HULST: NA
Gevangenis
van 4 en 3 j
voor banko
'PAROCHIANEN' BLIJVEN VECHTEN VOOR HF,TT,TC HARTKERK IN BREDA
DE STEM EXTRA ZATERDAG 16 JUL11988
'Moge deze feestweek
Jezus Christus brengen
in het midden van ons
Teven'. Met deze woor
den sloot bischop H.
Ernst van Breda op 21
december 1975 zijn toe
spraak af in een plech
tige eucharistieviering
ter gelegenheid van de
viering van 75 jaar Hei
lig Hartkerk.
Acties
Smeekbeden
Strijd
Bezetting
Onderhoud
Kort geding
Ontruiming
DE STEM VAN ZEE
Schuilkerk
Verwarring
HULST - Half augustus
Hulst of mensen die probl
gisteren officieel ingevoer
huisvuil, in aanmerking kt
container.
Tuintjes
Zin
Weekenddienst
Stem-redactie
Katholieken
strijden tegen
katholieken
Door René Kloeg
Hij zei in die toespraak ook
dat de toekomst van de
kerk al aanwezig was. De
kerk zal veel meer gedra
gen moeten worden door de
gelovigen zelf, dat zei hij
ook.
Geen van de parochianen
durfde destijds bevroeden dat
dezelfde bisschop tien jaar la
ter het 'bevel' tot sluiting van
de Heilig Hartkerk zou afkon
digen.
Begin 1984 werden plannen
van het Bisdom Breda bekend
om te komen tot herindeling
van de vier parochies in het
zuiden van Breda. De H. Hart
parochie moest sneuvelen en in
de toekomst zou hetzelfde ge
beuren met de Laurentiusparo-
chie in Ginneken. Toen die
plannen bekend werden, zijn
mensen uit de H. Hartparochie
'opgestaan' om te voorkomen
dat het kerkgebouw gesloopt
zou worden. Het stak de leden
van deze kerngroep vooral dat
het bisdom zijn plannen ba
seerde op een geheim rapport
uit 1980. De parochianen had
den er geen inzicht in en het
plan werd bekend gemaakt in
de vakantieperiode. Bisschop
Ernst schreef in een brief aan
het parochiebestuur dat het be
staan van vier parohies in Bre-
da-Zuid te duur is. Het bisdom
wilde zijn krachten vooral
gaan richten op versterking
van de Sacramentsparochie en
een bevestiging van Lauren-
tius- en Petrus en Paulus Pa
rochies. De gelovigen uit de
Heilig Hartparochie zouden
moeten worden verdeeld over
de resterende drie. Het bisdom
streefde ernaar de kerk te slui
ten in de zomer van 1986. Met
ingang van 1 januari 1985 zou
den de diensten op een be
perkte schaal worden voortge
zet. De parochianen hebben de
argumenten van het bisdom al
tijd verworpen. Ze vinden dat
een teruglopend aantal ker
kende mensen niets aparts is,
De parochie stond er financieel
niet slecht voor. Groot onder
houd en dagelijks onderhoud
zijn altijd uitgevoerd en de
kerk was bouwkundig in goede
staat.
Het plan van het bisdom leidde
tot verdeeldheid binnen het pa
rochiebestuur. Secretaris P. de
Jong werd mede-coördeniator
van acties tegen sluiting, ter
wijl voorzitter H. van Kesteren
het standpunt innam dat het
bisschoppelijk beleid gevolgd
moest worden. Het bestuur
maakte op 4 september bekend
dat het de beslissingsbevoegd
heid van de bisschop erkende
en noodgewongen zou meewer-
Katholieken vechten hier tegen katholieken. De bisschop
heeft deze strijd op zijn geweten. Dat riep op 16 januari
een vrouw toen agenten van de Bredase politie haar uit
de Heilig Hartkerk aan de Baronielaan in Breda droegen.
Eerder waren de sacramenten al uit de kerk verwijderd,
zodat het formeel geen kerk meer was. Parochianen, die
streden en nog strijden voor voortzetting bezetten toen
de kerk. Na twee kort gedingen tegen de bezetters is de
kerk met behulp van de sterke arm ontruimd. Katholie
ken die met kaarsen in de hand de kerk uit werden ge
dragen. Een onthutsend beeld dat bij velen is blijven
hangen. Toch hebben de 'strijders' de moed niet opgege
ven. Ze hebben een noodkerk gesticht aan het Van Al-
mondepad. De voormalige kerk is een paar maanden ge
leden gekraakt. Het Bisdom Breda heeft 3 juli bekend ge
maakt dat de mensen, die de kerk willen behouden, hun
beroep bij de kerkelijke rechtbank in Rome hebben ver
loren. De oud-parochianen bestrijden dat. Op deze pa
gina zet De Stem de perikelen rond deze kerk op een
rijtje.
ken aan de afbouw van de pa
rochie. Het parochiebesuur had
wel sterke kritiek op de proce
dure, waarin het kerkbestuur
en parochieraad pas op de
hoogte werden gesteld, toen het
besluit al genomen was.
Op 24 september 1984 presen
teerde de vereniging 'Behoudt
kerkgebouw H. Hartkerk' een
overlevingsplan voor de paro
chie. Kern daarvan was de om
vorming van de parochie tot
een gemeenschap, die een groot
aantal taken zelf ter hand wil
nemen. Er zou een part-time
priester moeten komen en de
kerk moest zo verbouwd wor
den dat hij ook voor andere
doeleinden geschikt was. Hier
bij mag best eens worden aan
getekend dat het plan eigenlijk
te laat kwam. Het had er moe
ten liggen voordat de sluiting
de parochie boven het hoofd
hing. Wellicht was de bisschop
dan nooit met zijn herverdeling
gekomen.
Brieven en smeekbeden van
parochianen konden bisschop
Ernst niet van zijn beslissing
afbrengen om de kerk te slui
ten de parochie op te heffen.
Die beslissing 'bracht' deken C.
Jespers en oud vicaris-gene
raal mgr. A. Theeuwes op 10
oktober 1984 naar de parochia
nen. De parochinanen vroegen
een jaar uitstel van de beslis
sing om het bestaansrecht van
de parochie te kunnen bewij
zen. Mgr. Theeuwes riep de pa
rochianen op mee te werken
aan een herindeling van de
wijk, waarin drie kerken op
vrij korte afstand bereikbaar
zouden blijven. Op 12 novem
ber 1984 volgde er een gesprek
met de bisschop, waarin de
laatste de motieven voor slui
ting en afbouw nog eens uit
eenzette. Op 1 mei van het jaar
daarop maakte bisschop Ernst
het besluit bekend dat de H.
Hartkerk op 1 januari 1986 ge
sloten zou worden. De kerk
werd - zoals dat heet- 'aan de
ere-dienst onttrokken'. Het
motief om de sluiting een half
jaar te vervroegen lag in het
vertrek van de pastor, de op
heffing van de Heilig Hart-
school en de gevolgen die dat
zou hebben voor het pastoraat
onder de kinderen. In een brief
schreef de bisschop de motie
ven van mensen die zich niet
met de sluiting konden vereni
gingen, te waarderen.
De parochianen ondernamen en ondernemen van alles om de sluiting van hun' kerk af te
wenden. Zo werd in mei 1980 een protesttocht gehouden. - foto jan zom
Deze zalvende woorden in de
richting van de tegenstrijders
van opheffing van de parochie
mochten niet baten. De paro
chie gaf de strijd niet op. Op 31
mei 1985 bood een delegatie
2300 handtekeningen en een pe
titie aan aan de bisschop. In de
petitie werden religieuze mo
tieven aangevoerd, maar ook
stedebouwkundige, planologi
sche en culturele argumenten.
Bovendien ging de vereniging
'Behoudt H. Hartkerk' in be
roep bij de Congegratie van de
Clerus,een kerkelijke recht
bank. Die wees het beroep af,
waarna de vereniging opnieuw
beroep aantekende bij de
Apostolische Signatuur, de
hoogste kerkelijke rechtbank.
In de zomer van 1985 kwamen
er scherpe kantjes aan het con
flict tussen een deel van de pa
rochianen enerzijds en het
kerkbestuur en het bisdom an
derzijds.
Leden van de vereniging
'Behoudt Heilig Hartkerk' be
sloten de kerk zelf te gaan on
derhouden. Toen ze van het
kerkbestuur niet meer in de
kerk mochten besloten ze in
oktober 1985 het onderhoud tij
dens en na de hoogmis te ver
richten. Met deze daad maakte
de vereniging voor de eerste
maal duidelijk dat men over
heel wat creativiteit beschikt.
Op zondag 29 december 1985
bezet een groep parochianen de
Heilig Hartkerk. Dezelfde dag
nog verklaart een woordvoer
der van het bisdom dat daar zo
snel mogelijk een einde aan
moet komen. Volgens de actie
voerders was de bezetting een
laatste middel om sloop van de
kerk en opheffing van de paro
chie te voorkomen. „Wij heb
ben vanaf oktober 1984 gewerkt
aan goede plannen om de kerk
in stand te houden. Daar is
nooit meer over gesproken.
Desondanks blijven we vechten
voor ons doel", aldus destijds
Pietro de Jong.
Veel mensen droegen de ac
tie een warm hart toe. „Heel
mijn leven is dit mijn parochie
kerk geweest en dat moet hij
blijven. Bij dit besluit van de
bisschop kan ik me niet neer
leggen", zei een oudere paro
chiaan. Andere vertelden van
hun emotionele binding met de
kerk. Ank Kamp: „In 1941, ik
was nog maar 16 jaar, heb sa
men met mijn maat het Ange-
lusklokje uit het kleine torentje
gejat."
Voorzitter Van Kesteren van
het kerkbestuur was het vol
strekt oneens met de argumen
ten van de bezetters. Het ging
volgens hem om een actie van
een handjevol mensen.
Een dag na de bezetting kon
digde het kerkbestuur al een
kort geding aan om de bezet
ters uit de kerk te krijgen. De
heer Van Kesteren kondigde
het geding aan op de laatste
dag van zijn voorzitterschap.
Met ingang van 1 januari 1986
was het bisdom verantwoorde
lijk voor de kerk omdat die aan
de eredienst werd onttrokken.
Overleg met de actievoerders
zou er volgens het bestuur en
het bisdom niet komen zolang
de bezetting voortduurde.
De opstelling van het bisdom
verraste de actievoerders niet.
Pietro de Jong destijds: „Er is
nooit ruimte geweest voor
overleg. Ze hebben wel braaf
naar onze klaagzangen geluis
terd, maar argumenten worden
klakkeloos opzij geschoven."
Voorzitter Van Kesteren ver
klaarde dat er voor een kort
geding werd gekozen omdat er
haast geboden was bij de ver
deling van de inboedel over an
dere kerken. Bovendien zette
de bezetting volgens hem veel
kwaad bloed bij mensen die in
goede vrede de sluiting van de
kerk wilden accepteren.
Op 9 januari, ruim een week na
de zitting, bepaalde oud-recht
bank president Mr. B. Pronk
dat de bezetters binnen 24 uur
uit de kerk moesten. De presi
dent wilde aannemen dat de
actie werd ingegeven door op
rechte bezorgdheid over de toe
komst van het gebouw, maar
dat gaf hen nog niet het recht
eigenmachtig inbreuk te ma
ken op de bevoegdheden van
het kerkbestuur. Het beroep
van de bezetters op het kerke
lijk recht schoof de president
terzijde. Volgens hem ging het
in de zaak van de bezetting uit
sluitend om de vraag of het
verblijf in de kerk onrechtma
tig was of niet. De president
ging er in zijn uitspraak vanuit
dat de sterke arm er niet aan te
pas zou moeten komen om de
kerk ontruimd te krijgen. Mis,
bleek een dag later, want de
bezetters wisten van geen wij
ken. „Wij hebben een lange
adem. Bisschop Ernst zal zich
deze sluiting zijn hele leven
blijven heugen", sprak een van
de bezetters. P. de Jong, strijd
vaardig.
Tegelijk verklaarde hij dat de
actievoerders en de vereniging
'Behoudt H. Hartkerk' al hun Roiïie
hoop hadden gezet op de proce
dure voor de kerkelijke recht
bank in Rome. Omdat de bezet
ters weigerden de kerk te ver
laten spande het kerkbestuur
(lees bisdom) opnieuw een kort
geding aan. Dat diende op 15
januari 1986. In dat geding he
kelde de advocaat van het be
stuur het feit dat de bezetters
het bevel tot ontruiming naast
zich neerlegden. Hij vroeg de
president van de rechtbank
met klem om politiedwang toe
te staan.
Tijdens het geding maakten de
bezetters bekend dat leden van
de vereniging naar Rome wa
ren afgereisd om boven water
te halen of het beroep op het
kerkelijk recht de bisschoppe
lijke beslissing tot sluiting van
de kerk zou schorsen. De recht
bank-president bepaalde een
dag na de zitting al dat de be
zetters uit de kerk moesten,
desnoods met behulp van poli
tiedwang. Hij deed die uit
spraak mede omdat de bezet
ters niet hadden aangetoond
dat het beroep in Rome schor
sende werking had. De dag na
de uitspraak, 17 januari 1986,
volgt de ontruiming van de
kerk. Deurwaarder Voeten
komt begeleid door drie agen
ten en een inspecteur naar de
kerk waar op dat moment 20
mensen in gebed bijeen zijn. De
bejaarde mevrouw Muijsen-
berg gaat in dat gebed voor. De
mensen weigeren de kerk te
verlaten. Korte tijd later arri
veert een bus agenten verge
zeld van een hoofdinspecteur
en commissaris W. van Brug
gen van de Bredase politie. En
kele mensen lopen daartoe ge
dwongen door agenten de kerk
uit. Bezetters Pietro de Jong en
enkele andere ook oudere gelo
vigen worden die dag door
agenten de kerk uitgedragen.
Een foto, gemaakt tijdens de laatste dienst met oudjoj
1987 in de 'noodkerk'. - foto marcel
In januari dit jaar werd de Heilig Hartkerk gekraakt. D
bezetters richtten het gebouw in als atelier en beloofden ei
uit te gaan, wanneer de kerk weer open gaat.
- foto de stem/dick de!»
Van onze verslaggever
MIDDELBURG TER-
NEUZEN - In de Vierde
nota voor de ruimtelijke or
dening dient volgens het
Zeeuwse provinciebestuur
alsnog voldoende ruimte
worden geboden voor een
passende uitbreiding van de
verblijfsrecreatie in Zee
land.
De plannen van Gedeputeerde
Staten van Zeeland om de ca
paciteit voor verblij fstoeristen
Van Rie en zijn medestanders
vinden het ondoenlijk met de
240 liter grote container of door
hun woning te rijden, of via
hun tuintjes achterom naar de
straat te rijden. „Dat is meer
dan veertig meter", zegt hij,
Het zijaanzicht van de Heilig Hartkerk in Breda. „Bovendien betekent dat dat er
foto de stem johan vang» aan de twee uitgangen van het
krakers zeggen de kerk uit!
gaan als het Vaticaan de ve
eniging in het gelijk stelt.
Eind januari rees er weer
hoop bij de strijders voor het
behoud van de kerk. Er zou een
telegram van de Congreatie
voor de Clerus in Rome naar
bisschop Ernst gestuurd zijn,
waarin de schorsing van zijn
besluit tot sluiting van de kerk
werd afgekondigd. Begin
maart van dit jaar deed een zo
geheten kleine commissie van
de Apostolische Signatuur, een
uitspraak waarin de Vereni
ging 'Behoudt H.Hartkerk' niet
ontvankelijk werd verklaard.
De vereniging heeft nu om een
uitspraak gevraagd van de to
tale Signatuur, het college van
kardinalen. De parochianen die
hun kerk terug willen hebben
zitten ondertussen niet stil. In
een gebouwtje aan het Van Al-
mondepad houden ze regelma
tig gebedsbijeenkomsten en ze
organiseren tal van acties om
de parochie levend te houden.
Begin januari van dit jaar
vindt de vereniging 'Behoudt
H. Hartkerk een nieuwe schuil
kerk. Een poging van het Bis
dom Breda om via het oude
kerkbestuur de gelovigen te
weeren uit de omgeving van
het kerkgebouw aan de Baro
nielaan is daarmee omzeild. De
kerk wordt gehuisvest in con
tainers, die geplaatst zijn op
het schoolplein aan het Van Al-
mondepad. De vereniging
kocht de kerk voor 20.000 en
de gemeente Breda verleende
in recordtijd de benodigde ver
gunningen. Een nieuwe fase in
het geschil tussen het Bisdom
Breda en de groep (oud-) paro
chianen.
Oud-vicaris-generaal mgr.
•Theeuwes zei destijds over het
weren van de oud-parochia
nen: „U zult begrijpen dat wij
niet graag zien dat zij zich als
parochie gedragen. Dat kan
namelijk niet, want de H. Hart-
kerkparochie bestaat namelijk
niet meer."
Nog geen maand later doet
zich in de hele affaire een
nieuwe verrassende ontwikke
ling voor. Een aantal Bredase
studenten kraakt de buiten ge
bruik gestelde kerk. Ze doen
dat om aan goedkopere huis
vesting te komen en als sympa
thiebetuiging aan de vereni
ging 'Behoudt H. Hartkerk'. De
Begin juni van dit jaar d(
Van de Voorde deelde bij de
zich een nieuwe ontwikkell |"§ebruik"ame V™T het stfd-
voor. De vereniging voelt a Weme c°ntal"
geroepen het kerkgebouw zi tffs beschAbaar zijn met een
te gaan onderhouden omÈ
'het bisdom zijn plicht ve:
zaakf. De mensen worden,
confronteerd met een laag
Rol-<
Van onze verslaggever
Vanaf maandag mogen Hulsten
nog maar aan de vuilniswagen
rolcontainers. Hulst is de eerste
Vlaanderen die met de mobiele
ken.
Hulstenaar A. van Rie bood na
mens vijftig bewoners van de
Van Waesberghestraat, de
Vestdijkstraat en het Houten
kwartier een protestbrief aan
wethouder G. van de Voorde
aan. „Zo wordt het een rotzooi
in onze straat", zei hij
pad aan de ene kant negentien
en aan de andere kant tweeën
twintig containers komen te
staan. Het is daar toch al zo
smal".
ment nog slechts enkele, maar
zo
da
da
lee
uil
- - be
Hij had echter meer oor voor de ve
gelijk zijn om iedereen die echt
ter in de kelder. Het Bisdc .^bltemen heeft van een klei-
heeft de pomp daar weglate
halen. „Daarmee is willens
wetens door het Bisdom
verborgen aanzet gegeven
het gebouw te vernielen", alt
de werkgroep 'restauraïi
werkplaats' van de verenigt
'Behoudt H. Hartkerk'.
De bisschoppelijk woffl
voerder verzucht bij
nieuwe actie: „Het is te hop
dat er binnenkort definite
uitsluitsel komt uit Rome. ft
is de zaak tenminste uit de»
reld. Dat definitieve uitsluit
komt er in het weekend vai
en 3 juli. Volgens het
Breda heeft Rome de vera
ging 'Behoudt Heilig Hartkt
niet ontvankelijk verklaar
De opheffing van parochie
daarmee gesanctioneerd
sloop moet op korte temt
mogelijk zijn. Maar uit de
reld is de zaak zeker niet. B
tro de Jong heeft nog tijde
het laatste weekeinde ld
weten dat er nog stappen
dernomen kunnen worden
Rome. De oud-parochiat
vechten echt tot de laatste sri
Heeft dat nu wel zin? Die vra
mag na drie jaar best welf
steld worden. De oud-pa
chianen zijn voor de zoveels
maal in het ongelijk
Misschien hebben zij die steil
dat de parochie niet opnie
opgericht kan worden well
lijk en moeten de betrokken
met z'n allen gaan werken
behoud van het kerkgetx*
dat voor de Baronielaan zot
rakteristiek is.
Van onze verslaggever
MIDDELBURG De rechtbank
teren R.E. en D.V. uit Spijkenissi
nge gevangenisstraffen.
E. moet vier jaar zitten voor sar
zlJn aandeel in de overval op beo
een filiaal van de Rabobank in bi
issingen, d'e hij op 21 maart
Voor redactionele zaken,
niet voor advertenties of
bezorgklachten, kunt u dit
weekeinde terecht bij
Joep Trommelen, 01155-
4974. B.g.g. 01153-1534.
fondagmiddag 01150-
17920.
De parochianen bezetten in januari 1986 het kerkgebouw. Ze weigerden het gebouw vrijwillig te verlaten, zodat uiteinde
lijk de politie eraan te pas moest komen om de parochianen uit de kerk te verwijderen. - foto s de stem johan van gurp
kantoren
Terneuzen, Hulst en Goes,
«aressen en telefoon
nummers op pagina 2.
Peningstijden:
30-12.30/13.30-17.00 uur.
(edactie
neuzen: Rein van der
ieim (^tie-chef), Romain
?n Damme, Frank Deij,
■j nny van Gremberghe,
°"ald Verstraten, Cor de
r„ tf°t°), Ton Koomen
Import).
Jan Jansen,
j ®'_^ugène Verstraeten,
'oeP Trommelen.
dvertentie-exploitatie
"MeCteur Zeeland:
'5839nU' Pr'Vé tel' 0115°-
vro
hiel
ver|
eer
nail
ver|
een!
en
een|
var
A.C
inb
disc
viel)
weq
var
waa
wad
voo|
beh
pro
den
waa
