'Ik bedrieg de mensen
en verkoop ze fantasie'
GOOCHELAAR RICHARD ROSS:
Sting, INXS en Adams uitschieters festival
Geen ex
peuterzj
Vmbaulit
Iilieuliel
Een zestal
sub-en
perverzen
■DE STEM EXTRA OP MAANDAG 4 JUL11988
Wat moet een gooche
laar in deze tijd van
chips en computers?
Hoort het vak niet thuis
in de antieke beroepen
gids van Jan en Kasper
Luyken?
Shows
Expositie over
goochelkunst
en wetenschap
Diefstal
Paranormaal
ZIGGY MARLEY LAAT HET AFWETEN OP ROCK TORHOUT
MEDISCHE
RUBRIEK
Hartinfarct
door stress?
duurdere' en 'goec
;en sterk teruglie
/erschil tussen Got
erneuzen (de goe
leid ruim 83 procei
laat bedri
ft/its?* pro1
LUtomobilis
ia aanrijdin
loorgeredei
T48
Door Mick Salet
Tegenwoordig kan ieder
een wondertjes verrichten.
Koks met twee linkerhan
den toveren een pan soep
uit een zakje. En met één
druk op de knop kijk je
straks rechtstreeks naar de
finale op Wimbledon.
Wie kijkt er nou nog op van een
magiër die een konijntje uit
zijn hoge hoed tovert als het
een echte medicijnman al ge
lukt is om een baby uit een rea
geerbuis te halen?
Richard Ross schudt het
hoofd. „Goochelen is niet uit de
tijd. Het komt juist weer in de
mode. Aan de ene kant is het
wel zo dat mensen minder op
kijken van nieuwe staaltjes
van techniek. Dat is logisch.
Vroeger kon je mensen met al
les verbazen. Maar sinds er
mensen op de maan zijn ge
weest, is het allemaal een stuk
moeilijker geworden.
Aan de andere kant maakt al
die technische vooruitgang de
mensen juist weer rijp voor de
goochelkunst. Ze dénken dat ze
alles weten. Maar als ik een si
garet in mijn neus laat ver
dwijnen en even later uit mijn
oor haal, dan vraagt iedereen
zich af hoe dat nou kan? Hoe is
dat technisch mogelijk? Als
mensen zich dat afvragen, heb
ik ze dus toch kunnen verbazen
en ben ik als goochelaar ge
slaagd.
Weet je, hoe ontwikkelder
mensen zijn, des te makkelijker
ze te beduvelen zijn. Goochelen
voor kinderen is veel moeilij
ker. Die zijn zo nuchter. Als ik
een sigaret laat verdwijnen,
willen kinderen gelijk ik mijn
mouw of mijn broekzak kijken.
Want die sigaret moet toch èr-
gens zijn-
Bij kinderen zie je ook dui
delijk dat de tijd van de goo
chelaar niet voorbij is. Kinde
ren zijn gewend aan de televi
sie. Hebben autootjes die op af
standsbediening rijden. Maar
als ik een lege trommel laat
zien en die dan opeens, sim-sa-
la-bim, vol koekjes tover, dan
kijken ze toch wel raar op.
Dat ze live naar een popcon
cert in Londen kunnen kijken,
dat vinden ze heel normaal.
Over computers en kleine re
kenmachientjes hoef je ze niets
te vertellen. Maar dat iemand
vlak voor hun neus een lege
koektrommel vol kan gooche
len, dat hebben ze nog nooit ge
zien. Dan zien ze iets gebeuren
dat ze niet kunnen verklaren.
Ook al weten mensen alles
van de techniek, al zijn ze
hoogleraar in de computerkun-
de, dan nog laten ze zich door
een goochelaar bedriegen. Juist
omdat ze zo scherp opletten,
heb je de mogelijkheid ze af te
leiden.
Want dat is goochelen. Een
vindingrijke manier om men
sen zand in de ogen te strooien.
Om ze te bedonderen waar ze
bij zitten. Goochelen is het
creëren van illusies."
Het is ook amusement. Is het
mogelijk om in Nederland een
belegde boterham met het goo
chelen te verdienen? Van tv--
optredens zal een goochelaar
Sinds vorige week is er
in het Haagse Museon
een tentoonstelling te
zien over goochelkunst
en wetenschap.
Een expositie met flesjes
die nooit leeg lijken te ra
ken, vrouwen die zich
door midden laten zagen
en weer aan elkaar laten
plakken en kaarten die
anders zijn dan ze ogen.
Om het bezoek aan het
museum niet al te stoffig
te maken, is er een goo
chelaar aanwezig die de
trucendoos helemaal open
zet. En ook bereid is om
vragen, van jong en oud,
te beantwoorden.
De expositie is tot stand
gekomen met hulp van de
handige handen van de
Nederlandse Magische
Unie. Die club organiseert
later deze maand, van 18
tot en met 23 juli, een in
ternationaal goochelcon-
gres. Dan zullen er ruim
tweeduizend goochelaars,
uit meer dan veertig lan
den in de wereld, naar
Den Haag komen om over
hun vak te praten. Om
shows te geven. En om een
nieuwe wereldkampioen
te kiezen.
Vandaag een gesprek met
Richard Ross. De Neder
lander was twee keer we
reldkampioen. En is nu
artistiek directeur van het
internationale goochel-
congres.
„Weet je, hoe ontwikkelder mensen zijn, des te makkelijker ze te beduvelen zijn. Gooche
len voor kinderen is veel moeilijker. Die zijn zo nuchter. Als ik een sigaret laat verdwijnen,
willen kinderen gelijk ik mijn mouw of mijn broekzak kijken. Want die sigaret moet toch
érgenszijn.
niet rijk worden. Bij de radio
valt natuurlijk helemaal geen
droog brood te verdienen. En er
zijn maar weinig bonte avond
jes waar de goochelaar, samen
met de moppentapper en de
zangeres van de meezingers,
aan de bak kan.
Richard Ross: „Die ouder
wetse avondjes, met de Ria
Valken en de Ben Cramers èn
een goochelaar op het toneel,
lijken misschien voorbij, maar
mijn agenda staat nog altijd
vol personeelsavonden en zo.
Logisch. Want wat heb je op
zo'n avond? Een buffet met
hapklare brokken. Een glaasje
om te drinken. Een muziekje
om te dansen. Maar er moet
ook nog wel wat te beléven zijn.
Dus halen bedrijven Lee To
wers of Richard Ross in huis.
Ik word ook regelmatig ge
vraagd voor zakendiners. Dan
kom ik aan tafel om wat truc
jes te doen. Met kaarten, met
munten en andere foefjes. Ta-
ble-magic. Dat werkt ontspan
nend. Dat geeft de mensen iets
om over te praten. Het brengt
wat gezelligheid en wat ge
spreksstof aan tafel.
Maar Nederland blijft na
tuurlijk een klein landje. Het is
moeilijk om het hier écht
groots, met glamour en glitter,
aan te pakken. In Las Vegas,
daar heb je schitterende goo-
chelshows. Maar waar moet je
hier naar toe voor een beefie
spektakel? Er zijn wel nacht
clubs, maar het Malt het toch
niet bij de Moulin Rouge of het
Lido in Parijs.
Eigenlijk vind ik het alle
maal een beefje fantasieloos
wat je hier in Nederland voor
geschoteld krijgt. De mensen
zitten volgens mij te springen
om écht entertainment.
Ik vraag me wel eens af of
we in Nederland de fantasie
niet te veel uitschakelen. Ieder
een hangt maar een beetje voor
de buis. En kijk eens naar al
dat automatische speelgoed dat
kinderen krijgen. Ik wil het
niet verbieden, maar voor de
fantasie zou het toch beter zijn
als je kinderen met een blok
kendoos laat spelen."
Vroeger waren goochelaars
pioniers in de wereld van de
wetenschap. Om nieuwe foefjes
te vinden zochten ze in het
spoor van Edison, Bell en alle
andere uitvinders van naam en
faam. Mechanica. Optica. Che
mie. Electriciteit. Psychologie.
De goochelaar gidste op al die
gebieden.
Jaren voordat Edison de
gloeilamp uitvond, moet de
Franse goochelaar Jean
Eugène Robert-Houdin zijn
huis al verlicht hebben met
voorlopers van de peertjes die
ze nu in Eindhoven bakken. Ja
ren voordat Steven Spielberg
de bioscoopbezoeker manipu
leerde, waren het ouderwetse
goochelaars uit het theater die
de filmtrucs verzonnen.
Richard Ross: „Vroeger kon
een goochelaar makkelijker bij
blijven in de wetenschap. En
had het meer effect. De eerste
goochelaar die een magneet ge
bruikte, was voor het publiek
een echte tovenaar. Die kon
voorwerpen laten bewegen
zonder te aan te raken. Nu weet
iedereen hoe een magneet
werkt.
Het is nu voor een gewone
goochelaar onmogelijk om de
wetenschappers bij te benen. Ik
probeer nieuwe ontdekkingen
en technieken wel toe te pas
sen. Voor een truc die ik vroe
ger met een draadje deed, kan
ik nu ook een zendertje en af
standbediening gebruiken.
Dat maakt de goochelkunst
er overigens niet minder op.
Voor ons werk is het niet be
langrijk hoe iets werkt of
welke technieken je gebruikt.
Het is van belang hoe je het
aan het publiek weet te verko
pen. Je mag de modernste mid
delen gebruiken of de oudste
trucjes, als het je maar lukt om
het publiek te verbazen."
Hoe zit het met de ethiek van
de goochelaars? De geschiede
nis kent gewetenloze gooche
merds die na een avondje eten
en drinken in een dure tent op
eens de grote verdwijntruc de
den. Er zijn anderen, met even
lenige als lange vingers, die de
kunst van Houdini Co ge
bruiken om zakken te rollen.
Zou Richard Ross zijn vinger
vlugheid misbruiken om bij
voorbeeld een nietsvermoe
dende bankbediende te bedot
ten met een wisseltruc?
Richard Ross: „Nee. Ik maak
er geen misbruik van. Ik wil
mijn geld op een fatsoenlijke
manier verdienen. Al droom ik
er wel eens van, hoor, dat ik
met een gouden goocheltruc in
één keer binnen ben."
In Den Haag wordt straks
een congres voor de wereldtop
van de goochelarij gehouden.
Daar gunnen de artiesten elk
aar een kijkje in de keuken.
Zijn goochelaars niet bang voor
diefstal van ideeën?
Richard Ross: „Met het pik
ken van trucs valt het nog wel
mee. Het is een klein wereldje,
hè, je weet van elkaar wat je
doet en je probeert elkaar te
beschermen. Ik wil collega's
ook best vertellen hoe en wat ik
doe. Ik leer ook van vakbroe
ders. We delen eikaars gehei
men. En we maken nieuwe va
riaties op eikaars trucs en tech
nieken.
Er is ook een levendige han
del in goocheltrucs. Van een
voudige- trucjes tot de meest
geavanceerde nieuwe technie
ken. Ik vind het ook geen
schande om een kant en klare
goocheltruc te kopen. Je hebt
nu eenmaal onderdelen nodig.
Ik kan niet toveren. Zonder
trucs en techniekjes ben ik ner
gens.
Maar het moet wel binnens
kamers blijven. Ik ga mijn goo-
chelgeheimen niet aan de grote
klok hangen. Als je een gooche
laar vraagt hoe hij de vrouw irr
die kist door midden zaagt, dan
kan hij maar één antwoord ge
ven: met een scherpe zaag.
Ik ga het publiek niets ver
klappen. Dan is het mysterie
verdwenen. Dan ben ik snel
werkloos."
De scheidslijn tussen goochel
kunst en paranormale zaken is
niet altijd duidelijk zichtbaar.
Maakt Richard Ross gebruik
van parapsychologie? Gelooft
hij erin?
Richard Ross: „Zelf ben ik er
te nuchter voor. Ik geloof niet
dat ik een asbak kan laten be
wegen door me op die asbak te
concentreren. Maar ik sluit niet
uit dat sommige mensen die
paranormale gaven wel heb
ben. Ik geloof zeker dat de
mens over onzichtbare krach
ten beschikt. Maar je moet wel
met beide benen op de grond
blijven staan. Als ik nu op tafel
sla en zeg dat er door die klap
overal in Nederland kopjes van
tafel zullen vallen, dan heb je
best kans dat er ergens een
kopje van tafel valt. Maar dat
is dan puur toeval. Dan moet
niemand zeggen dat ik magi
sche krachten bezit.
Dat deed Uri Keiler wel. Het
kan best dat hij een paranor
maal talent heeft, maar de bui
tengewone dingen die hij deed,
waren gewoon goocheltrucs.
Toch vind ik Uri Keiler geen
charlatan. Als het publiek hem
wil geloven, dan ligt dat aan
het publiek, niet aan Uri Kei
ler. Een goochelaar doet niets
magisch, maar geeft het pu
bliek het idee dat er iets myste
rieus gebeurt. Dat is nou pre
cies de kern van de goochel
kunst. Je moet het publiek la
ten dénken dat ze iets zien ge
beuren dat niet kan gebeuren.
Of je het nu vakmanschap of
een gave noemt, het is vooral
een kwestie van fantasie. En
creativiteit. Een goochelaar
moet de aandacht van het pu
bliek zó weten af te leiden dat
-.hij onopgemerkt geheime han
delingen kan verrichten. Een
goochelaar misleidt de mensen.
Bedriegt. Verkoopt illusies.
Ik kan een sigaret niet echt
in mijn neus laten verdwijnen.
Ik kan dingen niet in het niets
laten verdwijnen. Als ik echt
kon toveren, dan zat ik nu op
een tropisch eiland en plukte ik
eens in de week een paar gou
den munten uit de lucht om alle
rekeningen te betalen."
TORHOUT - Rock Torhout/
Werchter '88 met 10.000 Ma
niacs, Ziggy Marley The
Melody Makers, Carmel, Los
Lobos, John Hiatt, INXS,
Bryan Adams en Sting. Ge
hoord 2 juli.
Door Fred Kramer
Gelet op het enthousiasme
van de 60.000 toeschouwers
op Rock Torhout, kregen
vooral Sting en in iets min
dere mate INXS en Bryan
Adams de meeste belang
stelling. Uitschieter was
Ziggy Marley met zijn Me
lody Makers, die nog geen
twee handen op elkaar kre
gen. Hij presteerde het om te
laat uit Brussel te vertrek
ken en liet zo verstek gaan.
Dat was dan ook meteen de
enige wanklank aan Rock Tor
hout. Verder ademde he Belgi
sche dubbelfestival een bijna
algemene vriendelijkheid uit,
mede gestalte gegèven door de
belachelijke lage dranghekken
pal voor het podium. Of door
het licht omhooglopende ter
rein.
De lichtzinnigheid werd nog
eens onderstreept in de vrolijke
programmaboekjes of de met
ludieke teksten bedrukte plas
tic bekertjes. Organisator/pre
sentator Schuremans deed
eveneens een duit in het zakje
om, wachtend op Ziggy Marley,
het publiek te vermaken met
quizjes en aardige anekdotes.
Vanzelfsprekend op die unieke
droogkloterige Belgische wijze.
Zelfs toen hij voor het voldon
gen feit stond het publiek te
confronteren met Ziggy Mar-
ley's afzegging, grapte hij. De
zoon van Bob zou zich welis
waar backstage bevinden, zij
het 80 kilometer verderop.
Inmiddels had het gros van
de festivalgangers al een ver-,
frissend optreden van 10.000
Maniacs achter de kiezen. Het
vijftal, met kostschoolmeisje
annex hippie Natalie Merchant
voorop, zweefde tussen pop en
folk. Zeker met gitaarakkoor
den die sterk aan Jo Lemaire
deden denken. De noodgedwon
gen lange pauze daarna was
aanvankelijk in het voordeel
van Carmel. Zij startte voor
spoedig met aangedikte songs
als 'Everybody's got a little
soulMaar met de motorriek
van een bouwvakker, het strui
kelen over de taalstrijd ('Merci
Beaucoup') en het te lang door
draven met gospels, gleed ze
langzaam af.
Het geschuifel voor het po
dium nam nu echt aanzienlijke
vormen aan. Want als Los Lo
bos op het program staat kan er
gehost worden. De muziek van
Los Lobos is voor feesthallen en
bloemencorso's en dus voor
Rock Torhout gemaakt. Polka-
rock, die zanger David Hidalgo
(zonder sik) zichtbaar veel
moeite kostte. De klanken wer
den uit de dubbele kin geperst
en wanneer hij niet zong, was
hij erg afwezig.
Dat zouden er door toedoen
van de frontman van INXS wel
meer worden. Michael Hut-
chence, vrouwenverleider pur
sang, zorgde voor de eerste
flauwvalgevallen. Tevens was
hij de enige die gebruik maakte
van het 'voorpodium' om het
publiek extra op te hitsen. De
band barstte van de energie
wat de muziek enigszins impli
ceerde. Hutchence was ontdaan
door de massaliteit van het ge
beuren, '60.000 people, it's mad
ness'. Maar het stimuleerde wel.
Zeker toen bleek dat alle num
mers werden meegezongen.
INXS hoort tot de gevestigde
orde.
Voor John Hiatt is dat lange
tijd het geval geweest bij een
select groepje platenkopers. Nu
is ook zijn talent massaal on
derkend en speelt hij op festi
vals de sterren van de hemel.
Op Rock Torhout maakte hij
een zeer gemotiveerde indruk.
Liet geen mogelijkheid onbenut
de Torhouters te vermaken en
te bedanken. 'Have a little faith
in me' was de kroon op Hiatt's
optreden.
Nog een festivalact bij uitstek
is Bryan Adams. Hij haalde de
mensen uit de biertenten om
een beroep te doen op hun klap-
vermogen. De 'gewone' Cana
dese schreeuwlelijk gaf zelf met
het linkerbeen de maat aan. Al
dat vrolijke gestamp had wel
tot gevolg dat de hemelsluizen
openschoven.
Geen reden voor de 60.000 om
Sting de rug toe te keren. Inte
gendeel, de sfeer was ondanks
de regen op een hoogtepunt
aangekomen. De duisternis was
zowat ingevallen, waardoor
twee immense televisiescher
men plus lichtshow Sting's con
cert zouden ondersteunen. En
dat is een enorm voordeel, want
iedere uithoek van het festival-'
terrein werd nu bereikt.
Sting zong vooral nummers
van zijn laatste elpee 'Nothing
like the sun', gecombineerd met
enkele oudjes uit zijn Police-
tijd. Hij wist zich geëscorteerd
door een keur aan rasartiesten
zodat het optreden veranderde
in een goed geoliede show. Dit
deed niks af aan het soms emo
tionele karakter. 'Fragile',
maar bovenal 'They dance alo
ne' deed een zee van aanstekers
ontbranden, waar zelfs de re
gen geen vat op had.
Lukas 12:33
„Sire, er zijn geen Belgen"
is al lang een gevleugeld woord.
„Dominee, er zijn geen Christnen"
Hebt u dat al eerder gehoord?
Of kent u misschien een Christen
die naar Gods woord is gaan leven:
„Verkoop geheel uw aards bezit,
dan kimt gij aalmoezen geven".
Hop! Dressy! Hop!
Op een herenmodezaak in
Breda's binnenstad, zich
noemende Dresshop
I do not know
nor can I guess
what kind of hop
comes here to dress.
Tamboerlyn de Grote
en schuintamboer in Zwammerdam
boerde schuin met zo'n tarn tarn
dat hij goud won in't Drum Concours
als De Zwammerdammer Tamtamboer.
Mijn gedichten
Wat ik aan de vergetelheid
heb ontrukt
en voor 't Heil des Volks
heb onderdrukt
staat om die reden hier niet te lezen;
Een pagina O'Mill
moet blanco wezen
Parnassus Blues
Zoals een chimpanzee
zich op een roltrap voelt,
als u begrijp wat ik bedoelt,
zo voel ik mij,
memmen stomme harsus,
op de Muzenberg Parnassus.
Taalgevoel
Het Hebreeuwse woord
voor Hebreeuws is Ivriet,
maar 't Hollands woord
voor Nederlands is dat niet.
Als u begrijpt wat ik hiermee bedoel
overtreft u mij in taalgevoel.
Paradi
Autole
Leasin
4903 f
Door Jan Paalman
„Laat ik je eerlijk zeggen
Groen, dat een internist
die een medaille krijgt
van een psychiatrisch
genootschap zich daar
voor eerder moet scha
men."
Dit gesprekje vónd plaats in
1955. Groen, (prof. dr.), was
toen eigenlijk de enige 'ge
wone' dokter in Nederland
die geloofde in de psychoso
matiek: de leer dat lichaam
en geest één zijn, en als één
geheel dienen te worden be
handeld. De tijden zijn ver
anderd en wij met hen. Zo
woedt er in streng ortho
doxe medische vakbladen
sinds een jaar of tien een
verwoede opinieslag over de
vraag of mensen met een
bepaald karakter eerder een
hartinfarct krijgen.
Dat idee ligt voor de
hand. Iedereen weet dat bij
woede en angst het hart in
de keel klopt en bij verliefd
heid een slagje over kan
slaan. Emoties sturen het
hart. Dokters zeggen het
wat ingewikkelder maar
bedoelen hetzelfde: bij
vrees, vluchten en vechten
(ezelsbruggetje: vw) krijgt
de bijnier vanuit de herse
nen een seinlje om het pa
niekhormoon adrenaline in
de aderen te storten. Dit
hormoon zorgt ervoor dat
we hijgend, trillend op de
benen en met bonzend hart
paraat staan. Dit is een nor
male, zelfs levensnoodzake
lijke reactie. Maar stel nou
voor dat je altijd in de start
blokken staat, alsmaar
mentaal de vuisten balt, wat
dan?
In de jaren '50 kwamen de
Amerikaanse cardiologen
Meyer Friedman en Ray
Rosenman tot de conclusie
mensen die voortdurend in
de startblokken staan hun
hart overbelasten en eerder
aan een hartinfarct zullen
overlijden. Ze noemden dit
soort persoonlijkheden type
A mensen: agressief, altijd
in tijdnood, rusteloos, ner
veus, ongeduldig, „altijd in
een niet aflatende strijd ge
wikkeld met zichzelf, met
anderen, met de omstandig
heden, met de tijd, mis
schien wel met het leven
zelf". Wie geen van die ken
merken bezit kan zich type
B noemen. In 1976 verscheen
in het befaamde medisch
vakblad 'The New England
Journal of Medicine' een
roemrucht artikel over het
lot van 3154 gezonde mensen
die acht en een half jaar
waren gevolgd. Wat bleek?
Type A mensen hebben een
veel grotere kans op dichts
libbende kransslagaderen
en dus hartinfarct, en ook
op een tweede infarct, dan
type B mensen. Voor het
eerst was volgens alle rege
len van de wetenschappe
lijke kunst aangetoond dat
de geest het lichaam ziek
kan maken. Ander onder
zoek bevestigde dit zo over
tuigend dat Amerikaanse
deskundigen in 1981 het type
A gedrag als risico factor
voor het krijgen van ziekten
aan de kransslagaderen er
kenden.
De wetenschappelijke
wereld reageerde zeer ver
deeld. Medisch psychologen
stonden te juichen, want
wat zij altijd al hadden ge
dacht was nu spijkerhard
bewezen. De cardiologen
reageerden wereldwijd en
in meerderheid sceptisch.
Tandenknarsend moesten
ze toegeven dat ze de resul
taten van al dat onderzoek
niet zomaar konden weg
wuiven, maar overtuigd
waren ze allerminst. Niet
helemaal ten onrechte, want
na 1981 viel de hele type A
theorie als een kaartenhuis
ineen. Men herhaalde aan
beide kanten van de oceaan
een aantal keren het be-
roemde onderzoek uit 1976
en aan de resultaten was
nauwelijks een touw te kno
pen: niet zelden bleek er
geen enkel verband te be
staan tussen hartinfarct en
type A gedrag. Als klap op
de vuurpijl verscheen op 14
januari j.l een artikel in de
'New England Journal' die
een heel schril licht laat
schijnen op de type A dis
cussie.
Twee onderzoekers, Rag-
land en Brand, waren nage
gaan hoe het met de overle
venden van dat beroemde
onderzoek uit 1976 was af
gelopen. Groot was hun ver
bazing toen bleek dat in de - verslaggever
groep van type A mensen au 66
bijna de helft minder doden 'ERNEUZEN - De
waren gevallen dan in de 7^
groep met type b gedrag! Verschillende Zee
„Het is duidelijk", aldus het lopen Sterk Uiteen,
blad in een commentaar, lnnen i aren de ver!
„dat het simpele model, dat
een verband legt tussen type
A gedrag en ziekten van de
kransslagaderen, niet lan
ger houdbaar is." Einde van
de type A theorie? Niet he
lemaal. Tegenwoordig is de
'hostility score' zeer en vo
gue als risicofactor. Iemand
scoort daarin hoog als hij
„weinig vertrouwen in zijn
medemens heeft en in hem
vooral een oneerlijk, ge
meen iemand ziet, die door
bestraffing op het rechte
pad gebracht moet worden."
Kortom de discussie is
nog lang niet gesloten. Dat
bleek weer eens op het sym
posium Hart en Stress van
de Nederlandse Hartstich
ting afgelopen maart. De
cardioloog prof. Dunning,
geen uitgesproken partij
ganger: „Al meer dan 30
jaar heeft de psychosomati
sche geneeskunde gepro
beerd om een verband te
leggen tussen een bepaalde
persoonlijkheid en een be
paalde ziekte. Ik sluit niet
uit dat een dergelijk ver
band er is, maar naar mijn
gevoel is het bewijs nooit
overtuigend geleverd. Dat
geldt voor astma, darmziek
ten, maagzweren en naar
mijn gevoel ook voor hart
infarct." Voor de psycholo
gen die dit symposium bij
woonden staat dit verband
vast.
Prof. Appels, medisch
psycholoog, liet nu ook we
ten dat een hartinfarct nooit
als een donderslag bij hel
dere hemel komt. Die zou
zich vaak aankondigen door
'vitale uitputting': ver
moeidheid, gebrek aan
energie, het gevoel versla
gen te zijn en toegenomen
prikkelbaarheid. Kan zijn,
)it blijkt uit het one
neentelijke belasting
■aad van het CNV in
n de inventarisatie van
}oes zich met name in
eer dure gemeente. In
entrumgemeente Ternei
;emeentelijke belastingh
^an onze verslaggever
)OSTBURG - Het ger
ebestuur van Oostbu
liet van plan om meei
lit te trekken voor de
ing Peuterspeelzalen
«stuur van deze stic
lad bij de gemeente a:
:lopt voor in totaal
;ulden extra subsidies
leze gelden zouden
olgend jaar urenuil
lingen gerealiseerd ku
vorden.
Iet college vindt het echt
erantwoord om in deze
an bezuinigingen extra
ies toe te kennén aan bep
is tellingen. Het gemeei
tuur meent bovendien di
«drijfsleven maar eens.
een jennerig artikeltje van
collega Piet Vroon, met even
grote stelligheid dat type A
gedrag net zo gevaarlijk is
als een te hoog gehalte aan
cholesterol. Tot overmaat
van ramp beweerde prof.
Bastiaans precies in die tijd
dat het tegendeel van type A
gedrag (brave borst: oppas
send, goed aangepast, niet
agressief) kanker veroor
zaakt. Het volk huiverde bij
het aanhoren van deze me
dische rampen en zat als een
rat in de val. „Hier ligt va
der, hij stierf aan zijn ka
rakter", schreef Blokker
toen honend.
Als het waar is dat een
bepaald soort karakter een
hartinfarct kan veroorza
ken, dan is dat een slecht
bericht. Dan is de bestrij
ding van hartinfarct echt
hopeloos. Want hoe maak je
mensen wat meer stressbe
stendig? Door verbetering
van de levensstijl van de be
trokken mannen, zegt
Groen. Door adem- en ont
spanningstherapie, zegt
Dixhoorn. Door verbetering
van de werksituatie, zegt
Wolff. Door verandering
van het gedrag, eventueel
door yoga en meditatie, zegt
Maes, en dat een leven lang,
want „gedragsverandering
is geen gebeurtenis, maar
een proces." Of dat allemaal
zal helpen weet niemand,
maar je hoort de kassa's van
de psychologen al oorverdo
vend rinkelen.
De stichting is daaren
fan onze correspondent
RNEUZEN - De
ge fietser C.K. uit Te:
n werd vrij daga vonc
eeks 19 uur op de A>
.n in zijn woonp
ngereden door een p
inauto.
bestuurder hiervan
r zich al te veel me
lachtoffer te bemoeien
reden. K. kwam bij het
il ten val en liep een
ond aan een hand en i
eusde knie op.
De automobilist, waarv
politie alleen bekend
in een blauwe persone
led, kwam vanuit de A
raat en wilde linksi
chuttershofweg inr
aarbij verleende hij
oorrang aan K., die i
chting centrum kwam. 1
iele getuigen woren vei
ch in verbinding te
iet de gemeentepolitie
erneuzen, 01150-94151.
rechter linker
gem. hoofdslagader
rechter sleutelbeenslagader.
naamloze slagader,
bovenste holle ader
aorta ascendens'
rechter boezem
onderste holle ader
linker slcutelbeenslagader
.linker kransslagader
Dichtslibben van kransslagaderen kan een hartin
farct veroorzaken. Gebeurt dat eerder aü je voortdu
rend onder stress staat?
an onze verslaggever
ERNEUZEN - Met de
irs van de industrie te
-t waterschap De Dr
evriezing' van de ve
ir eenheid.
i verwachte resultaten
Fnstribbelende hoofdinge
pvriezing van het tarief.
erg conservatief beleic
1 Zoals bekend is onlangs
e in de Kanaalzone vai
gen 1994 er bij De Drie
orden van 83 gulden pe
Jam naartoe gegroeid w
Itgesteld worden,
f Volgens griffier Romei
Fake omdat het Rijk eer
ter meer berekent, iets
waterschapsheffing,
meende hij.