UITBLAZEN
Watersnood Sudan is zege voor Egypte
even.
Wereldraad van Kerken over schuldencrisis
PROCES AI
De wanhoop v
Good-bye
jaren 360
de stem achtergrond vrijdag 19 augustus 1988
_destem_
)frtem buitenla
JUIST WATERTEKORT IS GROTE BEDREIGING IN MIDDEN-OOSTEN
WETTIGHEID VAN VELE SCHULDEN VAN ARME LANDEN WORDT BETWIST
'De Twee van
Breda'
PAPIER
VOOR UW PEN
Tongen en talen
(4)
Acht-mei-
beweging (2)
AMSTERDAM - Gedwon£
naren is steeds moeilijker
slanking' en de privatiseri
siever worden toegepast.
Goede zomer
voor toeristen
industrie
DE STE M CB
ALLEEN mensen die
van boeken houden
weten hoe moeilijk
het is om ze weg te doen.
Jarenlang heb ik geaar
zeld, uitgesteld, plannen
gemaakt voor nog meer
boekenrekken, want ik
had veel te veel boeken.
De boekenkasten puilden uit.
In een hoek van mijn werkka
mer lagen ze bij honderden op
gestapeld, guirlandes van stof
verzamelend. De stapels ont
stonden een paar jaar geleden
toen ik een hele kerstweek
spendeerde aan het grondig sa
neren van mijn bibliotheek. Ik
kan me nu niet meer voorstel
len waar al die boeken, waar
voor opeens geen plaats meer
was, vandaan gekomen kunnen
zijn. Acht flinke kartonnen do
zen vol.
Deze week was er, hoewel
het er te warm voor was, ineens
die onweerstaanbare aanleiding
om het boekenprobleem aan te
pakken. Als ik zo'n aanval krijg
ben ik niet te houden. Zweet
druppels vielen van mijn kin en
vormden miniatuur-modder-
poeltjes op de bestofte omsla
gen. Opnieuw nam ik al die ti
tels onder ogen die ik drie jaar
geleden al had verbannen naar
de zolder, maar die ik nog
steeds niet daadwerkelijk had
gedeporteerd. Voor nieuwe
boekenrekken hadden we voor
lopig geen plaats en de zolder
lag, ondanks herhaalde oprui
mingen, al vol met de spullen
van vijfentwintig jaar gezinsle
ven, overbodig maar te goed
om weg te gooien, ook al omdat
je nooit kunt weten of ze niet
nog een keer van pas komen.
Bovendien lag daar ook al het
aanzienlijke boekenoverschot
dat bij onze laatste verhuizing
in 1973 was ontstaan.
Het zijn voornamelijk thril
lers. Honderden Prisma-poc
kets bijvoorbeeld. Ellery
Queen, Ngaio Marsh, John
Dickson Carr, Josephine Tey,
Edgar Wallace, Edmund Cris
pin, Dorothy Sayers. Allemaal
schrijvers die niet of nauwelijks
nog herdrukt worden omdat de
smaak van het lezerspubliek to
taal is veranderd. Ik kan me
ook niet voorstellen dat ik nog
ooit het geduld zal opbrengen
om een hele Dorothy Sayers uit
te lezen over de 'spirituele edel
man' Lord Peter Wimsey en
diens butler of om Ellery
Queen stapvoets te volgen bij
het uiteenrafelen van zijn ge
compliceerde plots.
Al sinds jaar en dag be
spreek ik thrillers voor de
krant. Daarom heb ik er ook
veel. Jongere verzamelingen
zijn die van Len Deighton,
John le Carré, Hammond In-
nes, Frederick Forsyth, Dick
Francis, Patricia Highs mi th en
Ruth Rendell. Ik heb ze deze
week nog kunnen redden en
good old Eric Ambler haalde ik
op het laatste moment terug uit
de doos. Die krijgt alsnog een
plaatsje op zolder. Maar de an
deren moesten weg. Van Ken
Follet hield ik alleen 'Door het
oog van de naald' achter en van
Jack Higgins slechts 'De ade
laar is geland'. De rest ging met
Tomas Ross, Gerald Seymour,
Colin Forbes, Michael Hart-
land en helaas ook James Lea-
WIMKOCK
sor en Ted Allbeury de dozen
in, op weg naar een opkoper of
naar de papiercontainer van de
hockeyclub. Eén Ludlum zat
erbij. Nooit uitgelezen.
Een andere categorie boe
ken waarvoor geen plaats meer
was weerspiegelen de actuali
teit van de jaren '60. De Alge
rijnse kwestie, vertegenwoor
digd door een dikke, militaire
roman. Vurige boeken tegen de
Amerikaanse aanwezigheid in
Vietnam. Noam Chomski,
Mary McCarty. De Sovjet-be
dreiging van West-Europa na
de Praagse lente. Het Iron
Mountain-rapport. De naam
was me onmiddellijk ver
trouwd, maar ik moest echt
even kijken waar dat over ging.
Ontwapening. Veel boekjes
waarvan al lang gebleken is dat
het eendagsvliegen waren. De
opkomst van de WDM en de
afschaffing van de groetplicht
resulteerden in een reeks boek
jes waarin op ferme toon ge
steld werd dat soldaten ook
mensen met mensenrechten
waren. Het ontluikend feminis
me. The making of the president
1964. Lyndon Johnson. Een
oppervlakkige pocket van een
een Duitser over senator John
F. Kennedy die maar beter niet
tot president zou moeten wor
den gekozen. Volgens die Duit
ser. Boeken over ruimtevaart,
in het stadium waarin hetgeen
nu werkelijkheid is nog specu
latie was.
En daar had je waarachtig
'Het rapport van de Club van
Rome'. Een grijze Aula pocket.
Aula pocket nummer 500. Bij
gelegenheid van Unesco's In
ternationaal Jaar van het Boek.
Ik heb het nooit gelezen, stelde
ik licht beschaamd vast. Wel
m'n mondje geroerd over de
Club van Rome en de grenzen
van de groei, maar niet de
moeite genomen het hele rap
port te lezen. In Nederland was
het een bestseller nadat de pers
aanvankelijk nogal terughou
dend op de onheilsboodschap
uit Rome had gereageerd, dit in
tegenstelling tot de serieuze
Britse zondagsbladen die er
juist zeer uitgebreid aandacht
aan hadden besteed, reden
waarom ik al wakker had gele
gen van dat rapport vóór Aula
het in de boekhandel bracht.
De jaren '60 zijn opge
ruimd. Wat de boekenkast be
treft zijn ze verwezen naar waar
ze thuishoren. Bij de naslagwer
ken en op de geschiedenis
plank. En de thrillers? Ach ik
heb er nog genoeg over. Er was
geen plaats meer voor ze en wat
had ik er anders mee moeten
doen? Het dak isoleren soms?
Zo spreek ik mezelf toe. Ik voel
geen spijt nu het achter de rug
is, maar het zal wel even duren
eer ik weer moed en ambitie ge
noeg heb om het filiaal op zol
der te gaan afslanken.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, J 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat, 1,25.
Service-afdeling atxjnnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Mathieu Kothuis
HET KLINKT uiterst na
vrant en cynisch maar de
watersnoodramp die Su
dan momenteel teistert
komt voor Egypte als een
geschenk uit de hemel.
De Egyptenaren kunnen
hun vreugde over de over
vloedige regens, ondanks
hun grote betrokkenheid
bij het lot van hun onge
lukkige zuiderburen, nau
welijks onderdrukken.
Volgens prof. ir. A. Volker,
oud-hoogleraar civiel tech
niek aan de Technische Uni
versiteit Delft, zijn de Egypte
naren door het oog van de
naald gekopen. De water
stand in het Nassermeer, het
grote waterreservoir bij de
Aswan-dam in het zuiden van
Egypte, was tot een drama
tisch peil gezakt. Een ramp,
maar dan door een tekort aan
water, bedreigde Egypte.
Prof. Volker ontkent overi
gens de theorie dat de water
overlast in Sudan zou zijn
veroorzaakt door menselijke
ingrepen in de natuur in dit
deel van Afrika. De huidige
watersnood heeft volgens
Volker ook niets te maken
met een massale ontbossing in
het stroomgebied van de
Blauwe Nijl in Etiopië. Ook
het Isric (International Soul
Reference and Information
Centre) in Wageningen zegt
geen enkele aanwijzing te
hebben dat een dergelijk ver
band rechtvaardigt. Het Isric
verricht onderzoek naar de
milieu-aspecten bij bodemde-
gratieproblemen in verschil
lende delen van de wereld.
Prof. Volker, een specialist
in de techniek die wordt toe
gepast bij de bouw van dam
men, maakt deel uit het zoge
naamde Egyptisch-Neder-
lands drainage-panel dat
jaarlijks tweemaal bijeen
komt, eenmaal in Nederland
en eenmaal in Egypte. Het pa
nel bespreekt de problemen
die na de bouw van de As-
wan-dam zijn ontstaan, zoals
de verzilting van de Nijldelta
en de noodzaak van drainage
om die ontwikkeling op de
vruchtbare Nijloevers tegen
te gaan. Ondanks de grote na
delen van de Aswan-dam
noemt Volker zich een fervent
voorstander van deze dam.
De rampsituatie in Sudan
geeft Volker gelijk. Door zijn
Een overstroomde buurt in de hoofdstad van Sudan, Khartoum.
dam ontkomt Egypte aan een
ramp zoals in Sudan. Overi
gens wordt dit deel van
Afrika al eeuwenlang door
plagen, waaronder droogte én
wateroverlast, geteisterd. Met
dammen én afwateringska
nalen is Sudan redelijk in
staat gebleken de jaarlijkse
regenval in het stroomgebied
van de Nijl te beteugelen. Er
wordt nog steeds gewerkt aan
die beteugeling van de Nijl
maar het Jonglei kanaalpro
ject in Zuid-Sudan ligt al ja
ren stil door de oorlog tussen
de SPLA-rellen en het Suda
nese leger. Veel dammen in de
rivier zijn nog gebouwd door
de Engelsen en dus sterk ver
ouderd. Om breuk te voorko
men werden de dammen on
langs geopend waardoor het
waterpeil in de hoofdstad
Khartoum nog verder steeg.
Het klinkt tegenstrijdig in
verband met de watersnood in
Sudan, maar toch vormt juist
een watertekort de grootste
bedreiging voor de toekomst
van veel landen in het Midden
Oosten. Volgens prof. Volker
heeft de Aswan-dam Egypte
voorlopig gered. Binnen een
aantal weken bereikt het
Nijlwater het Nassermeer
waardoor de waterbehoefte
van het land voor geruime
tijd is veiliggesteld. Boven
dien wordt het land niet over
stroomd zoals nu in Sudan het
geval is. Maar daarmee is het
land er nog niet. De verzilting
van de Nijloevers en -Nijl is
een van de negatieve gevolgen
van de Aswan-dam. Een an
der negatief effect is de ver
spreiding van de zoetwaters
lakken die, als dragers van de
schistosomiasis-worm, de bil-
harzia-ziekte verspreiden.
Een groot van de Egyptische
bevolking lijdt aan deze
ziekte en de preventie met pil
len en chemicaliën verloopt
moeizaam.
Noordoost-Afrika werd
acht jaar lang door droogte
geteisterd. De Nijl voorziet in
86 procent van de bijna 650
miljard liter water die jaar
lijks in Egypte worden ver
bruikt. Het resterende deel is
afkomstig uit ondergrondse
reservoirs. Door het jarenlang
uitblijven van regen in
Uganda en Etiopië bereikte
het water in het Nassermeer
het laagste niveau van slechts
150 meter. Bij een stand van
147 meter slaan de generato
ren voor de opwekking van
electriciteit af. Honderden
dorpen zouden dan zonder
stroom zijn komen te zitten.
Door Jan Bouwmans
De Wereldraad van Ker
ken houdt volgende week
in West-Berlijn een oecu
menische hoorzitting over
het monetaire stelsel -
- leesinternationale
schuldencrisis-en de ver
antwoordelijkheid van de
kerken. Er zijn mensen die
hierop slechts hoofdschud
dend reageren. Ze zien er
alleen maar hardleersheid
in.
Kerken hebben op dit terrein
toch geen enkele verantwoor
delijkheid. Ze moeten zich ge
woon niet bemoeien met poli
tiek, economie en dat soort
wereldse zaken. Daar hebben
dominees en pastoors totaal
geen verstand van en daar
zijn ze ook niet voor.
Dit soort kritiek zegt echter
meer van de critici dan van de
kerken. Maar het is in de hele
mensengeschiedenis altijd een
heel ongelijke strijd geweest:
gevestigde belangen en eigen
belang tegenover rechtvaar
digheid, billijkheid en solida
riteit. De laatsten lijken het
bijna altijd af te moeten leg
gen tegen politieke, financiële
of economische belangen.
Kerken hebben zich daar
nooit bij neergelegd. Zij heb
ben zich door de eeuwen heen,
zij het met wisselend succes,
opgeworpen als moreel gewe
ten, een rechtmatige plaats
opgeëist voor morele normen
en maatstaven. Dat doet de
Wereldraad nu ook weer met
die hoorzitting over de inter
nationale schuldencrisis in
West-Berlijn. Deze crisis is
immers niet slechts een tech-
nisch-financieel, politiek of
economisch probleem. Het is
evenzeer een moreel vraag
stuk, bij de oplossing waar
van ook morele maatstaven
aangelegd behoren te worden.
Hoewel niet iedereen het daar
weer over eens is en dat is op
zichzelf al een moreel pro
bleem.
Het is overigens niet de pri
meur van de Wereldraad om
de morele aspecten van de in
ternationale schuldencrisis
diepgaand te onderzoeken. In
januari 1987 publiceerde de
Pauselijke Commissie 'Justi-
tia et Pax' het document 'Ten
dienste van de menselijke ge
meenschap: een ethische be
nadering van de internatio
nale schuldenkwestie'. Daarin
worden alle partijen, die de
crisis zullen moeten bezweren
en oplossen, de legitieme mo
rele eisen en plichten onder
ogen gebracht. De bankwe
reld reageerde gunstig op
deze katholieke bijdrage,
vooral vanwege de realisti
sche benadering.
Waarom borduurt de We
reldraad niet gewoon op deze
Voorzitter Jan Pronk
- FOTO ANP
rooms-katholieke voorzet
verder? Is er van haar dan
soms een heel andere stelling-
name te verwachten Het
verschil tussen beide is in elk
geval de methode om tot een
standpunt te komen. Het do
cument van de Pauselijke
Commissie is in alle besloten
heid tot stand gekomen. On
bekend is, wiens inbreng wel
en niet is gehonoreerd.
De hoorzitting, een be
proefde methode van de We
reldraad, is een publiek ge-
beuren. Deskundigen worden
in het openbaar gehoord. Hun
inbreng vormt de grondslag
waarop het morele inzicht ge
baseerd wordt. Iedereen kan
in principe het morele groei
proces volgen. En zelf dus
meegroeien. Daar is het de
Wereldraad niet in de laatste
plaats om begonnen. Want de
schuldencrisis kan niet opge
lost worden als de rijke lan
den zich niet veel bewuster
worden van hun eigen ver
antwoordelijkheid voor de
ontstane situatie en dienover
eenkomstig handelen.
Het zijn juist de rijke lan
den die tot nu toe weigeren
enkele noodzakelijke maatre
gelen te nemen, omdat die in
eigen vlees snijden. Zulke
maatregelen worden politiek
onverkoopbaar geacht. Het
Internationaal Monetaire
Fonds (IMF), dat kort na de
hoorzitting van de Wereld
raad zijn jaarvergadering
houdt in West-Berlijn-beide
evenementen kunnen ook niet
los van elkaar worden
gezien-heeft vijf voorwaar
den genoemd voor oplossing
van de schuldencrisis. Het
zijn: verhoging van de grond
stof fenprij zen, open stellen
van de westerse markten voor
produkten uit de derde we
reld, kapitaalvlucht naar
rijke landen voorkomen, ver
laging van de rente en aan
passing van het politiek-eco-
nomische beleid in de schul
denlanden. De eerste vier
voorwaarden moeten echter
door de rijke landen worden
vervuld. Tot nu toe komt daar
niets van terecht. Alleen de
laatste voorwaarde wordt met
behulp van het IMF en de We
reldbank in daden omgezet. Tri
plaats dat de sterkste schou
ders de zwaarste lasten dra
gen-een moreel grondbegin
sel-worden de zwaarste las
ten tot nu toe op de zwakste
schouders gelegd.
De hoorzitting als methode
kan ook inhoudelijk meer ef
fect sorteren. Want moraal
loopt altijd het grote gevaar te
blijven steken in algemeenhe
den. Normen van rechtvaar
digheid en billijkheid roepen
onmiddelijk de vraag op wat
rechtvaardig is en wat billijk.
Antwoord op die concrete
vragen komt men in het docu
ment van de Pauselijke Com
missie niet tegen. De werk
wijze van de Wereldraad leidt
er bijna vanzelf toe dat haar
morele uitspraken meestal
veel concreter zijn.
6 Hoe groot de totale schul
denlast van de schuldenlan
den (Zuid-Amerika, Afrika,
Azië) precies is, weet eigenlijk
niemand meer. De schatting
lopen uiteen van 1200 tot 1300
miljard (negen nullen) dollar.
Met een aantal schuldenlan
den zijn de afgelopen jaren
nieuwe betalingsregelingen
getroffen. Die schuldsanering
beloopt een totaal bedrag van
150 a 180 miljard dollar,
van de vragen die op de hoor-I
zitting van de Wereldraad ze
ker aan de orde zal komen, is I
of alle schuld wel wettig is.Oil
de rijke landen met andere
woorden wel gerechtigd z
alle betalingen op té eisen,
wettigheid wordt onder meerf
aangevochten omdat sprake is
geweest van woekerrentes!
van meer dan twintig procent f
Om een beeld van de aan
pak te geven: de eerste
staat de vraag centraal wat del
schuldencrisis nu precies is en j
om welke schulden het
De tweede dag van de zittingj
gaat het om de vraag wat de
gevolgen van de crisis zijn
voor de arme landen en h«|
bevolking. Op de derde
volgt een analyse van de op-I
lossingen die tot nu toe zij»
toegepast of voorgesteld voo:|
schuldsanering. Aan het
zijn bijbelse en ethische vet-j
kenningen aan de orde
wordt bekeken wat kerken|
kunnen doen.
De hoorzitting van de We-j
reldraad wordt geleid dooij
drs. Jan Pronk, PvdA-kamer-f
lid en voormalig ondersecre-l
taris-generaal van de UNC-I
TAD (Commissie voor Handeil
en Ontwikkeling van de Ver
enigde Naties). Tot de onder
vraagden behoren onder meerl
David Bock, directeur van de|
Wereldbank, Azezale
hammed, directeur van hel
IMF, deskundigen uit de we
reld van de politiek, het bank-[
wezen en de wetenschap.
Justitie trekt weer de volle
aandacht want diverse des
kundigen van dit Departe
ment blijken tot de conclu
sie te zijn gekomen dat er
weer eens over het lot van
de 'Twee van Breda' moet
worden nagedacht. Er
wordt zelfs geopperd om een
gezondheidsonderzoek te la
ten verrichten. Dit is juist
'koren op de molen' van
burgemeester drs. F. Feij
van Breda. Hij heeft niet
onder stoelen of banken ge
stoken dat de twee tot le
venslang veroordeelden,
Aus der Fünten en Fischer,
zo snel mogelijk moeten
worden vrijgelaten. Wat
justitie en andere betrokken
bezielen is voor mij en vele
andere Nederlanders een
groot raadsel. Willen zij zich
door deze zogenaamde ge
noegdoening ten aanzien
van 'De Twee' in de kijker
plaatsen? Dan lijkt het
mijns inziens beter deze
kwestie te laten rusten en
zich te buigen over de he
dendaagse problematiek
waarmede het gros der in
gezetenen van ons Konink
rijk der Nederlanden meer
gebaat is. Waarom een ge
zondheidsonderzoek door
drie artsen van buiten het
gevangeniswezen Kregen
onze families, vrienden en
kennissen in de concentra
tiekampen soms ook zo'n
bevoorrechte behandeling?
Velen van ons, die de oorlog
met al zijn verschrikkingen
aan de lijve hebben onder
vonden, weten maar al te
goed dat die miljoenen ge
vangenen aan hun lot wer
den overgelaten en dat men
ze gewoonweg liet creperen.
Moet men een vergelijking
maken tussen deze twee ca
tegorieën? Het is alom be
kend dat het de 'Twee van
Breda' aan niets ontbreekt
behalve de vrijheid. Deze is
hun voor levenslang ontno
men als straf voor de be
gane misdaden tegenover de
mensheid. Een zekere pro
fessor Presser kwalificeert
de 'Twee van Breda' als
kleine mannetjes in het Na
zi-raderwerk. Een uit
spraak die kant noch wal
raakt want het allerkleinste
radertje in dat Nazi-rader
werk moest feilloos functio
neren wilde men in zijn to
taliteit het geplande doel
verwezenlijken. Indien door
minister Korthal-Altes van
justitie de vrijlating van 'De
Twee' opnieuw zal worden
overwogen zal in het Ver
bond Belangenbehartiging
Vervolgingsslachtoffers
grote bezorgdheid rijzen en
worden grote groepen op-
i -ast**00**1
nieuw met het leed gecon
fronteerd hetgeen destijds
werd veroorzaakt door het
in de kleinste details geper
fectioneerde Nazi-rader
werk waarvan de 'Twee van
Breda' ook deel uitmaakten.
Men spreekt in Nederland
van een Rechtsstaat met de
beginselen van een human-
tair strafrecht hetgeen op
een ieder moet worden toe
gepast, ook op de 'Twee van
Breda'. Wil men dit geen
verwezenlijken dan wordt
het allereerst de hoogste tijd
dat justitie in eerste instan
tie de rechtvaardiging in
ons huidige strafrecht gaat
toepassen voordat men gaat
praten over humantaire be
ginselen. Dat allesbehalve
naar de zin van de Neder
landse bevolking wordt ge
hanteerd. Zonder haatge
voelens mijn standpunt be
palende: laat deze zaak rus
ten in de huidige situatie.
De hh deskundigen zouden
zich even moeten verplaat
sen in het leven van hen die
qua leed ook tot 'levenslang'
zijn veroordeeld.
Oudenbosch
H. Meeuwisse
Met veel interesse heb ik het
commentaar en de brieven
hierop als reactie gelezen
over taal en cultuur. Hier
een andere stem. Ik vind Es
peranto zo'n goed alterna
tief als communicatiemiddel
voor officiële en onofficiële
internationale contacten dat
het onbegrijpelijk is om op
nieuw een internationale
taal uit te vinden. Dat is dan
toch ook kunstmatig? Bo
vendien zal Esperanto het
leven van andere talen niet
uitsluiten, maar juist bevor
deren door de verbeterde
internationale contacten!
Bij de toepassing van Espe
ranto valt namelijk het
voordeel weg dat de spreker
van een of andere bestaande
levende taal heeft boven een
andere, gesteld dat bijv. En
gels of Frans wordt verko
zen als enige EG-talen bo
ven de andere. We glijden zo
bovendien af naar discrimi
natie in negatieve zin. Bo
vendien is deze bevoorde
ling in strijd met het Ver
drag van Rome (1954) en het
Verdrag van de Rechten
van de Mens (1948) waarin
onder andere de vrijheid
van taal als recht opgeno
men is. Wist u dat de basis
van Esperanto gelegd is in
een gebied waar joden,
Duitsers, Polen en Russen
totaal niet met elkaar over
weg konden door onder an
dere het gebrek aan een
goed communicatiemiddel?
Zo kunstmatig is het ont
staan van Esperanto dus
niet. En wat heet kunstma
tig? Als je de volgende din
gen weet - activiteiten die
feitelijk ontplooid worden!
Er is een goede boeken-
dienst in Rotterdam met
vele soorten boeken die in-
en verkocht worden over de
hele wereld; er bestaat een
drukkerij in Antwerpen
voor Esperanto-tijdschrif
ten; er is een grote biblio
theek in New York; oud
premier Drees sr. was fer
vent voorstander van deze
taal; er bestaat een grote
Esperanto-uitgeverij in
Australië; er bestaan hon
derden tijdschriften in deze
taal, ook wetenschappelijke;
de meeste Westeuropese es
perantisten wonen in
Groot-Brittannië, Frankrijk
en Italië!; er zijn jaarlijks
tientallen culturele en toe
ristische bijeenkomsten,
niet alleen in Europa; de
president van de Wereld Es
peranto Vereniging is
Amerikaan die doceerti
het State University CoW|
in Potsdam (USA), de
van deze vereniging sta
Rotterdam; in DomM|
werd in oktober '87 een P
peranto-weekend georganil
seerd; de bijeenkomst ij
Rotterdam telde 2316
nemers uit Azië,
Amerika, Europa en
Oceanië! Kunstmatig? 8|
dacht het niet.
Vlissingen
Hans Schutijser
Mijn kinderen die bezig #1
volwassen en mondig
worden, kunnen soms he«
eigenwijs, ja lastig zijn. Ai,
ik dan iets wil verbied®
bijv. zonder overtuigen®!
argumenten te hebben,
blijven zij vragen •waarofl'l
Ik word dan wel eens nij®
en zeg 'omdat ik het zo wl
Achteraf schaam ik fl'fc
daarvoor. Nu zie ik, dat onS|
bisschoppen met betrekW)
tot de acht-mei-bewef
precies hetzelfde doen. I
ik nu in goed gezelschap?'®
geloof het niet. Ik krijg
neiging me nog meer
schamen.
Oosterhout
H. Paymans
,^jr onze Haagse redactie
)EN HAAG - Woningen die
linnen een afstand van
/eertig meter van de riole-
.jng staan, moeten daarop
yorden aangesloten. Huis-
ioudelijk afvalwater mag
niet langer in de bodem en
in het grondwater worden
-eloosd.
jet gaat 'n Nederland om
[50.000 woningen in het lande-
li
ri
ti
h
k
P>
di
ki
fotoawI
De wateroverlast in Sudan I
is dus exeptioneel, een water-1
tekort in de regio lijkt struc-l
tureel te worden. Volgens ex-1
perts zal alleen een grotere)
samenwerking tussen de lan-
den in het Midden-Oosten een
stabiele watervoorziening in|
de toekomst kunnen garande-j
ren. In veel landen vormt dii|
onderwerp een brandend po-I
litiek item. De landen langs de
Nijl houden regelmatig een|
Nijl-conferentie. Libië invet-1
teert een bedrag van 25 mil-l
jard dollar in een gigantisch!
projekt om een zogeheten 'on-
dergrondse rivier' te creëeren l
Het gebruik van rivieren voor I
de watervoorziening, zoals I
bijvoorbeeld in Israël, Syrië,
Jordanië en Iraq gebeurt, 1
echter ook grote politieke pro-1
blemen opleveren die alleen
met overleg zijn op te lossen.
Door onze verslaggever
Dat zeggen topambtenaren dit
afslankingsoperatie zijn betrol
Tussen 1986 en 1990 moeten er
van het kabinet 20.000 tot 25.000
overheidsbanen verdwijnen, en
die doelstelling zal niet worden
gehaald als het tempo niet
drastisch wordt opgevoerd.
LEIDSCHENDAM (ANP) -
De Nederlandse toeristische
ondernemers zijn over het
algemeen tevreden over het
zomerseizoen. Vooral de
mooie weken in augustus
I zijn daar debet aan.
Dat blijkt uit een peiling in
deze sector van het Nederlands
Bureau voor Toerisme (NBT)
in Leidschendam. De resulta
ten van dat onderzoek zijn gis
teren bekendgemaakt.
Bij het NBT denkt men dat
[zeker niet minder Nederlan-
j ders dan vorig jaar hun vakan
tie in eigen land hebben door
gebracht. Wat betreft de bui
tenlanders was een opzienba
rende toename van het aantal
Italiaanse toeristen te consta
teren. Ook kwamen meer
I Spanjaarden naar ons land, zo
blijkt uit de peiling van het
NBT.
Een goed voorjaar werd ge-
volgd door de natte maand juli.
De aangename maand augus-
I tus zorgt er echter voor dat het
seizoen langer doorloopt dan
gebruikelijk. Het NBT weet
nog niet of de door hem voor
spelde stijging met vijf procent
I van het binnenlandse toerisme
wordt bereikt. Door het slechte
weer in juli zal een deel van de
mensen die laat beslissen over
r hun vakantie de keuze op het
buitenland hebben laten val-
llen. Dat verlies is volgens het
I NBT slechts gedeeltelijk in
augustus goedgemaakt.
EEN MOORDAANSLAG, SABOT/
Wat het antwoord op deze vragen
dood van de Pakistaanse presider
minder problemen oplossen dan
hebben geroepen.
Geen misverstand: Zia was een
e politieke leider, in sommige o
een ijzeren vuist die de mensenri
zoals dictatoren plegen te regeren
zich, laat staan een kroonprins.
Zia's dood laat het door etnisi
scheurde Pakistan achter in een
binnenlandse als de buitenlandse
heid over de vraag hoe het nu verc
in zicht die het roer op korte term
Pakistan van zijn sterke man is tx
gevreesd. De dictator laat een wan
ten soepele weg naar een of a
democratie zit er niet in ook ni
mende növember. Het is vrijwel z<
rijkste machtsfactor sinds de ona
7? 7 V00rl°Pi9 stevig aan de touv
Gok de gevolgen van Zia's dooc
e buitenlandse politiek zijn niet
'ren-de Pakistaanse steun aan de
ae betrekkingen met de Verenigde
ui-Haq een trouwe bondgenoot f
9rond in Zuidwest-Azië. Washingt
aent Zia niet voor niets 'een grote
l heengaan van Zia ul-Haq zc
nebben voor de Afghaanse opsta
?®rj op Pakistaans grondgebied h
acteur, en toeverlaat. Zia steur
v™ hoor dik en dun. Meer dan w
mür.da bussen in Afghanistan. I-
Jrientahstische islamitische rebelle
~?r jn de pap te kunnen houden
van de Sovjet militairen.
tan krii9l met de dood van
maken. De president heeft (op pa
n-n8!?" vreedzame overgang naa
nove^nl .mo9e''jk te maken:
non aar Zia had een ope
vnnrK varboden' z°dat het demc
voorbaat zou zijn uitgehold.
tijdelijke opvolger, Ghularr
hii 5 optreden en een open partij
'vor^oL. ?un van de militairen nc
donHhf Zljn dat alle Pakistanis
linnon en wiisheid in de verkiei
rnnmo ®n.P°larisatie in het land ii
taanse voik.Vee' 9evraa9d van d
