DE STEM
M E R E D I T I
De eerste buisbaby is al 10 jaar
i
Héhó! Een monument!
ft
ZATERDAG I -I
30 JUL11988)
"tl
Daar komen ze!
foto de stem/johan van gurp
ouise Brown, het
eerste reageerbuiskind ter wereld,
vierde maandag haar tiende ver
jaardag. „Geboren 11.47 uur, 25
juli 1978", staat er in het Guinness
Record Boek. Haar geboorte was
de kroon op het werk van de gynae
coloog Richard Steptoe en de we
tenschapper Robert Edwards. Zij
experimenteerden al enige tijd met
zogenaamde reageerbuis-bevruch
tingen, maar waren er tot dan toe
niet in geslaagd met de door hen
toegepaste techniek een zwanger
schap tot een goed einde te bren
gen.
in het zonnetje
Door Sarah Miller
De dag waarop Louise promoveerde van
experiment tot wereldwonder, maakte niet
alleen haarzelf, maar ook de artsen die het
project leidden, tot het middelpunt van
een internationale discussie, die door de
media gretig werd gevolgd.
Inmiddels werden zo'n duizend kinderen
verwekt volgens dezelfde methode. Nu de
discussie enigszins geluwd is en het gezin
Brown verrijkt werd met nog een dochter,
kan het terugzien op een aantal veelbewo
gen jaren.
Louise gaat gewoon naar school, evenals
haar zusje. Haar vader werkt bij de Britse
spoorwegen en haar moeder heeft een
baan bij een paddestoelen-kwekerij. Dr.
Steptoe, die een goede vriend van de fami
lie was en een soort grootvader voor Loui
se, is onlangs overleden. Kort daarvoor
verschenen hij en Louise nog in een televi
sieprogramma ter gelegenheid van de ge
boorte van het duizendste reageerbuiskind.
Op de vraag of zij wist wat deze man voor
haar gedaan had, antwoordde Louise gie
chelend: „Hij heeft me gemaakt".
Moeder Lesley Brown, nu 42, maakte zich
al vanaf haar twintigse zorgen over het
krijgen van kinderen. Voordat zij in con
tact kwam met Dr. Steptoe, was zij dan
ook al vele malen onderzocht en behan
deld. Haar eileiders zouden nooit goed
kunnen functioneren en het echtpaar
dacht aan adoptie, maar John had proble-
de dat
gen.
men met de daarmee gemoeide spannin-
Het idee dat het voor hen onmogelijk zou
zijn kinderen te krijgen was echter moeilijk
te accepteren. Op een dag kwam John op
Louise Brown sinds kort een
knappe tiener. - fotoap
de gedachte dat als het mogelijk was een
harttransplantatie uit te voeren, het ook
mogelijk moest zijn Lesley nieuwe eileiders
te geven. Ze gingen samen naar het zieken
huis en werden door een vrouwelijke arts
doorverwezen naar de kliniek van Steptoe.
„Ik had nog nooit gehoord van reageer
buis-bevruchting en eigenlijk begrepen we
er niets van, maar ik sprong een gat in de
lucht", zegt John. „Steptoe nam het woord
reageerbuis-baby niet in de mond. Hij ver
telde ons wel dat het nog nooit gelukt
was".
Op 10 november 1977 besliste men dat het
eitje van Lesley rijp was voor bevruchting
en werd John haastig - met de door Step
toe aan het echtpaar geschonken tele
foon - uit Bristol opgeroepen om zijn zaad
te geven. Twee dagen later werd de be
vruchte eicel bij Lesley ingeplant.
Hoewel Steptoe en zijn vrouw haar wel
voorzichtig hadden gewaarschuwd, had
Lesley aanvankelijk geen idee van de golf
van publiciteit die op de geboorte van haar
kind zou volgen. „Pas toen ik in de trein
zat en er met een vrouw over sprak, reali
seerde ik me dat de bevalling iets bijzon
ders zou zijn."
De baby was uitgerekend voor augustus.
Na tweeëndertig weken, twee maanden
voor tijd, kwam Louise echter ter wereld.
De bevalling kwam tot stand door middel
van een keizersnede en Lesley zegt zich er
werkelijk niets van te kunnen herinneren.
Het nemen van de foto waarmee zij en
Louise de voorpagina van de Daily Mail
haalden, ging totaal aan haar voorbij. Ze
herinnert zich alleen dat men haar wakker
maakte en zei dat het een meisje was en
vaag dat er een baby lag.
Zoals alle baby's gal Louise luidkeels acte
de présence. Met drie maanden huilde ze
onophoudelijk. „Ze huilde, en huilde en
huilde maar door. Ik heb zelfs een paar
keer tegen haar geschreeuwd, maar dan
schrok ik van mezelf, want ik had toch zo
naar haar verlangd", zegt Lesley.
Toen Louise twee weken oud was, wilde de
familie Brown naar huis. Zo gemakkelijk
was dat niet, aangezien de pers de straat
volledig in beslag had genomen. Overal
stonden camera's. Het ging zover dat de
buren aan de overkant de kamers die uit
zicht boden op het huis van de Browns
hadden verhuurd aan verslaggevers. De
voordeur was niet te bereiken en Lesley
moest zich, om de baby te kunnen voeden,
terugtrekken ergens op een nabijgelegen
sportterrein. Alle kinderen uit de buurt za
ten op de stoep.
Het is volgens Vader Brown een heel kar
wei geweest om ervoor te zorgen dat
Louise niet al te ijdel werd. Op reizen naar
Japan en Amerika, waar films over het ge
zin werden gemaakt, wilde iedereen met
het kind op de foto. De beide wetenschap
pers die de techniek ontwikkelden schre
ven er een boek over en ook John en Les
ley lieten het verhaal over 'hun kleine won
der' in boekvorm verschijnen.
Zowel Louise als haar zusje Natalie (num
mer veertig in de rij van reageerbuisba
by's) zijn uitstekend op de hoogte van de
manier waarop zij verwekt werden. „We
hebben uitgelegd dat ik niet zonder hulp
kinderen kon krijgen", zegt Lesley. Natalie
is gefascineerd door het fenomeen ge
boorte en bekijkt gretig allerlei opnamen
die betrekking hebben op het onderwerp.
Louise wordt er zo voor en na onpasselijk
van.
Lesley gelooft dat Louise wel degelijk be
ïnvloed is door alle belangstelling. „Ze is
dol op aandacht, dat valt niet te ontken
nen. De kinderen zijn heel verschillend.
Toen Natalie geboren werd, was er veel
minder publiciteit en accepteerde iedereen
gewoon dat zij er was".
Louise's schoolrapporten melden, zoals bij
zoveel kinderen, dat ze intelligent genoeg
is, maar moeite heeft met de concentratie.
Haar lezen is boven gemiddeld, ze houdt
niet van rekenen en ze is dol op gymnas
tiek.
Alle publiciteit heeft de ouders, naar eigen
zeggen, enkele leuke reizen en wat aardige
cadeaus opgeleverd. Het geld dat zij kre
gen voor rechten van films, boeken en re
portages, is vastgezet in een speciaal fonds
voor Louise en Natalie. Wanneer zij acht
tien worden kunnen zij over een fors be
drag beschikken.
„Ik wil best naar - hoe heette dat land ook
alweer, van m'n werkstuk? - Australië!",
zegt Louise. Een verlangen dat niet onver
vuld hoeft te blijven, als je Louise Brown
heet.
Copyright The Times
n september 1987 ont
hulde verzameld homoseksueel Ne
derland in Amsterdam trots het eer
ste en nog steeds enige homo-mo
nument ter wereld. Het monument
moest afrekenen met een triest ver
leden en een betere toekomst inlui
den. Zomer 1988 ligt het monument
er al min of meer vergeten bij. Een
poffertjeskraam overschaduwt de
boodschap.
Door Rob Bruntink
Het kruispunt Keizersgracht/Westermarkt
in Amsterdam is een kruispunt, gelijk aan
alle andere waarbij een Prins-, Heren-, of
Keizersgracht is betrokken. Vrolijk bel
lende trams banen zich een weg richting
centrum of richting west. Er is intensief
verkeer van auto's, bussen en fietsen. Ta
xi's verzamelen er zich rond de standplaats
en de chauffeurs die even niets te doen
hebben, staan leunend tegen een 'Amster
dammertje' een shaggie te rollen. Water
fietsen kabbelen rustig op het water van de
gracht.
Op de hoek aan de kant van de Wester-
kerk, staat een 'Oud Hollandsche Pof
fertjeskraam'. De eigenaar doet goede za
ken; de zon lokt velen het terras op. Met
de nodige flair voorzien de obers de klan
ten van drankjes en hapjes.
Bovenin de kermisachtige gevel is tussen
'Oud Hollandsche' en 'Poffertjeskraam' in
fleurige kleuren het wapen van Nederland
geschilderd. De tekst 'Je maintiendrai'
slingert eronder.
Slechts enkele meters daar vanaf staat
eveneens een tekst. Een tekst die het kruis
punt Keizersgracht/Westermarkt een bij
zonder (roze) tintje zou moeten geven:
„Naar vriendschap zulk een mateloos ver
langen". Het staat in grote witte letters ge
graveerd in een marmeren gelijkbenige
driehoek, op gelijke hoogte met het plein
aan de voet van de Westerkerk ligt. Echt
opvallen doet het niet.
Wat de driehoek daar doet, wordt pas dui
delijk als de ^ontdekker' wat verder rond
kijkt. Hij zal aan het hek langs de gracht,
vlak naast een urinoir en verscholen achter
een boom, een klein wit bord kunnen ont
waren, waarop in groene letters de tekst
staat geschreven:
„Herdenkt alle Vrouwen en Mannen
die Ooit vanwege Homoseksualiteit
zijn Onderdrukt en Vervolgd
Steunt de Internationale Lesbische
en Homobeweging in de Strijd tegen
Verachting, Discriminatie en Onderdruk-
king
Laat zien dat je niet alleen bent
Roept op tot blijvende waakzaamheid"
In een kleiner lettertype volgt dan nog:
„Verleden, Heden en Toekomst zijn ver
beeld in deze 3 Driehoeken, ontworpen
door Karin Daan, 1987".
Het moge de ontdekker inmiddels duide
lijk zijn: hij heeft te maken met het enige
Nederlandse homomonument (tevens het
enige ter wereld). Slechts een maand hangt
het bordje er, terwijl het monument er offi
cieel al sinds september 1987 ligt. Met veel
trots en bombarie werd het aan de wereld
getoond. Een 'fier monument' noemden de
oprichters het. Geen zieligheid op een sok
keltje. Maar met uitzondering van het her
denkingsbord doet niets aan een monu
ment denken. Eerder aan een onderdeel
van Amsterdams kunstbeleid.
De driehoek waarop „Naar vriendschap
zulk een mateloos verlangen" te lezen valt
(een dichtregel van Jacob Israël de Haan),
is slechts een derde deel van het monu
ment. Wat dichter tegen de poffertjes
kraam aan staat het tweede deel. In het ho
moblad voor de Benelux, de Gay Krant,
zijn veelvuldig klachten geuit over deze
'buurman'. Vanuit de Rozengracht wordt
het zicht op de driehoeken ontnomen door
de kraam en het horeca-etablissement zou
zelfs geen vergunning hebben om daar te
staan. Ook zou de gemeente Amsterdam in
gebreke blijven, wat het onderhoud van
het monument betreft. Slechts sporadisch
verschoont de gemeentelijke Reinigings
dienst de driehoeken en repareert het de
afgebrokkelde hoeken, zo luidde het ver
wijt.
De driehoek bij de poffertjeskraam steekt
zo'n tachtig centimeter boven het plein uit
Enkele duizenden
homo's en lesbo's In
Amsterdam bij de ont
hulling van het enige
homomonument ter
wereld, in september
1987. - fotoap
en ligt daar als het ware uitnodigend voor
mensen die moe zijn en een zitplekje zoe-
keh. Tevens is het handig om als opstapje
te dienen voor kleine kinderen die op va-
der's of moeder's rug mogen klimmen.
Door de oprichters, verenigd in de Stich
ting Homomonument, was dit deel be
doeld als podiumdriehoek. Van hieraf zou
den manifestaties kunnen worden gehou
den, of concerten worden gebracht.
Het derde deel verdwijnt vanaf de weg
trapsgewijs de gracht in. In het verlengde
van de punt staat met witte verf 'Stop
Clause 28' op de kademuur geschreven,
waarmee wordt gerefereerd aan de Britse
wet die lokale overheden de mogelijkheid
biedt om positieve benaderingen van ho
moseksualiteit (in boeken, theatershows et
cetera) te verbieden.
De vier treden van de waterdriehoek bie
den een ideale mogelijkheid om zittend
van het zonnetje te genieten. Of om - vlak
aan het water - de marmeren plaat te ge
bruiken als vissersplaats. Afgelopen maan
dag -de zon brandde, de thermometer
haalde de 23 graden Celsius- werd die
eerste mogelijkheid volop benut. Ontblote
bovenlijven leken met het marmer te strij
den om de titel 'Wie glimt er het mooist?'.
Op maandag won de driehoek. Want met
de zon verdwenen de ontblote bovenlijven,
en bleef het monument achter. In totaliteit
helaas niet zo fier ogend als bedoeld. Mis
schien dat de komst van het volgende Ne
derlandse homomonument wat meer trots
en duidelijkheid kan uitstralen: er zijn na
melijk plannen om in het Haagse Maduro-
dam een miniatuur van het monument te
plaatsen.
JT
