DE STEM
'Bloemetjesjurken
vind ik vreselijk'
-egale bootleg-cd toont falende auteurswet aan
Brieven raken
uitgestorven
YOO: meer dan
miljoen leden
MODEMAKER FRANS MOLENAAR:
B
■een twijfel
Esscher
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1988
Stier
18 Karaat
PLATENBRANCHE EN OMROEP GEBAAT BIJ SNELLE WETSWIJZIGINGEN
Raffinement
Machteloos
Druk
FASCINERENDE DOCUMENTAIRE
Bonte stoet
Programma's
ZATERDAG I
10 AUGUSTUS 19881
Je moet nooit al je trucjes in één song
stoppen. Want wat doe je dan de rest van je
carrière7
Dweezil Zappa, de musicerende zoon van Frank-
Zappa
niet anders ais je de werkelijkheid
- FOTO FOTOPERSBUREAU HENDRIKSEN-VALK
Arntz
t als ik meegegaan was ik afhankelijk
is gebleven. In zekere zin ervoer ik het
jrtrek; van Neurath als een bevrijding,
jk al zaten we in de moeilijkheden."
IDe bevrijding van Europa, zo door
tltz toegejuicht, moest hij als soldaat
i zijn eigen tegenpartij ondergaan. „Ik
|t als chauffeur in Normandië. Als er
^schoten moest worden heb ik nooit ge
floten in de richting waar ik iemand I
Irmoedde. Ik heb dus ook nooit iemand
>odgeschoten. Er werd wel heel doelge-
pht op mij geschoten. Daar ben ik dus
ped vanaf gekomen.
„Op het eerste het beste moment dat
at mogelijk was heb ik me overgegeven
an de Franse verzetsbeweging. En heel
■onderlijk: mijn zoon heeft in Italië de-
Elfde weg gevolgd."
„De enige die heel erg onder de
eurtenissen gebukt is gegaan was mijn
rouw. Toen ik opgeroepen werd is zij
oor een aantal mensen in de steek gela-
fcn. Ze is in 1974 overleden. Haar leven
au bepaald blijven door ons gedwongen
ertrek, en door wat er op volgde."
felf is Gerd Arntz via tewerkstellingen
kampen in 1946 teruggekomen. Er
vas geen discussie over zijn rol. Het on-
lecht dat zijn vrouw aangedaan was trol
^Lem niet. Direct meldden zich de juiste
nensen om hem vrij te pleiten van hel
heulen met de vijand. De enkele ingewij
den in het dubbelleven van deze wonder
lijke man.
Gerd Arntz heeft zijn mond openge-
laan tegen het fascisme. Maar waakte er
levens voor daar met betrekking tot zich-
lelf roem voor te vergaren. En dat zelfs
pp momenten waarop hij zich niet meet
pedreigd hoefde te voelen.
Het blijkt nu ook dat ook Neurath
rooit geweten heeft van Arntz' politieke
prenten. Gerd Arntz: „Nee, stel je voor,
lie man zou zich doodgeschrokken zijn.
kan mensen die het inzicht hebben offl
hich dood te schrikken heb je op cruciale
nomenten niets. Dat neem ik niemaroj
valijk. Maar het maakt dat ik altijd
[mijn mond heb gehouden. En dat is ze
Iker niet onverstandig geweest. Want an-
Iders had ik hier niet gezeten."
Ik geef mijn indruk over hem bloot. E
lijkt me iemand, die zich vroeg of laat al
tijd terugtrekt uit de groep.
Na een stilte: „Ja, dat is waar. Ik beJ
gauw op mezelf teruggetrokken. Ik heb
altijd een grote familie gehad, maar d
zijn geen contacten. Ik heb tussen arbei
ders gezeten zonder echt in die kringel1
verzeild geraakt te zijn. En voor kunste
naarsgroeperingen geldt eigenlijk bet
zelfde."
„De graficus Esscher heb ik ook ge
kend. Hij was ook zo'n Einzelgbnge'-
Nog zonderlinger dan ik overigens. Tod1
kreeg ik ooit een prent van hem voorzie"
van een opdracht 'Met gevoelens va°
vriendschap'.'"
I Morgen begint in Amsterdam de Modam. Dé vakbeurs voor de Nederlandse mannen-
Lodemakers. Ook couturier Frans Molenaar (48) is er met zijn nieuwe collectie. Een ge-
I sprek met een kunstenaar die als kleermaker begon en nog altijd een van de weinige
modemakers ter wereld is die zijn nieuwste creaties zélf ontwerpt, knipt, past èn
j draagt.
ÏDoorMick Salet
[Néé, Frans Molenaar schiet
's morgens niet gelij k in zij n
lieuwste blazerblauwe
jjasje met zes bruine benen
nopen, kleine zijsplitten,
Jklepzakken, opgesneden re-
jvers, een beetje bredere
schouders en een lichte tail-
jlering.
i ik uit bed kom trek ik
léérst een lekkere oude broek en
en T-shirt aan. Ik hoef toch
geen driedelig pak aan te doen
om mijn hond uit te laten en
koffie te drinken?
|lk kleed me pas netjes aan als
uit bad kom. Dan kijk ik in
lijn agenda wat er op het pro-
amma staat. Van de afspra
ken die ik heb, hangt het af
jvelke kleren ik aantrek. Een
riedelig pak? Een blazer met
en leuk overhemd? Of een
spijkerbroek? Het hangt af van
de dingen die ik moet doen en
de mensen die ik ga ontmoeten.
Vee, ik trek niet zómaar aan
vat er nog van de vorige dag
[ligt. Ik doe altij d iets schoons
aan en kies ook echt speciaal
pets uit. Keuze genoeg. Dat kan
ok bijna niet anders. Mensen
petten er op wat ik draag. Ik
noet me wel goed kleden. Dat
i reclame voor mezelf".
(ijkt hij ook kritisch hoe an-
dere mensen in de kleren zit-
efi?
Lik kijk er wel naar. Ik vind
net leuk om te zien als mensen
poed gekleed zijn. Maar ik be-
ordeel mensen niet op hun
cleding. Helemaal niet. Het
baat niet om de kleren, het gaat
km de mensen die er in zitten,
(edereen moet zichzelf zijn. Als
emand vindt dat een bepaald
[asje hem erg leuk staat, dan
maakt het toch niet uit wat ik
daar van vind?"
Hij heeft het overjasjes, niet
over colberts.
„Ik houd van Nederlandse
woorden. Ik heb het liever over
een pak dan over een kostuum.
Een pantalon noem ik gewoon
een broek. En een japon? Dat is
een jurk."
Maar hij heeft het wel over
haute couture?
„Ik zou niet weten hoe ik het
anders zou moeten noemen. Ik
las een keer dat een Vlaming
het vertaalde als „de hoge
naad". Dat lijkt me ook niet
goed. Exclusieve maatkleding?
Nee. Het begrip haute couture
lijkt me zó ingeburgerd dat
iedereen het begrijpt."
Wat ontwerpt hij liever, ex
clusieve maatkleding of con
fectie?
„Het maakt me niet uit. Ik ont
werp alles met even veel ple
zier. Of het nu haute couture,
een confectiepak of een
vloerkleed is. Het gaat mij om
het creëren. Ik ben een ontwer
per. Kunstenaar."
Maar hij heeft wel eens gezegd
dat hij het eigenlijk a-sociaal
vindt alleen maar dure jurken
voor rijke dames te ontwer
pen. Dat hij liever goede en
betaalbare mode maakt voor
de man en de vrouw in de
straat.
„Ach, je roept wel eens wat. Ik
ben een stier en stieren doen
nog wel eens uitspraken die erg
zwart-wit zijn. In werkelijk
heid zit er nogal wat grijs tus
sen. Als ik bezig ben, dan reali
seer ik me eigenlijk niet eens of
ik één jurk voor één vrouw
ontwerp of een confectiejurk.
Al moet ik eerlijk zeggen dat ik
liever iets speciaals maak met
een super de luxe kasjmier, dan
iets van een grote rol polyester.
Aan de haute couture verdien
ik ook geen stuiver. Maar het is
wel mijn visitekaartje. De
mensen kennen me van de
haute couture. Van de grote
modeshows. En aan die be
kendheid dank ik mijn op
drachten voor de confectie. Bo
vendien gebruik ik in de con
fectie ontwerpen die ik eerst in
de haute couture heb uitgepro
beerd. Het gaat er dus niet om
wat ik liever doe, haute couture
of confectie. Het is èn èn. Ik
kan het één niet goed zonder
het ander doen."
Hoe komt hij aanzijn ideeën?
„Ik laat me door allerlei dingen
inspireren. Ik was op de Cari
bische Eilanden en zag daar al
die vrolijke en frisse kleuren,
die ik later in mijn zomercol
lectie heb gebruikt. En als ik
een schilderij zie, dan kan ik
me door het ontwerp of de
kleuren laat beïnvloeden."
Zo laat iedere kunstenaar zich
beïnvloeden, maar is er in de
wereld van de mode niet vaak
sprake van hele of halve dief
stal?
„Diefstal? Er zijn inderdaad
wel beunhazen die alleen maar
kopiëren. Je hebt fabrikanten
die naar Parijs gaan om de eta
lages met nieuwe mode te foto
graferen en thuis snel na te
maken.
Dat doe ik uiteraard niet. Ik
laat me wel inspireren door an
deren. Je kan ook niet achter
blijven bij bepaalde trends. Als
iedereen zwart heeft en ik kom
met wit, dan val ik uit de boot.
Als iedereen met korte rokken
komt, dan kan ik niet alleen
een collectie in het lang bren
gen. De kunst is natuurlijk wel
Als iedereen in de raad van commissarissen van een bank
een grijs pak draagt, dan moetje wel een hele sterke per
soonlijkheid zijn om daar met een rood jasje en een groene
das te verschijnen. Dus dragen de meeste mannen onopval
lende grijze en blauwe pakken. - foto Gelderland pers
om niet achter iedereen aan te
lopen, maar om de anderen
steeds een slag vóór te zijn."
Bloemetjesjurken...
„Vreselijk. Strepen, ruiten en
noppen, dat vind ik meer dan
genoeg."
Stropdassen....
„Afgrijselijk. Daar schijnen we
nooit van ai te Komen. Een
strikje vind ik wel leuk.'Dat
heeft iets kwieks. Een móóie
das draag ik zelf graag. Maar
als je kijkt naar de meeste das
sen die er gedragen wor-
den...kraak noch smaak. Weet
je hoe dat komt? Omdat veel
mannen niet op willen vallen.
Als iedereen in de raad van
commissarissen van een bank
een grijs pak draagt, dan moet
je wel een hele sterke persoon
lijkheid zijn om daar met een
rood jasje en een groene das te
verschijnen. Dus dragen de
meeste mannen onopvallende
grijze en blauwe pakken.
Er komt welk een beetje veran
dering in. Nederlanders zijn er
de laatste jaren, wat mode be
treft, goed op vooruit gegaan.
Mannen en vrouwen kleden
zich veel beter. Mode leeft meer
dan vroeger. Het aantal mode
bladen is enorm gegroeid. De
televisie besteedt meer en meer
aandacht aan mode. Mode
shows zijn vaak uitverkocht.
Ook mannen durven nu naar
modeshows te komen. Ze dur
ven eindelijk een beekje met de
mode mee te gaan. Ze zijn wat
losser geworden. Had jij je een
paar jaar geleden voor kunnen
stellen dat mannen make up
G1
zouden gaan gebruiken? Dat ze
hun haar in een staartje zou
den gaan dragen? Dat ze mas
saal oorbelletjes in zouden
doen? Nee toch. Of ik het zelf
doe? Néé. Ik gebruik geen
make up. En oorbellen vind ik
vreselijk."
Brillen.
„Ik draag deze bril al vijfen
twintig jaar. Ik heb wel con
tactlenzen, maar die doe ik
nooit in. Ik wrijf te vaak in
mijn ogen. Daarom heb ik lie
ver een bril. Waarom ik in al
die j aren nooit een ander mon
tuur genomen heb? Omdat ik
tevreden ben met deze bril. Die
hoort gewoon bij mijn kop.
Mijn opticiën vroeg me laatst
of ik niet eens een nieuwe bril
wilde ontwerpen. Dan zou hij
die laten maken in achttien
karaats goud. Nou, ik heb dat
gedaan en over een paar dagen
is die bril klaar. Ik ben be
nieuwd of-ie me staat. Als dat
niet zo is, dan ga ik die bril niet
dragen.
Een paar j aar geleden kwamen
die grote brillen van Dior in de
mode. Zag je opeens allemaal
mensen compleet voor gek lo
pen met zo'n te grote bril. Het
was wel modieus, maar het
paste vaak helemaal niet. Géén
gezicht. Bij zonnebrillen zie je
dat ook vaak. Veel te veel des
ign. Die worden dan gedragen
door mensen die de naam van
de ontwerper belangrijker vin
den dan de vraag of die bril
goed staat of niet.
Ja, mijn naam en initialen
staan ook op kleding die ik ont
worpen heb. Voor mij hoeft het
niet zo nodig, maar veel klan
ten schijnen het te willen. Kle
ren met FM erop. Om te laten
zien dat ze een echte Frans Mo
lenaar dragen. Het is een snob
appeal. Maar als de fabrikant
en de klanten dat graag willen,
dan ga ik dat niet tegenhou
den."
Wat tipt hij als nieuwe mo
dekleur voor volgend jaar?
„In de confectie worden het de
frisse en primaire kleuren die
ik afgelopen seizoen in de
haute couture had. Wat ik yol-
gend seizoen voor mijn nieuwe
collectie haute couture ga ge
bruiken, dat weet ik nog niet
precies."
Wat is zijn lievelingskleur?
„Rood. Ik draag ook veel zwart,
in de winter dan, en cognac
vind ik ook erg mooi."
En waar krijgt hij een kleur
van?
„Dat durf ik niet te vertellen."
m ni
En met een üchte twinkeling in
Door Leo Nierse
'Uttele maanden na een
ipectaculaire actie van jus-
itie en Buma/Stemra tegen
[s lands grootste organisatie
in witte lp's, slaan de zwart-
iandelaren-in-muziek dus
ipnieuw toe. Ditmaal on
grijpbaar voor justitie. Het
de zoveelste zet in de
'rijd om de snelle grijp-
tuiver. Een gevecht dat ten
"oste gaat van artiesten en
bonafide handel en
aarbij de laatsten al ja-
enlang aan het kortste eind
rekken. Net zolang tot de
aderlandse auteurswet op
e helling gaat. „Nederland
j echt het vuilnisvat van
'Uropa als het om auteurs-
echten gaat", aldus NVPI-
ïrecteur Rob Edwards,
'oordvoerder van de ver-
(dgde platenmaatschap-
"jen in ons land.
actie in maart, in Delft en
Roosendaal, heette een 'vernie
lende slag' voor de piraterij
ZIJn- De twee grootste zwart-
0ndelaren in ons land werden
'en hun bed gelicht, 14 mede
werkers aangehouden en 40.000
"egale lp's in beslag genomen,
e bedrijfsgeheimen van het
landestiene postorderbedrijf
1 zijn schemerige handelsre-
aues lagen op straat.
Maar het schrikeffect van de
«ie is verbazend snel weg-
eebd: de collega-piraten zijn
"esbehalve ontmoedigd. De
«gebreide videopiraterij en
andel in clandestiene muziek
sites buiten beschouwing
'aten, verschijnen er alweer
otop witte lp's op de zwarte
ni. i Zoals Pal na de actie
al de eerste echt illegale
®°tleg-cp via Mexico tot ons
S Hierbij betreft het nog
DE platenhandel en de auteursrechtenorganisaties in
ons land zijn onaangenaam verrast door een 'primeur'
van de handelaars in illegale geluidsdragers: de semi-
legale bootleg-CD. Compact-discs met materiaal dat
geheel afkomstig is van de zwarte markt. Maar die
dank zij een reeks vernuftige juridische trucs vrijelijk in
ons land verkocht kunnen worden. Want de auteurswet
is zo lek als een mandje.
Bij deze nieuwste piraten-stunt gaat het om een com
plete catalogus met clandestien opgenomen werk van
belangrijke rockartiesten. Het materiaal, dat enkele we
ken geleden de vaderlandse detailhandel bereikte, is
exclusief en derhalve waardevol voor verzamelaars.
Maar de geluidskwaliteit van de schijfjes is abominabel
en de winkelprijs (vijf tientjes) relatief hoog. „Voor die
prijs is het pure oplichterij", oordeelt een detaillist die
feestelijk bedankt heeft voor de eer.
o - -• ucueii net nug
ogen trekt hij zich op ditzelfde momeI1 lanael die met de bestaande
ook uit die vriendschap terug. -Jwteurswet in de hand te ver-
°'gen is. De nieuwe CD-serie
dat niet.
Maar eerst even enkele be
grippen. Een bootleg is een ge
luiddrager met opnamen die de
betrokken artiest zelf nooit in
de openbaarheid heeft willen
brengen. Het is zeldzaam mate
riaal, waarvan de geluidskwa
liteit door veelvuldig kopiëren
al zwaar te lijden heeft gehad
vooraleer het de bootleggers
bereikt. Wanneer het daaren
tegen om illegale kopieën gaat
van wél officieel uitgebrachte
platen, spreekt men van pirate
rij. De geluidskwaliteit is dan
doorgaans redelijk tot goed
maar altijd minder dan de offi
ciële persingen. De beide be
grippen - die ook van toepas
sing zijn op 'gestolen' beeldma
teriaal (video) - liggen erg
dicht bij elkaar en worden ook
door de officiële piraterij be
strijders dikwijks door elkaar
gebruikt, omdat het in alle ge
vallen om 'roof' gaat.
Cynisch genoeg kunnen de pro
ducenten van de nieuwe cata
logus van bootleg-cd's niet als
bootleggers of piraten worden
omschreven, althans niet in
strikt juridische zin. Met groot
raffinement zijn zij door de
mazen van een aantal natio
nale en internationale auteurs
wetten gekropen. Aldoende
hebben zij tevens een aardig
reisje over de wereldbol ge
maakt. Vertrekpunt: Italië.
De Italiaanse wet beschermt
namelijk maar twintig jaar het
zgn. nabuurrecht op (concert-
)opnamen, of die nu in dit land
zelf of ver daarbuiten zijn ge
maakt. (In het nabuurrecht zijn
de belangen van uitvoerenden
en producenten vastgelegd -
LN). Dat betekent ten eerste
dat artiesten wier concerten
vóór 1968 zijn opgenomen,
daarover in Italië geen royal
ties meer kunnen claimen. Ten
tweede, dat destijds illegaal ge
maakte opnamen volgens Ita
liaanse begrippen thans van
zelf legaal zijn geworden. Aan
gezien de nationale auteurs
wetten binnen de EG niet op
elkaar zijn afgestemd, gelden
de nu in Italië opgedoken opna
men binnen de gehele Europese
Gemeenschap als zijnde legaal
en vrij van rechten. Derhalve
bevatten deze, op het in vak
kringen beruchte Italiaanse
'Bulldog'-label uitgegeven
CD's, louter concertopnamen
van coryfeeën als Elvis Pres
ley, de Beatles en Rolling Sto
nes, Bob Dylan, Jimi Hendrix
en Frank Zappa. Belangrijke
artiesten dus met een carrière
van meer dan twintig jaar.
Bijna onnodig te vermelden dat
de amateurs die de opnamen
destijds maakten slechts be
schikten over apparatuur die
ver onder de huidige audio-
normen ligt.
De volgende stap in de legalise
ring van het oneigenlijk ver
kregen materiaal is het aan
vragen van een licensie. Dat is
een officiële vergunning om
platen of cd's uit te brengen.
Dat aanvragen kan gebeuren
in Italië zelf, maar gaat ook
probleemloos in Denemarken.
Dit land heeft weliswaar heel
recentelijk zijn auteurswet op
onderdelen aangepast. Maar de
NCB, de Deense Stemra-zuster,
verleent iedereen die zich aan
dient als producent een licen
sie, zolang de componist wiens
werk wordt uitgevoerd maar
betaald krijgt. Ook de Engelse
auteursrechtenorganisatie
MCPS heeft de naam weinig
kieskeurig te zijn in het afge
ven van licensies aan produ
centen. In deze fase zijn de
(bootleg-)opnamen al vrij ver
handelbaar. Maar omdat de
Europese fabrikanten van
compact discs geen opdrachten
aannemen zonder vrijwaring
van de betrokken artiest of
diens vertegenwoordiger (pla
tenmaatschappij), worden de
'legale' bootleg-cd's elders ge
fabriceerd. Veelal in het verre
oosten; landen als Korea en In
donesië kennen in het geheel
geen auteurswet volgens wes
ters model.
In Nederland kunnen de
schijfjes vervolgens probleem
loos aan de man gebracht wor
den, net zoals eerder met som
mige semi-legale lp's al ge
beurde. Rechten aan de uitvoe
rende artiest en zijn officiële
platenmaatschappij behoeven
niet te worden afgedragen. Dat
scheelt zo'n twee gulden op elke
verkochte cd.
Onder de huidige auteurswet
zijn deze rechthebbenden
machteloos, zoals onlangs voor
de rechtbank in Utrecht en het
gerechtshof in Amsterdam
bleek. De NVPI poogde namens
Presley's platenmaatschappij
RCA een partij Deense Elvis-
bootlegs te laten confisqueren.
In hoger beroep werd de im
porteur in het gelijk gesteld.
(De kwestie ligt momenteel bij
de Hoge Raad). Ook de Buma-
juristen, die mogelijke sancties
tegen de Italiaanse cd's hebben
onderzocht, hebben er niets op
kunnen vinden. „We kunnen ze
niet tegenhouden," aldus Ger
Welbers, hoofd van Buma's af
deling Piratenbestrijding. „Het
is oneerlijke concurrentie,
maar er valt niets tegen te be
ginnen. Temeer niet, nu de
rechter sinds die kwestie met
de Presley-lp's het bestaan van
het nabuurrecht ontkent."
Rob Edwards typeert het
ontbreken van nabuurrecht in
de Nederlandse auteurswet als
een 'misstand in zowel moreel,
zakelijk als juridisch opzicht',
dat piraterij welhaast in de
hand werkt. De NVPI-direc-
teur: „Het is een kwaad dat
met wortel en tak moet worden
uitgeroeid. De piraten parasi-'
teren juist op die artiesten die
grote investeringen en moeite
in hun carrière hebben gesto
ken. Die sluiten exclusieve con
tracten af met een platenmaat
schappij voor een verant
woorde produktie van hun
creatieve werk. Behalve dat
hun morele recht op zeggen
schap over hun eigen maaksels
wordt geschonden, heeft er bij
dit soort CD's zelfs nooit pro
duktie plaats gehad. En precies
hierin zit 'm de piraterij, die
toch niet strafbaar is. De mas
ters (de moederopnamen, die
eigendom zijn van de platen
maatschappij -LN), zijn name
lijk niet gekopieerd. Volgens de
Nederlandse wet is er dan geen
inbreuk op het auteursrecht
gepleegd en derhalve geen
strafbaar feit gepleegd. Verder
gaat de rechtspraak niet. An
ders gezegd: In een land waar
slechts de rechten van compo
nisten en auteurs wettelijk zijn
beschermd, staan uitvoerende
artiesten en hun producenten
in de kou. Nederland wordt in
Europa dan ook met scheve
ogen aangekeken, omdat pira
ten hier vrij spel hebben. Ar
tiesten, platenproducenten en
de omroepen zijn onder de hui
dige wetgeving vogelvrij.
Iedereen die dat wil kan in
breuk maken op hun rechten."
Zonder juridisch handvat kan
de fonografische industrie niet
veel meer doen dan druk uitoe
fenen op de detailhandel, door
'grijze' geluidsdragers besmet
te verklaren. De NVPI
schroomt niet een dreigement
te hanteren in de trant van 'zo
gauw de auteurswet is aange
past, nemen we je eens goed te
grazen'. Soms helpt dat. Zo
zwichtte er onlangs een keten
van platenzaken in de Benelux
en nam verscheidene grote
partijen van dubieuze her
komst uit de handel.
Het dreigement van de NVPI
is namelijk niet helemaal zon
der grond. Er gaat de komende
jaren wel degelijk het een en
ander veranderen aan de Ne
derlandse auteurswet. In het
bijzonder de oprukkende
beeldtechnologie (video, kabel
en satelliet-tv) en de belangen
die er voor de omroepen mee
gemoeid zijn, nopen de rege
ring tot stappen. Bij de Raad
van State ligt momenteel een
wetsvoorstel tot ratificatie van
de Conventies van Rome (uit
1961) en Genève ('71). Daarmee
zouden de rechten van uitvoe
rende artiesten en producenten
beter gewaarborgd zijn (Rome)
en de piraterij harder aan te
pakken (Genève). Voorts ligt er
op het ministerie van justitie
een wetsontwerp klaar dat het
vervolgen van beeld- en ge
luidpiraten moet versoepelen.
Als de Tweede Kamer (komend
najaar) daarmee instemt, gaat
binnen afzienbare tijd de ma
ximumstraf op piraterij om
hoog van ƒ25.000 boete en zes
maanden gevangenisstraf naar
één ton en vier jaar.
„Als dat niet gebeurt, komt
Nederland werkelijk in een
isolement te verkeren",aldus
Edwards. „Maar wij zijn hoop
vol* gestemd."
Door Jan Koesen
HILVERSUM - Brieven zijn veel meer dan bood
schappen op papier in een envelop. Dat wordt
duidelijk bij het zien van 'Brieven', een doku-
mentaire van Bernie Ijdis die de NOS op 22
augustus uitzendt. Ijdis is bezeten van brieven en
hij heeft mensen opgespeurd die diezelfde gevoe
lens koesteren.
'Brieven' is fascinerend.
Boeiende mensen, mooie
vormgeving, veel afwis
seling. „Elke dag schreef
ik mijn vader een brief,
maar de postbode deed de
hemel niet aan, mijn vlie
ger wel", leidt Adriaan
van Dis de documentaire
in.
Met 'Brieven' maken
we kennis met een apart
ras. Het is een bijna uit
gestorven communicatie
kunst. Het is een vorm
van beschaving en soms
van perversie. We zien
een man die elke dag een
paar brieven de deur uit
doet. Hij kan niet anders.
Zodra iemand een corr-
respondentievriend
vraagt, reageert hij. We
zien een fan die hopeloze
brieven aan David Bowie
schrijft waraop ze nooit
antwoord krijgt. Harryt
Mulisch werpt een brief
in het graf van zijn vader
om datgene kwijt te kun
nen waartoe hij bij leven
van zijn verwekker niet
in staat was. De uitgever
Johan Polak wast zijn
handen als een brief bin
nenkomt, fotokopieert
hem als er een vlek opzit
en bewaart hem voorts in
een archief.
Een vrouw gaat naar
New York, maar schijft
brieven aan zichzelf,
thuis in Holland. Er is een
man die weggeworpen of
stukgescheurde brieven
opvist en ze aan elkaar
plakt, in een merkwaar
dig soort van voyeurisme.
Er is de school waarin
streng wordt gedoceerd
wat een brief wel of niet
mag bevatten. Een boer
in Friesland schaakt per
brtief met grootmeester
Jan Timman en een
Thaise politieke gevan
gene krijgt troostbrieven
uit Nederland.
Het is een bonte stoet van
mensen. Ze komen kort in
beeld. Sommigen worden
geïnterviewd door
Adriaan van Dis, die on
der meer de Amerikaanse
schrijver James Merrill
opzoekt die per ouija-
bord communiceert met
de overleden Nederlandse
dichter Hans Lodeizen.
Cees Nooteboom vertelt
over een brief aan ene Si
monie die de halve we
reld omreist en uiteinde
lijk bij hem terugkeert
via een diplomaat in Zuid
Amerika. Jeroen Brou
wers laat ons weten hoe
hij als kostschooljongen
gedwongen werd elke
week een brief aan zijn
'lieve ouders' te zenden
met vaste jubelkreten.
De brief heeft veel
meer facetten dan je zoal
zou denken. Bernie Ijdis:
„Ik heb wat met het me
dium brieven. Dat is iets
heel bijzoncers. En ik heb
contact opgenomen met
mensen die dit ook heb
ben. Ik kan er nauwelijks
iets over zeggen: met
brieven heb ik een be
paalde affiniteit, zeker nu
het medium gaat verwa
teren door de opkomst
van de elektronische me
dia." Bernie Ijdis vorige
film heette 'Dreammail'
en ging over Ameri
kaanse postorderbedrijf
ven.
Deze Thaise politieke gevangene kwam vrij
dank zij brieven van Amnesty International.
- FOTO ANP
Van onze RTV-redactie
HILVERSUM - De Veronica Omroep Organisatie (VOO)
heeft meer dan één miljoen leden. Daarmee is een magi
sche grens doorbroken die nog geen enkele Hilversumse
omroep vóór Veronica heeft bereikt.
Volgens eigen tellingen heeft Nederlands jongste omroep nu pre
cies 1.065.000 leden. Daarvan zijn er ongeveer een miljoen ge
abonneerd op het Veronicablad. De overige 65.000 zijn zoge
naamde tientjesleden. Ter vergelijking: de Avro telde eind vorig
j aar 806705 leden en de Tros 701000.
Veronica was al sinds afgelopen jaar de grootste omroep in Ne
derland met 877.000 leden. De Veronica-aanhang zit vooral onder
de 15- tot 35-jarigen. Volgens de Hilversumse omroep is het ver
loop onder deze jongeren klein zodat het miljoen zeker een tijd ge
handhaafd kan blijven.
Veronica-voorlichter Hans van de Veen denkt dat het bereiken
van een miljoen leden vooral een kwestie van goede programma's.
„Echt simpel is dat natuurlijk niet. Het is een zaak van jaren.
Maar het heeft waarschijnlijk toch nog alles te maken met ons
wilde piraten-imago. Dat schip blijft, dat gaat nooit meer weg."
De omroep heeft de afgelopen maanden wel campagne gevoerd
onder het motto „Veronica wil een miljoen, jij toch ook?" Ook is
Veronica zoals bekend steeds nadrukkelijk aanwezig op het
scherm. „Dat zijn wij verplicht aan onze doelgroep," weet de
VOO-man. „De jongeren houden van dat luidruchtige."
Het bezit van meer dan een miljoen leden levert Veronica nauwe
lijks enig voordeel op. Veronica krijgt geen extra zendtijd en blijft
gewoon een A-omroep omdat ons land geen mega-omroepen of
iets dergelijks kent. Wel levert ieder lid extra meer geld op als
abonnee.
Het commissariaat voor de media kon het nieuwe ledental van
Veronica gisteren niet bevestigen omdat dit instituut slechts één
keer per jaar een officiële telling verricht. Het commissariaat
gaat er echter van uit dat Veronica de eigen aanhang wel goed ge
teld zal hebben. jl-
V
