F R F D I T IE
Schrijf niet over de
Toerisme
Robert ten Brink
is zeer tevreden
De grootste, de beste
lakkei
ZATERDAGI
9 JUL119881
woede. Hij maakte een paar verhalen over
de verschrikkingen, maar besloot toen
nooit meer één letter over de oorlog op pa
pier te zetten..
Van de zomer van 1949 tot de zomer
van 1950 werkte hij aan de definitieve ver
sie van het Holden Caulfield-verhaal,
waarmee hij al zo lang bezig was. Het werd
in 1951 uitgebracht, maar veranderde de
eenzelvige Jerry niet. Hij maakte ruzie met
uitgevers en reacteüren. Hij wilde zijn foto
niet op de omslag en eiste dat er geen re
censie-exemplaren van 'De vanger in het
koren' naar de pers werden gestuurd.
Maar hij moest toegeven.
Op een feestje met literaire kennissen
reageerde hij zijn woede af. Hij sabelde de
anderen neer als domoren en riep dat
schrijven niets anders is dan het zoeken
naar verlichting. Hij zou zich geheel wij
den aan één groot werk, dat zijn leven zou
zijn. Hij maakte zich los van het onver
lichte volk ën ging op zoek naar «en hoger
doel, net als de geniale dichter Raymond
Ford uit één van zijn verhalen.
De druk van de buitenwereld werd ech
ter steeds groter. In de golf van rebellie en
rock 'n' roll in het midden van de jaren
vijftig werd 'De vanger in het koren' een
hit, een bijbel, een wapen in het generatie:
conflict. Salinger stortte zich op Zen, yoga
en Ramakrishna. Hij wilde zich bevrijden
van de aardse lasten en leven in de primi
tieve onschuld van Cornish.
Hij schreef verhalen over de familie
Glass, de heilige kunstenaar Seymour die
zelfmoord pleegt, en de kinderen Franny
en Zooey. Ze worden gebundeld in twee
boeken. Toen werd het stil, Salinger
scheidde van zijn tweede vrouw, Claire,
bleef schrijven, maar hield alles in de kast.
Hij kwam via zijn advocaten in actie tegen
roofedities en gaf een voorschot van
75.000 dollar terug aan de uitgever. Van
hem viel niets te verwachten.
Biograaf Ian Hamilton is teleurgesteld
in 'zijn held. Dat blijkt duidelijk uit dit
boek. De biograaf is verslagen door zijn
doelwit en dat doet pijn. Hij.krijgt een
'kille en onpersoonlijke brief van Salinger,
die Kij 'te zelfverzekerd en te zeer ingeno
men met zijn eigen gestileerdheid' noemt.
Als -de gevoeligheid van Salinger ter
sprake komt, haalt Hamilton uit: „Jawel,
maar die- gevoeligheid manifesteerde zich
overwegend in binnensmonds gemompel
en incidentele uitbarstingen - wat eerder
wijst op eigendunk dan op een overweldi-
gende hang naar anonimiteit. Als hij in die
tijd kwaad was, ging het meer om het ge
voel dat hij ondergewaardeerd werd 'dan
dat Kij wegkroop voor ongwenste- lofprij
zingen."
Ian Hamilton: 'Op zoek naar J.D.. Salin
ger'. Uitg. MeuleiÜiofT, prijs 32,50.
Door Dirk Vellenga
Door Dirk Vellenga
Dit is een verhaal voor de mensen die 'De
vanger in het koren' ('The catcher in the
rye') een fantastisch boek vinden. De
schrijver, J.D. Salinger, heeft zich in 1965
radicaal afgesneden van de rest van de
mensheid. Hij geeft geen interviews, ont
loopt'fotografen en heeft zelf geen letter
meer gepubliceerd.
Salinger woont sinds de winter van
1952-'53 in Cornish, New Hampshire, op
een heuvel aan de oever van de Connecti
cut River.. Jaar in jaar uit komen pelgrims
naar zijn huis, maar ze zien alleen een hoge
schutting. Speurders van Newsweek, Lire
en Time lagen dagen op de loer en. vingen
slechts een glimp op van een pijprokende,
bleke man.
De Engelsman Ian Hamilton heeft nu
een boek over hem geschreven: 'Op zoek
naar J.D. Salinger', met als ondertitel 'Een
schrijversleven'. Het boek is leuk om te le
zen. Dé koppigheid van J.D. Salinger is
uniek en bijna bovenmenselijk in'dit com-
municatietijdpèrk, waarin afles draait om
het opwekkgn en supersnel stillen van hon
ger naar informatie.
Het is niet de biografie geworden die
Ian Hamilton wilde schrijven. Dat. heeft
Salinger persoonlijk verboden. „Jij bent
een voyeur en een dief', liet hij de biograaf
weten. Het oorspronkelijk boek bevatte ci
taten-uit brieven die_ Salinger aan kennis
sen had gestuurd. Het was al gedrukt door
Random House, maar moest teruggetrok-,
ken worden. In hoger beroep wisten de ad-
vocaten van Salinger een pubücatieverbod
gedaan te krijgen.
'Op zoek naar J.D. Salinger', is een boek
geworden over een speurtocht die op niets
uitliep. Toch komen we wel iets te weten
over Jerome David, die op 1 januari 1919
in New Yörk wérd geboren is zoon van
een importeur van delicatessen. Lijkt hij
op Holden Caulfield, de onaangepaste jon
gen uit 'De vanger in het koren', die weg
loopt van school en alleen met zijn jongefe
zusje kan communiceren?
Hamilton vindt' van wel.-Salinger heeft
op een strenge school gezeten, de Valley
Forge Military Academy in Pennsylvania.
Hij was niet erg populair op school, kon
cynisch zijn en zet soms'dat hij de school
zou verlaten. Maar'verder schikte hij-zich,
hij schreef zelfs zeer positieve teksten als
reacteur van het jaarboek.
J.D. (Jerry) woonde lang bij zijn ouders
óp Park Avenue in New York, maar kon
met erg opschieten met zijn vader. Er werd
geconstateerd dat hij 'zwaar te kampen
had met adolescentie en als tiener 'wazig'
was. Een blauwe maandag bezocht hij de
universiteit. Daar was hij een Volstrekte
eenling,, die zich .verveelde, ongelukkig
was, de docenten minachtte en andere
leerlingen scherp afblafte.
Aan het eind van de jaren '30 begon hij
korte verhalen te schrijven die werden af
gedrukt in tijdschriften. Het gaf hem ge
noeg reden om laatdunkend te dóen over
andere auteurs, maar van een echte door
braak was nog geen' sprake. Iri 1942
meldde hij 'zich als vrijwilliger in .het Ame
rikaanse leger. Hij kreeg een post bij de
contra-spionage en maakte de landing op
de.Franse kust (D-Day)mee.\Op weg naar
het hart van Duitsland ondervond hij aan
de lijve de ontberingen van de oorlog.
Over '44 en '45 is niet veel bekend. Sa
linger schijnt even opgenomen, te zijn in
een ziekenhuis in'Neurenberg met psychi
sche klachten. Hij trouwde met een Fra-
nqaise, maar het huwelijk .werd na acht
maanden ontbonden. Terug in New York
worstelde hij met gevoelens van angst en
Ik ben een onbeholpen toerist. Zo ben ik
geboren. In exotische landen heb ik veel
ellende meegemaakt omdat men daar
meende dat ik een machtig potentaat was,
die dorre landstreken tot grote bloei kon
brengen. Zo werd ik in de stad Fez bege
leid door hongerige menigten die mij toe
riepen erbarmen te tonen en, al ware het
voor één dag slechts, hun schoorstenen te
doen roken. Het wanhopige van die taak
inziende keek ik strak voor me uit, waarna
men mij begon te bekloppen om de trance
te verdrijven. Er welde paniek doorstikt
'met weerzin in. me op en ik wierp een
waardevolle munt in de kolkende mensen
massa. Onder hevig gejoel stortten de hon-
gerigen zich ter aarde en er ontstond een
veldslag om het geldstuk. In het krijgsge
woel trachtte ik mij uit de voeten te ma-
ken, maar het nieuws dat'er een geldwer-
per in Fez was aangekomen had zich ra
zendsnel verspreid. Allah is groot, werd er
geroepen. De politie heeft zich later over
mij ontfermd.-
Heel wat aangenamer herinneringen heb
ik aan bezoek aan het arme duivelseiland
Haïti. Ik gaf me daar, om de tonton ma-
coutes van de toenmalige president Baby
Doe om de tiiin te leiden, uit voor Père
Gladiolus. Deze valse identiteit bekoorde
me en ik beloonde glimlachende Haïtianen
met een zegenend gebaar. Ik woonde in
schandalige lujte in een marmeren paleis
op een heuveltop, waar men per'dag het
jaarloon van een arme Haïtiaan bijschreef
op mijn rekening. In het kreupelhout op de
flanken van de heuvel hield zich mijn per
soneel op, jongelieden op blote voeten die
floten als lijsters als ik mijn hoofd over het
balkon stak.
Ze hadden, voor een halve gourde per
dag (ongeveer een gulden) -een uitgebreid
dienstenpakket ontworpen. De een Hield
mijn paraplu vast als het regende, de ander
zorgde dat mijn schoenen een hoge glans
behielden. Er waren specialisten die me de
weg. wezen naar. houtsnijders die magische
'beelden vervaardigden en er was er zelfs
een die beweerde dat hij dagelijks een wel
gemeend gebed voor me uitsprak. Ook zijn
grootmóeder was godsvruchtig voor me
aan het bidden. Zo trad er een opmerkelijk
banenplan in werking. Ik had een hele fa-
milie in dienst die mij bouwtekeningen van
een draagstoel voorlegde, op de dag voor
mijn vertrek. De naam Gladiolus is er nog
lang met ontzag'uitgesproken.
U ziet, als benevolent kolonialist zou ik
me wel hebben kunnen redden. Maar hls
toerist ga ik de mist in. De luchthavens
zijn gekkenhuizen geworden, de vliegtui-
Als men ml] In september vraagt hoe het was In Toscane zal Ik zeggen: Oh,
leuk. - foto archief de stem
gen zijn veestallen. Binnenkort zal ik afrei
zen naar Toscane, maar nu reeds ontwaak
ik in het holst van de nacht uit angstdro
men waarin ik miljarden lire heb zitten tel
len en slag heb moeten leveren met baga-
gérovers uit de Balkan. Een vrouw, ont
snapt aan de. welriekende pagina's'van Vo--
gue, vraagt me haar witte poedel even vast
te houden en terwijl ze me aankijkt, met
ogen vol zoete beloften, wandelen twee
struikrovers met mijn koffers weg.
In Sieria zie ik haar terug, op de Campo,
waar zij toeristen besmeurt met pizza-on
derdelen en deze met veel misbaar reinigt,
wijl haar kornuiten de zakken Van het
.slachtoffer leeghalen. 'Opsporing Ver
zocht' heeft ons weer eens gewaarschuwd
tegen roversbenden uit Latijns Amerika,
en laten zien hoe ze hun heilloos werk ver
richten. De rovers hebben één truc in hun
repertoire die de politie niet wil onthullen,
uit vrees voor massale imitatie.
Ik peins me nu suf wat die vernuftige
methode zou kunnen zijn en ontwerp te
genmaatregelen. Ik haai al mijn zakken
dicht, behalve een. In die open zak plaats
ik een zogenaanjde jodelklem. Een vreem
deling die zijn hand in mijn zak steekt
wordt gebeten als door het kakement van
een ijzeren.krokodil en zal jodelend aan de
kim verdwijnen. Ik zal mijn bagage geen
moment uit het oog verhezen en de signa
lementen in me opnemen van verdachte fi
guren.. Als men mij in september vraagt
hoe het was in Toscane zal ik zeggen: On,
leuk.
Hoi, wij zijn de jongens en meiden van het
Veronica-team. Op de foto kun je zien hoe
leuk we zijn en hoe lekker we ons voelen.
Wij komen naar je toe, dat weet je zo lang
zamerhand wel. Dat is wel nodig, want het
weer laat het vreselijk zitten dit jaar. Wat
een afknapper! Heb je die urenlange re
genpauzes op de tv .gezien? Vooral BRT-2
bracht ze geweldig in beeld.
Jullie hebben' behoefte aan wat action en
daar zorgen wij dus voor. Veronica is op
weg naar het miljoen. De grootste, de bes
te! Heb je wel gezien hoe andere omroepen
proberen die leuke zomersfeer van Vero
nica na te apen en overal in het land va-
kantiegangers opgeilen? De VARA deed
het zondag met 'Die houen we d'r in'. Met
dat tv-toestel óp de camping!
Maar ja, het blijft de VARA met die lelijke
rode punt (rood is uit, man).- Die Frits
Bom kon het andere jaren nog wel. Met
zijn voorlichting over naaktstranden, weet
je wel (vette knipoog). Nou, dit jaar is ie de
Donau afgevaren en nooit meer teruggeko
men. Ik kan me alleen nog een achterlijke
boer herinneren die dikke wormen op
stond te vreten. Jakkes!
Wat da'cht van de KRO? Die probeert het-
ook hoor. De KRO komt niet naar je toe,
maar komt langs, deze week maandag' in
Schagen. Ted de Braak deed de presenta
tie. Nou joh, dat kan echt niet meer, Oud
en dik, oei-oei. Kijk, iemand die niet in
deze tijd leeft en bijvoorbeeld niet weet
hoe je INXS uit moet spreken, die moeten
ze metpensioen sturen.
Veel klederdracht daar in Schagen. De
geur yan een oud-Hollandse bedstee, di'e
tweehonderd jaar met gelucht is. Om even
een idee te krijgen. Te weinig seks, veel te
weinig. Geen .ondeugende borstjes of een
kontje met een knipoog. Ze kunnen' nog
veel van Veronica leren, of niet sqms?
De campings gaan pas swingen als wij 'van
het Veronica-team komen, de stemming zit
er gelijk in! Aanvijlen! Ook die TROS-vo-
gels kunnen er niet tegen op. Prachtig; die
provolle kantines mét al die stampende
voeten op die met bier en mayonaise inge
smeerde vloer. Ja, de mensen gaan pas
echt uit hun bol als ze Erik de Zwart, Will
Luikinga ef Bart van Leeuwen zien.
Te gek hoe die Jongbloed, (van Joosten) bij
de TROS probeert onze Jan Lenferink na
te apen. Streepjesoverhemd, van die
slimme .vragen. Maar wel met een spiek
briefje op z'n knieën. Heb je ook zo geno
ten van de gevechten die de omroepen
hebben gevoerd om de film 'Honnepon-
De grootste, de beste komt naar ]e toe deze zomer!!! - foto voo
netje' met Nada.van Nie? Jongbloed en
■Joosten lieten het meisje reporter spelen
op het Binnenhof en nu hoor ik net dat ze
in het najaar voor de AVRO gaat werken.
Wat een uitslovers, zeg. Er was maar één
omroep die 'Honneponnetje' echt een vlie
gende start gaf én dat wasPrecies, de
grootste, de beste!
Oh ja, dan had je ook nog 'Hier en Nu'
van die christelijken van de NCRV. Sinds
de strenge kop van die René Eijbersen weg
is, zijn ze daar vreselijk modern geworden.
Luchtige .onderwerpen, snelle montage,
dat belooft wat voor het volgende 'Kerke-
pad' (wow!). Ze hadden deze week een ge
sprek met Renée' Soutendijk, die in een
film zit over Wiesenthal. Ze kreeg een vale
regenjas aan en speeldé de vrouw van de
nazi-jager. Laten ze daar nou afblijven.
Dat is toch een onderwerpje voor onze Re
né Mioch van Veronica Film?
'Hier en Nu' was echt totaal van God los,
want er kwam ook nog een lange reportage
over het popfestival in Torhout en Werch-
ter. 't Is toch nie goe dat de jonge mensen
pipi maken in de brievenbus, zei een oud
vrouwtje. Gelukkig kwam Sting, de ster
van het festival nauwelijks in beeld. Die is
natuurlijk voor onze Simone Walraven.
Alleen Veronica doet het. RUR in paleis 't
Loo en Nieuwslijn heeft'de hele zomer een
eigen weerman. John Bernard .zegt precies
hetzelfde als zijn ex-collega's aan het eind
van het Journaal, maar wat geeft het? 't Is
toch leuk om te zien hoe hij met één druk
op het toetsenbord allemaal zonnetjes op
zijn beeldschermpje kan toveren?
Ja, wij van het Veronica-team slepen je wel
door deze zomer heen. 'Wat hoor ik daar?
Ben je nog nie lid?
J.D. Salinger; 23]aar achter de
schutting. - foto archief de stem
ZATERDAG
9 JUL119881
:rs, stoelmattere en pottenbak-
vervaardigde produkten zijn tet
oop. De bijenmarkt begint om
het centrum van Uddel en de
tratis.
tl
et paard - Woensdag 13 juli
e renbaan Duindigt in Wasse-
Dag van het Paard gehouden
in al zijn facetten zal de revue
an mini Shetlander en snelle
t en met het indrukwekkende
Centraal staat het rassendefile,
in Nederland erkende stam-
iresenteren. Verder zijn er di-
Tens en demonstraties, pony
een kamelenren. De Dag van
begint om 12.30 uur en de toe
gulden voor volwassenen, kin
met 17 jaar betalen 5 gulden.
Meur - 'Beelden in kleuri heet
instelling van sculpturen van
en die tot en met 28 augustus
iuden in de ruimte van het Am-
ildhouwers Kollektief aan de
straat 15 in de hoofdstad. Veer-
:n van 25 beeldhouwers (met
anten) van het Amsterdams
vers Kollektief zijn van 9 juli tol
augustus te bezichtigen in Arbo-
mpenburg in Rotterdam. De tui-
wordt geopend door wethouder
van de Maasstad,
de hel - Op het Forteiland in IJ-
van 18 tot en met 31 juli 'Ker-
hel' te zien, een beeldend theater-
Hans Belleman en Kees Bol-
rmis in de hel gaat de toeschou-
'is door de ondoorzichtige sche-
van de groep rond dit Noord-
kunstenaarsduo. Afvaart om,
vanaf het Sluisplein.
i
i hun Stem-verrassingspakket zo!
lelijk thuisgestuurd,
ie week kunt u weer meedingen
van de drie Stem-verrassingspak-
os dus de puzzel op, zet de oplos-
en briefkaart en stuur die naar:
De Stem,
en Piekeren,
|3229,
1 Breda.
„Niet te hard van stapel", zegt Robert ten
Brink over zijn tv-loopbaan. „Het is eigen
lijk precies goed gegaan. Ik ben zeer tevre
den". De presentator van 'Superfan' en het
Jeugdjournaal heeft niet zo'n behoefte aan
het streven .naar een nieuwe mijlpaal in
zijn carrière.
„Vijf jaar geleden ben ik bij dé tv begon
nen met het spelletje 'Cijfers en letters' en
nu ga ik in het volgende seizoen een live
show van anderhalf uur doen. Ik mag in
elk geval zeggen dat dat vijf jaren-plan ge
lukt is. Maar misschien ben ik volgend jaar
wel'werkloos. Je kunt er niks van zeggen
bij de omroep."
Robert ten Brink (32) doelt op een am
bitieus VARA-programma, dat de voorlo
pige titel 'Wereldwijs' heeft gekregen. „Het
wordt in oktober en november gedurende
acht weken uitgezondèn. Het is een soort
tótaal-tv-programma dat op twee locaties
live wordt gemaakt. Ik doe een vrij harde,
serieuze quiz, een beetje in de stijl van
'Twee voor twaalf. Er worden verder lied-
jes gemaakt op een bepaald thema en die.
worden .uitgevoerd door bekendearties
ten."
Hij deed de theaterschool, maar ont
dekte dat Hilversum hem veel meer te bie
den had. In 1979 begon hij bij de KRO-fa-
dio, de Noen-show op. Hilversum 3, en in
1984 werd hij door de. NOS aangetrokken
om naast Lëoni Jansen het Jeugdjournaal
te presenteren.
Hij viel op als een jongensachtige, maar
tegelijk beschaafde en kalme tv-pesoon-
rijkheid. Een jaai; later ging hij 'Superfan"
bij doen, de quiz die het bedrijf van Hans
Sleeswijk maakt voor de VARA. Of dit tv-
spelletje doorgaat is volgens Ten Brink
overigens .'geheel onzeker' en dat heeft te
maken met de nieuwe show die hij gaat
doen.
Süperfan en het Jeugdjournaal zijn heel
verschillende programma's. Is die combi
natie niet moeilijk voor een tv-man?
Robert ten Brink: „Iedereen kijkt er
veemd van op, maar het is goed te vereni
gen. Ik vind het juist aantrekkelijk. Toen
ik het Jeugdjournaal deed, vond ik het een
uitdaging iets heel anders te presenteren.
Ook binnen mezelf kan. ik het heel goed
combineren."
Het ene programma vereist toch een
hele andere voorbereiding dan het andere.
„Dat is zo. Bij het Jeugdjournaal is een
redactie aan het .werk en dan kom ik als.
degene die het vertelt. Ik ben eigenlijk in
dienst van het Jeugdjournaal. Dat is mijn
vaste baan, waar ik drie dagen per week
mee bezig ben. Het is routine geworden. In
'Superfan' kan ik meër mezelf zijn. Ik werk
niet me vaste tfekstén. Er is een gast en er
Robert ten Brink: „Ik ben niet neergesabeld In leder geval".
foto ger dijkstra
zijn kandidaten en ik moet er een leuk
gheeel van maken;
Van Superfan maken we drie afleverin
gen in één keer. Dan'duik ik twee weken
onder en het staat erop. Ik moet me na
tuurlijk. wel voorbereiden, gegevens door
nemen over de artiest en zo. Ik wil iets an-
.ders dqen dan het vrijblijvende en probeer
er" dingen in te stoppen die jé niet iedere
keer weer hoort over de ster."
Dat is moeilijk in Nederland. Je hebt
een kleine groep artiesten, die je regelma-'
tig tegenkomt.'
„Toch vind ik dat het wel. gelukt is. Het
hangt natuurrijk ook een beetje van de gas-
t'fen af. Robert Long is veel meer bereid
zijn nek uit te steken dan iemand als Anita
Meijer."
De tv-critici in Nederland hebben iets
tégen snelle tv-spelletjes. Heb je daar ies
van gemerkt?
„Ik heb er eigenlijk helemaal geen last
van gehad. Misschien beben- ze mij het
voordeel van de twijfel gegeven. Ik ben
met neergesabeld in ieder gev.al."
Wie is je voorbeeld geweest in dit genre?
„Als je een voorbeeld noemt, lijkt het er
al gauw op dat je iemand probeert te imi
teren. Het klinkt misschien wat afgezaagd,
maar Willem Ruis was voor mij dé man.
En een figuur als Kóós Postema."
Niet Fred Oster?
„Nee."
Het Jeugdjournaal is afgelopen, het is
zomer in Hilversum. „Ik ga een paar week
jes met vakantie", zegt Robert ten Brink.
„Wild-kamperen in Frankrijk. Zonder wa
ter, zonder comfort,.maar met negen kin
deren. Drie daarvan zijn van mij. We gaan
met een paar families."
aMIüfe
Door Dirk Vellenga
nleldlng voor uitgebreide,
- foto's archief de stem
kippen
loop
grote
knikker
