RED BAND VENCO DOET GOUDEN GREEP MET NIEUW PRODUKT
Maandagmorgen-gevoel eigenlijk mini-jetlag
T
Argentinië lokt toeristen
DE STEM EXTRA OP MAANDAG 25 JUL11988
BREDA - Het snoepachtige dropje Tikkels van
Red Band Venco verovert in razende vaart de
dropmarkt.
Drop-land
Impuls
Verpakking
Prijs
Red Band Venco: van familie
bedrijf tot CSM-dochter
Bescheiden
Namaak
Ervaren reizigers kennen het gevoel van jetlag.
Dat is een soort van kater die je met name krijgt
als je tijdzones overschrijdt.
Dan hebben we de mini-jetlag als we de nacht
dienst ingaan. Ook dan hebben we gefoezeld met
de regelmaat van licht en donker.
En vervolgens zijn er nog de monday morning
blues, dat ellendige gevoel als je na een doorleefd
weekend weer de maatschappij in moet.
In al deze gevallen heeft de mens geknoeid met
de biologische klok. Deze klok is secuurder dan
een digitale Jap en betrouwbaarder dan een
Zwitsers precisie-uurwerk.
Maar hij laat niet met zich spotten.
BIOLOGISCHE KLOK GEEFT ENORME AANPASSINGSMOGELIJKHEDEN
Grote regelaar
Depressief
Straf
Meer dan 24 uur
lc
COKS
VAN EYSDEN
Barbecue
onifadevt
Om de kern van de A:
hoofdstad Washingto
acht-baans rondweg i
en die The Beltway w
Binnen die Beltway li
411 vierkante kilomet
Daarin bevinden zich
Amerikaanse ministe
rijkste gerechtshoven
de consulaten, de poli
de hoofdkwartieren v
nisaties en pressiegro
derden bedrijven en 1
een of andere manier
WASHINGTON - 'In
side the Beltway' - zo
als de Amerikanen
het zeggen- bevindt
zich 's werelds groot
ste concentratie van
politieke macht. De
ambities liggen er to-
renhnoog opgesta
peld. Honderdduizen
den mensen jagen er
een carrière na, pogen
er een fortuin te ma
ken, of zijn doende
een deel van de ruim
voorhanden zijn de
macht naar zich toe te
trekken.
T48
Tikkel verovert dropmarkt
Door Willem Reijn
Tien weken na de introductie had Tikkels al elf procent
van de verpakte drop-markt te pakken. En dat percen
tage is waarschijnlijk al opgelopen tot veertien a vijftien
procent. Per week verlaten ruim honderdduizend zakjes
Tikkels de fabriek.
De in Roosendaal gefabri
ceerde en vanuit Breda ver
kochte Tikkel is een uitzonder
lijk succesverhaal. Zelden zal
een nieuw produkt binnen een
zeer stabiele markt zo snel ter
rein hebben gewonnen.
Het produkt komt uit de Red
Band Venco-fabrieken, waar
de directie naar mogelijkheden
voor nieuwe groei zocht. „De
dropmarkt was al jaren sta
biel", zegt adjunct-directeur
drs. Peter de Ries, verantwoor
delijk voor marketing en ver
koop.
In 1987 nam de verkoop in
volume gemeten nog minder
dan een procent toe, namelijk
van 26.7 naar 27.4 ton. In geld
was de groei iets groter: 2.6
procent, waardoor Nederland
voor ƒ240 miljoen aan drop
consumeerde. Red Band Venco
is met een dekking van 42 pro
cent van de 'verpakte-drop-
markt' marktleider. Concur
renten zijn Katja, De Faam en
Kiene. Volgens De Ries is hun
gezamenlijk marktaandeel nog
iets kleiner dan dat van Red
Band Venco. De rest van de
markt is in handen van private
labels, waarvan Albert Heijn
een van de grootste is.
snoepje jelly-bean, (een
kauw-snoepje met fruitsmaak,
WR) dat het daar erg goed
deed. Wij wilden dat qua
smaak al aanpassen voor de
Europese markt".
„De markt was toe aan een ste
vige impuls", zegt De Ries. En
hij tekent de situatie: er is een
groep drop- en groep snoepe-
ters. Deze groepen overlappen
elkaar voor een deel. Door een
soepachtig dropje te ontwikke
len, kan de belangstelling van
snoepeters voor drop toenemen.
'Een droepje', heet zo'n snoepje
in het Red Band-j argon.
„Vorig jaar hebben we het
plan opgevat een nieuw pro
dukt te introduceren om
nieuwe consumenten aan te
spreken. We hadden daarbij
een aantal uitgangspunten: de
kwaliteit moest goed zijn en
het snoepje moest echt nieuw
zijn".
De onderzoeks- en ontwik
kelingsafdeling ging aan de
slag. In het laboratorium werd
gezocht naar een nieuw recept
en een nieuwe bereidingswijze.
„Die ontwikkeling kost ander
half tot twee jaar. Maar we
waren bij Red Band en bij
Venco al aan de gang met het
zoeken naar nieuwe snoepjes".
Gezocht werd naar een fun-
artikel, met als doelgroep
vrouwen van 15 tot 45 jaar. „In
de Verenigde Staten was een
De gouden greep was om een
dropvariant op de jelly-bean te
ontwikkelen. „Wij hielden een
consumententest met de jelly-
bean en de dropvariant. Ieder
een pakten het zwarte snoepje,
omdat men dacht dat het drop
was. Nederland blijft toch een
echt drop-land", zegt De Ries.
„De consumenten waren zeer
enthousiast. 77 procent vond
het snoepje lekker of heel lek
ker. Ze vonden ook dat het
snoepje zeer goed, uniek en iets
echt nieuws was".
Het snoepdropje werd verder
ontwikkeld. Uiteindelijk kwam
er de - toen nog naamloze -
Tikkel uit. Een snoepje dat
hard van buiten is en binnenin
zacht, dat zich enerzijds als een
drop-snoepje en anderzijds een
beetje als kauwgom laat eten.
„Om de ontwikkeltijden te
bekorten werden een aantal fa
sen, die normaal achter elkaar
liggen, tegelijk uitgevoerd",
zegt De Ries. „De verpakking
werd ontworpen, zonder dan er
nog een naam was. Het recla
mebureau begon ook zonder
naam. Het zoeken naar een
goede naam ging eveneens ge
lijktijdig. En het laatste deel
van de produktontwikkeling
ging normaal door".
De verpakking is een belang
rijk onderdeel van de marke-
ting-strategie geworden. Pro-
dukt-manager Ruud Boer: „We
hadden een absoluut nieuwe
verpakking nodig. Het moest er
in het schap bij de supermarkt
echt uitspringen. Bij drop lig
gen daar alleen zwarte verpak
kingen. De Tikkelverpakking
moest daartussen opvallen".
De verpakking in een plastic
zakje heeft als nadeel dat de
zakejs als ze rechtop staan in
zakken. Door niet de boven en
onderkant te 'sealen' (samen
smelten), maar de lasnaad aan
de zijkanten te doen, kan het
Tikkelzakje blijven staan.
Daardoor blijft het opschrift te
lezen en blijft de hernkenbaar-
heid groot.
Bovendien vond men een
manier om het zakje na ge-
den bij aan STER-tijd voor
dertig uitzendingen. „Dat is
nog een bescheiden bedrag,
vergeleken met wat in dit soort
zaken normaal wordt geïnves
teerd", zegt De Ries.
Adjunct-directeur drs. Peter de Ries (links) en produktmanager Ruud Boer: Tikkels voor
lopig niet na te maken.
Red Band is van oorsprong een Roosendaals familiebe
drijf, dat in 1965 concurrent Venco uit Naarden opkocht. In
1986 nam de suikergigant CSM alle aandelen over van de
familie Overwater. Red Band Venco opende in juni haar
hoofdkantoor aan de Takkebijsters in Breda, waar 50 me
dewerkers werken. In Roosendaal staat de grootste fabriek
van de groep met tweehonderd werknemers.
Andere produktievestigingen staan in Turnhout en Naar
den. Totaal heeft Red Band Venco 550 mensen in dienst. De
omzet bedraagt ƒ130 miljoen, waarvan veertig procent
door drop en zestig procent door andere suikerwerken (wi-
ne-gums, gomballen, 'keelverzorgers') wordt gerealiseerd.
Van de suikerwerken is dertig procent voor export be
stemd.
bruik te sluiten. „Dat is heel
praktisch. We hoorden nog wel
eens klachten van consumen
ten die de snoepjes na opening
van het zakje overal in de auto,
jaszak of handtas terugvon
den".
De naam Tikkel werd van
drie verschillende zijden aan
gedragen: het speciaal inge
schakelde bureau, het reclame
bureau en Red Band Venco
zelf. De strijd ging uiteindelijk
tussen Tikkel en Dream Be
ans. De laatste naam was ge
stoeld op twee gedachten: het
greep terug op de Jelly Bean en
het moest uitdrukken dat het
snoepje dromerig lekker is. Het
zeer fraaie Dream Beans-pak-
je, met Hollywood-sterren in
zwart-wit aansluitend bij de
hele zwart-cultus in de jonge
renmarkt (zie de videoclips bij
poppogramma's), schoot echter
zijn doel voorbij.
„Dat dromerige was te gekun
steld. We wilden met een
snoepje gewoon met twee be
nen op de grond blijven. Een
snoepje is echt een impuls-aan
koop. Dream Beans was te
luxe".
Tikkels deed het wel goed,
zowel aan de directietafel als in
consumententesten. „Het was
een gemakkelijk uit te spreken
naam, vooral ook voor kinde
ren goed te onthouden", zegt
Ruud Boer. Maar er kwam een
probleempje om de hoek, toen
een fabrikant van Spikkels,
het snoepje in de winkel ont
dekte. Hij verweet Red Band
Venco dat de naam aan zijn
produkt, snoepspikkels die in
ijssalons op de coup worden ge-
stooid, was ontleend. Hij
spande een kort geding aan,
stelde het uit toen Red Band
Venco marktgegevens aan
droeg waaruit zou blijken dat
- FOTO MARCEL BEKKEN
er geheel geen verwarring kon
bestaan, en blies het geding
uiteindelijk af, toen hij de
merknaam Spikkels aan een
ander bedrijf verkocht.
„Ik weet echt niet of het als
nog tot een procedure gaat ko
men", zegt De Ries. „Maar ik
vind dat geen verwarring mo
gelijk is. Het gaat om een totaal
ander produkt, hoewel ze beide
in dezelfde warenwet-klasse
vallen. Spikkels zijn voor de
consument niet te koop, dus
Tikkels is 'met de bescheiden
middelen die we hebben' pro
minent op de markt gebracht.
Voor de winkels en het 'grijze
circuit' (jargon voor de verkoop
via benzinestations, sportkan
tines, sigarenzaken en dergelij
ke) werden aparte dispalys ge
maakt. Door van de drie sma
ken zout, zoet en mint drie keer
acht zakjes in een doos te doen
in plaats van drie dozen van 24
stuks bestond bij de kleine
middenstander minder weer
stand om een doos te proberen.
Hij zag hoe snel de doos leeg
ging en durfde zo sneller extra
bestellingen te plaatsen.
De introductie van Tikkels is
voor Red Band Venco een be
hoorlijke iunvestering geweest.
Zes ton ging naar de reclame
campagne, die uitsluitend via
de televisie wordt gevoerd. Sa
men met de produktontwikke-
lingskosten van een kleine vier
ton, werd bijna een miljoen
gulden aan de Tikkels-lance-
ring uitgegeven. Daar komt
nog eens een half miljoen gul-
Maar de opbrengsten zijn bo
vennormaal. De winkelprijs
van een zak Tikkels bedraagt
ƒ2.30. „Wij zochten naar een
goede prijs waarde-verhou-
ding. We vroegen de consu
menten hoeveel zo'n zakje
mocht kosten. Ze noemden
prijzen boven de twee gulden.
Dat was opmerkelijk, want we
hadden altijd aangenomen dat
twee gulden een psychologi
sche grens voor een zakje drop
was".
Een gouden winstmakerij e
dus?
„De kosten zijn hoger dan
van gewone drop", haast De
Ries zich te zeggen. „De handel
moet er ook aan verdienen.
Maar de marge is niet hoger
dan op andere produkten". In
procenten wellicht niet, maar
in absolute zin dragen Tikkels
wel degelijk bovenmatig in de
winst bij, zo valt uit zijn ant
woord af te leiden.
Is Red Band Venco niet bang
dat Tikkels een kortdurend
modeverschijnsel wordt?
„Drop heeft een lange pro-
dukt-levens-cyclus", zegt pro
duktmanager Boer. De Ries:
„De Amerikaanse theorieboek
jes zeggen dat zoutjes snel kun
nen gaan vervelen, daarom
krijg je ook steeds nieuwe na
men zoutjes op de markt. Maar
Wokkels was een uitzondering.
De boekjes hebben niet altijd
gelijk. Tikkels vervelen niet
snel. Dat is uit consumenten-
testen gebleken. Dan worden
de mensen volgepropt met Tik
kels: dat wil zeggen, mensen
krijgen een paar Tikkels, dan
rusttijd, dan weer een paar
Tikkels, en elke keer meten we
de waardering van de consu
ment. Het duurde erg lang voor
de consumenten genoeg van de
Tikkels kregen".
Een voordeel is ook dat het
snoepje door de ingewikkelde
bereiding moeilijk is na te ma
ken, claimen de managers. Vult
De Ries aan: „Onze collega's
hebben niet de technische mo
gelijkheden om een dergelijk
snoepje op één plaats te maken.
Ze moeten dus gaan vervoeren.
Dat kan technische problemen
opleveren, maar kost in ieder
geval meer geld. Als zij Tikkels
willen beconcurreren, kan dat
alleen door onder de prijs te
gaan zitten. Ze zitten dus ener
zijds mete hogere kosten, maar
ze zullen de handel ook alleen
kunnen overtuigen door een
hogere marge te bieden. Dat
lukt ze voorlopig niet".
Door Tony Mulders
Een aspirientje werkt 's
avonds langer en beter dan
's morgens. Het verdovings
middel lidocaïne werkt 's
middags langer. De studie
van de 24 uurs-ritmen in
het menselijke lichaam is
niet een louter academische
kwestie, maar is van prak
tisch nut voor de mens. Je
komt er niet alleen door te
weten hoe het lichaam rea
geert op prikkels, maar ook
wat een ochtendmens is en
waarom een avondmens
nooit zo vroeg tussen de la
kens kruipt.
Het begrip biologische klok is
al vele jaren bestudeerd. In een
organisme, een lichaam, verlo
pen processen in een eigen, vast
ritme. De maag, lever, hart,
hormonen, hersenen, stofwis
seling, ademhaling: ze werken
allemaal volgens een hoogst
persoonlijk patroon. Daar is
het lichaam aan gewend. In
deze regelmaat functioneren li
chaam en geest het beste.
In het lichaam zit een biologi
sche, inwendige klok die het al
lemaal regelt. Zolang je die
klok met rust laat is er niet veel
aan de hand. Op tijd opstaan en
naar bed, regelmatig eten, wer
ken en ontspannen op vaste
uren enzovoort.
Maar in onze maatschappij
is deze volmaakte toestand niet
altijd haalbaar. We stappen in
een jet en vliegen naar New
York. We vertrekken om 12 uur
's middags en arriveren ook
omstreeks die tijd. Je lichaam
is 6 uur ouder geworden, maar
die 6 uur heeft de maatschappij
verdonkeremaand.
Je denkt bijvoorbeeld: '12
uur, ha, tijd voor koffie of de
lunch', terwijl het lichaam
weet dat het feitelijk 6 uur in
de avond is en dat het welletjes
is voor vandaag.
De problemen van de jetlag
doen zich ook voort als je van
dagdienst overgaat op nacht
dienst.
Dr. Gerard Kerkhof heeft
deze verschijnselen bestudeerd.
Hij is psychofysioloog, verbon
den aan de vakgroepen func
tieleer en fysiologie van de
Rijksuniversiteit van Leiden.
Sommige mensen kunnen de
pressief worden als ze de win
ter ingaan. Door hen 's mor
gens drie uur bloot te stellen
aan fel kunstlicht worden hun
depressies verdreven. De biolo
gische klok laat zich met succes
manipuleren, concludeert dr.
Kerkhof.
Maar soms is er niets aan te
doen. Een ochtendmens blijft
een ochtendmens. „Kom je wel
eens op de camping? In het
waslokaal tref je 's morgens om
7 uur mensen aan, die op dat
tijdstip opgewekt uitermate
zinnige gesprekken voeren.
Kom daar eens om bij een
avondmens! Ikzelf vind ook dat
de wereld 's morgens veel
mooier is. Ik ben een gematigd
ochtendmens."
Avondmensen komen later
op gang en blijven langer door
gaan. Maar een avondmens die
moeite heeft met opstaan kan
daar toch iets aan doen. Schuif
de ramen open, laat het zon
licht binnen waardoor je licht-
prikkels krijg. Zet de radio aan
voor de sociale prikkel om het
gevoel te krijgen dat je niet al
leen bent. Gymnastiekoefenin
gen maken voor het open raam
is natuurlijk ook nooit weg:
daardoor komt de bloedcircu
latie op gang.
Een mini-jetlag is het maan
dagmorgen-gevoel, waar de
een meer last van heeft dan de
ander. Vrijdag ga je na een
vermoeiende werkweek de hort
op, je maakt het laat, slaapt za
terdag uit om je slaapschuld af
te lossen. Zondag neem je met
de familie een lekker ontbijt of
een modieuze brunch, je mod
dert wat aan, maar maandag
morgen gaat onverbiddellijk de
wekker, terwijl je biologische
klok zich net aan een iets ander
ritme heeft aangepast. Dat is
de monday morning blues,
waarmee je inwendige klok je
straft.
Het bestuderen van de klok
heeft ook praktische toepassin
gen, zoals de vermelde bestrij
ding van de winterdepressie. Je
kunt er met name precies mee
nagaan op welk tijdstip een ge
neesmiddel het beste werkt en
tevens de minste bijwerking
heeft.
Dr. Kerkhof heeft onderzoek
verricht naar individuele ver
schillen in de menselijke rit
miek, in het bijzonder naar de
gevolgen van veranderingen in
het waak-slaapritme. Kippen
worden bedrogen door ze met
fel kunstlicht in de waan te
brengen dat het dag is. En ook
planten laten zich daarmee een
ander ritme opdringen.
En wij blijken dichter bij die
natuur te staan dan we ver
moeden, aldus dr. Kerkhof.
„Dat blijkt vooral wanneer de
24 uurs-ritmiek ontregeld
wordt, zoals door nachtdienst
of lange vliegreizen oost- of
westwaarts."
Over het 24 uurs-ritme is men
veel te weten gekomen door
proefpersonen weken- of zelfs
maandenlang in grotten, bun
kers of volledig afgesloten ap
partementen van de buitenwe
reld te isoleren.
Met behulp van meetappara
tuur werden hun temperatuur.
lichamelijke activiteit en soms
ook de hersenactiviteit geregi
streerd. Daaruit bleek dat het
24 uurs-ritme van de lichaams
functies een gevolg is van de
invloed van de dag-nacht-cy-
clus. Proefpersonen gaan tij
dens hun isolatie een ritme
vertonen van meer dan 24 uur.
In feite is de biologische klok
op 25 uur afgestemd, maar elke
dag past deze klok zich goed
moedig aan aan de eisen van de
maatschappij. Onder normale
omstandigheden zijn de inwen
dige klokken op elkaar afge
stemd. Maar komt er een kink
in de kabel -vliegen, nacht
dienst, maandag- duurt het
even eer de klok zich weer in
het gareel van 24 uur heeft ge
voegd.
JLd
N achtertuinen en op de
camping zie je ze bezig -
-de mannen met de barbe
cue. Alle oer-instinkten komen
boven. Terwijl ze de blaasbalg
hanteren en kippeboutjes aan
het spit rijgen spoelt de herin
nering terug naar vroegere tij
den vol dierlijk geweld en ge
vaar. Met een berevel om vol
doodsverachting op jacht. Te
rug bij vrouw en hongerige
kindjes in hol of hut eerst een
bontmantel afgestroopt van
nog dampende prooi. Vuurste
nen ptsss-zwsss tegen elkaar en
boven knetterend vuur leeuw,
lynx of luipaard roosteren. Met
sterke tanden sappig halfrauw
vlees van het bot trekken.
Bloed langs de kin en vet aan
de knuisten. Ruig mannenbe-
staan.
Het beeld is oud, maar bekend.
Het blijft de jaren door aan-
trekkelijk-romantisch. Ook
voor de volwassen jongens met
plastic voorschoot: 'I am the
cook'. Voor hoog en breed uit
de kluiten gewassen padvinders
met de handen nu in vrolijke
vuurvaste ovenwanten. Voor
eerbare huisvaders die als ras
echte mopri's (moderne primi
tieven) discussiëren over de
functionele vorm van door hun
favoriete slager gesneden en ge
kende barbecue-vleesjes.
Haaks op dat heimwee naar
vroeger en die hang naar het
oer-leven staat daar de batterij
speciale sausjes, bedoeld om de
natuurlijke smaak vna het ge
braad te camoufleren. Nog te
genstrijdiger is het dat de tot in
hoogste barbecue-kringen er
kende mopri een heel regiment
flessen in de strijd gooit om
welke smaak dan ook mee weg
te spoelen. Ware aard verloo
chent zich niet: vuur en vlees
anno 1988 zijn onontkoombaar
anders.
Maar het spel wordt goed ge-
rld. Met veel vertoon wor
de uit het pak gesprokkelde
vlamklare brokken gestapeld:
„een goed vuur opbouwen, da's
de kunst." Vrouwen en kinde
ren zien zich tijdelijk verban
nen naar belendende perken en
percelen: „VlamgevaarAls 't
vlees erop gaat mogen jullie pas
komen." En de natte vinger -
of ie nu uit het boekje van Ba
den Powell of van een grootva
der-boer stamt - de met spuug
bevochtigde natte vinger gaat
steevast de lucht in om de rich-
ting van de wind te bepaltt
Berg je, als die langs de v#.
keerde kant blaast. „Verhuis;
mensen, anders krijgen we aj,
rook in het gezicht."
Daar gain de tuintafel,
parasol, de stoelen met de kuj
sens. Evenzo de barbecue-s
op wieltjes, de serveerboy gjj
flessen en glazen, die andert
tuintafel met de salades en ooi
het kleine bijzettafeltje n#
blikjes nèp-bier en spitjes
naan en appel in spek gei
voor de kinderen („Die
pen gruwen van lever en
hele poten"). De volksverh;
zing naar de andere kant van
gazon of terras sleurt natuurlij
ook de kant-en-klaar geleveri
slagersschalen mee („er is n»
méér vlees in de koelkïs;
hoor"), de manden stokbrood,
en bakken fruit voor toe. Eu
jiet te vergeten de plastic afva
lemmers voor gebruikt weg.
iservies en bestek.
hè, die mensen vroegs
werpset
„Hè,
die bij Lobith ons land binnen
kwamen, die hadden het
wat makkelijker met hun h
vuur en hun schapebout en
der niks als smullen maar. Zul
len wij een volgende keer ooi
eens... Kom nou, wat is dj
voor domme vrouwenpraat. D)
zal in de toekomst heus nog wd
meer verzonnen worden om lie
buitengebeuren aan te kleden
Vooruitgang hou je niet
en da's maar goed ook. Önzt
voorvaders hebben zich uitein
delijk niet met noeste vlijt dooi
de geschiedenis heen ge
terd om de opgebouwde
worvenheden van al die eeuwen
met een kale barbecue van
bord te vegen. Terug-naar-de-
natuur is prima, maar het i
wel leuk blijven. Schenk
nog maar eens in. Proost
Dr. Gerard AKerkhof is psychofysioloog. Hij bestudeert
onder meer de 24 uurs-ritmen van de mens.
- FOTO VNU DAGBLADENGROEP
GOEDGEKLEED
Een poedelnaakte traves
tiet
shockeert per definitie niet,
want travestieten, dames
en heren,
zijn mannen gekleed in
vrouwenkleren,
hetgeen zo'n wijfman, poedelnaakt,
voor 't blote oog onzichtbaar maakt.
TRANVESTIET
Als een transsexuele travestiet
zichzelf ooit in de spiegel ziet,
wat ziet hij dan
een vrouw als man,
of neemt zij dan in ogenschouw:
een kerel opgedirkt als vrouw
DE GEBRS. ROL
De gebroeders Rol
zowel Mops als Pens
anders dan Homo Sapiëns
houden van zon-noch maneschijn
Zij verkiezen 'n leven in jachtazijn.
CROSSTALK
„Geld" aldus de heilsoldaat,
„is nog steeds de wortel van 't kwaad."
„Had ik die wortel" zei de groentevrouw,
„Ik verkocht 'm niet, maar vrat 'm rauw."
BEST SELLERS
Mevrouw van Manen-Pieters,
die schrijft haar boeken mieters.
Genieën hebben een oeuvre gewrocht,
maar zij hept 'r acht miljoen verkocht.
WELTSCHMERZ
Dove netels, blinde vinken,
al het leed in de natuur
geeft mij tranen weg te pinken,
Dolle kervel bovendien het zuur.
Verder zeg ik mijn Friese grootmoeder na:
't Is goed dat lulke kij mar koarte hoarnen ha.
Mei freonlike groetnis,
ff&tO-TM
Ook onderzocht dr. Kerkhof
ochtend- en avondmensen. De
piekwaarden van ochtendmen
sen vallen aanzienlijk vroeger.
Voor de lichaamstemperatuur
bijvoorbeeld gemiddeld twee
uur. Ochtendmensen hebben
een korter ritme dan de 25 uur
van avondmensen. Van nacht
dienst blijken extroverte, uit
bundige mensen minder nadeel
te ondervinden, dan in zichzelf
gekeerde mensen.
De biologische klok past zich
traag aan. Een reis naér Ame
rika kost al veel inspanning,
maar terug is nog erger. Na een
tij dsverschuiving van zes uur
duurt het gemiddeld vier tot
acht dagen voordat de klok zich
volledig aangepast heeft.
NEW YORK (IPS) - In Argentinië kunnen buitenlandfl
die in hotels investeren, rekenen op belastingvrijstelling' Elloriïie mscht
gratis grond. Voor toeristen zijn er besneeuwde bergtop!*
en een stabiel politiek klimaat.
Met deze boodschap opende de Enrique Olivera zaterdag in N'
York het eerste Argentijnse verkeersbureau in het buitenland'
toeristen moeten het land aan buitenlandse valuta helpen.
Argentinië heeft het toerisme nodig, zei Olivera. De uitvoer
graan en vlees, traditioneel Argentiniës belangrijkste exportp' riegenwoordigers hebben
dukten, van de groei van de buitenlandse schuld, 59 miljard dot "Jurlijk hun kantoren en
(ongeveer 120 miljard gulden) groot, niet keren. De toeristen)1 I n Dersoonliikp staven riie nn
dustrie levert nu nog maar een bescheiden bijdrage, vorig ja jj. -
zo'n 600 miljoen dollar. Maar de groeimogelijkheden zijn gr® aw,, v®*j^genwoordigen. De
meent Olivera.
afgevaardigden hebben tesa-
men 7528 stafleden in dienst. De
Zuid-Amerika is op dit moment favoriet bij Amerikaanse senatoren hebben er 4097. Het
risten. ü's heeft 180 commissies en
Beltv
Door onze
correspondent Jo Wijnen
Alles wat binnen de Beltway
gebeurt, wordt buiten de Belt
way met argusogen gevolgd.
jEen niet gering deel van de
Amerikanen wantrouwt
Washington. Een ander deel
haat het. En honderduizenden
Amerikanen zijn ervan over
tuigd dat binnen de Beltway
een niet aflatende, steeds inge
wikkelder en niet meer te ont
rafelen samenzwering plaats
vindt die door de arme belas
tingbetaler wordt gefinancierd.
Helemaal ongelijk hebben de
wantrouwige Amerikanen niet.
Washington is immers de stad
van Watergate, van het Iran-
Contra-schandaal en van het
nu in zoveel twijfelachtige
luister opbloeiende Pentagon-
schandaal.
Het algemene wantrouwen
jegens de hoofdstad wordt nog
gevoed door het algemeen aan
vaarde inzicht dat een plek
waarop zoveel macht en geld is
geconcentreerd, vanzelfspre
kend een plek moet zijn waar
overmatige ambities onvermij-
delijk tot vriendjespolitiek,
protectionisme en zelfs tot cor
ruptie moeten leiden.
In Washington en de zich tot
ver buiten de Beltway uit
strekkende voorsteden wonen
3,6 miljoen mensen. Daarvan
rijn er ongeveer 400.000 (dat is
een-vierde deel van de be
roepsbevolking) in dienst van
de overheid. Dat is overigens
■naar een klein deel van de on
geveer 3 miljoen mensen die bij,
de „BV Amerika" - inclusief de
strijdkrachten - op de loonlijst
staan. De 400.000 overheidsdie
naren van Washington verte
genwoordigen een enorme
■nacht. Ze bezetten de sleutel-
Posities op de belangrijkste mi
nisteries, ze maken het beleid
van de regering, ze waken over
de enorme geldbuidels die in de
kluizen van de departementen
nggen opgetast, ze innen de
lOoo miljoen dollar die de bur-
gor en het bedrijfsleven jaar-
ujks aan de overheid verschul-
■ngd zijn en ze geven vervol
gens de 1.8 miljoen dollar uit
■ne diezelde overheid per mi
nuut spendeert.
?et Amerikaanse volk wordt
'n Washington vertegenwoor-
?fgd door 435 leden van het
Jrijis van Afgevaardigden en
'W Senatoren. Dat lijkt niet zo-
'sel voor een reusachtig land
a« Amerika. Maar die volks-
