Soepeitjes a la Jacky Stewart
1
Vunzig en
kunstig
Zeeland vanaf
vandaag
Museumland
9
i
Win een Stem-verrassingspakket
r
T
r
r 1
r 2
l
DEES':
Documi
ZATERDAG
6 AUGUSTUS 1988
Adviseur
ft
specifiek zomers
verder landinwaarts
Ironie
Door Ad PertIJs
EEN regenachtige dag op het circuit van
Assen. Oud wereldkampioen Formule 1
Jacky Stewart is over komen vliegen om
voor de zoveelste maal zijn mening over
snel en veilig autorijden te ventileren en
demonstreren. Het circuit kent hij niet. De
baan is nat. Stapt u maar in. In een ronde
tijd ratelt de kleine Schot op onderhou
dende wijze zijn verhaal af.
De wagen, een krachtige Ford Sierra RS
Cosworth, draait stationair in de pits-
straat. Stewart legt uit: „Stoel naar voren
schuiven. Je moet met gebogen armen de
bovenkant van het stuur vast kunnen pak
ken. Dit om je schouders constant in de
rugsteunen te houden. De handpalmen
rustig op het stuur laten rusten. Dat ding
is gemaakt om van richting te veranderen
en niet om je aan vast te grijpen. Met je
benen zet je je klem in de auto. Het sturen
zelf doe je alleen met duimen en wijsvin
gers. Stuurhouding uiteraard tien voor
twee. Kwart voor drie mag ook, maar lie
ver tien voor twee. Koppeling langzaam la
ten opkomen, datzelfde geldt bij het door
schakelen. De medepassagiers mogen niet
merken dat je schakelt. We komen op een
bocht aan. Doe nu alles rustig een voor
een. Ook ik kan als oud-wereldkampioen
maar een ding tegelijk doen. Voet rustig
van de gas af, vroeg en voorzichtig bijrem-
men zodat de wagen in evenwicht blijft, te
rugschakelen, bijremmen, nog een keer te
rugschakelen en insturen. Nu rustig het
gas er weer op en opschakelen, op naar de
volgende bocht."
Wie de aanwijzingen van Stewart aan
hoort, denkt te maken te hebben met een
cursus voor autobestuurders die zelfs zon
der de aanwezigheid van de Algemene
Verkeersdienst (AVD) de nieuwe snel
heidslimieten eerbiedigen.
De schijn bedriegt echter. In de auto
gaat alles inderdaad soepeitjes en beheerst,
langs de baan met de stopwatch in de
hand blijkt Stewart veel harder te gaan
dan de rest van de instructeurs, waarvan er
enkele tot de racetop van Nederland beho
ren. En daar wil Stewart dan ook naar toe.
„Sportief en veilig rijden, zonder dat je
medepassagiers autoziek worden. Met deze
cursus wil ik mensen bewust, veilig en ge
concentreerd leren autorijden".
Jacky Stewart is in dienst bij Ford als ad
viseur. In Engeland heeft hij zijn eigen rij
opleiding. De Nederlandse vertegenwoor
diging introduceert de komende maanden
een Rijvaardigheidscursus, die is geba
seerd op de methode Stewart. Het bedrijf
doet veel om het sportieve imago uit de ja
ren zestig terug te winnen. Op het gebied
van rally's en races zetten de Amsterdam
mers een hele schare snelle Sierra's in en
Jacky Stewart: „Kijk naar de grote kampioenen van de Formule 1. Dat zijn geen
van allen spektaculalre rijders. Ze rijden allen beheerst, zuinlng en bovenal soe
peitjes".
heidstrainingen zijn visie over te dragen op
de Nederlandse cursisten.
De cursus kost 240 gulden (inclusief lunch
en drankjes) en staat open voor iedere
autobestuurder. Ford biedt alle kopers van
een zogenaamd 'top off the line'-model,
zoals Fiesta XR2i, Escort XR3i, Escort
Turbo, Sierra XR4i en Sierra Cosworth, de
cursus gratis aan. Per jaar kan men dui
zend cursisten aan. De Rijvaardigheidtrai-
ning bestaat uit een slipcursus, een behen
digheidstest, slalomrijden en remmen. Het
afsluitende circuit-rijden combineert alle
aspecten van de cursus. „Al is het zeker
geen racecursus", aldus Paul Ferber van
Ford Nederland, „Het is de bedoeling dat
je de cursus in je eigen wagen doet. Andere
merken zijn ook welkom".
Terug naar de meester. Op de baan laat
Stewart zien dat zijn theorie in de praktijk
ook in snelheid om te zetten is. „All fin
gers and thumbs", doceert de Schot. En in
derdaad met de fijngevoeligheid van een
pianospeler stuurt hij de wagen rond.
Hardrijden lijkt kinderspel naast Stewart.
Alles gebeurd even vloeiend. Gemene
knikken worden bij hem vriendelijke door
draaiers en alleen in de Geert Timmer-chi-
cane laat Stewart zich even verrassen door
het enorme vermogen op de achterwielen.
De wagen breekt op het natte wegdek ach
ter iets uit. Hij corrigeert de beginnende
slip moeiteloos. „Sorry, maar dit is echt de
eerste dat ik zo hard deze chicane inging".
Later die middag overkomt hem dit onvol-
komenheidje niet meer.
De cursus wordt nog gegeven op Zand-
voort (8, 9, 10, 15, 16 en 17 aug.), Lelystad
(27, 28 aug., 10, 11 sept.), Zolder (B) (11,
12 okt.), Assen (18, 19,20 okt.)
de Rijvaardigheidstraining is een volgende
activiteit om het sportieve autopubliek aan
zich te bieden.
Zoals gezegd heeft Stewart een uitge
sproken mening over autorijden. Niets
maar dan niets mag bij de kleine Schot
abrupt gebeuren. Geen gierende banden,
piepende remmen en snerpende motoren
derhalve. Alles moet soepeitjes verlopen
zodat de wagen constant in balans is.
De ophanging houdt de wagen in ba
lans. De juiste demping en vering daar
gaat het om. „Zonder vering en demping is
een wagen moeilijk bestuurbaar. Wie
abrupt remt verplaatst alle gewicht naar de
voorste schokbrekers die maximaal inge
drukt worden. Bij snel optrekken gebeurd
het tegenovergestelde. Alle gewicht en
druk op de achterwielophanging", verteld
Stewart in een levendig met veel humor
doorspekt praatje. De boodschap is sim
pel. Voer de handelingen rustig en be
heerst uit zodat de wagen zijn balans kan
zoeken. „Soepeitjes, rij soepeitjes. Kijk
naar de grote kampioenen van de Formule
1. Dat zijn geen van allen spektaculaire rij
ders. Ze rijden allen beheerst, zuining en
bovenal soepeitjes".
Stewart kwam alleen voor de introductie
van de cursus even over naar Nederland.
Een aantal ervaren instructeurs probeert
de komende maanden op de Rijvaardig-
Door Rob Bruntink
„De geruchten zijn waar: Amsterdam
heeft echt een sexmuseum!" Met deze zin
begint een Amerikaanse journalist zijn re
censie over het Sexmuseum de Venustem-
pel aan het Amsterdamse Damrak, op en
kele honderden meters afstand van het
Centraal Station. Voor een Amerikaan
mag dit dan het zoveelste teken van Ne
derlands' tolerantie en verval zijn, in Ne
derland is het verschijnsel 'sexmuseum'
niet iets om je over op te winden.
Het museum is namelijk al aan het vierde
seizoen toe. De entree brengt de bezoeker
over een rode loper en tussen Griekse zui
len en beelden door naar een lange gang:
de eerste tentoonstellingsruimte. De muur
aan het eind van de gang is donker. Het
geeft je het gevoel een grot te betreden.
Aan beide zijden van de hal staan vitri
nes opgesteld. De linker bevat vooral veel
kunstige beelden en schilderwerkjes uit de
achttiende en negentiende eeuw, de rechter
houdt het vooral op het modernere beeld
materiaal van de jaren '20-'80 uit sexbla-
den als Pin Up, Casino de Paris, Chick en
Bolero.
De entree van het Amsterdamse Sexmuseum, met Griekse zuilen en beelden.
- FOTOANEFO
De als 'kunstig' te beschouwen voorwer
pen hebben een internationaal karakter.
De Oostenrijker Franz Bayros, 'de meester
van erotische prenten', hangt er met enkele
Jugendstil-achtige produkties. Opvallend
is dat het mannelijke deel van het copule
rende hetero-paartje veelal met hoorntjes'
op zijn hoofd wordt afgebeeld. Dit dient
dan niet beschouwd te worden als een of
ander exclusief fetisjisme, maar als sym
bool van de duivel.
Uit Japan en China komen prenten,
waarop sex onafscheidelijk is verbonden
met de dood. De parende combinatie
vrouw en kadaver van koe, of vrouw en
skelet schijnt een zeer geliefde gedachte te
zijn bij de achttiende eeuwse liefhebbers
van deze kunst.
In diezelfde vitrine hangt een fleurige
aquarel, waarop een naakt meisje staat af
gebeeld dat tussen het gras falussen uit de
grond plukt. Daaronder ligt een collectie
78-toeren platen. Volgens het informatie
bordje staat hier 'pornografische muziek'
op (wat dat dan ook moge wezen), met ti
tels als 'Le plaisir des Dieux' en 'La petite
Charlotte' erop.
In het museum zijn de zwart/witte fo
to's in de meerderheid. Veelal stammen zij'
uit privé-collecties, wat de kwaliteit ervan
niet ten goede komt. Het is te veel van het
zelfde. In de tentoonstellingsruimte op de
eerste verdieping hangen er minstens twee
honderd binnen een oppervlakte van 50
vierkante meter.
De plaatjes tonen elkaar zeer liefheb
bende en naakte minnaars. Orale sex en de
coïtus in allerlei ingenieuze en fantasierijke
standjes blijken zeer geliefde foto-onder
werpen te zijn. De foto's zouden net zo
goed uit goedkope pornoblaadjes kunnen
zijn geknipt. Bijzonder kunstig zijn ze niet,
eerder vunzig. Als je er tien hebt gezien,
zijn de overige tweehonderd de moeite van
het bekijken niet meer waard. De verzadi
ging slaat toe. Kleurenfoto's in Playboy of
Penthouse zijn in fotografisch opzicht ten
minste nog interessant.
Het enige mooie aan de collectie 'oude'
foto's, zijn de foto's uit de periode eind ne
gentiende eeuw/begin twintigste eeuw. De
licht bruin/gele glans erover veraange
naamt het kijken ernaar. Bovendien staat
hier veelal één persoon op, hetgeen de
kans op 'geslachtsgemeenschap in standje
nummer zus-en-zo' geheel wegneemt en
het kunstzinnige karakter van de foto ver
hoogt.
Bij de derde ruimte die het museum rijk is,
hangt een groot zwart bord. Een enorme
doodskop vult tweederde deel ervan (zo'n
zeventig centimeter hoog), daaronder staat
de tekst: „Betreden uw eigen vrije keus. U
kunt geschokt zijn." En dan tussen haak
jes: „geen klachten a.u.b." Met het schok-
gevaar valt het echter wel mee. Okee, toe
gegeven moet worden dat het een maffe
verzameling foto's is, maar het is eerder
vermakelijk dan schadelijk voor de geeste
lijke gezondheid. Enkele onderwerpen:
leer- en rubberfetisjisme, getatoueerde ge
slachtsdelen, bestiaüteit, anale sex, actie
foto's van het moment suprème en op de
lachspieren werkende afbeeldingen van ra
riteiten omtrent de omvang van borsten en
de lengte van het mannelijk geslachtsdeel.
Na dit 'uitstapje' is de overgang naar de
schilderwerken en serviezen vol erotische
afbeeldingen groot. De schilderijen, zeer
realistisch, benaderen het niveau van een
Willink. De minutieus beschilderde poe
derdoosjes, ringen, verrekijkers of zakhor
loges dragen een zwaar steentje bij aan de
kunstzinnigheid van het museum. Zonder
deze attributen zou het Sexmuseum niet
meer zijn dan een verzameling vunzige fo
to's.
Sexmuseum Venustempel, Damrak 18, Amsterdam,
Openingstijden: maandag-vrijdag van 10.00-23.15.
Telefoon 020-228376
'Verder landinwaarts' Is een rubriek met
toeristische en culturele tips. De rubriek
komt tot stand in samenwerking met het
Nederlands Bureau voor Toerisme in Leid-
schendam en het ANP.
Binnenhof - Tot en met eind augustus kan
het bezoekerscentrum Binnenhof in Den
Haag ook op zondag bezocht worden. In
de ontvangstruimte op Binnenhof 8a
- waar ook de rondleidingen beginnen - is
een permanente tentoonstelling ingericht
over de werking van ons staatsbestel. Ver
der zijn er historische documenten te zien
en voorwerpen die verband houden met
het parlement. Deze tentoonstelling is gra
tis te bezichtigen. De rondleidingen door
de parlementsgebouwen en de Ridderzaal
zijn dagelijks tussen 10-16 uur. De toe
gangsprijs bedraagt tussen 1,50 en
4,50. Het kan nl. voorkomen dat niet alle
gebouwen te bezoeken zijn.
Gondelvaart - In Dwarsgracht in Overijsel
wordt vanavond een gondelvaart met tal
rijke gondels door verlichte grachten geva
ren. Vanaf ca. 21.00 uur zijn deze gondels
voor het publiek te bewonderen en is er te
vens een wedstrijd tuinverlichting. De prij
zen worden na afloop in de feesttent uitge
reikt. de toegang tot de gondelvaarten be
draagt 3,50.
Openluchtspel - Morgen wordt in het Lim
burgse Epen een groot openluchtspel, geti
teld 'Boeren in het Geuldal anno 1900',
opgevoerd. Het spel laat alle werkzaamhe
den zien, die Limburgse boeren zo rond de
eeuwwisseling moesten uitvoeren om een
boterham te verdienen. Er is een grote
openluchttentoonstelling, landbouwde-
monstraties, oude (landbouw)-ambachten
en div. optredens van de plaatselijke schut
terij, harmonie, toneel- en muziekvereni
gingen. Het programma op zondag begint
om 13.00 uur met een optocht van alle
deelnemers door het dorp naar het feest
terrein waar het feest tot ca. 22.00 uur zal
duren. De toegang tot het feestterrein be
draagt 4,- voor volw. en kind. tm 12 jr.
gratis.
Groninger Museum - Tijdens de zomer
maanden exposeert het Groninger Mu
seum in Groningen een keuze uit de eigen
collectie hedendaagse kunst, aangevuld
met permanente bruiklenen en schenkin
gen. De tentoonstelling omvat ondermeer
werken van kunstenaars die tot de Ita
liaanse trans-avantgarde behoren, een
keuze uit de de verzameling van werken
van graffiti kunstenaars, tekeningen van
Andy Warhol en werk van de Nederlandse
beeldhouwer Carel Visser, de zomer-ten-
toonstelling in het museum kan bezocht
worden van dinsdag tm zaterdag van 10-17
uur en op zondag van 13-17 uur.
Jaarmarkt - In het Zuidhollandsew Noor
deloos wordt vandaag de 14e jaarmarkt ge
houden. De plaatselijke middenstand, het
verenigingsleven en de markthandelaren
bieden belangstellenden een grote ver
scheidenheid aan artikelen en attracties.
Zo kunnen bezoekers kennismaken met
o.a. een houtsnijder, klompenmakers, een
mandenbreier, iemand die netten „haakt"
en een zilversmid. Geheel nieuw is tijdens
de markt de openstelling van de bijna 7
eeuwen oude Bonefaciuskerk (10-15 uur).
Bezoekers voor deze traditionele en grote
jaarmarkt in de Alblasserwaard kunnen
van 10-17 uur terecht.
Sneekweek - In Sneek heeft tot en met 11
augustus de 53e Sneekweek plaats. Dat be
tekent dat er volop boten en schepen te
zien zullen zijn en dat er op en om het wa-
ter van alles te beleven is. Bovendien is het
kermis in Sneek.
Zeeland Museumland - In het kader van
Nederland Museumland is in augustus
Zeeland aan de beurt als 'museumprovin
cie van de maand'. Dit feit wordt officieel
ingeluid met een aantal activiteiten van
daag Een speciale wielertour, verreden
door o.a. voormalige wielervedetten en po
litici, voert langs een groot aantal plaatsen
met musea, die voor de tourrijders en an
dere belangstellenden een speciaal pro
gramma bieden. Voor alle musea (in Zee
land) geldt dat zij vandaag gratis of tegen
een gereduceerd tarief voor het publiek
toegankelijk zijn. Voor meer inl. over het
programma op die zaterdag en over spe
ciale (museum) fietsroutes kan de bezoeker
terecht bij de grotere VW-kantoren in
Zeeland. Voor meer inlichtingen: provin
ciale VW Zeeland 01180-33051
Blauwbaards Burcht - Bij De Nederlandse
Opera wordt momenteel Blauwbaards
Burcht, de enige opera van de Hongaarse
componist Béla Bartók, ingestudeerd. De
voorstelling gaat op 5 september in het
Amsterdamse Muziektheater in première.
Herbert Wernicke regisseerde de opera en
ontwierp er de decors voor. De hoofdrol
len worden vervuld door Henk Smit
(Blauwbaard) en Katherine Ciesinski (Ju
dith). Het Nederlands Philharmonisch Or
kest begeleidt het gezelschap. De muzikale
leiding berust bij Hartmut Haenchen (zes
maal) en Julian Reynolds (twee maal). De
opera wordt in het Duits gezongen.
Een kijkje in het Zeeuws museum in Middelburg.
FOTO WILLEM MIEflAS
Ook deze-week had de PTT de handen
weer vol aan de stapels briefkaarten met
oplossingen voor de wekelijkse Stem-puz-
zel.
Uit de honderden goede inzendingen
zijn de volgende drie prijswinnaars getrok
ken:
S. Keep, Hobokenstraat 55 in Breda
M. van den Heijkant, Fresiastraat 36a in
Made
A. Mahu, Oude Graauwsedijk 15 in I
Graauw
Ook deze week kunt u weer meedingen
naar een van de drie te vergeven Stem-ver-
rassingspakketten. Zet dus uw oplossing
van de puzzel op een briefkaart en stuur
die voor woensdag a.s. naar Redactie De
Stem, t.a.v. Even Piekeren, Postbus 3229,
4800 MB Breda.
slaapbol
11
cijferen
vochtig
paarde-
slee
hemel
water
6
klooster
overste
denk
beeld
Griekse
godin
kippen
loop
beroep
zee
schildpad
19
land
in Azië
persoon
lijk voor
naam
woord
5
16
schenker
sein
hoofd
deksel
bloed
gever
leger
onderdeel
7
nederig
verzoek
takje
lieden
van adel
13
ontvang
kamer
verlaag
de toon
14
zuurdeeg
sinds
wel
agent
twist
gesprek
Frans
componist
tram
stalling
9
schamel
Spaanse
titel
10
loof
boom
vreemde
taal
degelijk
V
kleding
stuk
gehoor
orgaan
20
scherm-
wapen
3
pro-
jektiel
motor
schip
het
zelfde
vreemde
munt
tanden
en kiezen
18
politie
man
8
ver
dieping
grote
deur
T
senior
geld
straf
Euro
peaan
vogel
wandver
siering
wijfjes
rund
halfbloed
vlug
lof
familielid
15
land
in Azië
titel
gelofte
12
opgeld
bontge
kleurde
papegaai
open
strook
in een
bos
zeegod
17
grote
hooimand
4
Welke woorden vormen de letters in de vakjes 1 t/m 10 en 11 t/m 20?
T
Door Mart van der Sanden
In 1946, een jaar nadat Jap
atoombommen op de knieën
gen,
voerden de Verenigde
pal
kil<
proéven uit op het atol Bikini
Oceaan. De Amerikaanse re
van Operation Crossroads,
van de tests, de grootste pro
van de eeuw maken. De hef*
kunnen zien dat de atoomboi
tig technologisch wonder wa
Amerikanen als hoeders var
vrede in veilige handen was.
De helft van de aanwezige fik
de wereld werd door de Amen
heid gevorderd en 750 camera
explosies van alle mogelijke k
nationale delegaties en journt
ten de 'Bikinishow' meemaker
tone bevolking, 162 man ster
scheept naar een 160 kilome
gelegen eiland en 42.000 Ame
litairen overspoelden het
atol met zilveren stranden
lalmbomen. Op 1 juli 1946
iloton zware atoombom Gild
Bikini-lagune, een paar dage
een tweede bom tot ontploffiS
deze keer onder water.
De propagandafilm is er no
want de proeven liepen op ee
ramp uit. Nu, ruim veertig jaa
kini nog steeds onbewoonbaa
dioactiviteit. De oorspronkeli
hebben een onvrijwillige ody
Stille Oceaan gemaakt en de g
maak van Bikini die dit jaar
zal de Verenigde Staten tusst
200 miljoen dollar kosten.
De beelden van destijds hj|
lang ongebruikt in militaire
gen. De Britse regisseur Rj
heeft met veel moeite beslag
gen op het materiaal en steldt
mentaire Radio Bikini mee
noemd naar het radiostation
tijd op het atol werd ingerich
tion Crossroads heet van de
Amerikanen thuis te brengenij
cumentaire is op verschillend
nale festivals bekroond en w|
door de VPRO uitgezonden.
De ironie wil dat de opnamer
de zegeningen van het atom
moesten illustreren, nu wordei
een documentaire die de verw
volgen van nucleaire explosi
Stone vult de beelden subtiel
sen uit rechtstreekse radiorej
van patriottisme overlopen, e:.
views met ooggetuigen, of li
slachtoffers.
Hij sprak met Kilon Baund
de Bikini-bewoners, die de
oproept zijn volk te helpen bij j
3 4 5 6 7
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
HOEWEL wij het jammer geno
gen beleven zullen ze onvermijo
ren worden: De Verenigde
West-Europa en in navolging v
enigde Staten van Noord-Ame
ze dan ook naast één munt, één
parlement ook één taal moeten
de geboorte van de Verenigde
Noord Amerika won met een z
meerderheid van stemmen het
van het Duits. De Vereniging
van West Europa büjft deze mo
bespaard. Er hoeft in het gehe
stemd te worden over Engels, D
of Spaans want de eenheidstas
heel Europa bestaat al, en omda
al is vóór de geboorte van de F
het een zogeheten Prenataal er
daarvan luidt: Euroglot. De
verheugd en trots dat zij als
mière van deze taal voor Europ
kei kan afdrukken.
Door John O'MIII
Polyglot es parola greca por un
parlar multi lingua. Elas, non m
sunt poliglot. Da mayorita de i
noglot et erego glottar un lingui
gua de noster patria - si non
noster regio. Es un situation tri
teske patria - si non dialect di n(
Es un situation triste et grotes
munda por ki es plus et plus nec<
sar 'un et unito' in tota respect:
cal, political et linguistical.
Diverse person di bon volum
por tat rason - experimentar ci
gua artifical por tota da munda.
ter pares eta polska occulist
Doctor Zamenhof cum su opus
Esperanto. Todia, centanno post'
Zamenhof, es evident ke noster
bar no interesse in un lingua
Gazet 'De Stem' in su edition
1987 publicitar un artical
'Triste Festival Centennial Por i
cum sub-titel 'Lingua artificial
cento anno post creation' Es
es un veritabel desaster ke
non habar interesse in un
Magazin american Time, da
frar un explication por da pc
Esperanto. Piicolo succes di
dicar Time - es result et
enorme succes di una altra
sa', lingua di Grand Bril
Australia. In periode post M
Secundum anglisca se habar
tempo cito como lingua comrj
r
c
e
E
-J
plu
nost
lingi
27-
povra
Es
cons
-- lingu
Britania,
Mur
r S L '/-S