Rafsanjani man achter doorbraak in oorlog Iran-Iraq
Snel rijzende ster
van Kittv Dukakis
KWALITEI1
Bezuinigingen geven vrijwilligerswerk bittere smaak
even..u
UITBLAZEN
Vijfjaar
geleden
MOGELIJKE OPVOLGER KHOMEINI VERSTERKT POSITIE DOOR VREDESINITIATIEF
'Geen extra geld
van student
voor Hogeschool'
DE STEMCOMIt
Eenheid in Atlanf
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 21 JUL11988
-DESTEM-
pgSTEM BINNENLA
BILTHOVEN (ANP) - Terwi
niging met zwaveldioxyde
gestadig afneemt, wordt i
lucht steeds meer bedreigd d
van auto's.
WAAR blijft de tijd?
Vijf jaar geleden
reed Joop Zoete
melk nog in het peloton.
Mijn zoon en ik reden
toen in Normandië het
Circuit du Dèbarquement.
We lagen een vol etmaal
voor op Joop Zoetemelk
en de zijnen toen we door Pont
Audemer kwamen, het Nor-
mandische stadje dat goed is
voor een voetnoot in onze va
derlandse geschiedenis sinds
het in 1944 door de Prinses Ire-
nebrigade werd bevrijd. De vol
gende dag zou de tourkaravaan
door Lisieux komen. Daar za
ten wij niet zo heel ver van
daan, maar om nou speciaal die
richting uit te rijden om hon
derd wielrenners in een vloek
en een zucht voorbij te zien zo
even, nee, dat brachten we niet
op. Wij gingen die dag naar
Ste. Mère Eglise en Utah Be
ach.
Soms heb ik er spijt van dat
ik toen niet naar Lisieux ben
gegaan om het peloton live
voorbij te zien komen. Die spijt
overvalt me op momenten dat
ik op de televisie groots wieler
spektakel zie. De deskundigen
mogen dan vinden dat de Pyre-
neën-etappe van maandag
sportief gezien weinig voorstel
de, ik was zeer onder de indruk
van het tempo waarmee de
'groep-Delgado' tegen die ber
gen op fietste. Goed, Cubino
fietste nog iets sneller, maar die
anderen zitten al sinds de eerste
Alpenbuit continu 'van voren'.
En Gert-Jan Theunisse, die
eigenlijk Geert-Jan heet maar
dat te hockey-achtig vindt klin
ken, maakt ook diepe indruk
op mij. Geen heerszucht maar
een geweldige kracht, beschei
den ambities maar fantastisch
presterend, zich oprecht ver
heugend in andermans sukses.
Bijna te mooi om echt te zijn.
De Engelbewaarder van Rooks.
Als hij zo blijft leven en praten
en de paus zou ooit een wiel
renner zalig willen verklaren,
dan kan hij niet om Gert-Jan
heen. De Franse meisjes vinden
hem een stuk, lees ik. Zou er
helemaal niks aan te merken
zijn op deze modelwielrenner?
Blijkbaar niet.
Vijf jaar geleden, in 1983,
hadden we een prachtige zo
mer. Weet u dat nog? De herfst
was ook tamelijk heet. Premier
Lubbers 'loodste Vrijwel zonder
problemen zijn afslankingsbe
groting door de Tweede Ka
mer. Slechts op één punt ging
de kamer dwarsliggen en wel zo
dwars dat voorzitter Dolman
namens alle fracties het woord
voerde. De kamer zelf wilde
niet inleveren. Dat zou maar
beleidsmedewerkers kosten en
die kon de kamer niet missen.
De politici als laatste groep met
de illusie dat het inleveren aan
anderen kon worden overgela
ten. 'De anderen' waren er niet
blij mee. De ambtenaren kwa
men in actie. De politie moest
door de rechter tot de orde
worden geroepen. Een koekje
van eigen deeg. We hadden in
1983 al zeven jaar over bezuini
gen, inleveren en afslanken ge-
Eraat en geschreven. In die
erfst ging het pas echt pijn
doen.
J5
WIM KOCK
Soms lijkt vijf jaar in retros
pectief langer dan het in werke
lijkheid is. Dat merk ik als ik
de lijst van 'Nieuwe woorden
1983' van het Instituut voor
Nederlandse Lexicologie nog
eens doorneem. Faxen was toen
een nieuw woord. Nu faxen be
drijven alsof ze nooit anders
hebben gedaan. Betonrot staat
ook op die lijst. Dat woord be
staat m vakkringen al veel lan
ger dan 1983, maar toen werd
het plotseling gemeengoed om
dat bij wijze van spreken overal
de balkons van de flatgebou
wen begonnen te vallen. Zou u
denken dat woorden als aero
bics, no-nonsens, aids, ontbijtte-
levisie, oprotpremie, een- en
tweeverdieners, uitstoot, leen-
moeder en joystick nog maar
vijfjaar gemeengoed rijn?
Er staan op die lijst ook
woorden die je nooit meer
hoort. Soms is dat jammer.
Verrunderen bijvoorbeeld. Het
werd in 1983 graag gezegd met
betrekking tot politici. Het be
tekende dat die naar verhou
ding steeds dommer werden,
steeds minder wisten en begre
pen van de zaken die de minis
ters op hun bordjes legden. De
gladstapper is ook geen blij
vertje gebleken. Als de beteke
nis er niet achter stond op de
lijst, zou ik niet meer weten wat
een gladstapper was. Ik betwij
fel trouwens of ik dat in 1983
wel zou hebben geweten. Er
werd een dameslaars mee be
doeld waaronder een sneeuw-
kettinkje was bevestigd.
Vijf jaar geleden viel er voor
het eerst zand uit de Sahara op
onze auto's. Op zondag nog
wel. Of het echt voor het eerst
was, valt te betwijfelen, maar in
het voorjaar van 1983 gebeurde
het op zo'n grote schaal dat het
in het hele land werd opge
merkt. We wisten niet meteen
dat het woestijnzand was. Men
sen belden - nieuwsgierig of
verontrust- naar de krant of
wendden zich tot de milieu
dienst en het KNMI. Niemand
kon toen al zeggen wat het pre
cies was. Sommige deskundigen
hielden het op vulkaanstof uit
de Etna. Meteorologen dachten
aan zand uit de Spaanse hoog
vlakte omdat de buien, waar
mee het 'poeder' was meegeko
men, boven Spanje waren ont
staan. Biologen sabelden al di
rect de theorie neer dat het
stuifmeel van berken zou zijn.
Er waren doodeenvoudig niet
genoeg bloeiende berken in Ne
derland om het hele land te be
stuiven. Eén weerman was er
die het al meteen op zand 'uit
Afrika' hield. De krant kon de
lezers geruststellen: het 'poe
der' is gemakkelijk van tuin
meubels en auto's te verwijde
ren en richt geen schade aan.
Vijfjaar, waar blijft de tijd?
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHUIIIIIIIIIIIIIIir-
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, f 7,60 per jaar Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. J 1,25.
Service-aldeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Ranlzrolatioc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek.,230301584 - Rabo rek. 101053738.
DE DOORBRAAK in de
bijna acht jaar oude oorlog
tussen Iran en Iraq van
maandag lijkt voorname
lijk een succes voor de
Iraanse parlementsvoor
zitter Ali Akbar Hashemi
Rafsanjani, bijgenaamd
'de vos'.
Rafsanjani, die onlangs door
de Iraanse geestelijk leider,
ayatollah Ruhollah Khomei
ni, ook tot opperbevelhebber
werd benoemd, was al ge
ruime tijd bezig met voorzich
tige pogingen het zelfgekozen
diplomatieke isolement van
zijn land te doorbreken, toen
de Amerikanen de Airbus
neerschoten.
'De vos' lijkt met dit inci
dent, dat voor zijn politiek
verkeerd had kunnen uitpak
ken, diplomatiek voordeel te
doen. Voor het eerst sinds ze
ven jaar vroeg Iran om tus
senkomst van de Verenigde
Naties, die het jarenlang van
partijdigheid had beticht.
Het beroep op de Veilig
heidsraad was de inzet voor
het besluit van Iran na acht
jaar bittere strijd resolutie 598
te aanvaarden waarin de Vei
ligheidsraad Iran en Iraq op
roept de wapens neer te leg
gen. Naar schatting een mil
joen mensen vonden de dood
op het slagveld en in de 'ste
denoorlog', waarin beide par
tijen eikaars steden bombar
deerden. Dan was er nog de
'tankeroorlog', bedoeld om de
vijand diep in de schatkist te
treffen door hem te beroven
van olie-inkomsten.
De aanvallen op buiten
landse koopvaardijschepen
tilden de hele oorlog tevens op
internationaal niveau. Wes
terse landen zonden oorlogs
schepen om de vaarroutes
veilig te stellen. Het vlagver
toon van de Verenigde Staten
viel het meest in het oog,
maar ook Nederland was aan
wezig met een aantal mijnen
vegers.
De Golfoorlog kwam in een
nieuw stadium terecht, toen
de Amerikaanse kruiser 'Vin-
cennes' op 3 juli een Iraans
burgervliegtuig neerschoot,
waarbij alle inzittenden om
het leven kwamen. Wie dacht
dat hierdoor de oorlog zou es
caleren, kwam bedrogen uit.
Weliswaar diende Iran bij de
Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties een aanklacht
in tegen de VS en trachtte het
de raad tot veroordeling van
Washington te brengen, maar
toen bleek dat dit niet haal
baar was, draaide Iran spoe
dig bij en liet het het plan .va
ren.
Het Iraanse besluit resolu
tie 598 te aanvaarden kwam
voor vriend en vijand als een
volledige verrassing. De door
Iran aanvaarde resolutie da
teert al van vorig jaar juli.
Iraq ging akkoord, maar Iran
weigerde omdat het vond dat
eerst Iraq als agressor moest
worden gebrandmerkt. Daar
door kwam maandag het be
sluit van Teheran om de reso
lutie toch te aanvaarden zeer
onverwacht voor zowel
vriend als vijand.
De ingrijpende koerswijzi
ging wordt in de eerste plaats
toegeschreven aan de giganti
sche verliezen aan mensenle
vens en materieel. Daarnaast
ook aan de recente nederlagen
tegen het Iraakse leger. Iran
kan met zijn slecht bewa
pende en slecht gemotiveerde
infanterie niet op tegen het
geavanceerde wapentuig van
de Irakezen, die er bovendien
niet voor terugdeinzen chemi
sche wapens in de strijd te
werpen.
Ten slotte is de bevolking
oorlogsmoe en heeft zij steeds
meer moeite om zich in haar
dagelijkse levensbehoeften te
voorzien. De oorlogsmachine
slokt jaarlijks voor circa
achttien miljard gulden op.
De inflatie wordt geraamd op
100 procent. In de grote steden
braken in mei onlusten uit
tussen voor- en tegenstanders
van voortzetting van de 'op
gedrongen oorlog'.
Het neerschieten van de
Airbus was de beslissende
factor om de oorlog te beëin
digen, zei Rafsanjani maan
dag. Hij is de man die een be
gin heeft gemaakt met het
doorbreken van het isolement,
waarin zijn land verzeild was
Een groep theologen vertrekt hier naar het front om Iraanse soldaten bij te staan in
hun strijd tegen Iraq. - fótoafp
geraakt sinds de gijzeling van
Amerikaans ambassadeper
soneel in 1979. Iran herstelde
onlangs zijn betrekkingen
met Frankrijk en Canada,
terwijl het ook besprekingen
is begonnen met Groot-Brit-
tannië.
Twee maanden geleden
zouden Iraanse politici tevens
langs geheime weg hebben
getracht om in contact te ko
men met Washington. Waar
nemers menen dat Rafsanjani
al sinds enige jaren streeft
naar een verbetering van de
betrekkingen met de VS. In
1985 zou hij een belangrijke
rol hebben gespeeld bij de
vrijlating van vier Ameri
kaanse gijzelaars in Bayrut
en bij de geheime wapenaan
kopen uit de VS die leidden
tot de Iran-contra-affaire.
De Airbus-kwestie leek
twee weken geleden een te
genslag voor de door Rafsan
jani nagestreefde toenadering
tot de de Amerikanen. Het
neergeschoten vliegtuig was
immers olie op het vuur van
de radicale islamieten, die het
liefst ten strijde trekken tegen
'de Satan', zoals ze de VS ple
gen aan te duiden.
Gematigde leiders zoals
Rafsanjani wilden de Airbus
affaire echter niet gebruiken
als excuus om nieuwe Ameri
kaanse doelen aan te vallen,
waardoor Iran nog meer sym
pathie zou verliezen. Na de
ramp schreeuwden door de
mullah's opgezweepte menig
ten anti-Amerikaanse leuzen
en even leek de Airbus de om
zichtige toenaderingspogin
gen van Rafsanjani tot het
Westen te torpederen.
'De vos' wist uit de kwestie
evenwel politieke munt te
slaan. Iran heeft de VN altijd
verguisd en beschuldigd van
partijdigheid. De Airbus was
aanleiding om voor het eerst
sinds 1981 de tussenkomst te
vragen van de Veiligheids
raad. Met de aanklacht
maakte Teheran zijn rentree
in het internationale forum en
bleek het bereid om een wa
penstilstand te bespreken en
te accepteren.
De plotselinge aanvaarding
door Iran van de resolutie,
waarin de strijdende partijen
worden opgeroepen tot een
wapenstilstand, heeft volgens
waarnemers te maken met de
De Iraanse parlementsvoorzitter en opperbevelhebber
van het leger Hashemi Rafsanjani. - fotoap
gezondheid van Khmomeini
(85). Na de dood van de geeste
lijk leider, die lijdt aan pros
taatkanker, zou het volgens
waarnemers voor zijn opvol
gers politieke zelfmoord zijn
om de Golfoorlog te beëindi
gen.
Alleen Khomeini heeft nu
ook ingestemd met het staakt-
het-vuren. Hij zei op radio
Teheran dat 'het besluit dode
lijker was dan het innemen
van vergif'.
In het verleden heeft Kho
meini herhaaldelijk ver
klaard dat de oorlog niet kon
worden beëindigd zolang hij
in leven zou zijn. „Zodra ik
ben heengegaan, mogen jullie
doen, zoals jullie goeddunkt",
placht hij te zeggen.
Rafsanjani zei echter dat
het besluit akkoord te gaan
met de wapenstilstand de
goedkeuring had van Kho
meini. Naar in Teheran ver
luidt zou Rafsanjani na de
reeks nederlagen van de afge
lopen maanden de vrije hand
hebben gekregen in de vre
desonderhandelingen.
Voor diplomaten in Tehe
ran geldt Rafsanjani, die nu
na Khomeini de machtigste
man is, als de gedoodverfde
politieke opvolger van de
ayatollah. Wanneer hij beëin
diging van de 'opgedrongen
oorlog' op zijn conto weet te
schrijven, zal Rafsanjani ze
ker aan populariteit winnen
onder de bevolking. Hierdoor
kan hij zijn positie tegenover
zijn radicale rivalen verster
ken.
De aankondiging dat Iran
het staakt-het-vuren aan
vaardt, werd eerst gedaan in
naam van de militaire opper
bevelhebber Rafsanjani. Raf
sanjani kon dit echter niét
doen zonder de andere leden
van de Defensieraad te raad
plegen. Blijkbaar heeft hij
zijn rivalen binnen deze raad
kunnen overtuigen van de
noodzaak van een wapenstil
stand in de bij de bevolking
steeds impopulairder' gewor
den oorlog. (ANP)
Door Jo Wijnen
KITTY DUKAKIS-DICK-
SON is een van de sterren
van de democratische con
ventie in Atlanta. Daar
over bestaat geen enkele
twijfel meer.
Vriend en vijand beschouwen
de 51-jarige mevrouw Duka
kis als een perfecte 'first lady'
en de Amerikaanse pers
houdt niet meer op met over
haar glimlach, haar kleding,
haar manier van optreden en
haar uitspraken te berichten.
De eerste vergelijkingen
met Jacky Kennedy zijn al
gemaakt en zelfs serieuze
kranten hebben al geschreven
dat Kitty Dukakis, in verge
lijking met Nancy Reagan,
'veel intensiever, agressiever
en intelligenter is.'
Kitty Dukakis heeft in
ieder geval in ruime mate wat
haar man te weinig heeft:
warmte, charme en vriende
lijkheid. Bovendien houdt ze
er een opmerkelijke oprecht
heid op na. Die stond haar toe
uitvoerig te praten over haar
eerste huwelijk en over haar
26 jaar lang durende versla
ving aan dieet-pillen. De
slanke en goed geconser
veerde Kitty Dukakis kleedt
zich uitstekend, zonder overi
gens opzichtig te zijn, en pre
senteert zich met nadruk,
zonder zich op te dringen.
De vele schrijvers van rod
delrubrieken die naar Atlanta
zijn getogen om uit te pluizen
wat de beroemdheden bezig
houdt, hebben al vastgesteld
dat de oudere en veel rustiger
Barbara Bush - de vrouw van
Michael Dukakis' republi
keinse tegenstander - het te
gen Kitty zal moeten afleg
gen. Overigens is de toene
mende populariteit van me
vrouw Dukakis voor een niet
gering deel de vrucht van een
nauwkeurig uitgekiende pu
bliciteitscampagne.
Daarbij hoort vooral het
'Dagboek uit Atlanta' dat me
vrouw Dukakis voor het mil
joenenblad USA-Today bij
houdt. Daarin heeft ze het
over allerlei niemandalletjes
en kleine gebeurtenissen
waarbij ze het gebruik van de
'gewone-mensen-taal' tot
De populaire First Lady in spé, Kitty Dukakis, met haar echtgenoot Michael.- fotoap
bijna in het absurde door
voert.
Na haar aankomst in At
lanta schreef Kitty Dukakis:
„Het wordt voor ons een echte
gezinsweek hier in Atlanta.
De kinderen zijn er en ook
mijn schoenmoeder, mijn va
der en mijn zus en haar man.
Vanavond dineren we met z'n
allen in een Grieks restaurant
waarvan de eigenaar een neef
van Michael is. Een paar ne
ven uit Fort Lauderdale ko
men ook."
Natuurlijk wordt in het in
tussen gretig gelezen dagboek
ook de nodige vrouwelijke be
wogenheid verwerkt. Zo
schreef Kitty (of haar
ghostwriter): „Vandaag ont
moette ik een Russisch-
Joodse refusnik op het vlieg
veld, iemand die ik graag wil
helpen. Hij heeft kanker en is
waarschijnlijk stervende. Ik
was zeer geëmotioneerd. Mijn
grootouders waren Russische
immigranten en deze man
was van mijn leeftijd. Ik keek
naar hem en dacht: 'Dit zou ik
zelf kunnen zijn'. Het was een
vreselijke gedachte."
Kitty Dukakis heeft het
voordeel dat ze uitstekend
kan opschieten met Jesse
Jacksons vrouw Jacqueline.
Die zei: „We roken stiekem
wel eens een sigaretje achter
de ruggen van onze mannen",
Toch is Kitty Dukakis er niet
alleen om te glimlachen of om
roerende dagboekpassages te
schrijven. Ze heeft deel aan de
belangrijke beslissingen die
haar man neemt. Zo was ze
mede-verantwoordelijk voor
de keuze van Lloyd Bentsen
als 'running-mate' van haar
man.
De relatie tussen de 66-ja-
rige Beryll Ann Bentsen, een
voormalig fotomodel, en Kitty
Dukakis, die vroeger ooit le
rares 'moderne dansen' is ge
weest, is uitstekend. De beide
dames geven elkaar uitvoe
rige complimenten en verze
keren het Amerikaanse volk
dat politiek weliswaar be
langrijk is, maar dat het gezin
en de kinderen boven alles
staan. De beide dames hebben
uitstekend begrepen wat het
miljoenenpubliek wil horen
en wat goed is voor de poli
tieke opmars van hun beider
echtvrienden.
Van onze Haagse redactie
pgN HAAG - De PvdA-
fractie vraagt premier Lub-
ugrs of minister Van Eeke-
ten (Defensie) terecht be
daar aantekent tegen de
bezuiniging van ƒ40 mil
joen.
ng pvdA-kamerleden Meijer
en Wöltgens willen bovendien
opheldering over het begro-
yngsakkoord voor 1989 dat het
kabinet zaterdag sloot.
Vice-fractievoorzitter Meijer
en c
nam
van
bers
Ond
voor
van
stek
stijg
Eek<
begi
Uillaii
Vooral op plaatsen met veel verke
vormt de luchtverontreiniging
lcoolstofmonoxide in toenemende i
De grenswaarden worden wel
iswaar nog niet overschreden,
maar maatregelen zijn nodig
om de komende jaren aan de
nonnen te kunnen voldoen.
Dit meldt het Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne (RIVM). Uit het
verslag van het Landelijk
Meetnet Luchtkwaliteit over
1987 blijkt dat de concentratie
stikstofoxiden in de lucht,
waar voornamelijk het
autoverkeer voor verantwoor
delijk is, sinds 1980 in de steden
aanzienlijk is toegenomen. Dit
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Hogescholen
mogen studenten niet dwin
gen tot het betalen van bij
dragen voor extra voorzie
ningen (dictaten, kopiëren)
of van de kosten verbonden
aan inschrijving en selectie.
Een student hoeft alleen maar
het wettelijk vastgestelde col
legegeld te voldoen om aan de
hbo-studie te kunnen begin
nen.
Dat schrijft minister Deet-
man (Onderwijs) in antwoord
op vragen van het PvdA-Ka-
merlid Netelenbos.
Uit onderzoek van het minis
terie is gebleken dat nagenoeg
alle hogescholen studenten
kosten van extra voorzienin
gen, variërend van 150 tot
meer dan ƒ300, in rekening
brengen. Die bedragen zijn
meestal niet uitgewerkt. Bo
vendien wordt studenten niet
duidelijk gemaakt dat ze, als ze
van de aangeboden diensten
geen gebruik willen maken,
niet hoeven te betalen.
is vi
van
ontw
geeft
met
den 1
centi
toom
duid
zelfd
met 1
van
noxit
De
xyde
raffi
en ft
van
rook]
der.
de u
bijdr
zure
dani
Da|
nog
Nede
maar
plaag
nigdt
len,
DDR
de
gelde
kele
den. 1
xide
was
RIVfl
wikk
renz
De
van
trekk
de ni
geen
volks
conce
hoog
Voor
breng
gewa
ozont
breng
waar
joeng
VRIJWILLIGERSWERK
is een van de sleutelwoor
den in de Zorgzame Sa
menleving. Het heeft al
leen een bittere smaak
voor wie zijn of haar baan
door bezuinigingen ziet
verdwijnen.
Het door bewindslieden ha
meren op overdracht van ta
ken aan vrijwilligers, in het
kielzog van enorme bezuini
gen, heeft er een negatieve
klank aan gegeven.
Doodzonde. Want (Gal-
jaard:) waarom zou vrijwilli
gerswerk geen bevrediging
mogen geven. En (Oostlan-
der:) moet je dan alles verta
len in geld?
Het is ook niet eerlijk, dat
de goeroes van de Zorgzame
Samenleving net doen of zij
de vrijwilliger herontdekt
hebben. Als 'reddende enge
len, voortrekkers, dragers van
het sociale elan'. Alsof zij het
buskruit opnieuw hebben uit
gevonden. Ons land kent al
DOOR RINZE BRANDSMA
bijna 500 vrijwillige hulp
diensten met samen zo'n
23.000 vrijwilligers. In en om
het huishouden, klussen, ver
voer, bezoekwerk, hulp aan
huis bij mensen met een ziek
te, een handicap, ouderdom.
Stervensbegeleiding, SOS-
centrales, Aids-buddies: alles
uit de burgers, uit de samen
leving zelf gekomen en niet
door oproepen van de over
heid.
Internationale vergelijking
wees uit dat Nederland al
meer dan waar ook in Europa
voor zijn buren en naasten
zorgt. Puur vrijwillig. Zorg
zaam.
Uit onderzoek bleek dat een
kwart van de 65-plussers eni
gerlei vorm van hulp nodig
heeft. Maar van deze groep
krijgt 90 géén hulp. Van de
genen die wel hulp krijgen is
die voor de helft professioneel
en betaald (gezinsverzorging,
wijkverpleging) en voor de
helft vrijwillig (zorgzame fa
milie, buren, vrienden, inwo
nende gezinsleden).
Zó somber is het beeld dus
ook niet. Wij hoeven niet te
doen, alsof sociale solidariteit
niet (meer) bestaat.
Intussen zouden samenle
ving en overheid wél wat mo
gen sleutelen aan de waarde
ring van de vrijwilliger. Wij
zien vrijwilligerswerk nog
veel te vaak als 'tweederangs'.
Werk zonder aanzien, juist
ook omdat het niet betaald
wordt. Dat is ook al niet eer
lijk, maar daarover later.
Volgens cultuurfilosofen
moeten vrijwilligers en her
boren zorgzaamheid zoveel
taken overnemen, omdat
(Galjaard:) de overheid 'moe
is geworden van de eisen die
de samenleving blijft stellen'.
Sommigen spreken van een
afbraak.
CDA-brein drs. Oostlander
gelooft niet dat de bezuinigin
gen werkelijk veel afbreken.
„De oudere generatie is niet
ontevreden. Er is ook geen
dreiging dat bijvoorbeeld de
AOW onbetaalbaar wordt.
Bankiers verzekeren ons dat
je daarvoor niet bang hoeft te
zijn. Het moet alleen eenvou
diger, goedkoper, met meer
inzet van de burgers zelf. An
ders wordt de zorg te duur.
Wij moeten de stijgende kos
ten in de klauw houden."
Ja, dank je de koekoek, rea
geert directeur sociale dienst
(Leeuwarden) Jan de Boer;
het beleid van bezuinigingen
leidt wel degelijk tot een af
braak en een neergang. „Als
ik in de bestanden kijk dan
zie ik dat de armoede terug is
van weggeweest. Het gaat
weer net als 30 jaar geleden,
van ouders op kinderen. Net
als vroeger zijn armoede en
kansloosheid overdraagbaar,
van de ene generatie op de an
dere."
De Boer voorspelt geen
zonnige Zorgzame Samenle
ving waarin alles weer goed
komt, maar 'rooftochten naar
de goudkust door mensen die
aan de andere kant van de
streep staan'. „Proletarisch
winkelen, uw recht is het onze
niet. Net als vroeger is er dan
weer een kleine bovenlaag die
profiteert en de massa's met
geweld onder de duim moet
houden."
Eerlijke verdeling van
werk - via een baan én vrij
willig - en een afbreken van
de scheiding betaald/ niet be
taald kan dat spookachtig
toekomstvisioen helpen voor
komen.
Galjaard: „Jongeren, die
los willen komen van het
doemdenken, moeten een per
spectief krijgen."
Een nieuw ethisch reveil?
Oostlander: „Er zit een moreel
appel in, jazeker."
Maar wat kan Zorgzame
Samenleving concreet beteke
nen? Bijvoorbeeld burenhulp.
Noaberschap, zo heette dat in
plattelands-gemeenschappen
in het oosten. Is het uitgestor
ven in de verstedelijking?
Als u achteraf hoort, dat
uw buurman een paar weken
ziek thuis lag, trekt u zich dat
aan? Akkoord, die buren hou
den zélf de contacten wat af.
Ze redden zichzelf wel, of
hebben familie vlakbij. Maar
durven wij elkaar nog wel
wat te vragen, een beroep op
elkaar te doen? Een bood
schap doen is een kleine in
vestering.
Hulp durven vragen en
aanbieden leidt niet meteen
tot een betere wereld. Maar
zorgzaamheid maakt het le
ven met elkaar wel stukken
aangenamer. Met of zonder
dat pannetje soep voor de
zieke buurman. Misschien
heeft 'ie wel liever een borrel.
Of een babbel als menselijke
opkikker.
Dit is de derde aflevering van een
serie over de 'Zorgzame Samen
leving*. Morgen de individualise
ring als wapen.
"ER JAAR geleden tijdens de Nationale
tratische Partij in San Francisco, vroec
tangers om geduld uit te oefenen. Zij
Hen, maar eens zou het moment er zijr
ot presidentskandidaat zouden kiezen.
De dromen van Jesse Jackson zijn i
eravond werd in Atlanta Michael Dukak
tentskandidaat. Zelfs het vice-presiden
'oor Jesse Jackson. In een eerder sti
l'ote woede van de zwarte dominee -
Us running-mate aangewezen.
Het klinkt paradoxaal maar die vooi
lang van zaken heeft hem niet aan pol
3n. Het tegenovergestelde is eerder hl
Jeverfde Jackson heeft de situatie maxii
Dukakis kan niet buiten de steun van
1 volgelingen van Jackson. Zonder de2
underheden is hij kansloos in zijn strij
ttetde Republikeinse kandidaat George
Daarom ook was een vredespact voc
tecratische Conventie van enorm
chrik over de afgang van Walter Mond
®uen de kandidaat van een verdeelde p
ira'en nog stevig in. Er ging bij wijze v;
erlichting door de mensenmassa's in
«lanta, toen Jesse Jackson zich in e
«enter Dukakis schaarde en 'eenheid' ir
De extra debatten die voor de aanva
]®t probleem Jackson werden gewijd p
«stuur - Jackson-aanhanger Brown
oorzitter worden benoemd - geven
«n veel moeite heeft getroost om Jac
e krijgen.
Dat gegroeide respect voor de politi
ar|s nauwelijks tot uitdrukking in het v
ezingsprogramma. De onstuimigheid
optreden van Jackson, is terug te
aanse begrippen tamelijk radicale mat
h ?an toegeven zou het gros van d
rikken. De aanhangers van de veel
in geslaagd om Jackson van die risici
e 'ans van Jackson zien het 'vredes
lis
alom
verraad aan hun principes. Zij blijvi
ïin ,wordt gezien als de opvolger var
én h dominee Martin Luther King. H
n dat er in Amerika ook voor de mini
nappij toekomst is. Zij laten zich c
Cae Jackson ook niet. Hij gelooft onv
'our voor over vier jaar.
