de Verenigde Staten) zijn verzekerings
maatschappijen als de dood voor aids. Leden
van risicogroepen komen slechts in aanmer
king voor faciliteiten als zij aan discrimine
rende eisen voldoen. En dan hebben zij geluk,
want de kans helemaal geen zaken te kunnen
doen is even groot.
De samensmelting van Europa heeft mede
tot gevolg, dat verzekeringsbedrijven meer
dan vroeger (zakelijke) contacten over grenzen
hebben. Zij kijken al of niet gedwongen naar
doen en laten van collega's in het buitenland.
Heerst daar de trend om harteloos en met
voorbijzien van fatsoensnormen naar eigen
portemonnaie te kijken, dan laat het willen
meedoen van bedrijven in Nederland niet lang
op zich wachten.
De Nederlandse Vereniging van Levensver
zekeraars heeft begin dit jaar in een advies
aan haar leden een grens gesteld aan het testen
van aids: alleen bij leningen boven de twee torn
Afwijzend gepruttel mocht niet baten. Aan het
recht voor iedereen op een leven naar eigen in
zicht hadden verzekeringenbedrijven geen
boodschap. Vergelijkingen met andere niet te
genezen, dodelijke ziekten veegden zij van ta
fel. In aids was een moderne variant van de
heksenjacht gevonden. Voor een levensverze
kering moet iedereen de weegschaal op.
Tot voor de vakantie gold in ons land voor
hypotheken boven de twee ton de praktijk van
een aidstest. Iedereen behoorde zich daaraan te
onderwerpen. Voor bedragen beneden de twee
ton volstonden de maatschappijen met een
vraag over bloedonderzoek in de rubriek medi
sche gegevens. Nu ineens wil het Rotterdamse
American Life Euravie voor een hypotheek
van anderhalve ton een bloedonderzoek. Al
leen omdat twee mannen die lening vragen.
Nog even en er wordt ook van andere, speci
fieke groepen vanwege hun uitzonderlijke
leefomstandigheden een bloedstest vereist.
Langgehuwde mannen in stedelijke gebieden,
alleenstaanden, mannen wiens vrouwen vaak
hoofdpijn hebben, hoeren, militairen, zeelui, zij
allen moeten in staat worden geacht vleselijk
contact met velen van het andere geslacht te
hebben. Zij behoren tot aidskrijgende of -ver
spreidende risicogroepen, die meer dan gewone
aandacht van verzekeringsbedrijven verdie
nen.
Met de bestaande anti-discriminatieregels
komt de overheid niet ver in bestrijding van
het onrecht. Het EG-verdrag verbiedt discri
minatie, evenals het Europese Mensenrechten
verdrag. Beide verdragen geven Brusselse
autoriteiten niet zonder meer het vermogen
zware straffen uit te delen aan overtreders. De
Europese Commissie (het dagelijks besta
van de EG) kan wel direct met een verordeninj
of indirect via een richtlijn aan centrale over
heden van lidstaten dreigen met zware sanc
ties op schending van het discriminatieverbod
De Haagse overheid, in de persoon van justi-
tie-minister Korthals Altes, beschikt over hel
wapen van strafverzwaring, gevoegd bij be
staande wetgeving.
Vraag is of genoemde autoriteiten prioriteit
aan maatregelen tegen discriminatie willen
geven. De Europese Commissie let gemakkelij
ker op juiste naleving van bestaande wetge
ving: anti-trust regels, superheffing en derge
lijke. Daar heeft zij de handen aan vol. Uit
breiding van het aandachtsveld naar discrimi
natie ligt niet voor de hand, vooral omdat alle
aandacht nu uitgaat naar Europa-zonder-
grenzen in 1992. Korthals Altes maakt geen
aanstalten discriminatie in het strafrecht
zwaarder te laten wegen.
Zowel Commissie als minister hebben ook te
maken en rekening te houden met maatschap
pelijke opvatting over aids. Ondanks het voor
treffelijke werk van staatssecretaris Dees om
de ziekte en de voorkoming ervan via voorlich
ting de vermenselijken, in ieder geval uit de
panieksfeer te halen, is het algemeen gevoelen
tegen aidsverspreidende risicogroepen Dat de
samenleving zich daarmee uiteindelijk zelf de
das omdoet, zie bovenstaande uitbreiding van
het begrip risicogroepen, vermag een onge
nuanceerde instelling niet veranderen.
Blijft het discrimineren van homofielen en
aidspatiënten in de verzekeringswereld voort
woekeren, dan heeft de goegemeente dat indi
rect aan eigen instelling te danken.
Door Rinze Brandsma
„DE ACTIES beginnen nu
landelijk te worden, als
een olievlek, niet meer al
leen de grote steden, de ha
vens en de industrie in Si-
lezië. Kolenmijnen, dok
werkers, havenarbeiders
hebben de zaak platge
gooid. In de grote plaatsen
sluit het openbaar vervoer
zich aan, de hoogovens van
Warschau, een grote ma
chinefabriek in Poznan, de
hoogovens van Stavolavo-
la, mogelijk de staalfabrie
ken van Nova Huta. Wij
wachten nu op de reacties
in de provincie en de mid
delgrote steden."
In Amsterdam houdt Jan
Minkiewicz, de vertegen
woordiger van de vrije, ver
boden Poolse vakbond Solida
riteit, de vinger aan de pols
van de massale arbeidsonlus-
ten in Polen Hoe ernstig is de
situatie in zijn land? Als de
autoriteiten ingrijpen, heeft
hij gezegd, komt er een trage
die, met waarschijnlijk meer
bloedvergieten dan in '80.
„Het conflict is aan zijn
eindoptie toe. Elk politiek
vertrouwen is er tot de bodem
verdwenen, geen hervormin
gen, geen openheid, geen en
kele openbare discussie, een
nieuw kiesstelsel dat een was
sen neus is. De reacties van de
autoriteiten vergroten de
kloof alleen maar, de macht
hebbers hebben het volk geen
enkele handreiking gedaan."
De ernstigste onlusten
sinds de grote stakingen van
1980? „Zeker. De uitbarsting
van '80 komt terug. De revolu
tionaire situatie van toen is
blijven hangen. In die acht
jaar is de Poolse samenleving
bewuster geworden, bewuster
ook van de trucs van de over
heid, beter voorbereid hoe ze
moeten handelen tegenover
politieoptreden."
Uit Polen zelf komen gelui
den, dat de staat van beleg
weer voor de deur staat. Min
kiewicz twijfelt, of de staat
daartoe overgaat. „Jaruzelski
en de zijnen hebben niet meer
de steun van de andere Oost
bloklanden, zoals ze die in
1980 hadden. En in Rusland
heerst een andere sfeer. De
staat van beleg lost voor de
overheid niets op en doet in
het westen de geldkraan weer
dichtdraaien."
Het gesprek met de Soli-
darnosé-vertegenwoordiger,
achter het grote rode span
doek aan de gevel van zijn
grachtenpand, in zijn schamel
ingerichte werk- woonver
trek, tussen de dozen vol pa
pieren, is onrustig: veel tele
foontjes, alle media trekken
aan hem, in bijna alle tv-ru-
brieken moet hij opdraven.
Valt de nieuwe stakingsgolf
met eerdere te vergelijken?
„Ik merkte het bij de recente
staking in april, mei al, dat
een jonge generatie arbeiders
actief is, met nieuwe energie,
radicaler. Met plannen ook,
om weer naar buiten te treden
met acties, hun kracht willen
laten zien. Het zijn de arbei
ders, niet de studenten. Dat is
voor de Poolse machthebbers
een essentiële bedreiging.
Twintig intellectuelen pak je
op en zet je vast. Maar dui
zenden arbeiders per staking,
dat vormt een dodelijke be
dreiging. Daar moet je tanks
tegen inzetten, wapens ge
bruiken."
Voor de stakende Poolse
arbeiders staat economisch
weinig op het spel, menen
kenners. Hun situatie is al zo
slecht, hun lonen laag, de
werkloosheid snel groeiend,
steeds meer fabrieken failliet,
dat zij weinig te verliezen
hebben.
„Daarom eisen zij niet al
leen loonsverhoging, maar
dan ook een Derde Wereld
land, daar is weinig meer aan
te doen. Polen is overgeleverd
aan westerse ondersteuning
van de omgeving in het Oost
blok heeft het niets meer te
verwachten, daar heeft elk
land het te druk met de eigen
problemen.
„in veel fabrieken staan de
machines stil, veel fabrieken
zijn in feite failliet. En de ar
beiders reageren: economi
sche schade door de stakingen
of niet, de schade van élke cri
sis wordt tóch op ons afge
wenteld."
Dankzij eigen inzamelin
gen van voedsel en kleding»
met grote westerse hulp (van
de vakbonden in het westen
èn van het Amerikaanse Con
gres) kunnen de stakers W
lang uithouden.
Hoopt de bevolking, in M
spoor van Glasnost en Per6"
strojka van machtige ooster
buur Sovjetunie, niet op mee'
openheid? „Walesa heeft dat
wel gezegd, bij het binnenval
len van de politie op de
kende werf: heeft
UTRECHT (ANP) - Allej
lichting en overreding kt
fectief zijn bij de bestrij
het aids-risico in de we
de prostitutie.
Verplichte aids-tests of het
van bij voorbeeld straat]
zijn geen oplossing en zi
averechts werken. Dergeli;
regelen vergroten het besm
vaar alleen maar.
Dat schrijft de Nationale
Sie Aids-Bestrijding (NCA
advies aan staatssecreta
(Volksgezondheid).
Het regelmatig testen v
tuees heeft volgens de NCA
kele zin. De testuitslag is 1
maal waterdicht, al was;,
omdat een eventuele besm
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Reagc
vanaf volgend jaar w
Dan komt er een eind aa
gelopen drie jaar tweec
zijn gebracht.
Minister Brinkman (Gezo
'heid) zal het kabinet binr
kort voorstellen de reage
buisbevruchting (IVF) dooi
verzekeraars te laten verd
den. IVF wordt straks opge
men in de AWBZ (bijzonrl
ziektekosten). De premie dik
voor wordt door de werkgeil
betaald.
De minister wil de ziel
huizen die IVF toepassen
strikte regels binden. Ziell
huizen moeten naast een
gunning voor de kliniek vl
de methode wordt toege
ook voor hun laboratorium I
goedkeuring hebben.
Het voorstel aan het kabl
maakt onderdeel uit vanl
nota over kunstmatige I
vruchting, die op ambtelij lil
veau op het ministerie
WVC is afgerond. De politl
discussie bij WVC over de I
problematiek woedt nog vil
maar het ziet ernaar uit
Brinkman voor het onderb
gep van LYF^de AWB?!
kiezen.
Met de keuze.-voor-de A\
ontloopt de minister de pol
gevoelige weg van het ziell
fondspakket. Hij riskeert -.
blemen als hij IVF in het I
kenfonds zou onderbrer
omdat de verzekerden
premie zelf moeten betalen
In christelijke kringen!
staan daar nogal wat v.
standen tegen. Brinkman
BIJ HET AANTREDEN van;
van de werkloosheid als h(
eerste Miljoenennota werd;
lijk onderschreven. Vervel!
maatregelen op geen enki
bitieuze plannen konden
Om de vele critici de m<
bers zijn politieke bestaai
1990 nog slechts een half
ter-president - blijkbaar gi
zwakte de gedane belofte
nennota werd het probleer
jn de afgelopen periode lee
leren leven met de gedai
werkloosheidbestrijding te
j De voorspelling van het
neid nog minder snel zal c
steld, heeft de verantwooi
schrikken. Het thema werk
vinden op de agenda van c I
Blijkbaar om aan te gev
neerzit hebben sommige b
boeg gegeven. Enkele mir
ng werklozen te schrappe
teau's en over te hevelen
dat mensen zonder uitzicht
den moeten worden om te
Dat klinkt humaan en zo
'z,jn. Zinloos solliciteren kJ
voor het kabinet prettig nev
ter ook niet onvermeld bl.
.worden overgeheveld, be
manier.
Van vele kanten zijn b€
veel weg hebben van een
H ^omische Zaken) bijv
.mij is een voorstandif
ozen die het aangebl
om zich te laten herschol
dan nooit van Glasnost f -worden gekort.
Stakers op de Leninwerf hangen een portret van de
paus op.
vooral erkenning van Solida
riteit. Loonsverhoging van
daag betekent inflatie mor
gen. Alleen erkenning van So
lidariteit is een essentiële ver
andering van de structuur,
belangrijk voor de toekomst
van Polen."
Maar is erkenning van So-
lidarnosc na die vruchteloze
jaren geen utopie geworden?
Minkiewicz, wijzend naar zijn
vrouw, activiste uit War
schau: „Ja en nee. Soms den
ken wij ook wel eens, dat we
blij zijn met een veel geringer
- foto ap
succes. Maar in het Oostblok
is nu wel een situatie aan het
ontstaan, kijk maar naar
Hongarije, dat de partij zich
openlijk afvraagt: is die één
partij staat wel goed, is het
niet beter de macht te delen?
Waarom zou dat in Polen ook
niet zo gaan? De weerklank
van Solidariteit onder de ar
beiders is, na al die jaren, nog
enorm groot. Dat blijkt nu."
In hoeverre zullen de sta
kingsgolven de nekslag bete
kenen voor de wankele Poolse
economie? „Poolse economen
zeggen: ach, wij worden hoe
hoord? Ik ben wel opttó®'
tisch dat Polen in het Oost
blok een voortrekkers»
heeft. Dankzij Solidariteit
zijn de problemen het b®
uitgekristalliseerd en ecoW"
mische oplossingen ontwik-
keid.
„Tot nu toe met gewelf
verzet. Tot nu toe, ja. Hets»'
kingscomité in Szczecin he®
al wel gezegd, zich fysiek
zullen verzetten tegen pokf1"
optredea Geen wapens, m®»
zich niet laten wegdragen
niemand kan voorspellen
gebeurt als de staat van b6™
wordt ingevoerd. Als bij
bezette fabrieken en rrüji®
pantserwagens vera
om de staking te breken.'
Uit die interne tegenstell
"et probleem van de werk:
fJEroeid- Het weet geen p I
vraag hoe zich te tM
(Politieke nek.
Opmerkeiijk is dat de
;-*?n de oppositie kunnen;
L®n'd-Moor verdient resj
.em Werkgevers een fikse
»an lan9durig werklq
Buurmeijer en Leijnse
zetten8UWe arde'dst:,ureau
Vnt!'6^ 'edere bewindsmr
vooi-ai minister Ruding (Fj
dano ?s'de reaüsering vs
arhlvi duddel en dwarr
Oeidscijfers gunstig beïi
