even.
UITBLAZEN
Islam in 2000 tweede godsdienst in Verenigde Staten
s
Edward Koch: onstuitbare burgemeester van New York
ECONOMISCE
Politiek Den Haag maakte 'zorgzaam' en 'bezuinigen' tot synoniemen
DE STEM COD
Vrij voor
Vi dubbeltje
1 r
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 20 JUL11988
DE STEM
pE STEM BINNENL
DEN HAAG (ANP) - De
die zich verzet tegen over
trekken van buitenlands!
houdt met name grote J
in Nederland te investerer
Standpunt
nvestering
Het belang va
DE mulders hebben
bij heel wat lezers
herinneringen opge
roepen. Uit de brieven die
daarover binnenkwamen
blijkt dat er verschillende
versies zijn van het liedje
dat gezongen werd om de,
inmiddels aan een draad
vastgebonden, meikever aan te
moedigen op te vliegen. De ver
sie die wij zongen heeft vorige
week al in deze kolom gestaan:
Mulderke, mulderke tel d'oew
geld en ga dan nog eens vliegen.
Van ene Van Driel (zonder
voorletter ondertekend) uit
Oosterhout kreeg ik nog een
aanvulling op deze regel:
Agge dan nie vliegen wilt, breng
oe bij de mussen.
Voor dit dreigement zal zelfs de
meest eigenwijze mulder wel
gezwicht zijn. Cees van Gurp,
een van onze weermannen,
kent weer een heel ander liedje:
Mulderke, mulderke korendief,
gaat eens vliegen asjeblief en als
je niet vliegt dan roep in
de van je een, twee, driel
Op de plaats van de puntjes
moet een woord staan dat Van
Gurp zich met de beste wil van
de wereld niet meer kan herin
neren. Wie van de lezers kan
hem eraan helpen?
Volgens Van Gurp werden
in zijn jeugdkring ook andere
benamingen gebruikt. De wit
bestoven mulder werd, net als
elders, 'bakker' genoemd, maar
was hij wat kleiner uitgevallen
dan heette de kever een 'bak
kersknecht'. Een heel mooi
diep-bruin exemplaar - die wa
ren zeldzaam, schrijft hij -
werd koning of koningin ge
noemd. Van Gurp bracht zijn
jeugd door in Zevenbergen.
J.M. Onderdelinden beleefde
zijn jeugd in het Utrechtse en
het is wel aardig kennis te ne
men van de namen die daar
aan meikevers werden gegeven.
De verzamelnaam was mole
naar, maar ze werden ook wel
gouwe torren genoemd. Dat was
overigens ook de benaming van
uitgekauwde pruimtabak die
lollige opa's hun kleinkinderen
in de hand moffelden als was
het een presentje. Ook Onder
delinden spreekt van 'junike-
vers', waar hij blijkbaar de iets
later komende, donkerbruine
kevers bedoelt, die elders pater-
kes of kapucijnen heetten. In
het Utrechtse werden ze kozak
ken genoemd. De kozakken wa
ren schaarser dan de molenaars
of mulders. Ik ben nu geneigd
aan te nemen dat de Van Dale
enigszins overdrijft als 'hij zegt
dat de junikevers 'fnaar half zo
groot' zijn als meikevers en dat
kozakken, kapucijnen en pater-
kes inderdaad junikevers zijn,
zoals H. Oerlemans uit Don-
genvaart al eerder schreef.
Van mijn moeder, die uit
Baarle-Nassau komt, heb ik in
middels de bevestiging gekre
gen dat daar vroeger een mul
der inderdaad een kieting werd
genoemd. Ing. A.J. Bode uit
Breda had gevraagd of iemand
dat woord ook kende. Kieting
is wel een heel vreemd woord
dat, zo op het oog tenminste,
geen enkel aanknopingspunt
biedt wat betreft betekenis en
herkomst. Het zou natuurlijk
uit het Vlaams kunnen komen,
maar ook in het Zuidneder-
WIMKOCK
lands woordenboek kan ik geen
woord vinden dat er ook maar
enigszins op lijkt. Ik hoop dat
er onder de lezers mensen zijn
die daar iets meer over kunnen
zeggen.
G.A. Klaassen is zo vriende
lijk mij met behulp van een
schematisch schetsje duidelijk
te maken hoe mulders paarden.
Ze haakten hun gebogen ach
tereinden in elkaar, de 'koppen'
in tegengestelde richting en de
dekschilden naar buiten ge
richt. Of ik me dat niet kan her
inneren, vraagt Klaassen. Nee,
ik geloof het niet. Ik denk dat
ik daar toen niet zo op lette.
Mulders vangen was
meestal jongenswerk. Meisjes
hadden al gauw medelijden met
de van hun vrijheid beroofde
mulders. Tekenend is de vol
gende anecdote, opgeschreven
door C. Wick-Thijssen uit Ul-
venhout: „Op een dag vroeg
een jongen mij of ik mulders
van hem wilde kopen. Hij had
ze in een cacaobus met gaatjes
in het deksel zitten en ik voel
nog mijn afgrijzen toen hij die
bus opende en ik die massa
over en door elkaar kruipende
kevers zag. Ik wilde ze koste
wat kost vrijlaten. Voor een
dubbeltje mocht ik ze allemaal
hebben, maar dan moest hij de
bus de volgende dag wel terug
hebben. Huilend kwam ik bij
mijn moeder aan die, niet opge
wassen tegen zoveel verdriet,
mij een dubbeltje gaf zodat ik
de mulders kon vrijkopen, 's
Avonds in de schemering zet
ten we de bus buiten onder de
beukenhaag en de mulders die
het overleefd hadden konden
de vrijheid kiezen.
De andere dag kwam de
jongen om zijn lege bus en wie
schetst mijn verbijstering toen
bleek dat hij vijf vriendjes bij
zich had, allemaal met een bus
tjokvol mulders die ik voor een
dubbeltje kon kopen. Dat ging
mijn moeder te ver en die koop
is helaas niet doorgegaan. Mijn
natuurlievende daad van de vo
rige dag had dus averechts ge
werkt. Ik vraag me wel eens af
of er ooit een manier van na
tuurbescherming zal worden
gevonden die het wint van het
geld", zo besluit C. Wick-Thijs-
sen haar anecdote.
Tot slot nog iets anders: in
Westbrabantse dialecten wordt
de 'h' aan het begin van een
woord weggelaten. In plaats
daarvan krijgen woorden die
met en klinker beginnen een 'h'
cadeau. Ing. Bode stuurde me
een versje dat deze gewoonte
demonstreert:
Er zat een ondje in een okje
op een oopje ooi
ap zei 't ondje en hop was 't ooi.
Wie wil reageren (schrifte
lijk graag!) is welkom. Even
Uitblazen, Postbus 3229, 4800
MB Breda.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllfi:
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640:36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen7 Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek, 230301584 - Rabo rek. 101053738.
DE GODSDIENSTIGE
cultuur van de Verenigde
Staten kan niet meer als
'joods-christelijk' worden
aangeduid, maar moet
'j oods-christelij k-islami-
tisch' worden genoemd. De
Islam is in dat land im
mers sterk in opmars.
Volgens deskundigen zal de
Islam tegen het j aar 2000 meer
aanhangers hebben dan het
jodendom, met ongeveer zes
miljoen aanhangers op dit
moment de tweede godsdienst
in de Verenigde Staten.
Overigens lopen de schat
tingen over het aantal isla
mieten in de Verenigde Staten
uiteen. Vertegenwoordigers
van islamitische organisaties
spreken van acht miljoen
moslims, maar wetenschap
pelijke onderzoekers achten
dit getal sterk overdreven.
De historicus en Islam-des-
kundige Yvonne Haddad
hield het onlangs tijdens een
conferentie in de universiteit
van Massachusetts op 4,5 mil
joen mensen. Dit aantal stijgt,
doordat islamitische gezinnen
over het algemeen veel kinde
ren hebben en ruim tien pro
cent van de immigranten
moslim is. Bovendien hebben
tienduizenden christenen zich
tot de Islam bekeerd.
De geschiedenis van de Is
lam in de Verenigde Staten
Louis Farrakhan, leider van de militante moslims in de
VS. - foto ap
Mohammed Mehdi, secretaris van de Nationale Raad
van de Islam. -fotoap
begon in de zestiende eeuw
met de komst van slaven uit
West-Afrika. Daar kwamen
tegen het einde van de negen
tiende eeuw immigranten uit
islamitische landen in Azië
bij.
In de Verenigde Staten ge
boren zwarten maken onge
veer een kwart van het totaal
aantal moslims uit. Zij zijn
echter meestal niet in islami
tische gemeenten georgani
seerd. De grootste zwarte isla
mitische vereniging is de
'Amerikaanse moslimzen
ding' die in 1930 onder een an
dere naam en met een natio
nalistische ideologie werd op
gericht. Intussen heeft de ver
eniging afstand genomen van
haar anti-blanke houding en
erkenning gekregen in de in
ternationale islamitische we
reld.
Een andere organisatie met
ongeveer 10.000 leden is de mi
litante 'Natie van de Islam'
die met haar nationalistische
boodschap vooral arme zwar
ten aantrekt. In 1984 onder
steunde deze organisatie de
presidentscampagne van ds.
Jesse Jackson. Maar Jackson
had daar weinig baat bij. Hij -
moest zich onder druk van
andere leiders van de Demo
cratische Partij openlijk dis
tantiëren van de leider van de
'Natie van de Islam', Louis
Farrakhan, nadat deze anti
semitische uitspraken had ge
daan.
In Jacksons campagne van
dit jaar heeft de organisatie
geen rol gespeeld. Zij heeft
voorts opzien gebaard door
haar acties tegen het drugsge
bruik in de zwarte getto's. Le
den van 'Natie van de Islam'
hebben daarbij meer succes
gehad dan de politie.
Volgens Mohammed Mehdi,
algemeen-secretaris van de
'Nationale Raad van de Islam'
is de Islam voor vele Ameri
kanen aantrekkelijk, omdat
zij een 'voor alle mensen ge
lijke boodschap' heeft. On
danks de gangbare mening
over de onderdrukking van de
vrouw in de Islam voelen
vooral vrouwen zich tot deze
godsdienst aangetrokken, al
dus Mehdi. Vrouwen denken
naar zijn idee 'veiliger' te zijn
in de Islam met zijn vaste re
gels dan in een wereld waarin
zij voortdurend met seksisme
worden geconfronteerd.
Islamitische geestelijken
melden vaak gevallen van
discriminatie van moslims in
de Verenigde Staten. Vele
Amerikanen leggen een ver
band tussen Islam en terroris
me. Ook zouden vele moslims
in gewetensnood raken, om
dat zij hun godsdienstige
plichten, zoals het vasten tij
dens de Ramadan, moeilijk
kunnen combineren met hun
werk.
De moslims proberen de
laatste tijd politieke invloed
te verwerven. Een actiecomité
ter bescherming van de rech
ten van de islamtische bur
gers, dat begin dit jaar in Los
Angeles werd opgericht, stelt
zich mede ten doel invloed uit
te oefenen op het beleid van
de Amerikaanse regering in
het Midden-Oosten. Het comi
té hoopt dat binnen vier jaar
moslims worden gekozen in
het Congress. In de gemeen
ten, vooral in wijken met veel
zwarten, hebben de moslims
nu al veel invloed. (EPD)
Staatssecretaris Dick Dees.
- foto johan van gurp
For
Door Jo Wijnen
VORIG JAAR augustus
kreeg de 63-jarige burge
meester van New York,
Edward (Ed) Koch, een
lichte hartaanval. De he
vig geschrokken Koch
zette zich onverwijld aan
de voorbereiding van zijn
begrafenis. Die moest
plaatsvinden een grote sy
nagoge. Zijn vriend, kardi
naal John O'Connor van
New York, moest de lij
krede houden. En op zijn
grafsteen diende de vol
gende tekst te worden ge
beiteld: „Hij was zeer trots
op zijn joods geloof. Hij
verdedigde New York door
dik en dun. Hij hield vurig
van de Newyorkers".
Ed Koch knapte evenwel op
en de spreekwoordelijke
energie kreeg opnieuw bezit
van de tomeloze vrijgezel die
ooit heeft gezegd dat hij het
liefst 'burgemeester voor het
leven' van het vrijwel onmo
gelijk te besturen New York
zou zijn.
Edward Koch is een weinig
conventioneel man. Hij wordt
zelden gezien in zijn colbert
jasje, maar daarentegen heel
vaak in zijn hemdsmouwen.
Hij is een begenadigd spreker
die er niet voor schuwt zo nu
en dan een grote mond op te
zetten, te bluffen, te snauwen
en te keer te gaan als een dok
werker. Hij kan mateloos
charmant zijn en hij is een
perfect gastheer. Diep in Ed
ward Koch schuilt zowel een
begaafd bestuurder als een
politiek straatvechter.
In 1977 veroverde Koch het
burgemeesterschap van een
failliete stad. New York zat
volkomen aan de grond.
De democratische kandi
daat Koch werd met een grote
meerderheid gekozen en
wierp zich met een verbluf
fende energie op de schier on
oplosbare problemen van de
miljoenenstad.
Het hielp. Koch saneerde de
schulden en tilde de stad op
nieuw op tot het glorieuze ni
veau van de jaren dertig en
vijftig. Sindsdien wordt er in
New York koortsachtig ge
bouwd. De ene wolkenkrab
ber na de andere verrijst. De
steden die er op uit waren
New York van haar financiële
suprematie te beroven, moes
ten in Edward Koch hun
meerdere erkennen.
Koch is nu in zijn derde
ambtstermijn. Hij creëerde
400.000 nieuwe banen, maakte
zijn stad opnieuw tot hoofd
stad van de wereld en deed er
intussen alles aan om de stad
ook tot de hoofdstad van de
Schone Kunsten te maken.
Sinds 1977 beleven de project
ontwikkelaars In New York
gouden tijden. Op dit ogenblik
is de stad o.m. doende met
het vernieuwen van het ge
hele gebied rond Times Squa
re; een miljarden verslin
dende onderneming die een
fraai geschikte ruiker van
wolkenkrabbers, kantoorgi
ganten, hotels en theaters
moet opleveren.
De Newyorkers wisten het
werk van Edward Koch op
waarde te schatten. In 1985
werd hij voor zijn derde
ambtstermijn gekozen met
maar liefst 76 procent van de
stemmen. De conclusie leek
onontkoombaar: het wonder
van het moderne New York is
wellicht het wonder van bur
gemeester Koch zelf.
Wie mocht denken dat de
onstuitbare burgemeester zijn
bemoeienissen wenst te be
perken tot New York zelf,
vergist zich. Koch laat zich zo
nu en dan in de landelijke po
litiek horen. Hij bezocht Mid-
den-Amerika en liet er een
spoor van hoogst controver
siële uitspraken na. Hij rept
zo nu en dan in krachtige be
woordingen over het Midden-
Oosten, de joodse zaak en Ro
nald Reagan. En zijn politieke
tegenstanders - zo heeft de
zwarte presidentskandidaat
Jesse Jackson moeten ervaren
- kunnen door Koch worden
geruïneerd.
Toch verkeert Edward
Koch, zijn bestuurlijke suc
cessen ten spijt, in grote moei
lijkheden. Zij populariteit
loopt hard achteruit. New
York mag dat een rijke en
succesvolle stad zijn, het is
ook een overbevolkte, vuile,
criminele, onwerkbare, moei
lijke en dure stad. De verkrot
ting van hele stadsdelen
grijpt met een verbijsterende
snelheid om zich heen. De wo
ningnood is onoplosbaar
groot. Koch' derde ambtster
mijn kon wel eens het poli
tieke Waterloo van de be
gaafde burgemeester worden.
Vorig jaar werd de stad op
geschrikt door een lange reeks
corruptieschandalen, veroor
zaakt door hoge stedelijke
functionarissen. Er volgden
meer dan 150 veroordelingen
van naaste medewerkers van
de burgemeester. Een rechter,
een congreslid en een handvol
stedelijke politici werden door
de gebeurtenissen in de af
grond gestort. De schandalen
bereikten hun hoogtepunt
toen Koch' boezemvriend Do
nald Manes - de grote man
van de wijk Queens - zelf
moord pleegde.
De zwarte krant 'Amster
dam News' laat sindsdien
geen gelegenheid voorbij
gaan om het aftreden van
Koch te eisen. De burgemees
ter heeft de zwarte bevolking
van zich vervreemd. En de
niet van wraakgierigheid ge
speende Koch verwoestte dan
ook de presidentiële cam
pagne van Jesse Jackson met
uitspraken die miljoenen
zwarten hem nooit zullen ver
geven. Koch koos de zijde van
Albert Gore die prompt door
de burgemeesterlij ke omhel
zing werd verstikt en die in
New York zo'n smadelijke ne
derlaag leed dat hij zijn kan
sen voor de democratische
presidentskandidatuur in één
slag verspeelde.
New York is een weerbar
stige en nauwelijks te bestu
ren stad en het zou te ver
gaan juist Koch de schuld te
geven van de zich al maar op
stapelende problemen. Inte
gendeel, Koch doet er alles
aan die problemen te lijf te
gaan, maar hij stuit - behalve
op zijn persoonlijke eigenge
reidheid - op onwil, gebrek
aan geld en politieke tegen
werking. Menig ander be
stuurder zou in een stad als
New York allang het moede
hoofd in de schoot hebben ge
legd.
Van de 7,3 miljoen inwo
ners leven er 1,8 miljoen op of
onder de armoedegrens met
een jaarinkomen van 10.500
dollar voor een gezin van vier
personen. De stad heeft 50.000
daklozen, waarvan ongeveer
de helft is ondergebracht in
'hotels'. Dat drukt genadeloos
op de begroting van de stad
die dan ook toenemende te
korten vertoont.
Het mag dan ook buitenge
woon navrant heten dat New
York tegelijkertijd de ver
gaarbak van ongelooflijke
rijkdommen is. De speculan
ten komen er royaal aan hun
trekken. Zij zorgen ervoor dat
twee-slaapkamer-apparte-
menten op Manhattan moei
teloos voor anderhalf miljoen
dollar van de hand gaan en
dat duizenden bedrijven per
maand 120 dollar neertellen'
voor een vierkante meter
kantoorruimte.
De afgelopen decennia is de
bevolkingssamenstelling in de
vijf grote wijken van de stad -
Manhattan, Bronx, Queens,
Brooklyn en Staten Island -
drastisch veranderd. Nog
maar 40 procent van de bevol
king is blank. In de zwarte
getto's zijn moord en doodslag
aan de orde van de dag. Het
drugsprobleem heeft rampza
lige proporties aangenomen.
Het zijn die problemen die
de derde ambtstermijn van
Edward Koch zwaar belasten.
Critici van de bevlogen bur-
Ed Koch, burgemeester van New York.
FOTOAP
gemeester zeggen dat Koch
j New York heeft uitgeleverd
aan de politiek carrièrema
kers en de projectontwikke
laars.
Hoe het ook zijde tunnels
van New York lekken en de
bruggen roesten door. Jaar
lijks gaan 39.000 banen verlo
ren omdat bedrijven niet lan
ger in de overbevolkte, peper
dure en onleefbare stad willen
blijven en hun heil elders zoe
ken. Het Newyorkse onder
wijssysteem staat op de rand
van de afgrond. De schoolge
bouwen verkrotten. Van de
900000 studenten die de open
bare scholen bezoeken loopt
een derde voor het eindexa
men weg.
Het weekblad Time om
schreef New York niet geheel
ten onrechte als „een bruids
taart in de etalage van een
bakkerijveel schitterend sui
ker aan de buitenkant, maar
een kern van karton binnen
in".
Of Edward Koch zijn zwaar
gehavend blazoen nog kan op
poetsen voor de burgemees
tersverkiezingen van het vol
gend jaar, is daarom zeer de
vraag.
Edward Koch is een om
streden man geworden. Maar
of de stad opnieuw de merk
waardige combinatie van
straatvechter, duizendpoot,
financieel genie, politiek pro
feet en verbaal fenomeen kan
vinden die bovendien de
hardheid en de energie kan
opbrengen om zich staande te
houden, is aan twijfel onder
hevig. In New York kan een
burgemeester niet anders dan
omstreden zijn en wisselt zijn
bestuurlijke fortuin soms met
de dag.
Edward Koch zal er alles
aan toen om de tegenslagen
die hij moet verduren te bo
ven te komen. Want zijn graf
schrift klopt: hij houdt als
geen ander van New York en
de Newyorkers, en hij is nog
steeds de meest fervente ver
dediger van een stad die nog
slechts uit tegenstellingen en
ongerijmdheden bestaat.
Misschien dat de Newyor
kers zich dat voor ogen hou
den als ze het volgend jaar ter
stembus gaan. De zaak van
Edward Koch is nog niet ver
loren.
Deze kritiek levert drs. F.
voor Buitenlandse Investerin;
Economische Zaken, in het w(
de werkgeversorganisatie VN
,In de Japanse cultuur zijn de
jverheid en de top van het be
drijfsleven nauw met elkaar
rerbonden. Het is moeilijk - zo
liet onmogelijk - Japanners
>rvan te overtuigen dat de si-
uatie hier anders is. Men be-
ichouwt Nederland als 'the
tingdom of Philips' en men is
lang dat deze onderneming een
voor hen negatieve invloed
leeft op het beleid van de Ne
derlandse regering. Daardoor
lijn we al enkele investerings-
irojecten uit Japan misgelo-
ien", aldus Migchelbrink
viens dienst zich bezighoudt
net het aantrekken van bui-
enlandse investeerders.
lij zegt zich het standpunt van
'hilips - dat voor niet Euro-
>ese bedrijven dezelfde regels
noeten gelden als voor Euro
pe omdat anders sprake is
'an concurrentievervalsing -
wel te kunnen voorstellen,
naar de praktijk is volgens
iligchelbrink anders. „De
ïuropese overheden tasten wel
iegelijk fors in de beurs om
liet-Europese en Europese in-
'esteerders te lokken. Hoewel
ye deze vorm van competitie
iever niet hebben, kan Neder-
and niet aan de kant blijven
itaan", aldus de ambtenaar.
Ie concurrentie voor Neder-
andse bedrijven wordt er vol-
jens hem immers niet minder
im als een Japans bedrijf zich,
n plaats van in Nederland, in
ielgië of Ierland vestigt. „Ons
and laat zich dan wel een forse
nvestering en een flinke portie
werkgelegenheid ontsnappen".
In een reactie zegt Philips in
iet blad dat zij al jaren waar-
chuwt tegen de ongebreidelde
DE ZORG in en van de Sa
menleving heeft een
enorme politieke
weerklank gekregen.
Vooral in het CDA zijn vu
rige profeten van de Zorg
zame Samenleving opge
staan. Het lijkt wel een
nieuw Ethisch Reveil.
Maar het begrip heeft ook
zware slagschaduwen ge
kregen. Meestal werd het
een synoniem voor stelsel
herziening, voor bikkel
harde bezuinigingen om
dat (CDA-minister Brink
man van WVC) 'de verzor
gingsstaat failliet is'.
Redeneringen waar de burger
het ijskoud van krijgt. Socio
loog prof. Schuyt: „Het beleid
van WVC over de laatste ja
ren laat een verweesde sa
menleving achter." Neem ook
CDA-fractieleider Bert de
Vries, die de samenleving vol
zorgzaamheid wil masseren:
„De burgers zijn gewend aan
en verwend met veel en vaak
peperdure voorzieningen. Een
oncontroleerbaar, ongeremd
uitdijend geheel van gesubsi
dieerde voorzieningen en pro
fessionals." Ons niveau van
voorzieningen zou in vergelij
king met de ons omringende
landen 'te hoog' zijn.
Dus werd bezuinigen ver
taald in Zorgzame Samenle
ving, en andersom. Een den
ken in uitersten, met de 'onbe
taalbare' en 'luxe' verzor
gingsstaat als spookbeeld.
Zorgzaamheid op bevel?
De politiek nam na een
tijdje weer afstand van dat
'zorgzame'. Het werd Verant
woordelijke Samenleving,
omdat de politici er anders
niet mee uit de voeten kun
nen. Want, orakelde CDA-
voorman Bert de Vries, 'zorg
zaam lijkt een oproep om lief
te zijn voor elkaar'. Volgens
hem is dat zorgzaam een term
die buiten de politieke sfeer
valt. Dat zegt veel over die
politiek, en over de sfeer van
DOOR RINZE BRANDSMA
De Vries. CDA-ideoloog
drs.A.Oostlander is het met
De Vries niet eens, 'een over-
reactie'. Hij vindt het begrip
zorgzaam juist heel waarde
vol.
Prof. Galjaard vraagt zich
af, of het wel goed is dat de
politiek zich zo meester heeft
gemaakt van de Zorgzame
Samenleving. Of via de media
en, natuurlijk, via je eigen ge
zin, je kinderen, het onder
wijs, de zorgzaamheid niet
veel beter gepredikt en ge
praktiseerd kan worden.
Zorgzaamheid ligt dicht naast
je deur.
Door de politieke 'zorgza
me' manipulatie en propa
ganda is voor veel mensen,
binnen en buiten het CDA, het
begrip Zorgzame Samenle
ving heel negatief geworden,
cynisch, bijna verdacht en
riekend naar verarming en
valse nostalgie. Veel sociale
denkers noemen het triest, dat
met Zorgzame Samenleving
slechts bezuinigen bedoeld
wordt. Dat het verworden is
tot een dekmantel voor rechts
beleid.
Drs. Oostlander erkent dat:
„Ik kan me voorstellen dat
Van Mierlo zei, zeg toch ge
woon dat je wilt bezuinigen
als je dat bedoelt. Je moet niet
te pas en te onpas over mooie
idealen roepen."
Nogmaals: het zorgzame
dat wij graag in onze samen
leving (terug) willen is te
waardevol om dat uitsluitend
te verstaan als bezuinigen en
afknijpen.
Galjaard: „Ik ben daar het
bangst voor, dat politieke
partijen en de overheid het
begrip zorgzaam vertalen in
geld. Zo wordt het een mate
rieel begrip en dat mag het
niet worden. Een verarming is
dat." Prof. Galjaard ziet het in
de geest van de oprukkende
verzakelijking: „Die man met
dat koffertje en dat kekke pak
die op weg is om alles in geld
te zien en overal geld uit te
slaan."
Bereik je een zorgzame sa
menleving door de dwang van
bezuinigingen alleen? GSD-
directeur Jan de Boer: „Niet
door alleen maar steeds te
roepen van 'de mensen gaan
weer voor elkaar zorgen'. In
gebiedende zin, het móet."
Onder de noemer van Zorg
zame Samenleving wordt al
veel bezuinigd. Neem de
geestelijke gezondheidszorg.
Die wordt te duur, horen we
steeds. De collectieve voorzie
ningen moeten drastisch te
ruggesnoeid, vrijwilligers en
familie moeten meer taken op
zich nemen. Dat is zorgzaam.
Daar zit veel waars en
waardevols in. Maar intussen
krijgen groepsleiders alleen
nog tijd voor de meest ele
mentaire verzorging. Alle
franje die daar het leven wat
kleurde wordt weggeknipt.
Gehandicapten zijn in toene
mende mate veroordeeld tot
binnen zitten. Voor uitjes en
individuele aandacht en
warmte is minder tijd. Perso-
neelgebrek leidde al tot het in
bad verdrinken van een
geestelijk gehandicapte. De
inspectie voor de geestelijke
volksgezondheid sprak on
langs van verwaarlozing, als
gevolg van de bezuinigingen:
'funest'.
Ook het speciaal onderwijs
voor de kwetsbaren en kans
armen wordt gevoelig beknot
Ouders vragen zich angstig
af: moeten we en kunnen we
die zorg dan overlaten aan
vrijwilligers? Is de Zorgzame
Samenleving ook daarop het
antwoord? En is onze samen
leving dan al (nog) zo doortin-
teld van zorgzaamheid dat ze
de gevolgen van die bezuini
gingen aan kan?
Dit is de tweede aflevering van
een serie over de 'Zorgzame Sa
menleving'. Horgen rol va»
het vrijwilligerswerk.
MINISTER-PRESIDENT Lubbers
aken Van den Broek verdienen Ic
de afgelopen drie dagen in Israë
Niet dat er concrete resultaten
>ok niet in de lijn der verwachting:
39 meer in de dialoog die tussen d
eden en de vertegenwoordigers
levoerd.
Aan het bezoek van Lubbers e
'oor Israël veel waarde gehecht,
an een bevriende natie ook nog i.
oor Israël zeer belangrijke EG -
S|der die Israël bezocht sinds de P
Het zou le ver gaan om te bewi
cntste december in een totaal po:
enter wel zo dat het diplomatieke
ang van de Palestijnse opstand a
«noren is gegaan.
Het is Israël dat onder een spe
9t - wel wat waard om iets aan di
"deren. Het is niet onlogisch da
on den Broek als welkome geleg
et waarom van het Israëlische har
lij hebben in de Nederlandse
rnhi a,s,anc|elijke toehoorders g
oblemen waarmee Israël worstel'
*en' echter niet dat Nederlam
o het Israëlische optreden in i
■obers heeft zijn gastheer Sharr
erlandse standpunt duidelijk gi
erkende grenzen zou Israël bei
p recht op zelfbeschikking te e
,rernier Shamir en de Israëlische
on hP cie °ProeP van Lubbers c
V9 net verst getuige zijn uitsprai
en gebruiken, dan zullen ze mei
ioi-q eerste conclusie zou kunner
s niet in vruchtbare aarde, maa
-woestijn zijn gevallen,
arri z,ou ephter van ongewenst fei
nekkigë houding van Israël nrl
J= niet opgeven om de situatie inl
rr,®Ln 0m Pie reden heeft het
wel degelijk nut gehad.
