AERDE'
'Fotojournalist:
een prachtbaan
die aan je vreet'
Mij n spuit j ubileert
JACQUES KLOK 40 JAAR BIJ ANP
RK KERKDIENSTEN
PC KERKDIENSTEN
DE STEM VAN ZEELAND 4 ZATERDAG 30 JUL11988
Bewondering
geerte
onnen
Juliana
Aparte regels
Plaatjes
Status
Wereldprimeur
Hoofdwond
NOORD - ZUID - BEVELAND
Goes - Parochie Maria Magdale-
na: zat. 19 u. zond. 9.00 en 10.30 u.
Zierikzee - H, Willebrord, Mo-
lenstr. 62, zat. 9 u. zond. 11 u.
Hansweert - O. L. Vrouw Onbe
vlekte Ontvangenis, zat. 17 u.
zond. 11 u. Maria-oord, zat. 10.30 u.
Lewedorp - H. Eligius, zat 19 u.
zond. 10.30 u.
Rilland-Bath- H. Jozef, ofwel zat
om 19 u. ofwel zond. om 9.30 u. (om
de 14 dagen).
Yerseke - H. Anna: ofwel zat. 19 u.
ofwel zond. 9.30 u. (Om de 14 da
gen).
Ovezande - O. L. Vrouw Hemel
vaart, zat. 19 u. zond. 9.30 u.
WEST - ZEEUWSCH - VLAAN
DEREN
Aardenburg - Maria Hemelvaart,
zat. 19 u., zond. 10 u.
Biervliet - H. Maagd Maria Onbe
vlekt Ontvangen, zat. 19 u. zond.,
10 u.
Breskens - H. Barbara, zat. 19 u.
zond. 10 u.
Eede - H. Maria Hemelvaartzat.
19 u. zond. 10 u.
Groede - H. Bavo. zat 19 u. zond. 9
u.
Hoofdplaat - H. Eligius. zat. 17 u.
zond. 9 u.
Oostburg - H. Eligius. zat. 19 u.
zond. 10.30 u.
Schoondijke - H. Petrus Apostel,
zond. 9.45 u.
Slijkplaat - Maria Sterre der Zee.
zat 17 u.
IJzendijke - H. Maria Hemel
vaart. zat. 19 u. zond. 10.30. Huize
Emmaus. zond. 11.15 u.
Sluis - H. Johannes de Doper. zat.
19 u. zond. 10 u.
WALCHEREN
Middelburg - H. Petrus en Paulus,
Lombardstr. zond. 10 u. Kerkcen
trum De Hoeksteen, Rozenburg-
laan, zond. 11.30 u.
Vlissingen: Paauwenburg. Kerk
centrum Open Hof, A. Gogelweg:
zond. 11 u. Lieve Vrouwekerk,
Singel: zat. 19 en zond. 9.30 u.
Souburg - Martinuskerk. zond. 10
u.
Domburg- Willibrorduskerk- le
en 3e zat 19.15 u.
OOST - ZEEUWSCH - VLAAN
DEREN
Clinge - H. Hendricus. zat. 19 u.
zond. 9.30 u.
Hulst - H. Willibrordus. zat. 19 u.
zond. 9.30 en 11.30 u.
Graauw - Maria ten Hemelope-
ning. zat. 19 u.
St Jansteen - H. Johannes de Do
per. zat. 19 u. zond. 10.30 u.
Boschkapelle - H. Petrus en Pau
lus. zond. 9.30 u.
Westdorpe - O. L. Vr. Visitatie,
zat. 17 u. zond. 09.30 u.
Hengstdijk - H. Catharina. zond.
11.00 u.
Heikant - H. Theresia. zat. 19 u.
zond. 10 u.
Kloosterzande - H. Martinus. zat.
17 u. zond. 11 u.
Koewacht - H. H. Philippus en Ja
cobus. zat. 17 u. zond. 9.00 u.
Lams waarde - H. Cornelis. zond.
9.30 u.
Nieuw-Namen - H. Jozef. zond.
11.00 u.
Ossenisse - H. Willibrordus. zond.
9.30 u.
Stoppeldijk - H. Gerulphes. zat
18.30 u.
Sluiskil - St. Antonius. zat. 19 u.
zond. 11 u.
Terhole - H. Gerardus Majella.
zond. 11.00 u.
Axel - H. Gregorius de Grote. zat.
19 u. zond. 11 u.
Philippine - O. L. Vr. Hemelvaart,
zat. 17 u. zond. 9.30 u.
Sas van Gent - Maria Hemel
vaart. zat. 19 u. zond. 9 en 11 u.
Zandstraat - H. Pastoor van Ars.
zond. 10 u.
Terneuzen - H. Willibrordus(Tri-
niteitskerk). zat. 19 u. zond. 9.15 en
10.30 u. Verrezen Christus: Maand.
t.m. zat. 19 u. zond. 9.30 en 11 uur.
Hoek - H. Kruiskerk, zond. 10.30 u.
Zuiddorpe - H. Maria Hemel
vaart. zat. 17 u. zond. 9.45 u.
ZATERDAG 30 JULI
ZEVENDEDAGS ADVENTIS
TEN
Terneuzen, Goede Herderkerk,
10.00 u. leesdienst.
Middelburg, Doopsgezinde kerk,
10.00 u. ds C. van der Ploeg.
Vlissingen, 't Anker, 9.15 u. ds C.
van der Ploeg.
ZONDAG 31JULI
GEREFORMEERDE KERKEN
Axel, 10.00 en 17.00 u. ds E. van der
Weide.
Hoek, 10.00 u. dienst, 15.00 u. kand.
W. Jansen.
Terneuzen, Opstandingskerk, 9.00
en 17.00 u. dhr. D. de Best. Noord-
straatkerk, 10.30 u. dhr. D. de Best.
Zaamslag, 10.00 u. dienst, 15.00 u.
ds C. Weijs te Veere.
Aardenburg, 10.30 u. ds H. Valk,
herv.-geref. dienst in de Ontmoe-
tingskerk.
Oostburg, 9.00 u. ds M. Lorier.
Schoondijke, 9.30 u. kand. W. Jan
sen, gez. dienst in Ned.-herv. kerk,
14.30 u. ds M. Lorier.
Terneuzen, 10.00 en 15.00 u. ds O.
Douwma te Groningen.
Zaamslag, 9.30 en 15.00 u. ds P. La-
meris te Vollenhove.
CHRISTELIJKE GEREFOR
MEERDE KERK
Zaamslag, 10.00 en 15.00 u. lees
dienst.
EVANGELISCHE GEMEENTE
Terneuzen, De Kandelaar, 10.00 u.
dhr. Belis.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Aardenburg, 10.30 u. dhr. W. de
Graaf.
VRIJE EVANGELISCHE GE
MEENTE
Breskens, 9.00 u. ds Q. de Vrie.
Cadzand, 9.00 u. ds J. Verduijn.
Nieuwvliet, 10.30 u. ds Q. de Vrie.
Retranchement, 10.30 u. ds J. Ver
duijn.
GEREFORMEERDE
(VRIJGEMAAKT)
Axel, 10.00 en 15.00 u. ds G. de
Kimpe.
LEGER DES HEILS
Terneuzen, Donze Visserstraat,
KERKEN 10.00 u. heiligingsdienst, 17.00 u.
gezinsdienst/evangelisatiedienst,
beide o.l.v. envoy en zuster De
Boer.
Vandaag nemen we een wat apart lied-of is het een ge
dicht - op. Het is alweer maanden geleden afgegeven op het
kantoor te Hulst door 'broer van vrouw' en met de vermel
ding: dit is ons toegezonden door de oud-marinier (eertijds
te St.-Jansteen) C. van Ecke, Australië.
Het is gedateerd: Soerabaya, 1940. Dit gedicht, licht men verder
toe, gaat vermoedelijk over het enige wapen van de mariniers dat
ze hadden: 'Royal Enfield 303'. Het gedicht is eens geplaatst in
'Zeemacht', een blad van de marine. Het heeft toen heel wat stof
doen opwaaien.
In 1895 werd gij ter wereld gebracht,
jaren al hadden w'op Uw komst gewacht.
Als een volmaaktheid tot ons gekomen,
Overtrof ge slechts m'n stoutste dromen.
Nu zijt gij thans 45 jaar in ons bezit.
En uit het diepst van m'n hart komt nu dit.
RefreinO, goeie ouwe trouwe spuit;
Toevlucht der gevaren.
'k Heb U lief gekregen,
Overal waar ik ga of sta,
Straalt Uw beeltenis mij tegen.
Trouwe kameraad van ieder soldaat,
Nog vele, vele jaren.
Vertroeteld heb ik U en verwend.
't Kleinste roestplekje is jou onbekend.
Je ingewanden zijn steeds rijkelijk ingevet,
's Nachts hangt gij als trouwe makker aan m'n bed.
Op wacht en in d'eenzaamheid
zijn mijn gedachten U steeds toegewijd.
Refrein:
Als vuurwapen zijt gij ongeëvenaard;
Als slagwapen je gewicht in goud waard.
Een enkele stoot met Uw kolf gegeven
En weer is een vijand minder in 't leven;
Met je gezel de bajonet bijzonder te waarderen,
Op het gebied van attakeren.
Refrein:
Moderne wapens wouwen U verdringen;
Ik zal steeds je loflied blijven zingen.
Zij wierpen een smet op je goeie naam,
volgens hen zit ge niet met de tijd meegegaan.
Bespot werd gijhun woorden maakten mij woest:
„Dat gij bij uitstek geschikt zijt voor oud roest!"
Refrein:
Vijfenveertig jaren hebt gij de Staat gediend,
In menige veldslag je sporen wel verdiend.
Ook nu zij n zware dagen voor j ou in 't zicht,
Ons aller hoop is thans weer op jou gericht.
Vol vertrouwen verlaat ik mij op U, trouw geweer;
Verlaat me ook nu niet deze keer.
Refrein:
Jubilaris, proficiat! Nog vele jaren,
Moge gij ons bijstaan in alle gevaren.
Nogmaals wil ik een beroep op je doen.
De tijd is aangekomen voor Uw pensioen;
Verlaat ons niet 't is ons aller innigst streven,
Dat gij eens de honderd mag beleven!
Refrein:
Pegam
- foto peter smulders
de schade beperkt bleef tot
een gapende hoofdwond. De
behandelend arts dacht dat ik
een ruzie had gehad in het ca
fé. Daarna begon men bier te
schenken in plastic flessen.
De supporters pisten die vol,
dus was het nog gevaarlijk.
Het is de supporters niet om
de fotograaf te doen. Ze moe
ten hun agressie kwijt. En de
fotograaf zit dan het dichtste
bij.
„Hoewel Zuid-Nederland
mijn gebied is, werk ik zeven
tig procent van de tijd in de
Randstad. En dan vooral in
Den Haag. De politiek is erg
statisch. Moeilijk om veelzeg
gende foto's te maken, extra
spannend om daar een goede
foto te knippen. Je moet het
dan ook van gezichten heb
ben. Een van mijn mooiste fo
to's vindt ik die van Lubbers,
omringd door zijn ministers.
Ik heb hem heel scherp geno
men, in het centrum van de
groep en de rest nogal wazig.
Hij is ook de enige die krach
tig kijkt, het middelpunt
waar het om draait".
„Lijken en bloederige li
chaamsdelen fotograferen we
niet. Dat is een regel van het
ANP. Ensceneren hoort er bij.
Als fotograaf doe je eigenlijk
niet anders. Natuurlijk moet
je de werkelijkheid niet ver
draaien. Ik heb indertijd last
gehad met een foto van Bern-
hard. Hij bracht een bezoek
aan een kazerne. De vakbond
van dienstplichtige militairen
had een vliegtuigje gehuurd
met daarachter een protest
leus. Tijdens het bezoek keek
Bernhard omhoog. Op de foto
was het vliegtuigje haast niet
te zien. Dus heb ik het ver
groot en opnieuw in de foto
geplakt. Volgens het ANP
had dit niet gemogen. De
werkelijkheid werd ver
draaid omdat vliegtuigen niet
zo laag vliegen. Maar ik ben
nog steeds van mening dat ik
juist heb gehandeld. Bern
hard keek omhoog en de
krantelezer moest kunnen
zien waar hij naar keek".
„Als fotograaf van het
ANP blijf je anoniem voor het
grote publiek. Je naam komt
niet bij de foto te staan. Alle
mensen zijn ij del. Dat was ik
ook. Ik vond het best wel eens
erg als mijn naam er niet on
der stond. Maar hoe ouder je
wordt, des te beter ga je zien
hoe betrekkelijk alles is. Nu
vind ik het niet erg meer. Als
ik er zelf maar voldoening
van heb. Onbewust krijg je
veel erkenning van de kran
telezers. De foto is de blik
vanger van de krant. Mensen
bekijken eerst de foto's".
„Ik heb erg veel bewondering
voor de fotografen van de re
gionale kranten. Omdat wij
van het ANP het landelijke
nieuws coveren, zitten we
veel in de wagen. (Jacques
reed in 1987 65.000 kilometer -
CS.) De regionale foto-jour
nalist heeft dagelijks een hele
hoop foto's te maken, heeft
ook minder tijd een foto in
elkaar te zetten. Hij moet zeer
snel handelen. Maar voor zo
wel de landelijke als de regio
nale fotojournalist geldt dat
ze een zwaar baantje hebben.
Niettemin is het een prachtig
vak".
- FOTO'S WIM KOOIMAN
madame van kasteel No-I
s niet thuis. Dat zegt eenl
re madame die al vijftigl
op 'de tweede verdiepl
ït'. Ze wijst de weg naar del
ers. Daar zijn glas in lood-l
;n met daarop afbeeldin-l
rit de fabel. Boven de deurl
oegang geeft tot de kelders!
1349 Mapertuus 1949.
oor De Wilde vertelt sma-|
k over de streken van del
Hoe hij de haan CantecleerI
•azen nam, Bruin de Beerl
el over de oren trok en Ty-|
t de kater een loer draaide.l
iin de Beer werd door Rey-|
t naar een erf van een tim-l
nan gelokt. Dat moet aanl
:helde gelegen hebben. Hetl
kwam uit de bossen enl
met de stroom meege-|
d. Bruin kwam in het wa-l
erecht, liet zich meevoeren I
dauterde er uit omdat iel
terug moest. Terug naar!
eibergen, naar boven".
ij doorsnuffelde talloze do-I
enten, ontdekte dat vroe-l
in Destelbergen de paters!
de abdij St. Pieter daar!
oor waren en Willem Fysi-I
het opnam voor het celi-l
„Telkens weer stelt hij del
erlijkheid aan de kaak. Hijl
de heersers aan, dat was del
Lelijkheid. Aan het eindl
het verhaal heeft Reynaertl
uiteindelijk toch voor ko-|
Nobel verschijnt, het over!
:hat die verborgen is in del
keputte, aan het eind vanl
and van Waas. Dat hij die!
t afstaat. In werkelijkheidI
at ook gebeurd. De schat I
Gent, Zeger III stond hetl
sterschap van Gent af. Allej
msten, de tollen, de boetes!
as verder vrij".
zijn tocht door het verle-l
ontdekte de pastoor vele!
ien die volgens hem keurig!
en bij de dieren uit hd|
iaal van Reynaert. „Koning!
el is volgens mij PhilipP6!
Namen. Die had als bij-l
n Le Noble, de Nobele en!
van 1206 tot 1212 regent!
Vlaanderen. Isengrim is|
ens mij de heer van Beve-|
die meer macht wilde. Ty'l
t de kater is Raes van Ga-I
n, de heer van Gaveren!
raert de haas is de heer van!
ïeloseberge die een kastee'l
Clinge had. En Bruin del
is iemand uit Wallonië.!
kan niet missen. Alleen i"l
irdennen zijn bruine beren!
inden. Dat is in mijn og®|
in de Wavrain".
ïenkort verschijnt z>in|
Uitgegeven door de Pr0"|
ie Oost-Vlaanderen. ..I»|
mijn bronnen prijs, ieder-1
kan het natrekken en
dat het gebeurt. Een 15JI
izijdes dik wordt het boek!
maar ik heb stof voor nog!
meer". Dat geloven ze j11!
telbergen en omgeving bi]'|
Ier graag, getuige de woor-|
van Firmin de Vos: „D'er hl
'een en ander over gezegd!
;eschreven, 't zal niet hetl
ste zijn".
VAN Speed-Graphic tot zelf belichtende en scherp stellende foto-toestellen. Van
plaatjesmaker tot foto-journalist. Jacques Klok (58) uit Sprang-Capelle heeft veel
ontwikkelingen in de foto-journalistiek aan zich voorbij zien trekken. Als foto
graaf van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) vloog, reed en rende hij
van hot naar her. Koningin Juliana naar de binnenlanden van Afrika; Jacques
was erbij. Anton Geesink Olympisch kampioen in Tokyo; Jacques was erbij. De
kapers van de trein in de Punt gewond in een ziekenhuis in Zwolle; Jacques was
erbij.
Door Cengiz Solak
JACQUES Klok werkte op
1 mei, de Dag van de Ar
beid, precies veertig jaar
bij het ANP als foto-jour-
nalist. Voor dit unieke ju
bileum kreeg hij dit jaar
een koninklijke onder
scheiding. Hij is de eerste
die 40 jaar bij het ANP
werkt als fotograaf: „Een
prachtige baan die aan je
vreet."
Klok wist tijdens de oorlog al
dat-ie fotograaf wilde wor
den. In de hongerwinter
drukte hij samen met een
vriend papieren filmpjes af.
Hij was toen veertien. Na de
oorlog werkte hij een poosje
bij een fotograaf. Jacques
wilde meer. Hij solliciteerde
bij Het Parool maar daar
werd hij doorverwezen naar
het ANP, waar hij werd aan
genomen. De eerste jaren zat
hij bij de binnendienst als la
borant. Hij moest foto's ont
wikkelen, afrukken en ver
groten.
Jacques Klok is al veertig jaar ANP-fotograaf
„Mijn vader was razend. Hij
zag liever dat ik assistent
boekhouder werd. Dat zag ik
dus helemaal niet zitten.
Naast mijn werk voor de bin
nendienst ging ik ook regel
matig mee als hulp met een
van de fotografen; platen
aangeven en aanpakken.
Mijn eerste klus als hulpje
was in 1948 tijdens de inaugu
ratie van Juliana tot konin
gin. Juliana heb ik als konin
gin van het begin tot het
einde meegemaakt. De eerste
keer dat ik haar als fotograaf
meemaakte, was bij haar be
zoek aan een ziekenhuis in
Breda, ik meen het Ignatius.
In een open rijtuigje reed ze
rond. Bewaking was haast
niet te zien. Tegenwoordig is
het praktisch onmogelijk een
glimp van zo'n hoge gast op te
vangen door al die lijfwach
ten. Vorig jaar heb ik nog een
prijs gewonnen met een foto
van een hollende prinses Ju
liana op de Stormvloedkering
in de Oosterschelde".
„Tijdens staatsbezoeken aan
het buitenland was het nog
wel eens mogelijk een praatje
te maken met Juliana of
Bernhard. Maar in Nederland
zat en zit meteen de Rijks
Voorlichtingsdienst (RVD)
ertussen. Die zijn er overi
gens ook om ons in toom te
houden. Alleen mogen ze wel
wat meer rekening met ons
houden. Als er hoog bezoek
voor de koningin naar Neder
land komt, zijn er aparte re
gels voor de visuele pers.
Waar we moeten staan, wat
we mogen fotograferen, etce
tera. Maar er wordt vooraf
niet met ons overlegd. Terwijl
niemand beter kan vertellen
waar een foto genomen kan
worden dan de fotograaf."
„Ik ben de eerste die het
veertigjarig jubileum haalt.
Volgend jaar is het de beurt
aan mijn collega Cor Out. We
zullen ook wel de enigen blij
ven. Het is niet voor velen
weggelegd veertig jaar het
vak uit te oefenen. Het is erg
zwaar, het vreet aan je. Een
jachtig leven. Altijd moet je
op tijd zijn. Na veertig jaar is
het mij momenteel even te
veel geworden. Ik moet dan
ook een tijdje gedwongen rust
houden. Als het mee zit, wil ik
in oktober weer aan de slag
en rustig 2,5 jaar doorwerken
totdat ik vervroegd uittreed.
„Het is niet zomaar even
een kiekje maken. Daar gaat
veel voorbereiding aan voor
af. Op weg naar de plaats
waar de foto gemaakt moet
worden begin ik al te denken
hoe hij eruit moet komen te
zien. Eenmaal aangekomen,
moet je gaan regelen. Je
vraagt mensen of ze even bij
elkaar willen gaan staan. Of
Haagse gezichten 2: premier Lubbers, krachtig middel
punt tussen zijn ministers foto jacques klok
Haagse gezichten 1: een ambtenaar wordt ondervraagd
door de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwsubsidies
- fotojaquesklok
een bepaalde handeling
doen".
„Vooral bij vergaderingen
moet je de boel ensceneren.
Een foto van een groep man
nen aan een lange tafel zegt
niets. Dus vraag je vooraf of
de belangrijkste mensen even
bij elkaar willen gaan staan,
elkaar een hand geven. De
foto moet weergeven wat er
aan de hand is. Dat was vroe
ger wel anders. Bijvoorbeeld
bij een voetbalwedstrijd. Je
ging er naar toe en maakte
een paar foto's. Het maakte
niet uit wat er op stond. Als
het maar een moment in de
wedstrijd was".
„Ik heb op veel plaatsen in
de wereld gefotografeerd.
Niet alleen met leden van het
koninklijk huis, maar ook
met het leger en Nederlandse
sporters. Met Juliana naar
Afrika, met de Nederlandse
luchtmacht naar Canada. En
met de sporters naar de
Olympische Spelen van Ro
me, Tokyo, Mexico en Mün-
chen. Nu heb ik geen zin meer
in de Spelen. Het gaat alle
maal te snel en overal waar je
komt word je gefouilleerd.
Vroeger kon je met de atleten
naar het Olympisch dorp. Dat,
is nu wel anders".
„Straks, als ik er mee stop,
ga ik van het fotograferen
mijn hobby maken. Foto's
van de natuur, dat vind ik
mooi. Toch zal het niet mee
vallen geen foto-journalist
meer te zijn. Ik heb dat nu al
in mijn vrije tijd. Ik kan niet
ergens in de rij gaan staan. Je
bent er zo aan gewend ge
raakt als journalist door te
kunnen lopen."
„Er is in veertig jaar veel ver
anderd. Het belangrijkst vind
ik de verandering van
plaatjesmaker naar foto
journalist. De naam zegt het
al, we hebben de status van
journalist. We horen er ook
bij. Vroeger werden wij ge
zien als lastige ventjes. Bij
voorbeeld in de Tweede Ka
mer. Als fotograaf moest je
een zwart pak aan en achter
het groene gordijn blijven.
Tegenwoordig mag je in je
gewone kloffie gewoon naar
binnen".
„Ook technisch is er een
hoop veranderd. Maar de ro
mantiek is eraf. Vroeger met
je Speed-Graphic, loeizwaar,
moest je alles zelf doen. De
belichtingstijd, diafragma en
scherp stellen. Nu doet je toe
stel dat allemaal. Als foto
graaf word je steeds meer be
diener van de elektronica. En
dat wordt in de toekomst al
leen maar erger. Wat dat be
treft ben ik blij dat ik er over
2,5 jaar mee stop".
„Een van de mooiste gebeur
tenissen in de afgelopen 40
jaar was de eerste draadloos
geseinde foto, in de jaren vijf
tig. Een wereldprimeur van
het ANP waar ik ook aan
meegeholpen heb. Prinses
Beatrix doopte op volle zee, 22
mijl uit de kust, het schip de
Statendam. Precies 40 minu
ten later lag deze foto in Am
sterdam, Parijs en Frankfurt.
De foto ging mee in de och
tendbladen. Die waren al aan
boord voordat het schip terug
in de haven was".
„De toename van het ge
weld is een zeer negatieve
ontwikkeling sinds de oorlog.
Tegenwoordig wordt overal
geweld bij gebruikt. Demon
straties kunnen haast niet
meer zonder. Er wordt teveel
aandacht aan besteed. Neem
bijvoorbeeld een aandeelhou
ders-vergadering van Phi
lips. Buiten staan vier men
sen luidruchtig te demonstre
ren. Dat lees je de andere dag
en niets over de vergadering".
„Langs de voetbalvelden het
zelfde recept. Ik was een van
de eersten die een fles naar
het hoofd geslingerd kreeg.
Dat was tijdens een wedstrijd
van Feyenoord. Gelukkig
droeg ik een hoedje waardoor
Tweede prijs bij de Oranje-foto's 1987: een hollende prinses Juliana op de Stormvloedkering foto jaques klok
