Bartlehiem, juli 1988
'Dees eindigt voor de rechter'
LSV-VOORZITTER
PLASMANS VOL
VERTROUWEN
- FOTO DÉ STEM/BEN STEFFEN
staat voor kwaliteit. Dat
en, voor onze service]
n van Mercedes-Ben
iciële Mercedes-Ben
ader informeren en ad
n de voor u beste lease
Financiële Leasing,
iaarbij uw wensen e"
ns de belangrijkste erf
i u nu al zeggen dat
iterst interessante lease
ien: Financiële Servio
it van Mercedes-Ben
(.V. combineert Tbta
lesparingen. Zo kunne
leasinggebied
■t uw Mercedes
lealers:
Vervaet B.V.
1,4538 AZ Terneuzen
50-20400
Westen B.V.
,4501 EB Oostburg
170-2255
Door Dirk Vellenga
De winters van 1985 en 1986 maakten van
het plaatsje Bartlehiem een nationaal be
grip. De televisie zette de schijnwerpers op
het bruggetje en de eindeloze rij Elfsteden-
rijders die langzaam weggleden in de rich
ting van Dokkum en later nog vermoeider
terugkeerden om Knooppunt Bartlehiem
voor de tweede keer te passeren.
Bartlehiem. Bestaat het echt? Ook als er
geen Elfstedentocht is? En: hoe kom je er
eigenlijk? Vanuit Leeuwarden ga je het
noorden in, het vlakke weideland met hier
en daar een terpdorp en een boerderij als
een kasteel. De provinciale weg na Stiens
heeft na Hijum en vóór Hallum één zijweg
aan de rechterkant, op het bordje staat
maar één plaatsnaam: Bartlehiem.
De smalle Zuidermiedweg sukkelt 6 ki
lometer lang door groen sluimerland en re
kent af met alle geluiden die bij de mo
derne wereld horen. Voor het bord 'Bartle
hiem' staan twee andere borden: 'verbo
den voor auto's' en 'doodlopende weg'.
Dan zie je het al: Bartlehiem is helemaal
geen dorp.
Er zijn geen winkels, er is geen kerk.
Straten bestaan er ook niet. Dit is de stilste
plek van Nederland, een pauw geeft een
korte gil, een hond maakt zich even
kwaad.
De brug van de tv ligt er echt. Een ron
ding over het water van de Finkumervaart,
zonder traptreden. Fietsers met sterke be
nen zouden er in één keer overheen kun
nen sprinten. Langs de Dokkumer Ee
loopt een fietspad, het 'Trimdiel-paad', dat
in het zuiden naar Leeuwarden voert.
Twee fietsers remmen af voor de brug.
„Daar komen ze uit", zegt de vrouw en
wijst langs de Finkumervaart naar het wes
ten. Alsof ze hetzelfde voelt als de legenda
rische commentator Arie Kleijwegt die
Reiner Paping zag opduiken in het Friese
poollandschap. In de gierende oostenwind
begeleidde hij op deze plek het gekrabbel
van de aangeslagen groten van toen: Jeen
van der Berg, Max Uitham.
Een paar jaar geleden beukten hand
schoenen enthousiast op de groene leuning
van het bruggetje. Voor Evert van Ben-
them, landbouwer te St.-Jansklooster en
voor Rein Jonker, de robuuste kok uit
Wijtgaard en voor de legioenen die in car
navalsstemming door Friesland zwierden.
Bartlehiem is in de zomer een beschei
den waterkruispunt. Op de oevers staan
een paar stevige woningen, de onzichtbare
eigenaars zijn één met de rust en hun
tuintje aan de waterkant.
Daar is toch iemand, voor 'Het Witte
Huis' knipt een man zijn heg. Hij stoort
zich niet aan bezoekers. Af en toe komen
toeristen uit 'Holland' dit heilige schaats-
oord bekijken en daarna verdwijnen ze
weer in de stilte. Tussen de struiken en het
hoge onkruid is een laag optrekje zicht
baar. Het is vervallen en onbewoond. Af
en toe raakt het piepkleine dorp nog een
inwoner kwijt.
De wind van de Noordzee heeft altijd
vrij spel boven de strakke zeeklei, maar
vandaag ritselen de boomwallen heel
Een wandeling tussen de buien door op de grens van zand en kiel, tussen Roosendaal en Oud-Gastel.
In een kamertje van het aftandse Onze
Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam
gaat dr. C. M. T. Piasmans er eens goed
voor zitten. De voorzitter van de Lande-
I lijke Specialisten Vereniging, maandag
avond nog witheet weggelopen van een
j mislukt overleg met minister De Koning
van Sociale Zaken over de specialisten-in
komens, maakt vooral één ding duidelijk:
als De Koning en staatssecretaris Dees van
Volksgezondheid hun plannen doorzetten
(en alles wijst er op dat ze dat zullen
doen), dan krijgt de rechter het nog erg
I druk.
Door Plet Oosthoek
De laatste jaren kun je er vergif op inne-
I men: waar in de media het woord specia
list valt, gaat het over geld. De overheid,
met als uitgangspunt het terugbrengen van
de collectieve lasten, zegt geld te goed te
hebben van de specialisten, die zich daar
tegen met hand en tand verzetten.
Woensdagochtend is van de woede bij
Piasmans, orthopaedisch chirurg te Am
sterdam, weinig meer te merken. De voor
zitter bottendokter tracht vooral zeker
heid uit te stralen, kan een minzame glim
lach niet onderdrukken. „Staatssecretaris
Dees", zegt hij, „eindigt voor de rechter."
Piasmans heeft dan net zijn beklag ge
daan over de houding van de staatssecreta
ris Volksgezondheid, die de specialisten
een fiks deel van hun onkostenvergoeding
(voor praktijkkosten) door de neus wil bo
ren. Volgens Dees vormen de praktijkkos
ten een aardige aanvulling op het toch al
niet misselijke inkomen van de specialis
ten. Ze moeten maar toe kunnen met
65.000 gulden per jaar, in plaats van de
dikke ton die ze nu beuren, redeneert
Dees. Hij baseert dat op een advies van het
onafhankelijk adviesorgaan Centraal Or
gaan Tarieven Gezondheidszorg (COTG),
waarin via de Koninklijke Maatschappij
v°or de Geneeskunst overigens ook de
specialisten zijn vertegenwoordigd. Een
definitief besluit moet de staatssecretaris
nog nemen.
I Piasmans verwacht dat besluit binnenkort.
I Ln is er niet bang voor, want het advies
I van het COTG deugt niet, zegt hij. „In de
I eerste plaats is het bedrag gebaseerd op ge-
I gevens van '77, waarvan wij met de over-
I beid hebben afgesproken dat ze niet meer
I gebruikt kunnen worden. Bovendien ne-
I geert het de hemelsbrede verschillen die er
I lussen verschillende specialismen zijn. De
I 'osten van de ene groep kunnen veel hoger
I aJn dan die van een andere. Ten derde
I Word' er van uitgegaan dat een specialist
moet nu nog 180.000 gulden per jaar ver
dienen. De Koning wil dat 'norminkomen'
terugbrengen tot 150.000. En de specialis
ten zeggen dat het eigenlijk 198.000 moet
zijn, maar dat over handhaven van 180.000
wel te praten is.
Die bedragen komen niet uit de lucht
vallen; de functie 'specialist' is bekeken en
gewogen, vergelijkend met ambtenarensa
larissen. Piasmans: „Dat was een gedegen
onderzoek, gedaan door een zeer gerenom
meerd bureau. Daar was de overheid het
mee eens. En wat bleek? Als je specialisten
zou willen betalen als ambtenaren - waar
we niet om zitten te springen, maar goed -
dan wel als top-ambtenaren. Maar De Ko
ning gaat daar een stuk onder zitten."
Toch is voor de minister in het hart van
Piasmans een aanzienlijke ruimer plekje
ingeruimd dan voor Dees. „Voor De Ko
ning heb ik persoonlijk veel waardering.
Met hem kun je overleggen."
Maar dat overleg liep deze week wel
muurvast, ondanks een nieuw, beter bod
van de minister. Volgens Piasmans is ech
ter geen patstelling ontstaan. „Nee hoor,
dat accepteer ik niet. Het overleg is nog
niet afgerond. Dat gaat door, tussen ons
bureau en de ambtenaren." De hoop nog
niet opgegeven? „Nee, want we móeten er
gewoon uitkomen."
Toch is de kans dat de rechter ook in het
conflict met De Koning tussenbeide moet
komen nog levensgroot aanwezig. Want
het staat vrijwel vast, dat de minister het
zogenaamde generaal akkoord met de spe
cialisten, waarin onder meer het normin
komen is geregeld, zal opzeggen. „Dan
stappen we naar de rechter, want de minis
ter heeft op zich geen reden het akkoord te
breken. Dat kan namelijk alleen bij wan
prestatie van een van beide partijen of bij
ingrijpend nieuw beleid. Daarvan is nu
geen sprake, opzeggen kan dus niet. Het
zou dus dom zijn het generaal akkoord op
te zeggen."
De specialist voorstellen als een telkens
naar de rechter hollende geldwolf geeft
volgens Piasmans geen pas. Sterker, dat
steeds terugkerend beeld hangt hem mijlen
ver de strot uit. Veel meer is sprake van
'botsende culturen', muggeziftende ambte
naren tegenover praktischer ingestelde
specialisten.
De voorzitter zegt het gedoe beu te zijn,
steekt de laatste tijd 20 tot 25 uur per week
in de LSV, en beschouwt dat in wezen als
verkeerd gebruikte energie. Maar het kabi
netsbeleid, zegt hij, maakt dat nodig. Hij
omschrijft dat beleid, niet alleen op het
terrein van de gezondheidszorg, zo: „Eerst
sla je, dan kijk je of er gepiept wordt. En
wordt er niet gepiept, dan heb je gewon
nen." De specialisten piepen dus wel. In
die zin omschrijft de voorzitter de specia
listen als een bevoorrechte groep, die niet
geneigd is veel te pikken. „Wij reageren,
bij ons zit voldoende brains".
De brug van Bartlehiem in de winter.
lichtjes en is het water zelfs glad als een
spiegel. Een fuut duikt onder en komt tien
meter verder weer boven. De Dokkumer
Ee rimpelt loom als er plezierboten langs
komen. Het kabbelen verstomt weer en het
water strijkt glad, klaar voor de ijslaag en
het Elfsteden-spektakel.
De Finkumervaart, die de Dokkumer Ee
kruist, is maar een sloot die per ongeluk
nationale roem heeft gekregen. Maar alle
Friese wateren zijn ir. J. Sipkema even lief.
Hij waakt erover als directeur van de Pro
vinciale Waterstaat, ook als er geen Elfste-
denkoorts heerst in Nederland.
En ijsmeester Henk Kroes houdt zich
het hele jaar bezig met het Friese milieu.
Hij is de baas van 'If Fryske Gea', de na
tuurbeschermingsclub en richtte in deze
ijsloze tijden zijn aandacht vooral op de
otter. Het beest, thermometer van het
zoetwatermilieu, moet terugkeren. Zijn
rapport 'De otter bliuwt in wrotter' (de ot
ter blijft een werker) ligt nu op het bureau
van minister Braks en Henk Kroes kan
verder filosoferen over de klünplaatsen in
de volgende Elfstedentocht.
- FOTO ANP
Ook de Leeuwarder Courant verliest de
tocht in de zomermaanden niet uit het oog.
Een van de hoofdredacteuren, Rimmer
Mulder, schreef een relativerend commen
taar over het succes van het Nederlands
Elftal. Na twee Elfstedentochten weet
Friesland hoe het gaat in de sport: „Fries
land werd de hemel in geprezen, omdat het
zo keurig organiseerde dat vele duizenden
een kleine 200 kilometer konden schaat
sen, terwijl nog veel meer duizenden langs
de kant konden staan juichen en hossen.
Toch werd Friesland de provincie met het
hoogste percentage werkloosheid. Aan al
die enthousiaste stempelaars van de 'tocht
der tochten' houdt de provincie waar
schijnlijk nog geen postagentschap extra
over."
De Dokkumer Ee snijdt het zwijgende,
Noordfriese land in tweeën. Er is geen
brug over de Ee, de beroemde 'rive gauche'
met het fietspad en het bruggetje heeft
geen enkel contact met de andere oever.
Wie aan de andere kant wil komen, zal ze
ker 20 kilometer om moeten rijden. Daar
staat een oude melkfabriek en, veel verder,
een camping voor een enkele watersporter.
Alleen in heel strenge winters komen de
uitersten samen en beleeft Bartlehiem een
bijna magische harmonie. Twee werelden
bereiken elkaar over het ijs en als Sipkema
knikt, geniet heel Nederland mee van dat
moment.
aan een halve secretaresse genoeg heeft.
Dat is aantoonbaar absoluut onvoldoende.
Nee, ik geef Dees voor de rechter weinig
kans."
Volgens Piasmans is het niet de schuld
van de specialisten dat er alleen gegevens
uit '77 bekend zijn. Dan hadden de ambte
naren maar beter naar de LSV moeten
luisteren, want 'we hadden gewaar
schuwd'. De enquête die nieuwe gegevens
moest opleveren, stuitte op verzet bij spe
cialisten, die naar de rechter stapten. En
gelijk kregen op basis van de afspraak, dat
de overheid slechts met wederzijdse in
stemming neuwe informatie mocht verga
ren.
Dat het tussen Piasmans en Dees niet
botert, kun je niet zeggen. Volgens Pias
mans spreken de heren spreken elkaar na
melijk nooit. „Dees doet niks, hij roept al
leen maar 'nee'. Zoals velen in het veld
probeer ik al een half jaar met hem in ge
sprek te komen. Maar dat lukt niet."
Als zo'n gesprek er wel zou komen, zegt
Piasmans, dan zou Dees recentere gege
vens te horen kunnen krijgen. Uit '86. De
LSV-voorzitter heeft die zelf verzameld.
„Daaruit blijkt dat de praktijkkosten geen
65.000 moeten zijn, maar ergens tussen de
85 en de 90, bij een werkweek van vijftig
uur. Dat zijn werkelijke kosten. Daar zit
dus een enorm gat."
De praktijkkosten vormen slechts een
deel van de pijn. Want de specialisten voe
len zich niet alleen gepakt door Dees, ook
minister De Koning van Sociale Zaken
probeert appels uit de specialistenboom te
schudden. En wel door rechtstreeks het in
komen aan te pakken.
De speciaüst zonder extra overuren
„Dees doet niks, hij roept alleen
maar 'nee'. Zoals velen in het veld pro
beer ik al een half Jaar met hem In ge
sprek te komen. Maar dat lukt niet.
FOTO ANP
