even..®-
UITBLAZEN
De teloorgang van het regenwoud
AANBOD
ok
Kabinet en specialisten uitgepraat
Seksueel geweld is geen zaak van alleen
maar 'zieke' mannei
-eetbaar mili
Gepske
steken
3E STEM CO
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 6 JUL11988
OPSTANDEN EN CAMPAGNES MOETEN ONHEIL KEREN
WIM KOCK
DE STEM
DE STEM BINNEN
NA JARENLANG TOUWTREKKEN GAAN NU DE KLAPPEN VALLEN
SCHIPHOL (ANP) - F
.ïarine een aanbod gedf
ies tot tien Fokker-50-i
tieme uitvoering, die
ïaakt voor het uitvoerej
tweede versie
ran Houwelingen
VOOR de verandering
bracht de post enkele
antwoorden op dia
lectische vragen, in plaats
van vragen of meldingen
zonder toelichting (die
overigens even welkom
blijven!). Een snelle reac
tie is er op het vorige week
aan de orde gestelde: Ik gaoi
'em gepse- ik ga er vandoor.
De vraag was of dit 'gepse' ook
verband hield met de gesp die
het lot deelt van de wesp, Nis
pen en de mutsaard, namelijk
dat in het spraakgebruik de me
deklinkers worden verwisseld.
C.A.M. van der Zanden uit Ter-
heijden denkt dat het 'gepse' in
die uitdrukking alles met een
gesp te maken heeft, of liever:
met meer dan één gesp.
Hij veronderstelt dat de uit
drukking oorspronkelijk af
komstig is van een vroeger veel
gespeeld straatspel dat 'gepske
steken' werd genoemd, naar de
attributen waarmee het werd
gespeeld. Het speelveldje werd
in het zand getekend; een boog
met een rechte lijn als basis, in
het midden waarvan een
poortje zat. Het werd gespeeld
met oude gespen van heren
broeken. Die gespen zaten aan
de achterband van de broek en
met behulp ervan kon de broek
wijder of smaller worden ge
maakt. Het lijkt niet onaanne
melijk dat de oorspronkelijk
letterlijk bedoelde aankondi
ging: 'ik gaoi gepse' (ik ga spe
len; ik ga weg) later een over-
drachtehjke betekenis heeft ge
kregen.
De heer Van Alphen uit
Dorst, die van mening bleek
dat 'sombedéne' wel eens een
Spaanse of Franse herkomst
kan hebben, wordt daarin niet
gesteund door Van der Zanden
en J.E.M. van Gastel-van de
Heuvel uit Breda. Beiden hou
den het op een verbastering van
'zo meteen'. Mevrouw Van
Gastel wijst op het Tilburgse
zommeténe dat nog dichter bij
'zo meteen' komt. Van der Zan
den vermeldt het op veel plaat
sen ook gebruikte seffes. Mijn
grootmoeder, die van Turnhout
kwam, zei het ook als ze 'nu di
rect' of 'zo meteen' bedoelde.
Seffens is Zuidnederlands. Ook
de Van Dale kan er niet om
heen en dat is geen wonder als
men weet dat schrijvers als
Walschap, Teirlinck, Timmer
mans, Streuvels, Claes en Ghy-
sen het naar hartelust ge
bruikten. Ook in de Gazet van
Antwerpen kom je het woord re
gelmatig tegen.
Van der Zanden meent ook
een verklaring te hebben voor
de Bredase uitdrukking: dan
weet ik 't wel houwe. In de goeie
ouwe, maar minder milieube
wuste tijd was het uithalen van
vogelnestjes een veelvuldig be
oefende 'sport'. De leeggebla
zen eitjes, schrijft Van der Zan
den, werden aan garen geregen
en opgehangen als trofeeën.
Witte gij 'em houwe? was een
veelvuldig gestelde vraag als er
een vogel werd gezien waarvan
men de eitjes begeerde. Wie
wist waar de vogel 'hield'
zijn nest had) was de kiene
jongen. En het was zijn geheim.
Als nu iemand zegt: 'dan weet
ik het wel houwe' dan bedoelt
hij daar waarschijnlijk mee,
zoiets als: 'dan weet ik wel hoe §1
het zit'. g
Halen we er ook nog de uit-
leg bij die de Bredanaar C.H.
Kartner er vorige week bij gaf,
dan mogen we aannemen dat
de uitdrukking vooral werd ge-
bruikt in een context van be-
zorgdheid of scepsis. Hij im- §1
mers had begrepen dat de bete-
kenis van de uitdrukking luid-
de: 'als dat maar goed gaat'.
Die betekenis laat zich heel
goed combineren met de uitleg S
die hierboven is gegeven: 'dan
weet ik wel hoe het zit'. H
Van der Zanden herinnert §j
er in zijn brief overigens aan
dat er vroeger ook met andere M
kleine dieren niet zachtzinnig S
werd omgesprongen. Mulders
(meikevers), bijvoorbeeld, wer-
den gevangen, kregen een stuk S
garen aan eén pootje gebonden
en mochten daaraan hun cir-
kels vliegen. Ik heb dat zelf nog
gedaan. De grote beukenhaag
naast ons huis was een mulder-
sparadijs. We namen ze mee s
naar school in een lucifers-
doosje met luchtgaatjes. Om de
mulder niet van honger om te
laten komen stopten we er ook 2
een beukeblaadje in. E
Dowaai
IN HET stukje 'Groeten uit
Zuytpeene' van afgelopen za-
terdag, over de vele oud-Neder-
landse (Vlaamse) aardrijkskun-
dige namen in het noorden van
Frankrijk, situeerde ik de stad
Douai (Dowaai) in Waals Bel- EE
gië. Dat is me op een terecht-
wijzing van de heer Ph. van
Woensel uit Breda komen te ee
staan. Douai ligt inderdaad in ee
Frankrijk, tussen Arras ee
(Atrecht) en Tourcoing (Toer-
konje). ee
In zijn brief beveelt de heer |j
Van Woensel een bezoek aan ee
het mooie vestingstadje Mon-
treuil-sur-mer aan. Zo'n aanbe- ee
veling geef ik niet aan de lezers
door zonder even op de kaart te
kijken. Het 'sur-mer' (aan zee)
plaatst me daarbij voor een ee
raadsel. De heer Van Woensel
heeft de naam kennelijk ont-
leend aan 'De Nederlanden in ee
Frankrijk', een oude reisgids
van de Vlaamse Automobilis-
ten Bond, die hij lang geleden
tweedehands kocht. Op mijn ee
kaarten Benelux 1:500.000
ANWB, reikend tot een flink êe
eind voorbij de Somme en Ca- E
lais Lille Bruxelles 1:200.000 ee
Michelin, die net niet tot aan
diezelfde Zomme komt) kan ik
maar één Montreuil vinden. ee
Het ligt een flink eind landin-
waarts aan de Canche, zeker j=
vijftien kilometer van de mon- ee
duig bij Le Touquet-Paris- |j
Plage vandaan. Niet bepaald
sur mer dus. ee
Overigens leer ik uit de brief
van de heer Van Woensel dat
ook de op het eerste oog door E
en door Frans üjkende naam eë
Montreuil van Vlaamse oor- E
sprong is: Monsterole.
lllllllillllllllllIIIIIIJJIIIUliillllllllllllflilllllllllllllllWlilllllllllllllllllWlllllllllllllllllllllilllllllË
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ®01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530ACTerneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-atdeling abonnementen: 9 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Wouke Geensen
EEN onherstelbare vernietiging
raast door de tropische regen
wouden die de aarde van zuur
stof voorzien en het klimaat in
stand houden.
Houtkapmaatschappijen trekken
onuitwisbare, fatale sporen in
een wereld waar een schat aan
veelal nog onontdekte planten
groeit. Een wereld waar mensen
al eeuwen hun bestaan vinden.
Waar de laatste inheemse volken in
soberheid en in volledige harmonie
met de natuur leven. Zonder geldeco
nomie maar met een kennis van de
flora en fauna waar westerse des
kundigen verbijsterd over zijn.
Die wereld dreigt te verdwijnen.
Als de ontbossing in dit tempo door
gaat, is er over tien jaar alleen nog
tropisch regenwoud in de gebieden
die zijn aangewezen als natuurreser
vaat. En dat is slechts vier procent
van het totale tropische regenwoud,
voorspelt het Wereld Natuur Fonds.
De wouden in het Amazonegebied
zijn over tien jaar verdwenen, on
herroepelijk kaalgeslagen. Hetzelfde
lot wacht de wouden in Zuidoost
Azië en Afrika. Ieder jaar wordt 22
miljoen hectare regenwoud gekapt.
Slechts twee procent wordt herbe-
bost.
De gekapte bomen gaan naar
Europa en Japan. Gezaagd en onge
zaagd. Het leeuwendeel van het hout,
ruim zeventig procent, wordt in de
bouw gebruikt: trappen, parketvloe
ren en kozijnen. In Nederland wor
den zelfs geluidsschermen van tro
pisch hardhout langs de rijkswegen
geplaatst.
De Maleisische deelstaat Sarawak
is de laatste maanden regelmatig in
het nieuws geweest. Vijfentwintig
jaar geleden was dit land in het
noordwesten van Borneo helemaal
bedekt met tropisch regenwoud. Van
1962 tot 1985 is dertig procent van het
woud ten onder gegaan aan de com
merciële houtkap. Als dit tempo
wordt gehandhaafd, heeft Sarawak
in de tweede helft van de jaren ne
gentig geen tropisch woud meer.
De houtkappers slaan met hun
bulldozers diepe wonden in het leven
van de inheemse stammen, een half
miljoen mensen en veertig procent
van de totale Sarawakse bevolking.
Vooral de Penan en de Dayak
worden zwaar getroffen. Deze stam
men kwamen, nadat zij jarenlang de
verwoesting met lede ogen aanzagen,
vorig jaar in opstand. Met blaaspij
pen, speren en hun lijf verzetten zij
zich tegen de indringers die, met gul
uitgedeelde kapconsessies van de
Maleisische regering op zak, hun we
reld vernietigen.
De regering greep met harde hand
in. Mensen werden en worden geïnti
mideerd of in de gevangenis gegooid.
Twee maanden geleden bezocht een
zware delegatie van de Malesische
regering Europa met het sussende
verhaal dat er niets aan de hand is.
„We kappen zonder ecologische
schade aan te richten en er is een
herbebossingsplicht". De waarheid is
anders. Niet meer dan één procent
van de Sarawakse wouden wordt
herbebost.
De Penan zijn zwervende jagers
en verzamelaars van honderden
planten waarvan de waarde voor de
farmaceutische industrie heel groot
is. Met de bomen verdwijnen ook
deze planten.
Een Penan zei het zo: „Sinds de
bulldozers en de zagen zijn er veel
minder sagoi, rotan, doerians en an-
Bram van der hek
- foto anp
dere vruchten. Ook het wild ver
dwijnt. Ipoh, dat wordt gebruikt om
pijlgif van te maken en het hardhout
voor de blaasroeren zijn bijna niet
meer te vinden. Het rivierwater is
vervuild waardoor de lekkerste vis
soorten zijn verdwenen. Als dit zo
doorgaat moeten we voor alles naar
de toko maar we hebben geen geld".
De Dayak leven van de landbouw.
Zij branden kleine stukjes oerwoud
af, beplanten de grond en leven van
de opbrengst. Dan trekken zij verder.
Het oerwoud neemt weer bezit van
het lapje landbouwgrond. De hout
kap verstoort deze cyclus van veld-
wisselbouw en put de bodem uit.
De kwaliteit van de rivieren holt
achteruit. De chemicaliën waarmee
het hout wordt bewerkt, vervuilen
deze drinkwaterbronnen, evenals de
uitwerpselen van de houtkappers.
Wellicht veel te laat, maar het be
sef dat de kap van de regenwouden
tot plaatselijke en mondiale cata
strofes leidt, begint in bredere kring
door te dringen. Deze week dient het
Europese Parlement een resolutie in
bij de EG. De resolutie is van de Ne
derlandse parlementariër Bram van
der Lek (Groenen).
In de resolutie wordt de EG om een
importverbod van hout uit Sarawak
gevraagd. Dat importverbod moet
gelden tot er een onafhankelijke
commissie van deskundigen is inge
steld.
Deze commissie moet hout uit de
regenwouden waarmerken. Alleen
hout dat ecologisch verantwoord is
gekapt, mag worden geïmporteerd.
Europarlementariër Hemmo Mun-
tingh (socialisten) werkt aan een
rapport waarin hetzelfde wordt ge
vraagd voor hout uit de andere Der
de-Wereldlanden.
Vier Nederlandse organisaties,
Milieudefensie, Konsumentenkon-
takt, de Nederlandse afdeling van de
International Union for Conserva
tion of Nature (IUCN) en de werk
groep Behoud Tropisch Regenwoud,
beginnen in september een groot
scheepse campagne onder het motto
'Hart voor het regenwoud'.
Herman Verhagen van Milieude
fensie en coördinator van de cam
pagne: „De campagne moet het pro
bleem onder de aandacht van een
groot publiek brengen en een drasti
sche vermindering van het hardhout
gebruik opleveren. En we willen het
zelfde als het Europarlement, waar-|
merken van geïmporteerd hout".
De campagne richt zich ook op del
gemeenten. Die moeten een ander
bouwbeleid gaan volgen, vinden
vier organisaties. Als voorbeeld wor-j
den Schiedam en Monnikendam ge.]
noemd. Deze gemeenten gebruikeij
geen tropisch hardhout meer in del
bouw. Zij hebben afdoende alterna-
tieven ontdekt; kunststof en geïm.|
pregneerd Europees naaldhout.
Dergelijke campagnes zijn al ijl
meer Europese landen aan de gang I
Met name in Engeland is de drie jaatl
geleden begonnen actie een succes]
Detailhandelaren, architecten, aan
nemers en gemeenten die uitsluitend]
werken met alternatieven of hout|
dat het waarmerk 'ecologisch ver-]
antwoord gekapt' draagt, staan vet-'
meld in een gids, the Good Wood|
Guide. Houthandelaren die in de gids]
staan, zijn tevens herkenbaar aan]
een waarmerk op hun deur.
De Nederlandse actie richt zie
ook op het kabinet. Dat moet een-]
zelfde standpunt innemen als he
Europese Parlement: alléén impon
van ecologische verantwoord gekap
hout. Het kabinet heeft dan de taak]
dat standpunt uit te dragen binnen
de EG.
Opstand in Maleisië, campagnes|
en resoluties in Europa,
groeiende zorg binnen het Ameri-I
kaanse congres. De al jaren waar-]
schuwende milieu- en natuurorgani-|
saties lijken eindelijk gehoor te vin-j
den.
Reden tot optimisme?. „In geen|
geval", zeggen Verhagen en Van
Lek, „alleen internationaal beleidl
kan de desastreuze ontbossing stop-I
pen. En we weten allemaal uit erva-l
ring hoe langzaam en moeizaam dal
beleid van de grond komt. Zelfs metl
de grootste milieuramp, de teloor!
gang van de tropische regenwouden,!
boven onze hoofden".
Oan onze Haagse redactie
IpEN HAAG - Er is een te-
'rugkeerregeling op vrijwil
lige basis in de maak voor
ie circa elfhonderd in Ne-
lerland woonachtige Ta
ils.
Vereniging Vluchtelingen
kerk Nederland (WN) en
staatssecretaris Korte-Van He-
nel (Justitie) studeren momen-
ïe\ op zo'n regeling.
Belangrijkste punt van dis-
jssie daarbij is de hoogte van
je vergoeding voor Tamils die
naar Sri Lanka terug willen.
- bedoeling is dat Justitie het
Door Pieter Eggen
DEN HAAG - Aan de
wand van het kleine ver
gaderzaaltje in het gebouw
van het ministerie van So
ciale Zaken, waar maan
dagavond een delegatie
van het kabinet met de
Landelijke Specialisten
Vereniging (LSV) onder
handelden, hangt een niet
erg opzichtig kunstwerkje.
Onder op het doek staat
geschilderd: „Vrijheid van
zienswijze is een voor
waarde voor kunst".
Een mooie opdracht en een
waar woord. Maar niet erg
besteed aan de gesprekspart
ners van maandagavond.
Vrijheid van zienswijze was
er volop, maar voor de kunst
van het vergelijk was geen
plaats meer. Iedere partij had
zich in zijn eigen stellingen
teruggetrokken.
Staatssecretaris Dees
(Volksgezondheid) en minis
ter De Koning (Sociale Zaken)
verkondigden met een spot
lachje rond de mond het einde
van het jaren slepende over
leg met de LSV en specialis
ten-voorzitter dr: C. Piasmans
was de woede en de teleur
stelling van het gezicht te le
zen. „U zult het misschien niet
willen geloven, maar over ons
voorstel van verleden week is
vanavond niet meer gespro
ken", aldus Piasmans.
Dat was een harde dobber.
Jarenlang heeft de LSV met
Minister De
ning-....rechter...
Ko-
- foto de stem/johan van gurp
O
succes forse ingrepen in de
vergoedingen van de specia
listen kunnen afwenden,
maar nu lijkt er niet meer aan
te ontkomen. Het kabinet is
ook niet langer van plan de
specialisten nog tijd te gun
nen. Zeer binnenkort al zegt
het kabinet het Generaal Ak
koord (een serie afspraken
over bezuinigingen en werk-
gelegenheidsmaatregelen)
eenzijdig op. Dit najaar volgt
dan de eerste klap, als staats
secretaris Dees de vergoeding
van de specialisten voor hun
praktij kkosten verlaagt. Dat
kan een specialist vele tien
duizenden guldens per jaar
schelen. En later zal minister
De Koning het norminkomen
voor de heren medici vaststel
len op een niveau dat de LSV
„zeer ontevreden stemt". Van
180.000 gulden nu naar 150.000
gulden, terwijl de LSV twee
ton redelijk vindt.
Al met al komt er een voor
lopig einde aan vier jaar
touwtrekken. In 1984 bereik
ten de toenmalige staatssecre
taris Van der Reijden en de
LSV een Generaal Akkoord.
Daarin werden afspraken ge
maakt over verlaging van de
tarieven en andere bezuini
gingen en over het plaats ma
ken voor 500 jonge werkloze
specialisten.
Van die afspraken was
weinig terecht gekomen, zo
gaf deze week ook Piasmans
toe. En dus besloot minister
De Koning enkele weken ge
leden het akkoord 'wegens
wanprestatie' eenzijdig op te
zeggen. Dat kwam hard aan
bij de LSV, want het akkoord
had zijn grote waarde bewe
zen tijdens eerdere juridische
botsingen met het kabinet.
Toen het kabinet eerder dit
jaar het norminkomen van de
specialisten wilde verlagen,
verbood de rechter dat. Een
onderzoek dat minister De
Koning had ingesteld naar de
gewenste hoogte van dat in
komen was zonder toestem
ming van de specialisten ge
beurd, zo zei de rechter en
daarom in strijd met het Ge
neraal Akkoord. Dat akkoord
schrijft overeenstemming
over tal van zaken voor.
En verleden week verloor
het kabinet opnieuw toen
Dees de vergoeding voor de
praktij kkosten wilde verla
gen. Ook dat mocht niet zo
maar. Het kabinet restte niets
dan het opzeggen van het ak
koord. En getergd door de
zondagsdienst draaiende spe
cialisten, besloot het kabinet
daartoe. Wel verplichtte de
rechter beide partijen op
nieuw tot overleg.
Verleden week was de eer
ste ronde. Als laatste dam te
gen het aanrollende geweld
van overheidsmaatregelen
besloot de LSV een tegenbod
te doen. Officieus werd be
kend dat de specialisten een
uai was wiii iiaiue uuuucitvuunu \ccii ocuc axo^iaivcii waiijjicauanc vp w- xti aoen. uiiicieus wem oe*
Jarenlang heeft de LSV met over bezuinigingen en werk- zeggen. Dat kwam hard aan kend dat de specialisten eer
Door Thom Meens jeugd van de betrokkene, y /jgfe/ y j> ÜÜFR01<W. VMi
DE OTTDF. crpdachte dat jachtig wordt weersproken. /MgWk -
verlaging van hun praktijk-
kosten wel wilden accepteren,
maar dan moesten norminko
men en Generaal Akkoord
onaangetast blijven. Daar
naast was er nog een voorstel
voor een andere tariefstruc
tuur.
De Koning en Dees zegde de
specialisten toe in het kabinet
de voorstellen nog eens te be
spreken. Dat gebeurde afgelo
pen vrijdag, maar de stem
ming in het kabinet was dui
delijk: geen duimbreed toege
ven. Eventuele toegeeflijkheid
van De Koning werd resoluut
de kop ingedrukt. In de kring
van de specialisten bestond
tot maandagavond nog enig
optimisme. „Als we alleen met
De Koning zouden praten wa
ren we het snel eens. Het is die
Dees, die maar niet voor rede
vatbaar is", zei iemand van de
LSV aan de vooravond van
het tweede overleg van afge
lopen maandag.
Dat bleek een verkeerde ta
xatie. In wat een ronduit on
vriendelijke confrontatie van
nauwelijks anderhalf uur
werd, sloeg minister De Ko
ning zijn tegenspeler Pias
mans knock-out. Het Gene
raal Akkoord wordt opgezegd,
de praktijkkostenvergoeding
gaat omlaag en het normin-|
komen wordt bijgesteld. Overl
dat laatste wordt nog nader
onderhandeld. De andere
twee maatregelen werden
specialisten meegedeeld
Daarover vielen harde woor-|
den aan beide zijden. Het be-]
spreken van de voorstellen
van de LSV werd overbodig.
De specialisten waren dei
duivels. Piasmans kondigdel
opnieuw een juridisch ge-I
vecht aan. Dit keer met hetl
Generaal Akkoord als inzet!
dat volgens de LSV-voorzitter|
niet „te goeder trouw" eenzij
dig kan worden opgezegd. Oil
de LSV met die actie ver komtl
is de vraag. De Haagse rech-[
ter oordeelde verleden weekl
dat een partij altijd eenzijdig!
een overeenkomst kan opzeg-"
gen.
De andere acties, zoals op-I
nieuw zondagsdiensten draai-]
en, komen weer aan de ord
als Dees de vergoeding gaat|
verlagen. Dat doet hij na
zomer, zodat iedereen eer
met vakantie kan. Maar ho
gespannen de sfeer is ble
maandag toen Piasmans her]
vatting van de acties in hef
vooruitzicht stelde en De Ko
ning prompt zei: „Dan word
het tijd dat het kabinet
eens overweegt naar de redt]
ter te stappen". Dergelijk
krijgshaftige taal valt zelde
uit de mond van de altijd
laconieke De Koning te hore
Het is deze keer dus mene
en het lijkt erop dat de specia]
listen aan het einde zijn gekof
men van hun actiemogelijk]
heden.
DE OUDE gedachte dat
seksueel geweld tegen
vrouwen, kinderen en ook
mannen, alleen afkomstig
is van zieke, psychopati-
sche mannen moet op de
helling.
Steeds vaker blijkt dat het
juist gewone 'normale' man
nen en jongens zijn die zich te
buiten gaan aan seksueel ge
weld. Soms zelfs zonder dat ze
zich bewust zijn dat ze geweld
uitoefenen tegen partner,
kind of toevallig slachtoffer.
Dat wordt betoogd in het
boek 'Mannelijkheid en sek
sueel geweld', een studie naar
de daders van seksueel ge
weld. Het boek - dat onlangs
is aangeboden aan minister
De Koning (Emancipatie) - is
geschreven door mannen die
op een of andere wijze betrok
ken zijn bij plegers of slacht
offers van seksueel geweld.
Aan het woord komen poli
tiemensen, artsen, seksuolo-
gen, psychologen, maatschap
pelijk werkers en anderen: ze
belichten de daders elk vanuit
hun eigen vakgebied. De da
ders zelf komen indirect ook
aan het woord, in stukken uit
processen verbaal en in ge
sprekken met hulpverleners.
Het boek is geen pleidooi
voor de 'zielige dader' die niet
verantwoordelijk zou zijn
voor zijn eigen handelen. Eer
der het tegendeel.
Dat vond ook minister De
Koning na vlugge lezing van
het boek: „Wat mij trof was
dat het hier en daar levende
beeld dat hulpverlening aan
daders hetzelfde zou zijn als
begrip hebben voor de zielige
jeugd van de betrokkene,
krachtig wordt weersproken.
Kennelijk is het doel van de
hulpverlening vooral dat de
dader verantwoordelijkheid
gaat nemen voor wat hij heeft
gedaan en de gevolgen daar
van voor het slachtoffer. Een
houding die bij uitstek bij ple
gers van seksueel geweld ont
breekt".
Ook de auteurs zijn van
mening dat seksueel geweld
niet hoort en moet worden be
streden. Maar omdat bestrij
den via de strafrechter niet of
nauwelijks helpt, wordt in het
boek gezocht naar de achter
gronden van de daders. Dan
kan het probleem, vaak een
kwestie van mentaliteit, vindt
ook De Koning, eerder wor
den aangepakt.
Seksueel geweld moet ruim
worden gezien. Niet alleen de
pure aanranding en of ver
krachting van een vrouw,
maar ook de bedreiging, de
geestelijke kwelling of de
voortdurende aandrang op
een onwillige partner om te
vrijen vallen onder geweld,
aldus de samenstellers van
het boek.
Opvallend is dat veel ple
gers van seksueel geweld
vaak zelf niet doorhebben dat
ze geweld uitoefenen. Ze den
ken dat ze op speelse wijze
druk uitoefenen, grappig be
zig zijn, terwijl het slachtoffer
het als geweld ervaart.
Sommige mannen wordt
seksueel geweld opgedrongen
in een rolpatroon. Het zijn de
jonge mannen die opgroeien
in de in deze maatschappij
kennelijk geaccepteerde norm
dat vrouwen beschikbaar
zijn; mannen die in films, op
televisie en in boeken wordt
voorgehouden dat macht en
lichamelijke kracht kunnen
worden gebruikt om seksuele
eisen in vervulling te laten
gaan. Mannen ook die van
huis uit de macho-rol krijgen
voorgehouden en opgedron
gen.
Veel plegers van seksueel
geweld zijn jonge mannen
(tussen de 20 en de 30 jaar) die
samen op stap gaan om ver
tier te zoeken. Alcohol speelt
vaak een grote rol, net als het
zoeken naar een roes, een
kick. Ze leven zich niet in in
wat een slachtoffer voelt,
hebben alleen de drang om
zich aan de anderen in de
groep te bewijzen, ze willen
erbij horen. Dergelijke man
nen zeggen achteraf dat ze
helemaal niet (of niet hele
maal) doorhebben wat ze heb
ben gedaan.
Bij incest spelen dezelfde
argumenten veelal een rol, zij
het dat de dader ouder is. In
cest (het misbruiken van fa
milieleden) komt het meeste
voor in patriarchaal 'gere
geerde' gezinnen waarin moe
der en kind in een onmachtige
positie zitten.
Opmerkelijk is dat de kans
op incest tussen vader en
dochter groter wordt naar
mate het verschil in opleiding
tussen vader en moeder gro
ter is. In gezinnen waar de
man een hoge opleiding heeft
gevolgd en de vrouw niet,
blijkt incest meer voor te ko
men dan in andere gezinnen.
Een overeenkomst tussen
mannelijke en vrouwelijke
plegers van seksueel geweld is
dat beiden vaak niet in staat
zijn om zich in te leven in het
slachtoffer. Het geweten van
wat wel en niet mag, ont
breekt. Daarbij moet worden
aangetekend dat vrouwen
aanzienlijk minder vaak tot
seksueel geweld overgaan dan
mannen, maar dat komt dan
weer door de macho-cultuur
waarin veel mannen op
groeien.
Om dat te doorbreken moet
de mentaliteit veranderen.
Mannen moeten van huis uit
leren dat mannelijkheid niet
gepaard hoeft te gaan, zelfs
niet gepaard gaat met geweld
en overmacht. Op scholen
zouden docenten aan jongens
moeten uitleggen wat seksu
eel geweld is, wat de gevolgen
zijn en hoe de slachtoffers
zich voelen. De idee dat vrou
wen moeten worden veroverd
(letterlijk en met geweld)
moet eruit.
Hoe dat kan worden be
reikt, wordt ook in het boek
niet echt uit de doeken ge
daan. Een grote campagne te
gen seksueel geweld analoog
aan de campagnes tegen alco
holgebruik en aids zou al veel
goed doen, is de gedachte.
Daarbij wordt dan met een
scheef oog gekeken naar Zwe
den waar het prototype van
de macho, groot, zwaar in de
schouders en weelderig be
haard een baby verschoont.
Dat beeld moet de gedachte
doorbreken dat 'echte' man
nen niet zorgzaam zijn.
Dat is de preventieve kant
van de zaak, de kant van het
voorkómen. Daarnaast moet
er meer aandacht komen voor
wat in het boek heet het 'eer
der stoppen' van geweld. Da
ders moeten in de gaten krij
gen wat ze doen, waarmee ze
bezig zijn, slachtoffers moeten
worden opgeroepen de wan
toestanden aan de kaak te
stellen.
Hoever het geweld kan
gaan blijkt uit een nog niet
gepubliceerd onderzoek van
het Nisso, het Nederlands in
stituut voor sociaal seksuolo-
gisch onderzoek, naar manie
ren en strategiën die mannen
gebruiken om vrouwen die
niet willen, aan het vrijen te
krijgen.
Jocht Griekenland tot de
wnvang overgaan, dan is dij
;n Fokker-50 in een derge
brengen. Dit heeft een w|
restigd.
lot nu toe heeft Fokker een ci-
iele versie van de Fokker-50
produktie. De onderneming
leeft steeds uitgedragen pas
lan andere versies zoals nüli-
lire en verlengde uitvoeringen
willen denken, wanneer
larnaar vraag in de markt
>u blijken te bestaan.
De Fokker-woordvoerder
rkende dat behalve met de
[riekse marine ook met andere
logelijke klanten voor de Fok-
cer-50 Maritime wordt gespro
ten. Hij wilde daarover geen
ladere mededelingen doen, be-
lalve dat het om Europese en
iet-Europese belangstellen-
len gaat.
idien tot de produktie van de
okker-50 Maritime wordt
zergegaan, zal deze tweede
irsie van dit nieuwe produkt
iet voor 1991 beschikbaar zijn.
e prijs van het toestel zal vol-
:ns de woordvoerder 'behoor-
jk hoger' zijn dan die van de
indaardversie, die nu onge-
ïr tien miljoen dollar kost.
prijs zal sterk afhangen van
elektronische systemen en
uitrusting die de klant aan
/rd wil hebben. Het Mariti-
--programma voor de Fok-
;r-50 zal, aldus de woordvoer-
fr, grotendeels kunnen wor-
ïn gebaseerd op het pro-
ramma dat ook voor de F-27
patrouille-uitvoering be-
>nd.
De ontwikkelingskosten van
nieuwe versie zullen 'een
:r klein deel' bedragen van
kosten die gemoeid zijn ge
lest met het basisontwerp
in de Fokker-50, zo zei de
irdvoerder.
eventuele levering van Ma-
'me-vliegtuigen aan de
ekse marine is ook bespro-
i door staatssecretaris Van
luwelingen van Defensie, die
isdag van een tweedaags be-
:k aan Griekenland op
iphol terugkeerde. Behalve
langstelling voor een pa-
uillevliegtuig bij de Griekse
rine, bestaat bij de Griekse
Onderzoeker Joop Beeli
sprak daartoe met manni
over wat ze doen om hi
vrouw of relatiegenote tochii
bed te krijgen als ze niet
Alle ondervraagden zeggi
aanvankelijk dat ze geen gi
weid uitoefenen om hun zin
krijgen. Bij doorvragen blijl
dat ze wel 'subtiele' druk uil
oefenen. Ze houden aan, prei]
sen, zeuren of praten
vrouw schuldgevoelens aan.
Uiteindelijk gaat een de
van de vrouwen alsnog ovewUEZIEN VAN af en toe een
vaak gewoon omdat
geen zin meer hebben om af
wimpelen. Van de twint )rden geconstateerd dat milii
mannen die in het onderzot ccesvol aan zijn politieke eei
aan het woord komen, zegge n jonge hond gaat de voorm
er achteraf welgeteld zes di
ze de vrouw 'min of meer het
ben gedwongen' om te vrije
ze 'enige druk' hebben uitgi
oefend.
Beelen tekent erbij aan di
mannen ook achteraf 'oi
het algemeen een wat positit
ver beeld hebben van wat i |er niet eens worden over de
is gebeurd dan vrouwen'.
Die houding kan allee
verandert, als mannen lere
dat vrouwen niet ondergt
schikt, of minder zijn. Dat, si
men met de economische
standigheid van vrouwen e
rechter moet mannen lert
dat geweld niet mag en ni
hoort.
Minister De Koning is
vast overtuigd van die aai
pak. „Ik wens u een grote oit
zet toe", zei hij tot de auteurs
00714) is verschenen bij uitg'
verij Van Loghum Slaterus.
Tweede Kamer hard aange
®me niet altijd gelijke tred h
milieuproblematiek te lijf.
oral bij de EG-partners blijft I
]teu in de toekomst moeten ve
nog eens acht voeren aan di Die volhardendheid is al
9e belangstelling in de meesl
t de voorstellen van Nijpels
P aanhoord en vervolgens wc
-en dergelijk voorval speeld
o rnilieuberaad in Luxemburg'
er niet eens worden over de
'n9. met als resultaat een o
werd bevonden. Da:
veranderen als de mentalite „i,, v°'gend jaar ge_a
auto s waar een katalysator
driewegkatalysator zullen he
s moeten opbrengen, doorc
Tdere verbruiksbelasting moe
e maatregel van Nijpels v<
sianaigneia van vrouwen >ft in a ""JRc'a
als laatste redmiddel de stral geval aan dat hij
oergaande verzuring van oi
ie roepen. Maar zonder hui
aeriand niet ver. Landen als
dij ieder serieus voorstel dv
dat niet alleen met econorr,
oren rekening moet worden
tussen gaat de vergiftiging
®n onze door luchtverontrc
'Mannelijkheid en seksun ^anjagend tempo. De grei
geweld' (ISBN-nummer 90 3t n£Jlomen 'n zicht. Het won
'JK® aanpak van dit probli
ondankbare, maar wel
