DESTEM 7 O M E fTE DIT DEST De 'darmen' van Brussel Hartje zomer op de lange latten William and Mary in trek i ft Win een Stem-verrassingspakket f - r r r l l Robert is ze er De gro ZATERDAG in I 9 JUL11988 lel kijk daar eens Cholera Tragiek Opvoedend Nazomer Fietsen Houthakken Kort nieuws even piekeren terugspoel Je kunt er de tyfus krijgen, virale hepatitis en brucellose, tefanus en ankylostomiase, ontstekingen aan de luchtwegen en be smettelijke huidaandoeningen. En toch staat nu al vast dat het Brusselse rioolmu seum, dat begin deze maand zijn putdek sels opende, een grandioos succes wordt. A Door Frans Boogaard Een oud octrooihuis aan de Anderlechtse- poort, waar vroeger vreemdelingen rechten moesten betalen om de stad binnen te mo gen, verbergt de toegang naar het museum. Onmiddellijk achter de deur sterft het verkeerslawaai weg en dringt een onmis kenbare rioollucht de neusgaten binnen. In de hal, het enige bovengrondse vertrek, ge ven royale panelen een overzicht van de ontstaansgeschiedenis van het rioolstelsel. Edmond de Ridder, oud-schepen van Openbare Werken, kan tevreden zijn: op zijn voorstel heeft Brussel er voor minder dan twee miljoen frank (110.000 gulden) een klasse-museum èn toeristische topper bij. „De stad is er bijna geen geld aan kwijt geweest. We hebben alles zelf ingericht. De panelen, de foto's en het materiaal dat we tentoonstellen zijn door scholen gemaakt," zo vertelt een van de in overall geklede gidsen. Voor vijftig frank, ruim een rijks daalder, leiden hij en zijn collega's hun gasten dwars door de ingewanden van de stad. De formule blijkt aan te slaan. Rio len spreken altijd nogal tot de verbeelding, en in Brussel is niks nagelaten om de be zoekers zelf even de sfeer van de onder grondse gangen letterlijk te laten opsnui ven. Drie kelders als expositieruimte, een nagemaakte, ovalen rioolpijp, de film 'A day in the dark' en als klap op de vuurpijl een korte wandeling door één van de hoofdriolen, de overwelfde resten van wat eens de Zenne was. „Die rivier slingerde zich dwars door de stad, maar het water was er in de vorige eeuw al smerig. De rivier trad regelmatig buiten haar oevers. Door besmetting kwa men soms honderden mensen om", aldus de gids, die maar even wil zeggen dat de milieuproblemen niet van vandaag zijn. De aanpak ervan evenmin. Jaren achter een werden de doden begraven en ging iedereen over tot de orde van de dag, maar Een kijkje In de 'Ingewanden' van het Brusselse rioolmuseum. - fotodann een fors uit de kluiten gewassen cholera- epidemie in 1866 leidde tot structureler maatregelen. Burgemeester Anspach be sloot de Zenne van het Zuid- tot het Noordstation te overwelven. Sindsdien heeft Brussel er een prestigieuze boulevard bij, de Anspach-boulevard, en is het stin kende zwarte hoofdriool het domein van twee geboren aartsvijanden: ratten en rioolreinigers. En nu dus ook van toeris ten. „Ratten zien wij als rioolreinigers nooit. Toeristen hoeven daar dus ook niet bang voor te zijn. Ze houden zich voor de mens verborgen, vooral in de smallere afvoerpij pen, en zeker daar waar veel eten te halen valt: onder de restaurants in de Beenhou wersstraat", vertelt een van de gidsen openhartig. De Beenhouwersstraat is hét culinaire centrum van Brussel, dat zakelijk voor een groot deel op Nederlandse bezoekers drijft. Brussel zelf geeft om voor de hand liggende redenen aan zijn voortdurende stnjd tegen de ratten niet veel ruchtbaar heid. Al sinds 1962 doet het verwoede po gingen om het rattenbestand in het 350 ki lometer lange rioolnet uit te dunnen, maar zonder veel succes. „Jammer genoeg moe ten wij constateren dat de naburige ge meenten vaak te kort schieten in hun wet telijke plicht de ratten systematisch te ver delgen meldt met ingehouden woede de brochure over het museum. Achter dat ene zinnetje gaat een wereld van tragiek schuil. „Wij werken hier met zestig man om de riolen schoon te hou den,' zegt de gids. „Twee keer per jaar gaan wij met ons allen de riolen in, om overal waar we maar kunnen komen gif neer te leggen. Maar hoewel we nu al sinds 1962 met de Brusselse randgemeenten in overleg zijn, is het nog steeds niet gelukt die gifacties te coördineren". Volgens de gids hebben de gigantische rattenfamilies, per slot van rekening niet de domste dier soort, zich daar volledig op ingesteld. Twee keer per jaar pakken zij hun koffers, om zich tijdelijk in een randgemeente te rug te trekken. Zodra het gif is uitgewerkt zit het verlof erop, en keren zij massaal naar Brussel-stad terug. Voor de rioolreini gers een pijnlijke zaak, want ondanks de veiligheidsmaatregelen en medische voor zorgen waarmee zij zich omringen is lep- tospirose, een virusziekte die door rattenu- rine wordt overgebracht, hun grootste be roepsrisico. Met als goede tweede het con tact met chemicaliën, die sommige bedrij ven in de riolen laten lopen met dezelfde zorgeloosheid waarmee de ratten hun plasje doen. Volgens de gidsen heeft het museum, hoe wel niemand daar bij de oprichting bij had stilgestaan, een grote opvoedende waarde. De bezoeker schrikt op van het apparaat dat nodig is om alleen maar zijn bad- en afwaswater weg te werken. Maar om ook de chemische industrie wat meer zorg voor het milieu bij te brengen, zijn toch hardere methoden nodig. De gids/rioolreiniger: „Af en toe pakken we er één. Als we een bedrijf op heterdaad kunnen betrappen, en we kunnen aantonen welke stoffen het ille gaal heeft geloosd, komt het gegarandeerd tot een veroordeling." Rioolnuiseum Brussel, Anderiecht.sepoort. Bezoeken elke woensdag om 9,11,13 en 15 uur en op Inlichtingen, vanuit Nederland: 09/3222191) Door Jack Arentsen Steeds meer Nederlanders ontdekken de sneeuw tijdens de zomermaanden. Voor de ANWB is dit aanleiding geweest om een speciale brochure uit te brengen over zo- merskigebieden in Europa. De meeste pis ten zijn in bekende vakantiestreken als Ti- rol, de Italiaanse Dolemieten, het Zwiterse Graubünden, de Franse Alpen en in Noor wegen te vinden. Over bijna 40 gebieden geeft de brochure, die gratis verkrijgbaar is, alle informatie. De zomerskigebieden zijn in de winter - het gaat in de meeste gevallen om een glet- scher - in verband met een grote kans op lawines voor de skisport gesloten. In de zo mermaanden kan men echter op deze plaatsen, die in de regel op een hoogte van 2500 tot 3500 meter liggen, heel goed te recht. Maar niet de hele dag. Het zomers- kiën speelt zich voornamelijk af tussen 7 uur in de ochtend en het middaguur. Daarna wordt de sneeuw, door de invloed van de zon, snel 'papperig'. Niet alleen de liefhebbers van het Al pine skiën kunnen tijdens hun zomerva kantie op de lange latten staan. In de Oos tenrijkse provincie Stiermarken is op de Dachsteingletscher (2.700 meter) ook volop plaats voor langlaufers. Op de glet- seher, die vanuit Ramsau met een kabel baan bereikbaar is, is een loipe van 15 km uitgezet. Niet alleen kan men hier indivi dueel de langlaufsport beoefenen, er zijn ook speciale arrangementen met droogtrai- ning op rolski's, 5 dagen langlauf-les op de gletscherloipen en 2 uur tennis. Op het Ramsauer Plateau kost een arrangement van 7 dagen met half pension in een 4 ster renhotel, inclusief 5 dagen training en ge bruik van de kabelbaan, 890,-. Wie in de nazomer of in de herfst op va kantie wil in Denemarken kan gebruik ma ken van een extra voordelig aanbod van het Bureau Scandinavië in Amsterdam. Een 4-persoons vakantiehuis op Lolland, Langlaufen In de zomer. Dat kan o.a. op de Dachsteingletscher In het Oosten rijkse Stiermarken. De belangstelling voor fietsvakanties in het buitenland neemt de laatste jaren nog steeds toe. De fietsersbond ENFB heeft nu een brochure samengesteld waarin een compleet overzicht wordt gegeven van het aanbod van buitenlandse fietsvakanties. Ook is hierin een overzicht te vinden van de fietsbussen en -treinen en van alle mo gelijkheden om een fiets per boot of vlieg tuig te vervoeren naar de meeste Europese landen. De brochure kost 4,50 en kan worden aangevraagd bij de ENFB, Post bus 2150, 3440 DD Woerden, telefoon 03480- 16250. Falster, Mön of Seeland kost in de periode van 20 augustus tot 17 december slechts 285.-; bij de prijs is een retourbiljet voor de overtocht met de veerdienst GT-Link van Travemünde naar Gedser (personen auto inclusief 5 inzittenden) inbegrepen. Voor hetzelfde bedrag kan men in deze pe riode ook aan de Deense Noordzeekust te recht. In het noordelijk gebied van Beieren heeft men deze zomer erg veel werk gemaakt van zogenoemde hobby-vakanties. Niet al leen kan men er wandelen, tennissen, paardrijden, golfen of b.v. aan squash- wedstrijden deelnemen, dit jaar heeft men in Wirsberg zelfs een 5-daags arrangement 'Houthakken zoals in grootmoederstijd'. In de prijs van DM251,- zijn de kosten voor het gebruik van een trekzaag en an dere instrumenten inbegrepen. Voor alle zekerheid is een ongevallen verzekering in het arrangement opgenomen. Een totaal andere bezigheid biedt het niet zover van Wirsberg in Franken gele gen Wallenfels. Tijdens een lang week einde kan men voor DM 121,50 met een vlot varen op de vrij wilde Rodach. Nog een kleine greep uit het gevarieerde Fran- ken-programma: 9 natuurparken kent de streek; men kan lessen nemen in pottebak- ken, gieten van tinnen figuren, kantklos sen, schilderen en beelhouwen. Ook voor het verzamelen van fossielen en gesteenten kan men in Franken (informatie bij het Fremdenverkehrsverband Franken te Nurnberg) terecht. In tegenstelling tot wat in de „Blauwe- geldgids" is vermeld, zijn de Spaanse post kantoren deze zomer niet op zaterdag open. Sinds kort is het mogelijk huisdieren als honden en katten mee op vakantie naar Finland te nemen. De dieren moeten wel minimaal 30 dagen voor aankomst in Fin land een inentingsbewijs tegen hondsdol- hied hebben. Het Oostenrijks Verkeersbureau in Am sterdam is verhuisd naar de Stadhouders kade 2; het Aurora-Gebouw naast het Golden Tulip Barbizon en Marriott Hotel. Het nieuwe telefoonnummer is: 020 - 129682. Op de Canarische Eilanden zijn de brandstofprijzen met 2 peseta's per liter verlaagd. Normale benzine kost nu 45 pe seta's per liter; super benzine 50 en diesel kost 37 peseta's. Nederlanders die naar Spanje op vakan tie gaan, kunnen bij de ANWB terecht voor aktuele reisinformatie. Het nummer van deze informatielijn (gesprekstarief 50 cent per minuut) is: 06 - 91091010. 'Verder landinwaarts' bevat tips over wat er in den lande op toeristisch en cultureel gebied te beleven valt. De agenda kwam tot stand in samenwerking met Neder lands Bureau voor Toerisme en het ANP. Engels park - Ter gelegenheid van de Wil liam en Mary-festiviteiten wordt de Dam tot en met 17 juli omgetoverd in een heus Engels park, waarin naast een theehuis met terras ook een keurig verzorgd gazon met bloembedden, planten en bomen niet ontbreekt. Bijna twee weken lang heet de Dam dan 'Queens Park'. Bezoekers kun nen met een aantal echte 'Engelse' zaken kennismaken. In de Nieuwe Kerk is gelijk tijdig de tentoonstelling 'De wereld van William en Mary' te zien. Legpuzzels - In het Speelgoed- en Blikmu seum in Deventer kan tot en met 19 sep tember de tentoonstelling 'Stukje voor stukje' bekeken worden. Deze tentoonstel ling gaat in op de geschiedenis van de leg puzzel in Nederland en uiteraard zijn er vele voorbeelden van legpuzzels te bewon deren. Het Speelgoed- en Blikmuseum is geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10-17 uur en op zondag van 14-17 uur. William and Mary - Hellevoetsluis staat deze zomer centraal in de landelijke Wil lem III en Mary herdenking 1988. Van daag en morgen zullen het hoogtepunt worden van alle herdenkingsfestiviteiten in Hellevoetsluis. Centraal staat het vertrek van de 'herdenkingsvloot' van meer dan 150 schepen naar Torbay op de vanmor gen. Verder kunnen bezoekers hier terecht voor een grote culturele manifestatie met onder andere muzikanten, ambachtslie den, klederdrachten, theatervoorstellingen, antiekmarkten en vuurwerk. Voor meer in lichtingen.: VW Hellevoetsluis 01883- 12318. Vliegers - In het centrum voor heden daagse kunst en kuituur De Vaart in Hil versum is er tot en met 14 augustus een tentoonstelling van Oosterse vliegers. De tentoonstelling omvat een selectie van circa 40 exemplaren uit de collectie van de Stichting Nederlandse Vliegerpromotie uit Den Haag. De vliegers zijn afkomstig uit China, Japan, Maleisië en Korea en zijn gemaakt van natuurlijke materialen en ver sierd met traditionele decoraties. De Oos terse vliegers in De Vaart (Emmastraat 2) zijn dagelijks te bewonderen van 13-17 uur. Folklorefestival - Tot en met 13 juli staat Holten in het teken van een internationaal folklorefestival. De deelnemers aan dit dans- en muziekfestival zijn onder andere afkomstig uit Thailand, Zuid-Korea, Co lombia en Egypte. Ook zijn er meer West- Europees getinte groepen uit bijvoorbeeld Portugal,Frankrijk, Polen en Oostenrijk. Vandaag is er een grote optocht met ver schillende demonstraties door het dorp Het doen en laten van Stadhouder Willem III, beter bekend als de Engelse ko ning William, en zljn vrouw Mary Stuart zljn dit Jaar aanleiding voor uitgebreide, zeer bezienswaardige herdenkingen. - fotos archief de stem met aansluitend een gala-optreden (toe gang 12.50). Op 11 juli is er een pro gramma voor ouderen (toegang 7,50 gul den). Daarnaast worden er verschillende andere activiteiten zoals bijvoorbeeld een rommelmarkt en een playbackshow geor ganiseerd. Openluchttheater - De Rotterdamse kunststichting start morgenmiddag om 13.00 uur met een gratis zomerprogramma getiteld: Openluchttheater '88, in de ro zen- en beeldentuin achter museum Boy mans- van Beuningen. Muziek, dans en kindertheater vormen de belangrijkste pro gramma-onderdelen van zes opeenvol gende zondagmiddagen. Iedere zondag middag zijn er drie programma's waarvan er een in het teken staat van de Middeleeu wen. Zondag 10 juli treden op om 13.00 uur het Piceni kwartet (tango's), om 14.30 uur speelt de groep Bontempi het stuk Rei- naert de vos en om 16.00 uur is er een op treden van Harry Sacksioni. Kunstmarkt - Vandaag wordt er in Sloch- teren bij de Fraelemaborg een kunstmarkt en een braderie gehouden met een groot aantal kraampjes waarin kunstenaars en amateurs hun creaties en hun manier van werken aan iedereen willen laten zien. 's Middags om 14.30 uur is er een concert van de Johan Willem Friso kapel, de toe gang voor de markt en het concert zijn gra tis. Bijenmarkt - Vandaag houdt de bijenhou dersvereniging 'De Vierkante Korf uit Uddel weer de jaarlijkse bijen- en honing- markt. Naast de handel in bijenvolken en bijenprodukten, vinden er verschillende evenementen plaats die voor bezoekers in teressant zijn. Meerdere vertegenwoordi- fers van oude ambachten zullen hier hun and werk demonstreren: korfvlechters, korvenmakers, stoelmatters en pottenbak! kers. Al de vervaardigde produkten zijn ti plaatse te koop. De bijenmarkt begint oni| 08.00 uur in het centrum van Uddel en i toegang is gratis. Dag van het paard - Woensdag 13 jul wordt op de renbaan Duindigt in Wassel naar de 22e Dag van het Paard gehoudi Het paard in al zijn facetten zal de revut passeren, van mini Shetlander en snel volbloed tot en met het indrukwekkem trekpaard. Centraal staat het rassendefil waarin alle in Nederland erkende stamj boeken zich presenteren. Verder zijn er di verse optredens en demonstraties, pony- rennen en een kamelenren. De Dag van het Paard begint om 12.30 uur en de tal gang is 10 gulden voor volwassenen, kin deren tot en met 17 jaar betalen 5 gulden. Beelden in kleur - 'Beelden in kleur' ht de tentoonstelling van sculpturen vt Frans Muhren die tot en met 28 augusl wordt gehouden in de ruimte van het sterdams Beeldhouwers Kollektief aan Zeilmakerstraat 15 in de hoofdstad. Veer tig beelden van 25 beeldhouwers (mt gastexposanten) van het Amsterd; Beeldhouwers Kollektief zijn van 9 juli en met 27 augustus te bezichtigen in Arl return Trompenburg in Rotterdam. De tui- nexpositie wordt geopend door wethoudol Vermeulen van de Maasstad. Kermis in de hel - Op het Forteiland in IJ- muiden is van 18 tot en met 31 juli 'Ker mis in de hel' te zien, een beeldend theater project van Hans Belleman en Kees ten. In Kermis in de hel gaat de toeschou l wer op reis door de ondoorzichtige sche merwereld van de groep rond dit Noord hollandse kunstenaarsduo. Afvaart 20.30 uur vanaf het Sluisplein. De eerste puzzel van onze Zomereditie heeft zo'n kleine 2000 inzendingen opgele verd. Uit die stapel zijn drie winnaars ge trokken. Met vele, vele anderen hadden zij de juiste oplossing: de woorden boeken kast en broodplank. De winnaars zijn: Y. Lakens, Anna Salomestraat 13 in Sprundel D. Verschuren, Barabaralaan 212 in Breda C. Leyten, Verschuurstraat 1, Oosterhout Zij krijgen hun Stem-verrassingspakket snel mogelijk thuisgestuurd. Ook deze week kunt u weer meedingt naar een van de drie Stem-verrassingspal ketten. Los dus de puzzel op, zet de oplos sing op een briefkaart en stuur die naar: Redactie De Stem, t.a.v. Even Piekeren, Postbus 3229, 4800 MB Breda. zieken verpleger -V 17 onder danig 3 rond en dik voeg woord razend insekt scheeps- stuur solide kippen loop f 8 suppoost bloed gever deel van een fiets persoon lijk voor naam woord ver bouwer soort visnet 19 eetgerei platte steen voorma lig Rus sisch heerser 14 gebak grote knikker opplak- briefje T 7 overheid schran der kaartspel gemalen vlees •i 10 werp anker beroep ijskegel 5 gees telijke zwarte zang stem 4 aan leggen kleding stuk knaag dier hoofd deksel 13 onder wereld militaire insluiting V 15 kerkelijke koorzang muziek noot wild zwijn 11 bezwaard melkwijn 20 2 stad in België viskorf bouw materiaal snelheid hevige wind 1 6 sluwheid stapel T grappen maker 18 vogel ver borgen 16 voor zetsel bijbelse naam voor zetsel oude lengte maat wijde ader kunst- produkt beroep 9 steun paal droge turfstof Welke woorden vormen de letters in de vakjes 1 t/m 10 en 11 t/m 20? 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Door Dirk Vellenga „Niet te hard van stapel" Brink over zijn tv-loopbaan. lijk precies goed gegaan. Ik 1 den De presentator van 'Sv Jeugdjournaal hééft niet zo'i het streven .naar een nieuw zijn carrière. „Vijf jaar geleden ben ik bi nen met het spelletje 'Cijfer: nu ga ik in het volgende sei show van anderhalf uur do elk geval zeggen dat dat vijf lukt is. Maar misschien ben i wel' werkloos. Je kunt er bij de omroep." Robert ten Brink (32) dot bitieus VARA-programma, pige titel 'Wereldwijs' heeft wordt in oktober en novem acht weken uitgezonden. Hi tótaal-tv-programma dat op live wordt gemaakt. Ik doe serieuze quiz, een beetje t 'Twee voor twaalf. Er word jes gemaakt op een bepaald worden .Uitgevoerd door ten." Hij deed de theaterscho dekte dat Hilversum hem ve den had. In 1979 begon hij t dio, de Noen-show op.Hilv 1984 werd hij door de. NOS om naast Lëoni Jansen het te presenteren. Hij viel op als een jong tegelijk beschaafde en k Iijkheid. Een jaaq later ging bij doen, de quiz die het be Sleeswijk maakt voor de V/ spelletje doorgaat is volge ovprigéns .'geheel onzeker' maken met de nieuwe sho doen. Süperfan en het Jeugdjoi verschillende programma's, natie niet moeilijk voor een Robert ten Brink: „Ie veemd van op, maar het is gén. Ik vind het juist aanti ik het Jeugdjournaal deed, uitdaging iets heel anders' Ook binnen mezelf kan. ik combineren." Het ene programma ve hele andere voorbereiding c „Dat is zo. Bij het Jeugc redactie aan het.werk en - degene die het vertelt. Ik 1 dienst van het Jeugdjourna vaste baan, waar ik drie d mee bezig ben. Het is routir 'Superfan' kan ik meer mez- niet me vaste tëkstën. Er is kal Door Dirk Vellenga Hoi, wij zijn de jongens en Veronica-team. Op de foto ■leuk we zijn en hoe lekker Wij komen naar je toe, dat zamerhand wel. Dat is wel weer laat het vreselijk zitti een afknapper! Heb je di genpauzes op de tv .gezien bracht ze geweldig in beeld Jullie hebben' behoefte aa. daar zorgen wij dus voor. weg naar het miljoen. De I te! Heb je wel gezien hoe a proberen die leuke zomer nica na te apen en overal kantiegangers opgeilen? I het zondag met 'Die houei dat tv-toestel óp de campit Maar ja, het bhjft de VAR rode punt (rood is uit, Bom kon het andere jarei zijn voorlichting over naai je wel (vette knipoog). Nou Donau afgevaren en nooit men. Ik kan me alleen no boer herinneren die stond te vreten. Jakkes! Wat ddcht van de KRO? ook hoor. De KRO komt} maar komt langs, deze Schagen. Ted de Braak d tie. Nou joh, dat kan ech1 en dik, oei-oei. Kijk, iew deze tijd leefr en bijvoof hoe je INXS uit moet spr| ze met'pensioen sturen. Veel klederdracht daar geur yan een oud-Hollani tweehonderd jaar niet geb een idee te krijgen. Te we weinig. Geen .ondeugende kontje met een knipoog, veel van Veronica leren, o| De campings gaan pas sv het Veronica-team komen er gelijk in! Aanvqjlen! O- gels kunnen er niet tegen provolle kantines mét a' voeten op die met bier en smeerde vloer. Ja, de n echt uit hun bol als ze Er Luikinga of Bart van Leei Te gek hoe die Jongbloed de TROS probeert onze te apen. Streepjesoverl slimme .vragen. Maar we briefje op z'n knieën. Hel ten van de gevechten hebben gevoerd om de E~

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 24