DE STEM
4 Weinig plaats voor
ons soort artiesten'
;ten
iens
c1troën
JESBETH LIST LEIDT DE NEDERLANDSE PLOEG VOOR KNOKKE
Miljonair na 'lm Westen nichts Neues'
Zes ontwerpen voor
architectuurmuseum
Perpekt verzorgt service
bedrijf voor theaterleven
\PPOR 1
W. DE BLOCK
Geldkwestie
Knokke
rechtstreeks
op de
Belgische tv
Theaterpubliek
Kasteel
ERICH MARIA REMARQUE NEGENTIG JAAR GELEDEN GEBOREN
Vertaling
Afgewezen
Begin
Knokke
Kruiwagen
jngifte
;UZEN - J. van de G,
It Terneuzen deed gisteren
de gemeentepolitie in zijn
oonplaats aangifte van'
iefstal van een aantal giro
taalkaarten en cheques, j
iet bijbehorende pasjes. DJ
efstal moet op 28 juni zijn|
;epleegd.
iiefstal
jsCHOONDIJKE - In Schoon J
ijke is uit een schuur bij i
voning van JH. gereed.j
chap gestolen. De waard*
van het gestolene is 600.
gaat om schaven en electri|
sche machines.
Slip
OOSTBURG - Op de Scherp,
bierseweg is een auto, be-l
stuurd door EA. uit Oost-
burg, tijdens een fikse regen-
bui geslipt. De auto kwam fc
gen een hek en de gevel va.
een vakantiewoning tot stil
stand.
270, kl2 04 260, 06 240, 08 60-100,
40. Bospeen natuur: kil 70-t
Rabarber: kil 35, kl2 31-38. Spit
kool: kil A 37-38, B 25-28. Snijt
nen glas: kil 460-480, kl2 KR 2„,
Sperciebonen glas: kil 290. Spet.
ciebonen natuur: kil 320-31"
Tuinbonen: kil 117. Prei: k]2
48-109. Savooie kool groen: kil
20-22. Kroten bos: kil A 76, kI2 f
Uien kg: kil 80 96, Ml 44-78,1
Ml 70. Bosuitjes: kil 11-.
Erwten: kil 220. Vroege aardap
pelen: kil 80 72-78, DR 31-41, K'
88-102, MI 47-63, kl2 80 79, DR
KR 60-109, MI 53. Totaal aant
colli 3337.
AMSTERDAM, 4 juli - Aardap-
peltermijnmarkt: In bintje
mm, oogst 1988, werden 4
contrcten verhandeld voor levt
ring april bij een prijs van 34,11
tot ƒ31,50 per 100 kg. De stem
ming was vast
an
r-
|n;
fn-
Duim-van Waesberghe, mevr
van Sorgen, mevr. Blankaer
mevr. Posthuma, mevr. Hut
dersmarck, mevr. Harthoorn.
Computergebruik: mevt
Adriaanse, mevr. Bendelet
mevr. Fokke, mevr. Van de Har.
mevr. Hespe, mevr. Humat
mevr. Ibarra, mevr. Kas, mev;
Schipper, mevr. Van de Schtx
mevr. Van Toren, mevr. Verli
den, mevr. Visser, mevr. Lalot
een verklaring kregen me<"
Wattel en mevr. Schuur.
Programmeren/systeembeheer:
V TJ jfifilo 'S
mevr. Vogel, mevr. Withage
mevr. Roboeys-Freling,
Pieterse-van Rooijen, mevr. KtJ
merling-Montagne, mevr. PI
mevr. Costongs, mevr. Lai
mevr. Hogenes, mevr. Visser; i
verklaring ontvangt mevr. Ha
mevr. Van Biemen, mevr. Vijl
huizen-Gij sen, mevr. Visse j
mevr. Kortsmit
tk,
id
hm
ten
de
tng
en
fd-
gse
ken
het
mz,
de
uw,
me-
rliet
de
Procesoperator: mevr. Sandci»
mevr. Sparidaens, mevr. V»J
Weizen, mevr. Hulsbos, mw
Wisse. mevr. Trotsenburg.
directeuren in Zeeuwse!
Vlaanderen.
Bedolven onder cadeausi
bloemen was er na het officia
gedeelte een receptie, waarlj!
lange rijen ontstonden om r
vertrekkenden en hun echtj
notes de hand te schudden. f
der de vele aanwezigen wa
Oostburg's loco-burgeme
H. Thomaes, ins pec trice
het beroepsonderwijs H.
Dellen, en naast velen uit 1
West-Zeeuws-Vlaamse ond^
wijsveld ook tal van oud-la
lingen van de vroegere hui
houdschool in IJzendijke eni
technische school in Oostbuif
die sinds vorig jaar zijn samd
gegaan met de huishoudschoj
uit Schoondijke in de scholej
gemeenschap Oostdijke.
(ADVERTENTIE)
Autobedrijf
Tivoliweg - Hulst
Tel. 01140-12058
nnen
bijna
sheid
aanse
diepe
esteit
/allen
Som-
Ie ij-
i van
n niet
ist on-
en
hinese
,„Ik laat mij door Bontempi niet afbluf
fen Zonodig ga ik even aan zijn broek han-
genDat verwachten vedetten nooit11
Mathleu Hermans, wielrenner
DINSDAG 5 JULI 1988
T2
jarenlang was ze niet op
de buis. Althans niet op de
[Nederlandse. Bij de BRT
[was ze recentelijk nog te
[zien in een hommagepro
gramma, opgedragen aan
I Ramses Shaffy. Maar deze
week kan rustig als Lies-
[beth List Week worden
[uitgeroepen. Vanavond le-
[vert ze een muzikale bij -
[drage aan de TROS 'Way
[of life show'. Donderdag
avond herhaalt de AVRO
ILiesbeth's 'Show van de
(maand' en vrijdagavond
voert La List rechtstreeks
op de Nederlandse en Bel
gische buis vanuit Knokke
ie Nederlandse ploeg aan.
jiesbeth List leeft nog, ook
„iilversum heeft dat plot
seling ontdekt.
Liesbeth List: „Je ervaring
wordt een steun voor de
nieuwe mensen.foto anp
Door Tom Smeets
Ik heb een wandeli
door Aardenburg gemaal
en ben er stil van geworden]
Wat een verrukkelijk ge|
zicht, dit oude stadje getooid
als een schone jonge vrouw]
bevallig gekleed in groen
alle kleuren bloemen. Lane
vol diffuus gefilterd licht e«
stil als in een kathedraa'|
Overal in de tuintjes voor
huizen, waarvan bij vele
de scheidingshekjes door
bewoners verwijderd zij'
één grote kleurenprach'J
Heerlijk!
Dan de zéér vele woninj
gen en winkels met hi
bloembakken vol geraj
niums, lobelias en vlijtif
Hesjes, een genot om naar
kijken. Als u straks nog vo
bent van al het 'adembene
mende' wat u in uw vakar
tie gezien hebt, maak
eens een kuiertje door
'ademgevende' bloemenst
Aardenburg. U zult er st
van worden. Een duizend®
jaren 'oude dame' in het
zit van de eeuwige jeugd!
Aardenburg
S. van Jelgershuis
Niet alleen op de buis, ook op
platengebied is het de laatste
paren stil geweest rond Lies-
eth List. „Er is sprake van een
hele nieuwe stroming", zegt ze.
|,,Je kunt alleen maar platen
naken als je wordt gepromoot
door de radio. Als de mensen
daar je niet draaien, dan koopt
het publiek jouw plaat niet,
omdat het niet weet dat die er
■Cortom: in de platenzaak en in
de televisiestudio heerste er
fetilte rond haar. En elders?
Liesbeth: „Ik treed in een eigen
heaterprogramma op, daar
en ik in januari mee begonnen
en dat gaat door tot mei vol
gend jaar. Ik ben gelukkig niet
hankelijk van platen."
Dat is ze trouwens nooit ge
weest. Liesbeth: „Ik ben in 1965
het theater gaan staan en ik
heb geen jaar overgeslagen. Nu
1 23 jaar lang, dus ik heb niet
klagea Het is alleen leuker
5 je wel een plaat kunt vast-
eggen met je liederen, zeker
hls zo'n plaat het goed zou
PC^n. •-rlï-.pvnrvf .fT
ïetzelfde geldt voor televisie,
luchter constateert ze: „Er is
geinig plaats voor ons soort
;iesten. De tijd schrijft voor
at men graag Engelstalig wil
horen. Bovendien is de tijd van
de grote shows over, omdat het
oveel geld kost. Daarom laat
Be televisie ook rustig de pla-
'enmaatschappijen betalen om
en artiest op televisie te krij-
en. Want de televisie heeft
elf geen geld.En zo hangt
pet allemaal samen."
Ze benadrukt het nog eens:
Televisie is een kwestie van
eld. De grote gemene deler
pjkt niet naar zo'n programma
i dus zijn de kijkcijfers laag
daarmee is de cirkel weer
ond. Een programma maken
foor een minderheid is te duur
l daarom komt mijn soort re-
ertoire nauwelijks of niet aan
Door Gerard van Herpen
l„DIT BOEK wil noch een
laanklacht noch een beken
tenis zijn. Het wil alleen
pen poging wagen, verslag
Juit te brengen over een ge
neratie, die door de oorlog
vernield werd, ook als ze
aan zijn granaten wist te
ontkomen".
Het die verantwoording pre-
[senteerde Erich Maria Re-
narque zestig jaar geleden, in
.928, zijn boek 'lm Westen
nichts Neues', dat de wereld
tien jaar na de eerste wereld
oorlog een gruwelijk beeld
voorhield van een oorlog zoals
he door soldaten was onder
daan Het was een oorlogsro
man zonder heldendaden, die
iet verslagen Duitsland trof
jajs een mokerslag, maar die
■niettemin al binnen een half
paar een oplage bereikte van
een half miljoen exemplaren
verkoop van Tm Westen
nichts Neues' liep in 1978 op
ot een recordhoogte van 8%
mifioen verkochte boeken,
inch Maria Remarque werd
jileen al door dit boek vele
malen miljonair, maar al dat
Seld heeft hem toch niet de er
kenning bezorgd waar hij in
ijn leven vurig naar heeft
«'gezien. De meeste critici
«even hem een schrijver van
tweede garnituur noemen
m de nazi's verbrandden in
zijn boeken en ontnamen
m 'n 1938 zijn Duits staats
burgerschap.
Na de oorlog is Remarque
De Belgische tv brengt het
Star festival Knokke-Heist
1988 de hele week recht
streeks op het scherm, steeds
van 21.10 tot 23 uur. Van
avond is de eerste uitzending.
De TROS zal deze zomer zes
uitzendingen op het scherm
brengen naar aanleiding van
het Star Festival, dat van
daag in Knokke van start
gaat.
De eerste uitzending bij de
TROS is vrijdagavond, het
moment dat de Nederlandse
ploeg het Casino van de Bel
gische badplaats betreedt. De
prestaties van de andere lan
den worden op een later tijd
stip in het dinsdagmiddag
programma op de buis ge- 'De Meisjes'.
bracht.
De opzet van dit jaar is dat jong talent wordt aangevoerd
door een ervaren ster. Wat Nederland betreft gaat het om de
close-harmony-groep De Meisjes en zanger Peter Douglas, die
Knokke zal aangrijpen om van zijn Sinatra-image - opgedaan
in KRO's 'Soundmixahow',kdie hij vorig jaar won - af te ko-
mencDe muzikale lektet^ isSn h&rrden van Jan Rietman.
De overige deelnemende landen zijn België, Engeland,
Duitsland en Frankrijk. De respectievelijke sterren zijn Ada-
rao, Wall Street Crash, Peter Kraus en Nicole Croisille. Zater
dagavond worden de prijzen bekend gemaakt. In de interna
tionalejury zit namens Nederland Tonny Eyk.
Zou er ooit weer een opleving
komen? Liesbeth: „De natuur
wet is: actie is reactie. Het moet
een keer komen, echt. Ik weet
alleen niet wanneer. Ik heb in
mijn show een lied en daar
komt de zin in voor je komt
back van comeback naar come
back tot in het Rosa Spier'. Dat
is het antwoord. Je bent of ja
ren niet op het scherm, of
iedereen krijgt het idee van
'zeg, List leeft nog'. Ik heb net
voor Veronica 'Klasgenoten'
gedaan. Dat wordt in oktober
uitgezonden, maar is nu al op
genomen. De AVRO zegt 'kom
we zenden haar nog eens uit en
de TROS neemt me mee naar
Knokke. PlotseUng een hausse!
En misschien zeggen ze wel:
'Wat ziet die er nog goed uit'.
Maar dan hoor je weer een tijd
niets."
Volgens haar zijn de enige
Nederlandstalige artiesten die
zich goed kunnen handhaven
Herman van Veen en Robert
Long ('Die heeft verkocht als
broodjes'). Maar ze klaagt niet,
want de zalen zitten bij haar
niet leeg.
„Nee, er is gelukkig altijd een
theaterpubliek. Het is minder
dan het televisiepubliek. Dat is
massaal. De miljoenen mensen
die iedere dag naar de televisie'
kijken, of de paar honderddui
zend over het hele land die
naar het theater gaan.Over
het algemeen loopt de belang
stelling wel iets terug, maar ik
persoonlijk mag niet klagen."
Dat doet ze dus ook maar
niet. „Ik ben een theaterartiest
en ik heb het genoegen gehad
heel veel platen te verkopen.
Maar die tijd is over." Ze zegt
die laatste zin met grote stellig
heid, met een extra accent op
elk woord.
Dan: „Het is geleidelijk ge-
gaaa Ik heb een periode gehad
van elk jaar een gouden lp en
zelfs twee platina's en dan
langzaam gaat het over. Na de
laatste gouden lp, ergens 1975,
ik weet het al niet eens meer
precies, heb ik nog wel platen
gemaakt die aardig liepen,
maar niet meer goud werden
en dat liep door tot het gewoon
te kostbaar werd."
Plannen voor een nieuwe plaat
bestaan er niet. Nog sterker: ze
staat niet eens onder kontrakt
van een platenmaatschappij.
Een wonderlijk fenomeen voor
iemand die ooit een parade
paardje was van de Philips-
platenclub, die op dat moment
'heel' Nederland onder kon
trakt had. Het uitkomen van
een nieuwe List-lp was een
grootse happening, waarvoor
in de Verenigde Staten blijven
wonen. Hij trouwde met de
bekende filmster Paulette
Goddard, die na de dood van
haar man in 1970 het Remar-
que-archief afstond aan de
stad Osnabrück. Die stad
heeft daar verder nooit iets
mee gedaan. Omdat er in 1945
geen officiéél eerherstel
kwam vanuit zijn vroegere
vaderland, liet hij zich in
Amerika definitief naturali
seren en hij heeft nooit meer
een stap in zijn vroegere va
derland gezet.
Bij de uitgeweken Duitse en
Oostenrijkse schrijvers waren
er schrille contrasten als het
ging om financiële inkomsten.
Exil-letterkundigen zoals
Vicki Baum, Carl Zuckmayr
(Der Hauptman von Köpe-
nick) en Remarque behoorden
tot de weinige gefortuneerde
emigrantea Thomas Mann,
Tucholsky, Stefan Zweig, Jo
seph Roth en Franz Werfel
moesten artikelen schrijven
om in het leven te blijven. Re
marque, die er van droomde
eens de üteraire wereldfaam
van Thomas Mann te mogen
verwerven, verbleef in dure
buitens en in luxueuze hotels
in Amerika en Zwitserland,
maar hij hielp de exil-schrij-
vers toch ook wel met finan
ciële bijdragen.
Zestig jaar geleden bezorgde
het boek van Remarque de
mensheid een dreun die zo
hard aan kwam, dat iedereen
dacht dat oorlog in Europa nu
toch wel een voorbij ver
schijnsel zou zijn. Elf jaar la
ter stonden de Duitsers en de
Fransen al weer tegenover
elkaar, aan het zelfde weste
lijke front, aan het begin van
een nieuwe en een nog meer
verwoestende wereldoorlog.
De gruwelijke boodschap van
de Duitser Remarque was wel
gelezen, maar klaarblijkelijk
niet verstaan.
Erich Maria Remarque, die
volgens Goebbels niet eens
Remark maar Kramer heette,
kwam op 22 juni 1898, negen
tig jaar geleden dus, in Osna
brück ter wereld. Hij was net
zestien toen de wereldoorlog
uitbrak en zeventien toen zijn
hele klas, daartoe opgepord
door nationalistische leraren,
zich spontaan meldde voor het
front.
Remarque beschrijft in zijn
oorlogsboek op heel aangrij
pende wijze hoe schoolkinde
ren in scholen en kazernes
worden gedrild door leraren
of korporaals, veel onder
scheid is er niet, die Himmel-
stosz of Kantorek heetten.
Franz Kemmerich is negen-
tieneneenhalf jaar oud, hij is
een bedplassertje. Door de
pesterige korporaal is nóg een
bedplasser gevonden. De ene
week wordt Kemmerich onder
gelegd en de volgende week de
andere. Zo hoopt de militaire
discipline de kinderen voor
hun zwakte te straffen. Kem
merich redt het, hij wordt le
vensgevaarlijk gewond. Re
marque schrijft: „Daar ligt hij
nu, waarom toch? Je zou de
hele wereld langs dit bed wil
len laten lopen en zeggen: „Dit
is Franz Kemmerich, hij is ne-
gentieneneenhalf jaar oud, hij
wil niet dood; laat hem niet
doodgaan"!
'Van het westelijk front geen
nieuws' werd ook in Neder
land gretig gelezen. Uit mijn
Nederlands exemplaar, dat uit
1968 dateert, blijkt dat het
boek toen al zijn 21-ste druk
beleefde. De schrijfster Annie
Salomons vertaalde het boek
in het Nederlands. Een grof
karwei voor een zo gevoelige
vrouw. Vandaar misschien
dat zij het militaire Duitse
militaire bevel,'Aufstehen'
wel heel vriendelijk vertaalt
als 'Rijzen'.
Wonderlijk eigenlijk dat de
officiële kritiek deze oorlogs
roman, die geen roman is en
die ook eigenlijk de betiteling
'oorlogsroman' niet verdient,
nooit tot het handboek van de
Duitse letterkunde heeft toe
gelaten. Ik ken geen indrin
gender geschreven boek over
de oorlog en nog nooit heeft
een boek mij zo sterk en zo
suggestief het gevoel gegeven
dat ik mij, al lezend, midden
in het frontgebied bevond.
In de kritieken zijn er later
wel verwijzingen, zoals die
van 'De Duitse Hemingway',
maar echte literaire erken
ning verwierf Remarque met
dit meesterwerk toch nooit.
Het vervolg op dit boek 'Der
Weg zurück' en zijn andere
boeken 'Are de Triomphe,
'Liebe deinen Nachsten' en
'Die Nacht von Lissabon' be
zorgden de wereldberoemde
Remarque een grote schare le
zers, maar geen grote literaire
roem.
De Duitse uitgever Fischer zal
zich in 1928 waarschijnlijk wel
de haren uit het hoofd hebben
getrokken, want hij was de
uitgever die het boek als eer
ste in handen kreeg en die het
als eerste afwees. Lector
Soschka van uitgeverij Ull-
stein had het boek 's nachts in
een ruk uitgelezen. „Ik heb
niet geslapen", zei hij 's mor-
zonder moeite een compleet
kasteel werd afgehuurd, waar
vervolgens een groot gezel
schap luisterrijk werd ont
haald.
Is dat frustrerend? Liesbeth:
„Nee hoor, ik ben geen plate-
nartiest. Ik ben er niet van af
hankelijk. Je hebt zangers en
zangeressen die als ze geen hit
hebben weg zijn, kapot zijn. Bij
mij is het andersom. Ik ben in
het theater begonnen en daar
blijf ik. Dus het maakt me niet
zo veel uit."
Ze ergert zich er wel aan dat de
televisie zo weinig doet. „We
hebben zo vreselijk veel goede
artiesten. Procents-gewijs heb
ben we in Nederland meer top
artiesten dan in Frankrijk en
Duitsland, terwijl daar zestig
miljoen mensen wonen. Bij de
BRT hebben ze een serie als
'Hommage aan...'. Als ze dat
«fcr
UTRECHT (ANP) - Zes architecten hebben een voor
lopig ontwerp gemaakt voor het Nederlands Architec
tuurinstituut (Architectuurmuseum) dat schuin te
genover het Museum Boymans-Van Beuningen in
Rotterdam zal komen. De ontwerpen van Jo Coerien
Eindhoven, Jen Benthem/Mels Crouwel te Amster
dam, Hubert-Jan Henket uit Boxtel, Rem Koolhaas/
OMA te Rotterdam, Wim Quist te Rotterdam en Luigi
Snozzi uit Locarno (Zwitserland) zullen van 9 juli tot
en met 29 augustus te zien zijn in het Boymansmu-
seum.
bij ons eens zouden doen: Freek
de Jonge, Willeke Alberti, Her
man van Veen, wat zou dat niet
een prachtige serie zijn. Maar
ja, het geld hè..."
Dat is een van de voordelen
van Knokke. Het lijkt wel alsof
geld daar geen rol speelt. Wat
het songfestival betreft, ze gaat
niet voor het eerst naar de Bel
gische badplaats. Al in 1965
ging ze met een ploeg, waarin
verder onder meer Greetje
Kauffeld zal. Die ploeg onder
leiding van Lou van Rees won.
Liesbeth: „Dat was het begin
van mijn carrière. Tien jaar la
ter was ik er weer, om het fes
tival nieuw leven in te blazen.
Omdat het wat verwaterd was,
hadden ze een nieuwe formule
bedacht. Nu is het weer zo ver.
Ik heb iets met Knokke.Ik
ben daar ook heel graag. Ik heb
het sentiment van 'daar startte
mijn carriere' en bovendien
houd ik erg van België. Ze zijn
daar erg chanson-minded,
meer dan in Nederland."
Het organiserende Casino en
de BRT gaan al een jaar van te
voren op zoek naar jong talent
dat in opkomst is. De deelne
mers stonden daardoor al vast
toen ze werd uitgenodigd als
'ploegleidster' op te treden.
Wat is haar inbreng? „Ik
denk de bezieling. Je ervaring
wordt een steun voor die
nieuwe mensen, die het voor
het eerst doen. We hebben het
echt professioneel aangepakt.
We hebben gerepeteerd en
gaan dat nog doen. Ik kan stil
letjes in een hoekje gaan zitten
en kijken en dan stiekem zeg
gen "je moet het zus doen of je
moet het zo doen'. Dat is mijn
taak. Op de avond zelf presen
teer ik het en na de pauze neem
ik het zelf over."
Een festival als dit juicht ze
zonder meer toe. „Dat er gele
genheid is voor nieuwe talen
ten om zich te laten zien. Want
als ze slagen, hebben ze meteen
die bekende kruiwagen die wij
nu eenmaal nodig hebben. Ik
heb het gemerkt, dus ik spreek
uit ervaring."
En ook als je niet wint, kun je
volgens Liesbeth altijd nog op
vallen. „Je moet altijd zorgen
dat je opvalt. Toen ik de eerste
keer in Knokke optrad, was ik
nog alleen in Amsterdam be
kend, niet landelijk. Dankzij
Knokke zagen alle huiskamers
me. Dat heeft zeker geholpen.
Iedereen wist vanaf dat mo
ment om wie het ging."
gj;i; Aan de hand van deze ont-
werpen zal een definitieve
architectenkeuze worden
gemaakt. Dit heeft drs. H.
Andersson, die de overheid
als projectleider heeft aan-
gewezen, gisteren meege-
:;S: deeld.
gg|i Minister Brinkman van
WVC en minister Nijpels
Hg; van volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening zul-
ivK len de tentoonstelUong vrij-
Sgi: dag openen.
SS De ontwerpopdracht is
S;S begin 1988 verleend door een
stuurgroep die de Stichting
SS Nederlands Instituut voor
Architecteuur en Stedebouw
SS heeft voorbereid. In het in-
stituut zullen drie instellin-
SS gen opgaan: Nederlands Do-
SS cumentatiecentrum voor de
SS Bouwkunst (NDB), Stichting
Sis Wonen en Stichting Archi-
SS tec tuur Museum (SAM).
Het handelt hier om een
SS zogenoemde meervoudige
opdracht. Dat houdt in een
SS procedure, volgens regels
van de Bond van Neder-
SS landse Architecten (BNA),
SS om tot een architectenkeuze
SS: te komen. Anders dan bij
een prijsvraag treedt bij
;SS zo'n opdracht geen jury op
;SS die een winnaar aanwijst.
SS De opdrachtgever maakt
Si zelf een keuze. Wel is er een
Si onafhankelijke beoorde-
SSg: lingscommissie die aan de
SS; opdrachtgever rapport uit-
SS brengt over de resultaten
zonder een rangorde aan te
iS wijzen. Hierin hebben zit-
iS ting A. Bodon, architect, ir.
iS D. Dicke,. hoogleraar civiele
Si techniek, drs. R. de Leeuw,
SSS directeur Van Goghmuseum
ij:;:;;: Amsterdam en ir. J.D. Pee-
SS reboom Voller, architect en
voorzitter.
:SS Aan het tot standkomen van
-nq 9b**»WS c-1"
lOJ&iï
de definitieve plannen voor
het Architectuurmuseum is
heel wat touwtrekken tus
sen vooral Amsterdam en
Rotterdam voorafgegaan.
Amsterdam vond dat zo'n
museum het best de Beurs
van Berlage gevestigd kon
worden met het oog op de
rijke architectonische tradi
tie van de stad. Ook enkele
in Amsterdam gevestigde
instellingen, waaronder de
Stichting Wonen en het Ne
derlands Documentatiecen
trum voor de Bouwkunst,
gaven de voorkeur aan de
hoofdstad.
Minister Brinkman hakte
ten slotte de knoop door met
zijn beslissing dat het Ar
chitectuurinstituut in Rot
terdam moest komen. Met
de instellingen die daar aan
vankelijk tegen waren, werd
het compromis bereikt dat
voor het museum een nieuw
pand zou worden opgericht.
Ook Amsterdam heeft zich
uiteindelijk bij de beslissing
neergelegd en de Beurs van
Berlage een andere culturele
bestemming gegeven, onder
meer als huisvesting voor
het Nederlands Philharmo-
nisch Orkest r
De totale kosten voor de
bouw van het instituut in
Rotterdam zullen 22 miljoen
gulden bedragen. De minis
teries van WVC en volks
huisvesting en ruimtelijke
ordening zullen hiervan
ieder de helft voor hun reke
ning nemen.
De architecten hebben de
opdracht gekregen een ont
werp te maken voor een be
drag van 14 miljoen voor de
kale bouw. De rest van het
bedrag zal onder meer wor
den gebruikt voor inrichting
en interieur.
SJ'IiusjI 79t bsus; -■■■
33 'J& ais:
Erich Maria Remarque, 'door onzin en roddel omgeven'.
- foto archief de stem
gens tegen zijn directeur. „Als
U het boek niet uitgeeft, doe ik
het zelf".
Ullstein bracht het boek op
de markt en verkocht meteen
al drie miljoen exemplaren.
Tucholsky en Stefan Zweig
prezen het boek en Walter von
Molo hield de Duitsers voor
dat dit boek door iedere Duit
ser zou moeten worden gele
zen. De soldaten, die hun huis
genoten nooit iets over hun
frontervaringen wilden ver
tellen, herkenden er direct
hun eigen belevenissen in. Zij
HAARLEM (ANP) - De technische theatergroep Perspekt
uit Haarlem wordt een servicebedrijf vooronder meer het
Nederlandse theaterleven. Onder de naam Perspekt Stu
dio's zet de groep zijn bestaan voort. Hiertoe is besloten na
dat in opdracht van het miniserie van cultuur de mogelijk
heden waren bekeken waardoor de groep binnen drie jaar
op eigen benen kan staan.
In augustus vorig jaar adviseerde de Raad voor de Kunst negatief
over de technische theatergroep. De subsidie zoü moeten worden
ingetrokken, waar theatermakers, bestuurders en politici het niet
mee eens bleken te zijn. In ieder geval mochten de in twintig jaar
opgebouwde kennis, ervaring en materialen niet verloren gaaa
Onderzoekers ginnen daarop na hoe Perspekt kan worden ver
zelfstandigd. De voornaamste conclusie is dat Perspekt dan niet
meer als theatergezelschap eigen produkties uitbrengt, maar
wordt omgebouwd tot servicebedrijf. Het ministerie zal financieel
helpen. Over steun van de gemeente Haarlem wordt nog onder
handeld, aldus Perspekt.
velde Franse soldaat kon
klaarblijkelijk nog altijd niet
door de na-oorlogse beugel.
De nazi's waren zo gebeten op
Remarque dat ze zelfs zijn fa
milie vervolgden. Zijn zuster
werd in 1943 door de beruchte
Freisler ter dood veroordeeld
en met de valbijl onthoofd.
In zijn emigrantenroman
'Die Nacht von Lissabon'
noemt Remarque zijn ge-
boortstad met name. In Tm
Westen nichts Neues' valt die
stad gemakkelijk te herken
nen in de beschrijving van de
frontsoldaat die op verlof
mag. De Dörenberg heet dan
weliswaar Dollenberg en er is
een Bremerstrasze in die stad.
In de Zevener Zeitung van
22 juni vind ik zowaar een
herdenkinsartikel over Re
marque. Dat artikel meldt de
uitgave van zijn complete
werk in 1991, een uitgave van
Tm Westen nichts Neues' met
toelichting en nawoord, ver
schijnt als Paperback bij Til-
man Westphalen en bij de
universiteit van Osnabrück
wordt een Remarque-mani-
festatie gehouden met ten
toonstellingen, een sympo
sium en met film- en theate
ropvoeringen van Remarques
werk. „De door onzin en rod
del omgeven schrijver ver
dient een nuchter en eerlijk
eerherstel", menen de initia
tiefnemers.
Het is een laat eerherstel bij
de viering van zijn negentig
ste geboortedag. De eerzuch
tige jongen uit Osnabrück
heeft het zelf niet meer mogen
beleven.
konden blijven zwijgen, om
dat zij voortaan een waar
heidsgetrouw getuigenis bij
de hand hadden.
Het boek is in 1930 al in Ame
rika verfilmd. De film werd
een enorm succes, behalve in
Duitsland. Goebbels verza
melde zijn bruine horde en
forceerde een protestdemon
stratie tegen de vertoning. Na
de oorlog is dfe film nog eens
op de Duitse televisie ver
toond. De beelden waarin Re
marque vertelt over de ver
broedering met de gesneu-
