Democraten bewijzen eensgezindheid in Atlanta Principe-akkoord over vrede in Angola Individualisering als wapen: duivels of waardevol? UHKERENC even. UITBLAZEN Natte zomers NOG DRIE MAANDEN CAMPAGNE OM REGERINGSBEKWAAMHEID AAN TE TONEN Nederland en DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 22 JUL11988 WIMKOCK DE STEM DEN HAAG - Het minist geeft geen commentaar c sparing op de uitkeringe schiktheid. Jaarverslag Daling DERTEMCOI HET is opmerkelijk hoe dikwijls Austra lië aan de orde komt, al is het maar ter loops, in de brieven die ik krijg. Nu was er weer iemand die in het kader van de dialecten-serie refe reerde aan enkele artike len die ik schreef over de vaak negatieve betekenis in de En gelse taal van het bijvoeglijk naamwoord Dutch. Dutch un cle (sjagrijnige brompot), Dutch courage (jenevermoed), Dutch treat (een feest waar ieder het eigen gelag betaalt, nota bene heel gebruikelijk op Engelse bruiloften!), Dutch gold (klatergoud), Dutch nigh tingale (kikker), Dutch comfort (schrale troost) enzovoort. Een heel mooi voorbeeld kreeg ik toen van iemand die jaren in de tropen had gewoond: Dutch wi fe. Zo noemden de Engelse ko lonisten wat in Nederlands-In- dië de goelang werd genoemd. Een goelang was een rolkussen dat men bij het slapen gaan tussen de benen klemde. Vol gens de complete Oxford English Dictionary zou het in plaats van een rolkussen ook een bamboe frame kunnen zijn. De eerder genoemde brief schrijver was van mening dat ik toen (wat 'n geheugen! ik schreef die artikelen in novem ber 1983) een heel belangrijk voorbeeld had gemist: Dutch elm disease. Zo noemen de En gelsen de iepziekte die in hun land op dramatische wijze heeft huisgehouden en het landschap blijvend heeft veranderd. On danks deze rampspoed vind ik niet dat Dutch elm disease thuishoort bij de bovenstaande groep. Daar heb ik verschil lende redenen voor. Op de eerste plaats vormen de woorden met Dutch als ne gatief bedoeld bijvoeglijk naamwoord maar één van drie verschillende groepen. Er is een groep waarbij Dutch slechts neutraal aanduidt waar iets vandaan komt: Dutch cheese (Edammer kaas), Dutch tiles (Delftsblauwe tegels), Dutch auction (veiling bij afslag) en zovoort. Een tweede groep, eveneens verwijzend naar de Nederlandse oorsprong of ach tergrond is specifiek verbonden aan de zeevaart en de scheeps bouw (Dutch bellied, platbo dem). De derde groep is die met de negatieve lading. Die ontstond, zoals prins Charles vorige week nog op de Neder landse televisie uitlegde, hoofd zakelijk maar niet uitsluitend tijdens de Nederlands-Engelse zee-oorlogen van de zeven tiende eeuw. Dutch elm disease hoort bij de eerste groep. Het Oxford woordenboek bevestigt dat. Volgens dit woordenboek slaat Dutch op elm en niet op disea se. Een iep heet in het Engels Dutch elm. Ik heb ooit - van een Britse deskundige- nog een andere verklaring gehoord. Daarin slaat Dutch wel op dis ease, maar in een gunstige bete kenis. Volgens hem werd van Dutch elm disease gesproken omdat bij een eerdere epidemie van de iepziekte de landbouw universiteit van Wageningen met sukses een bestrijdingsmid- del had ontwikkeld, een middel dat overigens tegen de epide- iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiimiiiiiiiiitiiiiiiiiii mie van de jaren '70 niet langer opgewassen bleek. De iepziekte, zo deelt de eerdergenoemde briefschrijver terloops mee, „schijnt op het ogenblik ook in Australië veel bomen te treffen." Weer Australë! Onder de Stern-lezers moeten zeer veel mensen zitten die banden met Australië hebben. Dat blijkt uit het grote aantal keren dat de naam van het land, zoals hier boven aangegeven, in brieven wordt genoemd en het bleek vooral toen een jaar of vier ge leden de kookaburra in deze ru briek verzeild raakte, de Australische lachvogel, ook wel laughing jackass genoemd. Ik kende die vogel niet, schreef ik, waarop tientallen lezers toe schoten om mij van m'n onwe tendheid dienaangaande te ver lossen. Sindsdien bewaar ik thuis tientallen kookaburras: prentbriefkaarten, postzegels, een wandbordje, kalenders, kleurenfoto's uit tijdschriften, noem maar op. Nederlandse Australiërs, ingelicht door hun familieleden hier, stuurden fo- tocopieën van wat encyclope dieën over de kookaburra zei den en uigeknipte artikelen uit kranten en tijdschriften. Zonder een specifieke erva ring als geheugensteun weet bijna geen mens wat voor zo mer we vorig jaar hebben ge had. Minder dan middelmatig, meen ik me vaag te herinneren. Ik kan het een beetje nagaan als ik oude leggers opsla en zoek naar wat ik zelf over het weer te berde heb gebracht. Vo rige zomer werd in Limburg een gebedsdienst voor beter weer gehouden en op 27 juni schreef ik: „als alles verloopt zoals de weermannen het heb ben voorspeld, dan is het dit weekeinde eindelijk afgelopen met het nationale gelamenteer over het weer en kan iedereen naar buiten en in de zon gaan zitten tot de vellen eraf vallen." Hoe het precies gelopen is dat weekeinde, weet ik niet meer. Als de voorspelling al uitgekomen is, was het mooie weer niet van lange duur, want op 9 juli ging het in deze co lumn al weer over 'een dik grijs wolkendenk'. Op 19 juli wordt een afkoeling verwelkomd, maar op de 25ste gaat het over iemand die zijn vakantie ver snippert tot losse weken 'waarin het telkens regent'. Zondag 9 augustus wordt be schreven als een 'sombere, kille, druipende dag' en in de column van 12 augustus heeft het oor deel een definitieve klank: een mislukte zomer waarin menige vakantie werd verkort vanwege de regen. Troost: ook deze slechte zo mer zijn we vergeten zodra hij voorbij is. Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur. A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405. Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236452. Sportredactie 076-236236. Telefax redactie 076-236309. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850. Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom. Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550. Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur. Goes, Klokstraat 101100-28030. Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751 Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst. Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957. Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout. Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150. Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen Vlissingep, Torenstraat 5, 01184-19910. Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen: J 24,90 per maand; J 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar. Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand, 1,90 per kwartaal, f 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W. Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25. Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur. Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Centrale reclame-afdeling 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882. Grote advertenties uitsluitend 076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911 Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek.,230301584 - Rabo rek. 101053738. Door Jo Wijnen DE AMERIKAANSE de mocratische partij is als herboren en met een ge heel nieuw elan uit haar conventie in Atlanta te voorschijn gekomen. De partij heeft met Michael Dukakis een verstandig, gematigd en degelijk pre sidentskandidaat genomi neerd die op 8 november niet geheel kansloos is te gen de republikein George Bush. Onder de gegeven omstandig heden is Dukakis zelfs een soort geschenk uit de hemel voor een partij die het twee jaar geleden nog volledig aan een programma en een goede presidentskandidaat ontbrak. Bovendien heeft de conventie een meer dan gewone eensge zindheid getoond. Dat wil overigens geenszins zeggen dat de democraten nu zeker kunnen zijn van een overwinning in november. In tegendeel. In de opiniepeilin gen heeft George Bush zijn aanvankelijke achterstand op Dukakis goeddeels ongedaan gemaakt. Bovendien mag de Reagan-revolutie nog niet als uitgewoed worden be schouwd. Miljoenen Ameri kanen zijn Ronald Reagan nog steeds zeer dankbaar dat hij hen de na Vietnam en Wa tergate weggeëbde gevoelens van zelfvertrouwen en pa triottisme heeft teruggegeven. Michael Dukakis worstelt met nog een probleem. De Amerikaanse economie ziet Tijdens de bijeenkomst van de democraten in Atlanta is er een zee van borden en spandoeken voor Dukakis. er, althans op het eerste ge zicht, goed uit. De werkloos heid is laag en de Ameri kaanse exporten nemen hand over hand toe. Het handelste kort vertoont een dalende lijn en er wordt opnieuw fors geïnvesteerd. In het korte- termijndenken van de Ameri kanen zijn dat zaken die sterk in het voordeel van Bush spe len. De zorg over het enorme begrotingstekort zit boven dien niet diep. Datzelfde mag ook worden gezegd van de so ciale problemen - drugsge bruik, criminaliteit, gettovor ming, dakloosheid, woning nood, incomplete gezinnen - in de VS. De democraten willen op een voorzichtige manier en met gematigde middelen hun koers verleggen, de regering opnieuw meer verantwoorde lijkheid geven en meer aan dacht schenken aan welzijn van het individu. Jesse Jack son heeft zich de radicale ver tegenwoordiger van die op vattingen getoond. Dat heeft hem een grote populariteit, maar bij lange na niet de de mocratische kandidatuur voor het presidentschap opge leverd. De conventie in Atlanta koos voor Michael Dukakis die - tezamen met zijn run ning-mate Lloyd Bentsen - de belichaming van de politieke behoedzaamheid is. Die be hoedzaamheid is ook troef in het partijprogramma dat de conventie de afgelopen dagen aannam. Dat is uiterst gema tigd en degelijk van karakter en aanvaardbaar voor wat in de VS doorgaans als 'the ma instream' wordt aangeduidt. Mochten de democraten in november verliezen - en met die mogelijkheid wordt achter de schermen terdege rekening gehouden - dan hebben ze aan deze conventie in ieder geval een nieuwe eenheid, een nieuwe koers en een paar nieuwe politieke sterren over gehouden die het perspectief voor 1992 uiterst gunstig ma ken. De vraag is intussen of het nog niet te vroeg is voor een democratische doorbraak in november. En de bijkomende vraag is of, als die doorbraak lukt, de democraten vervol gens in staat zijn zich politiek op de been te houden. Want op de wat langere termijn zijn de uitzichten verre van gunstig. Het begrotingstekort moet worden weggewerkt en er is geen democraat - Michael Dukakis incluis - die precies weet hoe dat moet, zonder het leven van de gemiddelde Amerikaan verder te vero- naangenamen. Het fundament van Ameri- ka's economische welvaart van dit ogenblik rust op ge. leend geld. Een-vijfde van de totale Amerikaanse begroting wordt besteed aan rente en aflossing van de bui. tenlandse schulden. Er zijn democraten die zonder dat ze dat hardop dur ven zeggen - George graag de eer van een over winning op 8 november gun nen, omdat die dan ook wordt geconfronteerd met de econo mische en sociale terugslag die de Reagan-revolutie, al thans naar de opvatting van veel democraten, gaat veroor zaken. Naar hun oordeel krijgt de democratische parti dan de tijd zich nog sterker te profileren en de basis te leg gen voor een achtjarige al leenheerschappij na 1992. Michael Dukakis is onder de gegeven omstandigheden de beste keuze die de demo cratische conventie in Atlanta kon maken. Maar het was te- gelijkertijd ook de enige keu ze. Het dilemma van Atlanta is dat de Reagan-revolutie nog niet geheel is uitgewerkt dat de democraten hun oude stellingen nog niet geheel hebben heroverd. Het is ove rigens het dilemma dat de de mocraten met hun republi keinse tegenstanders delen. De enige zekerheid van dit ogenblik is dat het komende gevecht tussen George Bush en Michael Dukakis bijzonder fel zal zijn. door Wim Bossema HET principeakkoord over vrede in Angola en de on afhankelijkheid van Na mibië dat gisteren door Zuidafrika, Angola, Cuba en de Verenigde Staten is bekrachtigd is een klein wonder. Jarenlang hebben besprekin gen zich vruchteloos voortge sleept tot zij in mei plotseling in een stroomversnelling kwamen. Maar pas bij de vol gende besprekingen, die op 2 augustus in Genève beginnen, zal blijken of er sprake is van een doorbraak of van een lege huls. De Amerikaanse ondermi nister voor Afrikaanse zaken Chester Crocker, die vorig jaar moedeloos het hoofd in de schoot dreigde te leggen, toonde zich gisteren in Wash ington gematigd tevreden over het behaalde resultaat. Pretoria, Luanda en Havana zijn overeengekomen dat de meer dan 40.000 Cubaanse sol daten in Angola zich terug trekken naar het noorden van het land en vandaar de boot naar huis nemen. Zuidafrika werkt in ruil mee aan de on afhankelijkheid van Namibië volgens VN-resolutie 435. Op het eerste oog lijkt dat heel wat. Maar over een tijds- schema is nog niet gesproken en als de partijen het daar niet over eens worden zijn ze terug bij af. Al eerder heeft Angola het vertrek van de Cubanen aangeboden, uitge smeerd over vier jaar, maar Pretoria eiste toen een limiet van enkele weken. Crocker gaf toe dat er tijdens de vol gende overlegronde harde no ten moeten worden gekraakt. Het meest opzienbarende is niet wat de partijen zijn over eengekomen, over de princi pes was iedereen het al eens, maar dat iedereen zijn hand tekening onder het akkoord heeft gezet. De wil tot een re geling lijkt voor het eerst echt te bestaan. Alle partijen komt een doorbraak op dit moment goed uit. Het Zuidafrikaanse leger zit momenteel tot over haar nek in de Angolese oor log tussen de regerende MPLA (Volksbeweging voor de Bevrijding van Angola) en de rebellen van Unita (Natio nale Unie voor de Totale On afhankelijkheid van Angola), dat op grote schaal door Pre toria wordt gesteund. Toen het regeringsleger eind vorig jaar het Unita- hoofdkwartier in het uiterste zuidoosten van het land onder de voet dreigde te lopen, greep het Zuidafrikaanse leger in. De snelle Zuidafrikaanse op mars liep echter vast bij het garnizoensstadje Cuito Cua- navale. Een belegering van een half jaar haalde niets uit en het avontuur bracht Preto ria in grote verlegenheid. In Zuidafrika nam de ongerust heid over de oorlog in Angola toe, naarmate die langer duurde en er meer blanke jongens sneuvelden. Het ge zaghebbende weekblad Fi nancial Mail, spreekbuis van het bedrijfsleven, waar schuwde voor een militair de- bakel waarvan de gevolgen niet te overzien zij n. Die angst werd verder ge voed toen Cubaanse troepen naar de Namibische grens op rukten. „De Cubanen komen", was de teneur in de behou dende Zuidafrikaanse dag bladen. De regering-Botha zoekt naarstig naar een ma nier om zonder verder ge zichtsverlies uit Angola te verdwijnen. In Angola heeft Cuito Cua- navale een bijna magische klank. Militairen op verlof in de hoofdstad Luanda spreken met trots over een ommekeer in de militaire machtsverhou dingen in heel Zuidelijk Afri ka. Toch gelooft niemand in Luanda dat Angola het Zuid afrikaanse leger echt kan verslaan. Het vertrek van de Zuidafrikanen na een ak koord maakt wel de handen vrij voor een groot offensief tegen Unita, dat momenteel driekwart van het platteland onveilig maakt met aansla gen. Angola snakt naar adem. De defensieuitgaven leggen een enorm beslag op de staatsbegroting, de afgelopen jaren ging veertig procent naar het leger. Toen in 1986 de olieinkomsten halveerden, dreigde het geld voor de oor log op te raken. De schatkist wordt voor negentig procent gevuld met de opbrengsten uit olie. Kapitaal uit het Westen moet uitkomst bieden en een grondige economische her vorming mogelijk maken. Maar de sanering van de eco nomie, die officieel op 1 ja nuari begon, heeft alleen kans van slagen als Zuidafrika zich terugtrekt, aldus economen in Luanda. Angola heeft goodwill in het Westen hard nodig. Zo blokkeert Washington toetre ding tot het Internationaal Monetair Fonds. Een groep Angolese ministers heeft tij dens een bezoek aan de Ver enigde Staten vorige maand de regering-Reagan overge haald het verzet te laten va ren. Of Washington een vre desakkoord als voorwaarde heeft gesteld is niet bekend, maar politieke waarnemers achten dat wel waarschijn lijk. De regering-Reagan, en met name vice-president George Bush, kan een diplo matiek succesje overigens goed gebruiken. Dat zou zijn kandidatuur voor de aan staande presidentsverkiezin gen ondersteunen. Cuba dringt nog het minst aan op een regeling. Havana en Luanda ontkennen in alle toonaarden dat Angola in harde oliedollars voor de Cu baanse 'internationalisten' betaalt, zoals Zuidafrika en Washington beweren. Maar Luanda onderhoudt wel de Cubaanse soldaten. Op Cuba worden de Angola-strijders gezien als helden, maar het liefst willen de Cubaanse sol daten naar huis. Unita lijkt de grote verlie zer. De rebellen mochten niet aan de onderhandelingstafel zitten. Zij dreigen in een klap zowel de Zuidafrikaanse als de Amerikaanse steun, 15 mil joen dollar groot, te verliezen. Als het Zuidafrikaanse leger weggaat wordt Unita's situa tie in het zuiden waarschijn lijk onhoudbaar. Er gaan ge ruchten dat Unita het hoofd kwartier naar het noorden zal verplaatsen. De Amerikaanse steun loopt via het noorde lijke buurland Zaire. Maar rebellenleider Jonas Savimbi verklaarde onlangs niet van zins te zijn te verhuizen. Savimbi maakte de afgelo pen weken een tour door de Verenigde Staten en Europa. In Washington werd hij nog officieel onthaald maar Londen en Bonn kreeg weinig voet aan de grond. Om haar militaire kracht te on derstrepen voerde Unita de afgelopen maand bomaansla gen uit in Luanda zelf. Zo werd het kantoor van de na tionale luchtvaartmaatschap pij TAAG, midden in hoofdstad, opgeblazen. Een eind aan de oorlog in Angola lijkt nog lang niet in zicht. Voor de Namibische bevri dingsbeweging Swapo (Zuil westafrikaanse Volksorgani satie) is het afwachten, een uitwerking van het ak koord zal Pretoria hoogst waarschijnlijk eisen dal Swapo en de Zuidafrikaanse bevrijdingsbeweging ANC (Afrikaans Nationaal Con gres) Angola uitgezet worden Van de andere kant zou Swapo bij vrije verkiezingen naar iedereen aanneemt meerderheid halen. Of het zover komt is twi felachtig. Een regeling voor de oorlog in Angola is thuis een succes voor de regering- Botha, de onafhankelijkheid van Namibië onder een Swa- po-regering is een schrikbeeld voor de Zuidafrikanen. Hel gevaar is groot dat het ak koord halverwege blijft ste ken: dat het Zuidafrikaanse leger zich alleen uit Angola terugtrekt en dat de helft va! de Cubanen in het noordei van het land achterblijft. Een excuus voor het zoveel ste uitstel van de onafhanke lijkheid van Namibië ligt vooi het oprapen: onenigheid ovei het tijdsschema. De Zuidafri kaanse minister van buiten landse zaken Roelof Pik Bo tha noemde gisteren als abso lute voorwaarde dat de Cuba nen weg moeten zijn uit An gola binnen de zeven maan den die resolutie 435 uittrekl voor het organiseren van ver kiezingen. Dat blijkt nu zwaar tegen te vallen gezien de nieuwe cijfers in het jaarverslag van de Ge meenschappelijke Medische Dienst (GMD). Wel heeft de wijziging geleid tot een daling van het percentage volledig ar beidsongeschikten, maar de meesten blijven toch hun volle dige uitkering houden. Uit de groep van 1986 kreeg 72,4 procent een volledige uit kering toegekend tegen 62,1 procent in de groep van 1987. Deze daling met 10 procent is echter veel te weinig. Het de partement was uitgegaan van een vermindering met 40 pro cent. POLITICI die zich druk maken over de Zorgzame Samenleving hanteren graag de 'individualise ring' als wapen. Zij bordu ren dan voort op onheil spellende filosofieën over ons 'ik-tijdperk'. Bood schap: het loopt uit de hand, het is in onze samen leving te weinig 'samen' en teveel 'ik'. Zo sterft de zorg voor elkaar uit. In de discussies wordt de indi vidualisering een angstig schrikbeeld, waar de Zorg zame Samenleving als lich tend voorbeeld tegenover moet staan. Vooral in CDA- kringen wordt individualise ring in één adem genoemd met andere kwaden, zoals desoriëntatie, desintegratie, nihilisme, ongeïnteresseerd heid, ontkerkelijking. Het lijkt het jaren '80-woord voor duivel. Directeur Oostlander van het wetenschappelijk bureau van het CDA knikt bevesti gend. „Sociale verbanden ver- dwijnen. De deelname in ker ken en clubs, zelfs in nudis- tenverenigingen, neemt af. Zo gaat de stevigheid voor de mensen verloren. Individua lisme is misschien leuk voor de intellectuele voorhoede, voor een happy few. Veel mensen raken er echter door ontworteld." Een spookbeeld? Nee, vindt Oostlander, een feit. „Het ge volg is dat mensen zich min der verplicht tegenover elk aar voelen. Er is een oorzake lijk verband met die indivi dualisering, ja. In steden wo nen mensen geheel geïndivi dualiseerd naast elkaar, veel meer dan vroeger. Individuen hangen als los zand aan elk aar." Individualisering is niet al leen een schrikbeeld voor christelijke verontrusten. Ook het humanisme zegt er tegen te vechten: 'mensen die achter blijven in een geestelijke leegte, die nergens bijhoren, dat leidt tot geestelijke zwak te'. Andere wetenschappers en denkers doen er minder moei lijk over. Zij zien het als een proces dat in onze industriële samenleving niet te remmen is. Niet alarmerend, maar met een eigen waarde. Zoals socio loog Norbert Elias zegt: indi vidu en samenleving, die staan niet los van elkaar, het is zoiets als peper én zout. Een recente nota ('De sa menleving verandert de over heid') van de PvdA wil opti mistischer geluiden stellen te genover de onheilsprofeten van de Zorgelijke Samenle ving. Individualisering staat niet haaks op solidariteit, zegt de nota. Mensen worden door de toenemende individualise ring niet egoïstischer; mensen hebben nog steeds veel voor elkaar over. We zagen het eerder: ge zinsleden, buren en vrienden zorgen nog steeds in de meeste gevallen voor bijspringen in het huishouden. Vrijwillig, zorgzaam. De PvdA-nota noemt meer tekenen dat onzè samenleving nog vol solidari teit en zorg zit. Vrijwilligers werk, zelfhulpgroepen, ouderparticipatie op scholen, bewogenheid via vredes-, Derde Wereld- en milieube wegingen. Andere optimisten zien de individualisering als waarde volle ontwikkeling. Een groei proces, begonnen in de Re naissance, waarin mensen steeds meer uit hun ver trouwde, door hun geboorte bepaalde leefverbanden ko men. Zij gaan autonomer, zelfstandiger denken. Ze gaan zich onderscheiden: zeker onze westerse samenleving eist differentiatie, specialisa tie, individuele zelfontplooi ing. Heeft het wel zin om terug te grijpen op tijden van voor de industriële revolutie? Toen je niet met je ouders in één huis woonde omdat dat zo leuk was, maar een harde economische noodzaak. Met een hoop onvrijheid. Jan de Boer, directeur GSD Leeuwarden: „Die onvrijheid en het beroep op elkaar kun nen doen, hebben we afge kocht met sociale voorzienin gen. We zijn minder afhanke lijk van elkaar." Volgens De Boer heeft dat als negatief ef fect inderdaad het verdwij nen van het gevoel, deel uit te maken van een gemeenschap. Je minder verantwoordelijk voelen voor elkaar, gevaar voor afbraak van de solidari teit. „Maar het is ook een groot goed, dat je je leven kunt inrichten naar je eigen mogelijkheden." Je kunt mensen de waarde van bijvoorbeeld het drie-ge- neraties-gezin niet aanpraten. Het moet uit de mensen zelf komen. De Boer: „Groepen bejaarden ontwikkelen nu sa men woonvormen. Dat ont staat vanzelf en is heus niet door de goeroes van de Zorg zame Samenleving bedacht." Ook prof. Galjaard ziet de individualisering als positieve verworvenheid voor de mens In de ontstaansgeschiedenis van de Homo Sapiens van 200.000 jaar een heel verse 'hartstikke recente' sociale verandering. „Maar dan wel graag met een natuurlijk mi' lieu van familie en groepsnor- men, waarin iemand je om hoog helpt als je omlazert." Volgens Galjaard is he voor de jonge generaties waardevol, als individu grenzen te ontdekken, „maa in de wetenschap dat je het niet in je eentje kunt hoeft". De Rotterdamse hoogleraaf heeft er echter moeite mee dat iedereen in de discussies over de Zorgzame Samenle ving alles zo graag wil sturen ordenen en vastleggen. „Wij moeten voor de jongere gene raties ook idealen overlaten Moeten wij voor hen alle op lossingen bedenken? Probeei er een open einde in te hou den." Dit is de vierde aflevering van serie over de 'Zorgzame Samen leving'. Morgen: Normen en emo ties Mine Van onze Haagse redactie Bij de invoering van de streri WAO en AAW verwachtte i kunnen besparen op deze uitk Verondersteld werd dat velen ten onrechte geheel of gedeel telijk werden afgekeurd dan wel bewust weigerden pas sende arbeid te zoeken. In het eerste kwartaal van 1988 zet zich zich weliswaar de da ling tot 56,9 procent voort maar is toch te gering. Volgens de directie van de GMD zal deze ontwikkeling de financiële lasten op termijn ze ker beïnvloeden. Aan een bij stelling van de meerjarenra ming van de uitkeringen zal het het ministerie niet ontko men. Volgens de nieuwe wetge ving wordt bij de beoordeling DE 'DECEMBERMOORDEN' van mekeer in de verhouding tussen}! Nederland schortte het in 19751 verdrag op en vanaf dat momenl| tie steeds verder bergafwaarts. De verandering ten goede kv\ mene verkiezingen in Suriname I voor militaire dictator Desi Bout' ren trokken zich vervolgens me] zernes om daar tot de dag van zen ze met regelmaat op de nis die zij in de Surinaamse maatsq ze tot nu toe niet gegaan. Het terugtreden van de militai- legering het sein om volop te ga de betrekkingen met Suriname, en minister Van den Broek van het noodzakelijke diplomatieke konden de veldwerkers - ministj menwerking en zijn ambtenaren] Die drukke politieke pendel tu sulteerde gisteren in een nageri den tussen beide landen. Ministf zegd dat de begrotingsverplichl 100 miljoen gulden - complee. een bedrag van 40 miljoen gu heeft Nederland zich ook verp 200 miljoen gulden te helpen, i schuld in die het conform het; nog steeds aan Suriname heeft. De hernieuwde overeenkori steun in de rug voor het nieuwe Shankar. De militairen hebben; gelaten. Suriname - dat tot vcj isolement verkeerde - is econ ontbreekt de bevolking aan de een jonge democratie is dat tif omwenteling houdt niet lang aan brood ontbreekt. Met de economische en hun de regering Shankar gaan werl vensomstandigheden in Surinai hinderlijk op de vingers laat kijl 'and^ heeft kennis mogen riemt Plan' en moet er in goed vertrc cratisch bestuurd Suriname voq Het geeft overigens wel eea zijdse betrekkingen tussen Ne( normaal niveau bevinden. Nel hele bindingen - mede door h< jh Nederland woont - met de 1 lot over te laten.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 2