TWEEDE
Alan Garcia: toch geen 'Messias'
"THE SOCIE
FALEND BELEID BRENGT POPULARITEIT PRESIDENT PERU NAAR DIEPTEPUNT
AMSTERDAMS
DE STEM FINANCIËN
Zware klap
Teleurgesteld
BREDA - Machinefabriek
te Breda heeft een goed jaf
de eerste helft van '88 is z
laatste zes maanden kunne
ber worden.
De vrijbuiter
koopt
Avant Garde
Hoogovens favoriet
op Damrak
DE STEM EXTRA ZATERDAG 16 JULI 1988
IN 1985 ZEI de Peruaanse schrijver Mario Var
gas Llosa over hem dat hij over 'Messiaanse
kwaliteiten' beschikte. Men sprak over 'de
John F. Kennedy van Latijnsamerika' en het
Peruaanse volk stond als één man achter de
toen 36-jarige, charismatische president Alan
Garcia.
'De Buffel'
Geweld
Massamoorden
Coup
Keerpunt
Caudillo
Zelden kon een Latijnsamerikaanse president op
zoveel populariteit en politieke krediet rekenen als
Alan Garcia aan het begin van zijn ambtsperiode
in '85 in Peru. Drie jaar later is de steun voor zijn
beleid echter volledig verdwenen. Waar is het mis
gegaan?
Een analyse van het politieke krachtenveld in Peru
waarin naast Garcia's sociaal-democratische par
tij APRA ook de militairen, twee guerrillabewe
gingen, een sterk verdeelde linkse beweging en een
rechts Democratisch Front onder leiding van de
vermaarde schrijver Mario Vargas Llosa om de
macht strijden.
Politie in Lima neemt de schade op na een bomaanslag
door 'Lichtend Pad' op een vestiging van de Amerikaanse
Citibank. - fotoap
onderwerp rusten en over
troeft zijn ministers en partij
genoten", verzucht een uni
versiteitsmedewerker in Cus-
co.
Voor Garcia is het bijvoor
beeld absoluut onaanvaard
baar om weer in zee te gaan
met het IMF, ook al gaan er
steeds meer stemmen - ook
binnen zijn eigen partij - op
om nieuwe kredieten aan te
vragen en een regeling te
treffen met het Monetair
Fonds. Hij verzet zich daar
hevig tegen, ook vraagt de
zieltogende economie van het
land om een financiële injec
tie. In een cartoon in een Pe
ruaanse krant staan enkele
'kapitalisten' met hoge hoed
afgebeeld die geknield bidden
tot God om het IMF naar Peru
te sturen. Achter hen staat
een verbaasde maar ogen
schijnlijk vastberaden Gar
cia.
Op economisch terrein
heeft Garcia de wind tegen
gehad. Op de eerste plaats is
hij natuurlijk vanaf het begin
van zijn ambtsperiode opge
scheept met de puinhopen van
de vorige bewindsvoerder.
Vijftien miljard dollar schuld,
een inflatie van ruim twee
honderd procent en een door
de buitenlandse concurrenten
bijna weggevaagde nationale
industrie hebben Garcia
voortdurend als molenstenen
om de nek gehangen.
Daar komt bij dat de prijzen
van grondstoffen op de we
reldmarkt zijn gedaald in de
afgelopen drie jaar. Aange
zien grondstoffen 80 procent
van het exportpakket van
Peru uitmaken, zal het duide
lijk zijn dat dat een zware
klap voor de economie is ge
weest.
Hoe zal de politieke toe
komst van Peru, afgezet tegen
de hierboven genoemde pro
blemen, er op de korte termijn
uit kunnen zien? Voorspellin
gen blijven natuurlijk een
kwestie van koffiedik kijken,
maar toch zijn er een aantal
ontwikkelingen en tendenzen
te ontdekken in het politieke
krachtenveld in Peru die be
slissend kunnen zijn.
Op de eerste plaats blijft
het spook van een militaire
coup boven de Peruaanse po
litiek zweven. De militairen
zullen niet staan te springen
om het beheer van een fail
liete economie over te nemen,
maar als de in kracht toene
mende guerrilla tot politieke
onbestuurbaarheid of een
ware burgeroorlog leidt, zul
len de generaals niet schro
men om het 'nationaal belang'
te dienen en de macht over te
nemen.
Ondernemers en militairen in
Peru zullen evenmin gediend
zijn van een verkiezingsover
winning in 1990 van Verenigd
Links (IU). Deze samenbun
deling van diverse marxisti
sche partijen kan - mits de
groeiende onderlinge ver
deeldheid wordt overwonnen
- op dit moment rekenen op
een zeer groot aantal stem
men van mensen die teleurge
steld zijn in APRA. Links
kent overigens ook een (poli
tiek gematigd) charismatisch
leider in de persoon van de
oud-burgemeester van Lima,
Alfonso Barrantes.
Dat de militairen het on
aanvaardbaar over zo'n
linkse regering zullen uit
spreken en de macht zullen
grijpen is niet ondenkbaar.
Links telt in tegenstelling tot
de rechtse partijen weer hele
maal mee in de Peruaanse po
litiek. Alleen is links ernstig
verzwakt door de onderlinge
verdeeldheid die bovendien
aangescherpt wordt door de
polariserende werking van
gewapend revolutionair ver
zet. Sendero Luminoso dwingt
de linkse partijen een keuze te
maken tussen enerzijds gewa
pende revolutie of anderzijds
heulen met 'de kapitalisten en
het leger'. Links is er nog niet
uit.
Rechts bestaat na de econo
mische chaos die zij na vijf
jaar regeren in '85 heeft ach
tergelaten nauwelijks meer.
Hun aanhang is verschrom
pelt. Zij vestigt nu echter alle
hoop op 'Hun Lieveling' Var
gas Llosa die samen met twee
oude politieke veteranen een
driemanschap heeft gevormd
Dit Democratisch Front zal de
verkiezingen met één kandi
daat ingaan, naar alle waar
schijnlijkheid is dat de schrij
ver/politicus. Voornaamste
verkiezingsleuzen: Weg met
het communisme en de over
heid moet terugtreden omdat
het de economie én het maat
schappelijk leven volledig
verstikt. De gigantische over-
heidsbureaucratie belemmert
het bedrijfsleven en de pro-
duktie en moet verdwijnen.
Ook al zitten er zeker ele
menten van waarheid in
theorieën van Nieuw Rechts
in Peru, toch zijn er bijzonder
weinig mensen die er door
worden aangesproken. „Var
gas Llosa is een elitair iemand
die meer in het buitenland
verblijft dan in Peru. Hij weet
niet wat er in dit land leeft er.
maakt bij de gewone man
vrouw geen kans als presi
dentskandidaat", zo zegt een
inwoner van Lima.
Links heeft betere kaarten
dan rechts in Peru. Daartus
sen zit de huidige regerings
partij APRA wiens leider
Alan Garcia niet als president
in 1990 kan terugkeren. Het is
nog niet duidelijk hoe diep en
hoe hecht APRA zich vanaf
1985 in allerlei maatschappe
lijke organisaties heeft kun;
nen verankeren, maar hij
'eerlijke verkiezingen'
APRA veel moeite hebben
opnieuw een overwinning f
behalen.
Van onze economische redactie
Dat zegt adjunct-directeur B. K
het jaarverslag over 1987. Schi
van wringers, droogautomaten
machines. Er werken nu 150 me
cent meer dan vorig jaar.
De winst over '87 verdriedub- va
belde ten opzichte van '86 426 on
duizend om 131 duizend gulden, gu
'Zeker bevredigend', zegt Koks wc
over die winst. De omzet steeg gei
met veertien procent tot 32 mil- nes
joen gulden. Aan de hand van eet
de cijfers over de eerste helft W<
eei
GILZE - Uitgeverij De Vrij
buiter in Gilze heeft het tijd
schrift Avant Garde overgeno
men. De oplage van Avant
Garde wordt gesteld ep 75.000
exemplaren.
De oude eigenaars, Eric Peute
en Peter Barneveld, zullen als
adviseurs toetreden tot de di
rectie van De Vrijbuiter. Zij
zullen zich onder meer bezig
houden met de verbetering van
het Vrijbuiter-blad Pure Style,
dat onlangs op de markt is
geïntroduceerd en dat geschikt
moet worden gemaakt voor een
tweemaandelijkse uitgave.
(ADVERTENTIES)
HUW ADVISEUR
in
TOP-HIFI
brejaart
electronics
ginnekenweg 41 4818 JB - Breda - 076-219281
he
tie
lül
he
„tl.
eei
Sc
vif
lia
De
ha
bij
pk
pre
poi
Fri
kla
lia
ie
rir
op
dit
vil
lar
ho
de
dr
4811XI
AMSTERDAM (ANP) - Hoogovens was
vrijdag duidelijk favoriet op de Amster
damse effectenbeurs. Het staalfonds, dat
|n de ochtend bekendmaakte een proces
[epen de Europese Commissie over te lage
leveringsrechten in het verleden te hebben
gewonnen, werd ook in een beteggings-
Dlad zeer goed beoordeeld. De koers lag al
snel ƒ2 boven het slot van donderdag.
Hel eind kwam 3,10 beter op 53,40.
Hoogovens scoorde ook hoog op de
lijst van meest verhandelde fondsen. Het
aandeel prijkte daarop als nummer vier na
™n. Olie, Akzo en Unilever. De totale om
zet op de beurs kwam vrijdag uit op ruim
11,5 miljard, waarvan de aandelen 605
miljoen voor hun rekening namen.
De rest van de aandelenmarkt trok zich
aanvankelijk nauwelijks iets aan van de
vaste dollar maar gedroeg zich afwach
tend. Dat wachten was met name op de
'ater op de dag bekend te maken Ameri
kaanse handelscijfer over mei. De gun
stige publikaties in Amerika staken beleg
gers duidelijk een economisch hart onder
h! wm' Betlalve de dollar konden vooral
h„ erriati°nals en andere flink dollarge-
onoen fondsen profiteren van de publika-
f in 2o„sch00' Akzo f 3-20 omhoog naar
en. Kon- 0lie J2-30 naar
jLij 'ï0- Philips en Unilever wonnen
1,20 op resp. 34,40 en 112,50.
f zo cS„sanen 9in9 11 omhoog naar
J'8,-50 en bols ƒ2,30 naar ƒ139,50.
E fn werd 11-50 duurdar °P f 147 en
2,10 op 88,30.
i/Jm? 'n de markt 'a9 00k KNP met een
vooruitgang van ƒ3 op ƒ158. Ocê-van
nn w! werd een rijksdaalder duurder
f 64 on en 'nfernatio-Müller 2,20 op
7\wT obligatiemarkt was weer
zwak gestemd.
K-, p de lokale markt zetten Verkade en
fnnrtc P ky de opmars voort. Het hotel-
tn» A„V^de ne9 eens f 17 aan de koers
verrw ?2' Verkade ging nog eens 10
ornta k° °9 naar 265. Grolsch volgde
f, "roer Heineken met een winst van
foniicf f93-50- Ook enkele electronica-
Dm-rS1 ïaren weer gevraagd. Zo steeg
en i n 1,60 naar 138-70 en ook Tulip
bedjes k?rok'<e'den er weer een paar dub-
Leden van de Peruaanse guerrillagroep 'Tupac Amaru' in het noorden van Peru. Garcia, alias 'De Buffel' tijdens zijn inhuldiging in
- FOTO ANP 1985. - FOTOAP
Door Frank van Ooijen
Zijn dadendrang, zijn voor een politicus ongebruike
lijk publiek optreden en felle, sociaal bewogen toe
spraken maakte een ongekend enthousiasme los in het
land.
Met veel gevoel voor drama
en public relations wist hij bij
de modale Peruaan het idee
levend te maken dat eindelijk
een man uit hun midden de
presidentiële sjerp droeg.
Alan Garcia leek oog te heb
ben voor de problemen van
miljoenen arme Peruanen.
Hij vestigde definitief zijn
naam als één van de pragma
tische 'Nieuwe Leiders' van de
Derde Wereld met zijn besluit
om niet meer dan 10 procent
van de exportinkomsten van
Peru aan afbetaling van de
buitenlandse schuld van 15
miljard dollar te besteden.
Alan Garcia had het lef om
niet alleen het Internationaal
Monetair Fonds - 'de politie
van de bankiers' naar zijn
zeggen - maar ook de mach
tige noorderbuur, de Ver
enigde Staten in de kwestie
Nicaragua te trotseren. Daar
mee gaf hij Latijnsamerika
nieuw zelfvertrouwen en
Peru hoop op een betere toe
komst.
Maar nu, drie jaar later, is
van de enorme populariteit
van Alan Garcia - bijge
naamd 'De Buffel' - niet veel
meer over. De hooggespannen
verwachtingen zijn zwaar ge
frustreerd, alle hoop is de bo
dem ingeslagen en de meeste
Peruanen zien de toekomst
van hun land zeer duister in.
De 'Messias' blijkt toch een
doodgewone aardse sterveling
te zijn die fouten maakt.
Garcia's urenlange donder-
speeches voor televisie zijn
nog slechts voor buitenlan
ders boeiend, de bevolking
zelf weet allang dat het toch
alleen bij holle woorden blijft.
Garcia wil misschien wel her
vormen, maar hij kan een
voudigweg niet omdat hij
daarvoor niet de middelen
noch de mensen heeft. De drie
hoofddoelstellingen van het
beleid zijn geen van drieën
gehaald.
Op de eerste plaats is de
economische crisis - vooral
een erfenis van het desas
treuze beleid van de vorige
president uit het rechtse
kamp, Belaünde Terry - is
door Garcia's 'anti-imperia
listische' politiek niet over
wonnen, maar juist ver
scherpt. Twee jaar lang leek
het erop dat zijn beleid een
succes zou worden, want de
economie groeide zeven acht
procent per jaar en de inflatie
werd beteugeld. Maar het sti
muleringsprogramma van de
overheid dat via een vergro
ting van de binnenlandse
koopkracht tot industriële- en
werkgelegenheidsgroei zou
moeten leiden, bracht slechts
'schijnwelvaart'. De winsten
zijn naar veilige bankreke
ningen in Miami gegaan. En
door de kredietprogramma's,
belastingverlaging en salaris
verhogingen steeg de vraag
naar consumptiegoederen
dusdanig dat ook de importen
flink toenamen. Daardoor
ontstonden tekorten op de
handelsbalans.
Nieuwe investeringen zijn
uitgebleven omdat onderne
mers blijkbaar het vertrou
wen in de Peruaanse econo
mie misten. De redenen daar
voor moeten gezocht worden
in het grillig karakter van
Garcia's 'linkse' beleid, zijn
privé-oorlog met internatio
nale kredietinstellingen en de
instabiele politieke situatie in
Peru.
Het gevolg van dit alles:
een snelle terugkeer van een
torenhoge geldontwaarding,
economische chaos en schaar
ste die tot grote ontevreden
heid onder de bevolking lei
den. In steden als Lima, Are-
quipa of Cusco gaat geen dag
meer voorbij zonder stakin
gen en demonstatieve optoch
ten waarbij salarisverhoging
wordt geëist. Het minimum
loon is ongeveer 35 gulden per
maand, maar volgens een re
cente publicatie in het linkse
dagblad 'La Voz' heeft een ge
middeld gezin voor de aan
schaf van een pakket basis
goederen maandelijks 270
gulden nodig.
'De president van alle Perua
nen' is er evenmin in geslaagd
om een antwoord te vinden op
het politiek geweld in het
land. Dat is ook geen eenvou
dige zaak omdat politiek ge
weld eigenlijk een constante
factor is in de Peruaanse ge
schiedenis. De Spaanse kolo-
nialisatie en drie eeuwen later
het onafhankelijk Peru zijn
immers beide geboren uit
bloedig geweld. De realiteit
van Peru anno 1988 is niet
veel anders.
Geweld van de kant van de
twee guerrillagroepen 'Lich
tend Pad' en de op Cuba ge
richte Revolutionaire Bewe
ging 'Tupac Amaru' (MRTA)
wordt slechts beantwoord met
meer geweld van de kant van
leger en politie. 10.000 slacht
offers heeft deze strijd inmid
dels gekost sinds 1980. Het
merendeel daarvan bestaat
uit onschuldige burgers.
Dat de aanhang van de
guerrillagroepen groeit, dat
zij hun actiegebied steeds ver
der uitbreiden en dat het aan
tal aanslagen dramatisch toe
neemt, is volgens de opposi
tiepartij 'Verenigd Links'
vooral te wijten aan het rege
ringsbeleid. De militairen
zouden 'carte blanche' hebben
gekregen voor het aanpakken
van de 'subversivos' en nau
welijks onderscheid weten te
President Alan Garcia: 'de John F. Kennedy van Latijnsamerika'?
maken tussen guerrillastrij
ders en burgers.
Regelmatig verschijnen er be
richten in de pers over massa
moorden door het leger. Zo
zouden in april door militai
ren honderd onschuldige bur
gers zijn vermoord in Cayara
vlak na een bomaanslag op
een legertruck in de omgeving
van het dorp. Door dit soort
acties en de scherpe repressie
in gebieden waar Sendero ac
tief is, worden steeds meer
mensen tot gewapend verzet
aangezet. De guerrilla is een
gevaarlijke uitdaging voor
Garcia én de democratie in
Peru.
Dat schrijnende armoede,
absurd scheefgetrokken inko
mensverhoudingen en de eco
nomische en politieke
machtsconcentratie bij de
kleine, blanke elite een ware
kweekvijver voor politieke
terreur en guerrilla vormen,
is voor Alan Garcia altijd dui
delijk geweest. Maar hij is
niét in staat geweest om deze
voedingsbodem voor politiek
geweld op te rumen. Van zijn
verkiezingsbelofte van demo
cratisering van de Peruaanse
politiek - altijd gedomineerd
door de economische elite - is
weinig terecht gekomen.
Garcia's partij, de Allianza
Popular Revolucionaria Ame
ricana (APRA), is juist volop
bezig met de verbreding van
zijn machtsbasis door APRA-
stromannen in allerlei volks-
en overheidsorganisaties te
benoemen. Nu ze eindelijk
voor het eerst sinds de oprich
ting van de partij door Haya
de la Torre in 1924 de rege
ringsmacht hebben, ligt de
prioriteit eerder bij het veilig
stellen van deze macht, dan
bij het realiseren van daad
werkelijke politieke partici
patie van brede lagen van de
bevolking. Het toch al zwaar
gedeukte vertrouwen van de
bevolking in overheid en par
tijpolitiek loopt door dit poli
tiek nepotisme - het benoe
men van 'vriendjes' op diverse
posten - nieuwe schade op. En
het is uiteraard koren op de
molen van 'Lichtend Pad' en
'MRTA' voor wie achter de
regeringspartij een 'fascisti
sche organisatie schuilgaat
die alleen de belangen van de
welgestelden dient'.
Wat Sendero vooral probeert
te bereiken is dat 'de staat zijn
ware, ondemocratische ge
zicht laat zien' en door de
mand valt voor het front van
het volk. De guerrilla's probe
ren zo'n politieke en economi
sche chaos te scheppen dat het
leger tot een coup wordt aan
gezet. Waarmee het 'revolu
tionair klimaat' verbetert en
'het volk' - lees Sendero - de
macht kan grijpen en een boe
ren/arbeidersrepubliek naar
het voorbeeld van Mao vesti
gen in Peru. Aanhangers van
Sendero hebben alle hoop op
maatschappelijke verande
ring en verbetering van de si
tuatie van de armen via par
lementaire weg laten varen.
'Peru colombianiseert' door
toenemend politiek geweld,
cocaïnehandel en economi
sche chaos, zo schreef een po
litiek commentator onlangs in
Le Monde. Het beleid van
Garcia is zo goed als failliet in
drie jaar. Waar is het nou
eigenlijk fout gelopen? Vol
gens veel Peruanen heeft
Alan Garcia in juni 1986 al
een forse politieke nederlaag
geleden toen hij het leger en
de Republikeinse Garde de
vrije hand gaf om een gevan
genisopstand te onderdruk
ken. Daarbij zijn in drie ge
vangenissen enkele honder
den, onder wie vele ver
meende Senderistas. gedood.
„Geëxecuteerd", zeggen velen.
Garcia beloofde weliswaar de
zaak diepgaand te onder
zoeken en de schuldigen voor
de rechter te slepen, maar
daar is helemaal niets van te
recht gekomen. Sendero kreeg
zijn martelaren en Garcia
raakte besmet met het bloed
van de gedetineerden.
Het grote keerpunt kwam
voor Alan Garcia vorig jaar
toen hij totaal onverwacht
voorstelde om alle banken te
nationaliseren. Hij bracht een
schok teweeg in het land en
verspeelde veel van zijn po
pulariteit. Hij wilde met deze
maatregel de kapitaalvlucht
uit het land aan banden leg
gen, maar dit besluit stuitte
op zoveel verzet van midden
klasse, ondernemers en poli
tici dat er uiteindelijk niets
van uitkwam. Onder leiding
van schrijver Vargas Llosa
werd een spontane demon
stratie georganiseerd waarbij
honderdduizend mensen op de
been waren.
Vargas Llosa (schrijver van
- FOTOAP
wereldberoemde boeken als
'Het Groene Huis' en 'De oor
log aan het einde van de We
reld'), ooit een linksradicaal
en sympathisant van Castro
maar nu als een 'bewaker van
de vrijheid, politiek plura
lisme en mensenrechten in
Latijnsamerika' in het rechtse
kamp verzeild, ondernam een
ware kruistocht tegen Alan
Garcia. Vargas Llosa zag in
de nationalisatie van het fi
nanciële systeem van Peru
het begin van een totalitaire
staat en communisme. De ac
tie onder zijn bezielende lei
ding had in ieder geval succes
en vanaf dat moment is zijn
betrokkenheid bij de Pe
ruaanse politiek alleen maar
toegenomen. Hij geldt nu als
de 'hoop van rechts' bij de
presidentsverkiezingen in
1990.
Op de derde plaats heeft Alan
Garcia veel politiek krediet
verspeeld met zijn buitenge
woon eigenzinnig en eigen
machtig optreden. Als een
ware Latijnsamerikaanse
'caudillo' bepaalt hij vorm en
inhoud van de Peruaanse po
litiek. Hij staat bekend als een
impulsief persoon en en poli
tieke duizendpoot die niet al
leen het onmogelijke van
zichzelf maar ook van zijn
medewerkers eist.
„Met de persoon Alan Gar
cia hebben we niet alleen een
president gekregen in Peru
maar tegelijkertijd een minis
ter van Buitenlandse Zaken,
van Defensie, van Economi
sche Zaken etc. Dominant als
hij is, laat hij geen politiek
