4Het duin krij gt weinig kans'
THIJS KRAMER VAN NATUURVERENIGING 't DUUMPJE:
ZEEUWSE
f
f
Wm
f.
We stoppen er
DE STEM EXTRA ZATERDAG 9 JUL11988
;pE STEM VAN ZEEL
Lijn
Jonge duinen
Bedreiging
Verval
Kleinschalig
Boomkikker
Kwaliteit
1 'f-
SB
Ze krijgt
een beurt
de constructie van de
Zeeuwse waterschappen geeft
al jaren stof voor discussie.
Vorig jaar hakte het provin
ciebestuur de knoop door en
besliste dat de waterschappen
niet moesten fuseren.
Stringband in
Vogelwaarde
De werkgroep Midden-Zeeland van de in Leiden geves
tigde Stichting Duinbehoud stond onlangs nog eens uit
gebreid stil bij de aftakeling van de duinen. De werk
groep deed dat met een symposium in Middelburg waar
sprekers uit diverse groeperingen concludeerden dat we
voorzichtig moeten zijn met de deunen. De werkgroep
had het in Middelburg vooral over de duinen in Walche
ren en Schouwen en Duiveland. De toenemende recrea
tie, afgravingen, bebouwing, waterwinning, zetten een
uniek landschap op de tocht. Dat geldt ook voor de smalle
duinen in Zeeuwsch-Vlaanderen, al staan die iets minder
onder druk dan de duinen aan de 'overkant'. Thijs Kra
mer van de Zeeuwse Milieu Federatie en lid van de na-
tuurvereniging 't Duumpje voert ons langs de knelpun
ten én de mooie stukken in een natuurgebied dat telkens
boeit.
Door Romain van Damme
CADZAND-BAD - Op de grens
tussen de gemeenten Oostburg
en Sluis nemen we het pad dat
leidt naar het Hollandse Zwin.
Daar staan we letterlijk en fi
guurlijk op een conflictpunt.
Voor ons ligt een zandvlakte.
De sporen van crossmotoren
slingeren zich door het rulle
zand.
„Dit zou heel mooi kunnen
zijn", zegt Thijs Kramer. „In
dit gebied ontstaat er nieuw
duin. Dat komt in heel Neder
land zelden voor. Het is eerder
andersom. In dit gebied is re
creatie toegestaan. De planten
die hier groeien, krijgen daar
door weinig kans. Zeker omdat
de motoren hier regelmatig
uitgeprobeerd worden. Daar is
natuurlijk niets tegen be
stand".
Hij wijst naar een paar
groene plekken op de verder
kale vlakte. „We hebben wat
stukken afgezet met palen.
Daar groeien nu blauwe zee
distels, zeeraket en zeeposte-
lein. Échte duinpioniers. Die
planten zijn gespecialiseerd in
het overleven in een dergelijk
gebied. Ja, wij zouden graag
zien dat de recreatie in dit ge
bied ingedamd zou worden.
Maar de gemeente Sluis ziet
dat anders".
Wandelen met Thijs Kramer
door de duinen verloopt met
'horten en stoten'. Soms staat
hij plotseling stil. „Luister, een
sprinkhaanrietzanger. Die hoor
je niet zo vaak". Of: „Kijk eens
hier, de blauwe zeedistel. Die is
zeldzaam. Een fraaie plant die
het niet zo lang uithoudt, om-
dat-ie het zo goed doet in een
droogboeket". Soms staat hij
stil om. goed uit te kunnen leg
gen waar recreatie en natuur
elkaar bijten. Zoals bij het Hol
landse Zwin waar het bunga
lowpark van projectontwikke
laar Colthof vloekt met het
landschap.
„Deze, duinen lopen schitte
rend over in het polderland
schap. Dat vormt een geheel.
En dan zie je plotseling de kap
pen van die bungalows. Die lijn
snijdt als het ware dat geheel
doormidden. Als die bungalows
er niet stonden, liep het fantas
tisch mooi in elkaar over. De
duinen, de polder en daar in de
verte het silhouet van Cad-
zand-Dorp. Ze wilden het hier
allemaal vol zetten. Gelukkig is
dat niet doorgegaan".
Thijs Kramer heeft beroeps
matig oog voor de natuur.
Maar dat wil niet zeggen dat de
rasechte Westzeeuwsvlaming
geen oog heeft voor de recrea
tie. Zeker wel. Sterker nog,
Thijs Kramer heeft alle begrip
voor de broodwinning van ve
len, maar vindt niet dat het ten
koste moet gaan van de natuur.
„Als dat het geval is, snijden ze
zichzelf in de vingers. Naar
deze streek komt publiek dat
van rust houdt. Als je die rust
wegneemt, komen ze niet meer
en een ander publiek winnen is
niet te doen".
In Cadzand-Bad is het rustig.
Op de terrasjes bij het winkel
centrum aan de boulevard is
volop ruimte. Nederland is op
de dag dat we de Zeeuws-
Vlaamse kust bekijken, nog
aan het inpakken. „De duinen
hier zijn vrij jong. Ze zijn ont
staan in de zeventiende eeuw.
Daarvoor mondde De Schelde
uit in de Oosterschelde. Toen
de monding van de Wester-
schelde gevormd werd. Daar
door ontstond er voor de kust
een stroomgeul, De Wielingen.
Het zand van de zandbanken
werd door de stroom meegeno
men naar de kust. De wind
deed de rest".
Die wind is er de oorzaak van
dat de duinen in Zeeuwseh-
Vlaanderen niet zo hoog zijn.
Het hoogste natuurlijke duin
ligt ter hoogte van het restau
rant 'Dé Blanke Top', bij de
Vlamingpolder. De duinen op
Walcheren zijn veel hoger.
Het duingebied bij de Kievitenpolder. Een slingerend pad door een fraaie natuur. fotoscoi
„Ruim veertig meter", zegt
Thijs Kramer. „Dat komt om
dat de wind daar pal op de kust
staat. Hier strijkt de wind
langs de kust. Dat is ook de re
den dat we in Zeeuwsch-
Vlaanderen maar een smalle
reep duinen hebben. De hoogste
duinen liggen in Australië. Die
zijn soms 250 meter hoog".
De mooiste duinenrij ligt op
de kop van Schouwen, vindt
Thijs Kramer. Drie a vier kilo
meter breed en zeer gevarieerd.
„In Nederland zijn de duinen
trouwens nog vrij gaaf. Een
duinkust is internationaal ge
zien uniek. Jé hebt veel meer
rotskusten dan duinkusten.
Vanaf het Zwin tot de Vla
mingpolder is het duin ,yan
oudsher een zeewering. Vanaf
de zeventiende eeuw kreeg je
pas duinvorming tot aan Bres-
kens. Die duinen zijn er nog, af
en toe onderbroken door dij
ken, maar dat is een noodzaak.
Je moet er toch voor zorgen dat
de zee uit de polders blijft".
De zandvlakte bij het Hollandse Zwin. Thijs Kramer: „Hier kan iets moois groeien, maar
de recratie houdt het tegen".
Toch is water een van de groot
ste bedreigingen voor de dui
nen. Dat klinkt tegenstrijdig.
Maar logisch als Thijs Kramer
uitlegt wat er gebeurt als er
steeds meer water aan de dui
nen onttrokken wordt. „De wa
terwinning is catastrofaal voor
de natuurwaarde van de dui
nen. De milieumensen voeren
een permanent gevecht met de
watermaatchappijen. We zijn
weer in gesprek met de maat-
chappijen. Dat is positief".
„In de duinen komen heel
veel verschillende planten
voor. Planten die groeien op
droge grond en planten die
groeien op vochtige grond in
duinvalleien. Die groei luistert
heel nauw naar het waterpeil.
Door de winning van het water
zakt het peil zodanig dat de
planten er last van krijgen. Ja,
dat de maatschappijen water
winnen in de duinen is zeker
verklaarbaar. Het water is im
mers van een zeer goede kwali
teit. Overigens speelt dat niet
in Zeeuwsch-Vlaanderen. In
deze duinen wordt niet aan
waterwinning gedaan".
We zitten nog steeds op het
terrasje aan de boulevard. Aan
de overkant van de weg ligt
zand, grijs zand. Daar zijn duin
en strand opgehoogd. Nu nog
ligt het er kaal bij, maar dat
verandert, zegt Thijs Kramer.
„Pure winst. Door dat opspui
ten ontstaat er een zanderige
ondergrond. Dat is voor ieder
een veel aantrekkelijker. En
een goed uitgangspunt voor de
natuur. Tussen Cadzand-Bad
en de Zwarte Polder, bij de
Groedse Duintjes en tussen
Nieuwesluis en Breskens is
zand gespoten. In het begin is
dat een kale bedoening, maar
daar kan iets moois groeien".
Dan moet er wel aan een voor
waarde voldaan worden. „Je
moet het tot op zekere hoogte
betredingsvrij houden. Anders
gaat het zand weer verstuiven
en vindt er geen begroeiing
plaats. De duinenrij hier is
smal. Grote duingebieden le
nen zich meer voor natuurge-
richte recreatie. De duinen op
de kop van Schouwen zijn zo
breed dat het niet hindert dat
er een pad doorheen loopt. Dat
is niet storend en kan best.
Daar is hier minder ruimte
voor".
Plotseling wijst Thijs Kra
mer naar boven. Naar een ap
partement boven de winkels.
Voor een raam hangt een hem
zeer bekend affiche: 'Van
hoogbouw komt verval'. Een
actie tegen de plannen om
langs de boulevard hoogbouw
toe te staan. In principe heeft
de gemeente Oostburg geen be
zwaar tegen hoogbouw tussen
het Strandhotel en het haventje
van Cadzand. Thijs Kramer
gruwelt als hij dat beeld op zijn
netvlies tovert.
„Als we die hoogbouw toe
staan, krijgen we een totaal
ander karakter aan de kust. Nu
is het hier nog betrekkelijk
rustig. Uit onderzoeken blijkt
dat er sprake is van veel her-
halingsbezoek. De mensen ko
men terug. Ze zijn dus tevreden
Thijs Kramer vertelt,
men gaan".
met wat er gebóden wordt. De
rust. Als je nu voor hoogbouw
kiest, vervreemd je je vaste be
zoekers. Daar stellen de voor
standers van hoogbouw dan te
genover dat ze een ander pu
bliek krijgen. Nou, vergeet het
maar. Hoe kan Cadzand-Bad
nou concurreren met de boule
vard van Knokke? De mensen
die een dergelijke kustlijn aan
trekkelijk vinden, blijven daar.
Want daar is meer vertier te
vinden".
„Cadzand en de West-Zeeuws-
Vlaamse kust moeten zich
richten op het kleinschalige, de
rust die er nog is. Je kunt niet
concurreren met Knokke en
Walcheren. We hebben de Colt
hof-golf gehad. Overal werden
zomerwoningcomplexen uit de
grond gestampt. En wat zien
we nu, de eerste leegstand
dient zich aan. Daarom is het
zo belangrijk het publiek dat
graag komt, vast te houden. En
dat doe je niet door hoogbouw
langs de kustlijn".
We gaan op pad en trekken
het duin langs de Kievitenpol
der in. Een van de mooiste
stukken duin in Zeeuwsch-
Vlaanderen. We lopen over een
fraai aangelegd pad dat door
de vele bochten een geheel
vórmt met de omgeving. In de
berm staan de bekende plan
ten. Muurpeper, Jacobskruid
en reigersbek. Het voorste stuk
is nog vrij kaal.
„Dat stuk is opgespoten. On
geveer tien jaar geleden. Nu
krijg je struweel vorming. Op
dit stuk vestigen zich allerlei
planten. Straks ziet het er hier
uit als daar". Daar is ongeveer
500 meter verderop. Een glooi
end landschap. Veel gras en
veel struiken. „In dit gebied
broeden nachtegalen. Zeven
paartjes, dat is een behoorlijk
aantal. Het geeft aan dat de na
tuurwaarde van dit duinland
schap groot is".
We verlaten het pad. Eigen
lijk mag dat niet, maar met
Thijs Kramer in de buurt mag
het hek naar een uniek stukje
natuur open. „Dit stuk wordt
beheerd door het Zeeuws
Landschap. Het was de bedoe
ling om hier zomerwoningen te
bouwen. Gelukkig is dat niet
Recreatie en natuur kan goed sa-
doorgegaan. Dit is nu een be
schermd natuurmonument".
Dat is te danken aan de boom
kikker. Dat beestje werd in Ne
derland met uitsterven be
dreigd. Om de boomkikker in
leven te houden werden her en
der maatregelen genomen. Het
stukje Kievitenpolder profi
teerde mee omdat het gebied
een eldorado voor de boomkik
ker is. We lopen door een fraai
gebied. „De overgang van het
duin naar de polder is schitte
rend", zegt Thijs Kramer. „Zoet
water, vochtig is het en kalk-
rijk. Daardoor krijg je een
fraaie plantengroei. Een stuk
wordt beweid door koeien. Zij
houden alles kort. Laatst is die
put daar helemaal geschoond.
Hier zie je echt zeldzame
plantjes die elders in Neder
land niet meer voorkomen".
De kale jonkerdistel staat er
te pronken, het geluid van een
roodbonttapuit vermengt zich
met de stilte van het gebied.
„Het zoet water is belangrijk.
Dit kun je niet vergelijken met
de Zwarte Polder. Daar is de
invloed van de zee, het zoute
water, veel groter. Dat is meer
een klein Zwin. Bij de Groedse
Duinijes is weer sprake van
een moerasbosje. Dat gebied
staat vaak onder water. Zo
heeft iedere strook langs de
kust iets kenmerkends. Het is
heel gevarieerd. Telkens weer
anders".
We sluiten het hek achter ons
en wandelen mee met de toe
risten die vanaf het pad uit
zicht op zee hebben. Het pad
komt uit op een dijk. Daarvoor
ligt de Oudelandsepolder. „Die
polder wilde Sluis volbouwen.
De natuurvereniging 't
Duumpje vocht dat aan en won
dat gevecht bij de Raad van
State. Dit gebied is heel zeld
zaam. Daar is een stukje zout
water, honderd meter verder in
hetzelfde weiland zoet water.
De plantengroei is zo divers, je
komt er van alles tegen. Veel
orchideeën. Stel je nou eens
voor dat dit volgebouwd wordt
met bungalows. Dan is het toch
niet aantrekkelijk meer om
hier te wandelen".
Via het Hollandse Zwin lopen
we terug naar het begin van
het duin. Langs de blauwe zee
distel die nog niet in bloei staat,
allerlei meeuwen die het nabu
rige Zwin in de steek laten voor
een uitstapje boven zee. Voor
ons doemen de hotels op. Hoog-
%¥-r
«Sr t
WflEfc f?\V
1
bouw. „Die mochten
bouwd worden omdat ze lil
verleden ook aan de kustopl
duin stonden. Daar kan ill
inkomen Maar kijk eens"
Nu kun je tussen die tweej
tels nog redelijk ver de p
inkijken. Plaats daar
bouw en je ziet niets meer|
het achterland. En je
een precedent. Want de mej
die daar achter wonen, i
ook nog een beetje uitziek!
willen eveneens hoogbouuj
blijf je bezig en staat binnef
kortste keren alles vol".
Aan sommige zaken onlj
je niet. Aan het haventje»
een betonnen damwand o
trokken. Asfalt 'siert' dei
„Nee, niet mooi, maar I
noodzakelijk. Het duin is!
overal sterk genoeg om als!
wering te dienen. Dan ma
iets doen om het water tegef
houden. Maar wat wel l
die zeewering en de natel
zamenlijk benutten. Metf
voorbeeld die opspuitii
Daar zit winst in. Zowel j
de recreanten als de natuij
Cadzand moeten ze het z
in de kwaliteit. Dat geldt
voor het landschap".
Terug bij de auto op het|
keerplein schiet Thijs
nog wat te binnen. „Die l
'Hoogbouw leidt tot vei|
heeft in het landelijk veis
nend boekje Natuur en 1
gestaan. Dat leverde veeltij
ties op. Ik heb nog een J
brieven bij me. Wacht, ikj
ze even. Hier een brief van|
mevrouw uit Wierden inO
ijsel". Ze schrijft: „Ik sta»
dig achter jullie actie. Iklj
naar Cadzand en omgi
voor de rust, voor de fraaie|
tuur. Als er hoogbouw kon
Cadzand Cadzand niet i
Thijs Kramer kan alleen»
instemmend knikken.
Eindredactie: Hein van der Helnt
KOMENDE zes zaterdag
pen helaas - Zeeland Ron
kanties slaan ook bij de:
gaat er dus even af. Wat
de veelgelezen rubriek
ziens op 27 augustus.
Die hagel was een slag voor de b
de boterham.
Een vossenstad met vossestrekei
>1
Buurtbewoners Vogelwaarde: S
Het is in Oostburg nog niet geda
>1
Bezoekers aan het muziekfeest
jazz nodig.
WD Oostburg stelt onmogelijke
De mosselman woont al lang nie
Verkiezingsleus CDA Oostburg
Dat gaat stemmen kosten.
Het Oostburgse belastingkantoo
voor het Ledeltheater. Er wor
speeld.
Het bijna lege doosje agenten in
gevuld.
De agenten zijn er. Nu de toerist
Oostoverijsselburg.
Overpeinzing ouderen: die visbc
Ier terug dan wij.
Door de bomen zien ze geen lich
je.
Overijsselse agenten: Wij bewal
■tleïBi
De hele discussie is nu weer
aangezwengeld door minister
Neelie Smit-Kroes, die van de
in Zeeland gekozen construc
tie geen hoge pet op heeft. Dat
leidde deze week tot vragen
tijdens de vergadering van
net waterschap in Hulst.
Dijkgraaf K. baron Collot
d'Escury bleek er niet wakker
van te liggen. Hij meende dat
de minister haar beurt voor
bij heeft laten gaan „Als ze er
zo over denkt, dan had ze vo-
ng jaar moeten reageren",
meende Collot.
Daar was de zaal het niet
helemaal mee eens. Die vond
dat de minister best het recht
had haar mening te geven.
.►Ach", reageerde de dijkgraaf
cryptisch, „ze zal nog wel een
beurt krijgen.op wat voor
manier dan ook
VOGELWAARDE - De
Zeeuws-Vlaamse popgroep
The Stringband treedt van
daag ©p in café het Karrewiel
te Vogelwaarde.
De formatie, die in wisselende
samenstelling speelt, is ge
groepeerd rond zanger-gita
rist Gino Buysrogge en zan
geres Sonja Broekaart. De
stringband speelt voorname-
ÓJk covers van andere pop-
groepen.Het optreden begint
°m 20.30 uur.
De zomerwoningen van Colthof. Ze 'breken' het landschap achter de duinen.
