UITBLAZEN
Griekenland wil EG sociaal gezicht geven
Dukakis: veel opvattingen, maar geen wereldvisie
'We hebben een rubberen pop verbrand'
ATHENE MAAKT ZICH OP VOOR INHOUDSVOL VOORZITTERSCHAP
Schisma
Vergaderen
in Moskou
NA EEN SPIRITUELE SESSIE VAN DRIE DAGEN: FLORIS IS BEZETEN DOOR VOODOO
Wanpresta
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 1 JUL11988
DE STEM BIN
WIMKOCK
even
-DESTEM-
DEN HAAG - De r
van Buitenlandse Z
zijn eerste onderh<
zijn departement di
naar Europese snit
destlm
T5
DE RUSSEN gaan et
met de dag vredelie
vender uitzien en
dat is maar goed ook nu
de Consumentenbond
heeft ontdekt dat onze
deursloten niet deugen.
Woensdagavond zag ik op
de televisie een zaal vol
grote en kleine bonzen van de
CP der USSR. Ze vergaderden
niet alleen, ze schaterlachten,
sloegen zich op de knieën van
de pret. Nu komen die mensen
niet zo vaak bij elkaar als bij
voorbeeld de leden van onze
Tweede Kamer of de kaders
van onze politieke patijen en na
een lange onderbreking kan het
weerzien niet anders dan vro
lijk zijn. Dit is bovendien een
bijzondere partijconferentie en
die hadden ze daar voor het
laatst een in 1941 meegemaakt.
Vandaar dat wij, tv-kijkers in
het westen, te zien kregen hoe
de afgevaardigden uit alle hoe
ken van de Sovjet Unie in Mos
kou aankwamen, zelf hun kof
fers dragend, bijna zonder uit
zondering nieuwe koffers.
Een paar nieuwsshows later
zagen we ze in grote groepen
door Moskou wandelen, de be
zienswaardigheden beziend, se
rieus en aandachtig luisterend
naar de uitleg gevende gidsen.
Niets wees er toen op dat het
later in de congreszaal zo'n vro
lijke boel zou worden. Wat er
gezegd werd en waarom ze zo
moesten lachen, kon ik niet
goed verstaan omdat ik naar de
BBC zat te kijken en de Russi
sche spreker en de Engelse si-
multaan-vertaler door elkaar
heen praatten. Overigens deed
het er niet zoveel toe, een zaal
vol lachende Sovjetleiders was
al verrassend genoeg en bedolf
het traditionele beeld dat ik tot
nu toe had van Sovjet-leiders:
een rijtje dik ingepakte petten,
deukhoeden en bontmutsen op
het bordes van het Lenin-mau-
soleum op het Rode Plein, als
de rakettendivisies voorbij trek
ken op de 1ste mei.
Hoewel ik me niet zo snel
heb laten inpalmen door de
mooi pratende Gorbatsjov als
bijvoorbeeld de meisjes van het
NOS-journaal, wier ogen nog
altijd beginnen te glanzen als ze
zijn naam noemen, wordt het
me duidelijk dat ik het vijand
beeld, zoals ik dat - overigens
zonder haatgevoelens- van de
Sovjet Unie koester, hier en
daar wat bij moet kleuren. Er
wordt nu in het openbaar gede
monstreerd en gedebatteerd en
de televisie registreert er ge
noeg van om bij ons het geloof
in glasnost levend te houden.
Van de week liet de tv aan
doenlijke beelden zien van drie
Moskovieten die heel samen
zweerderig in een burgermans
flatje bijeen waren om plannen
te bespreken voor een demon
stratie. Dat kan en mag dus al
lemaal. Zo lang het duurt ten
minste, want als de Russen (zo
noem ik de burgers van de Sov
jet Unie voor het gemak maar
even) gewone mensen zijn, net
als wij en dat neem ik wel aan,
dan zullen ze spoedig meer wil-
len, steeds meer en ze zullen
daarbij ook steeds ongeduldi-
ger worden. Het zal veel stuur-
manskunst en meer dan dat
vergen van Gorbatsjov en zijn
iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiffi.
medestanders om die processen
geleidelijk en zonder al te grote
schokken te doen verlopen.
De politieke commentator
van de Izvestia, voorheen secre
taris van het Centraal Comité
geniet vandaag de dag wel de
vrijheid om voor de BBC-tele-
visie te verklaren dat er veel
'stille, goed gecamoufleerde' te
genstanders zijn van Gorbats-
jovs hervormingen. Machtige
mannen die vrij gemakkelijk bij
de remmen kunnen. Het lijkt
geruststellend dat zo'n man dat
openlijk mag zeggen, maar wét
hij zegt is bepaald niet gerust
stellend, tenzij je verlangt naar
de terugkeer van de koude oor
log. In een partijstaat als de
Sovjet Unie is en nog lang zal
zijn, kan het met een leider
gauw gedaan zijn.
Een nieuwsprogramma later
zie ik de zaal weer. Honderden
gezichten die samen een gigan
tische, multi-raciale samenle
ving vertegenwoordigen. Tot de
laatste man en vrouw hebben
ze hun hele leven niets anders
gekend dan het door Stalin op
gezette en door Chroestjev later
wat vermenselijkte systeem. Op
enkelingen na zijn ze zelfs nooit
buiten de Sovjet-Unie geweest.
En zij horen tot de bevoorrech
ten. Ze genieten privileges die
het volk van Moskou, aange
moedigd door glasnost, hen wil
afpakken. Een plaatselijk week
blad ondervroeg ruim vijfhon
derd Moskovieten over deze
'privileges en sociale rechtvaar
digheid' en publiceertde de uit
slag van de enquête.
Die liet zich raden natuur
lijk. De privileges worden als
zeer onrechtvaardig ervaren en
'veel minder democratisch dan
gewone, zelfs grote verschillen
in inkomens.' De privileges
blijken ook de geloofwaardig
heid van de bevoorrechten zelf
te ondermijnen. Niettemin zijn
dat juist de mensen met wier
hulp en toewijding Gorbatsjov
zijn hervormingen moet zien
door te voeren. De commenta
ren op de conferentie van de
Moskovieten in de straat, zoals
die worden weergegeven in
sommige Nederlandse kranten,
zijn er dan ook naar: „Ach wat
nep, ze houden ons gewoon
voor de gek."
Nu de privileges voor de
elite blijkbaar, afgaande op de
publikatie in het Moskouse
blad, niet langer een taboe vor
men en eerder een onderwerp
van publieke discussie lijken te
worden, zal het afschaffen er
van, al of niet geleidelijk, steeds
moeilijker tegen te houden zijn.
Die Gorbatsjov is niet te be
nijden en dat niet alleen omdat
hij wat privileges moet inleve
ren.
Uitgave van uitgeversmaatschappij Oe Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326,
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
f 24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of f 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling atxinnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111- ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Met ingang van vandaag neemt Griekenland voor een
hal(jaar het EG-voorzitterschap over. Dat gebeurt op
een cruciaal moment, want de gemeenschap nadert
met rasse schreden 1992. In dat jaar moet de EG een
soort Verenigde Staten van Europa zijn. Aan de voor
avond van het Griekse voorzitterschap vroeg onze
correspondent in Brussel een Griekse minister, twee
Europarlementariërs en een Griekse journalist naar
hun EG-plannen en -vooruitzichten: „Het is niet om
dat wij klein zijn dat er van ons niks zou mogen wor
den verwacht".
Door Frans Boogaard
OP EÉN VAN de laatste vergaderingen ter voorberei
ding van de top in Hannover, begin deze week, gaf de
Nederlandse staatssecretaris Van der Linden (Europese
Zaken) al vrij nauwkeurig aan wat zijn verwachtingen
waren van het Griekse voorzitterschap. De top, aldus
Van der Linden, zou 'piketpaaltjes' moeten slaan om de
Grieken de kortste weg naar 1992 te wijzen.
Theodor Pangalos, minister
van Buitenlandse Zaken en
zoals alle Griekse ministers
socialist, doet geen moeite zijn
ontstemming over deze hau
taine Nederlandse oprisping
te verbergen.
„Als mijn vriend en collega
Van der Linden denkt dat de
Grieken zich laten bevoogden,
dan aarzel ik niet om dat een
bizarre gedachte te noemen,
waarvan ik niet snap waar hij
die vandaan haalt. Wij heb
ben met de Duitsers prima sa
mengewerkt. Aan het slot van
elk voorzitterschap wordt de
balans opgemaakt en geeft de
oude voorzitter aanwijzingen
aan zijn opvolger. Maar voor
de rest zijn wij zeer wel in
staat onze eigen prioriteiten
te kiezen".
Vijf jaar geleden, toen
Athene ook voorzitter was,
lag dat in ieder geval anders.
De Grieken, toen voor het
eerst sinds hun toetreding in
de voorzitterstoel, wekten niet
de indruk het Europees lei
derschap aan te kunnen. Bin
nenlandse problemen eisten
de regering op. Gebrek aan
ervaring eiste zijn tol. Athene
'83 is in de EG nog steeds een
synoniem voor ramp.
„Feitelijk zijn we zes maan
den contre-coeur voorzitter
geweest. Het ging niet van
harte. Er werden weinig ini
tiatieven genomen, en de top
werd een fiasco waar nie
mand in Griekenland nog
graag aan wordt herinnerd",
zegt Marietta Giannakoif-
Koutsikou. Zij zit in het Euro
pees Parlement voor de chris
ten-democratische Nea Dimo-
kratia, in het Griekse parle
ment met 115 van de 300 zetels
de grootste oppositiepartij. Op
haar kamer in Straatsburg
schetst ze een levendig beeld
van de 'geweldige uitdaging'
waar het nieuwe Griekse
voorzitterschap voor staat.
„Er zijn belangrijke nieuwe
stappen nodig op de weg naar
de grote EG-markt. De zuide
lijke landen moeten hun eco
nomische achterstand inha
len. De tot nu toe verwaar
loosde sociale eenwording
moet worden opgepakt; de rol
van het Europarlement ver
sterkt. Dat betekent dat op
onze regering een geweldige
hoeveelheid werk afkomt.
Werk dat voor Europa van
groot belang is".
Ook Spiridon Kolokotronis,
sociaal-democratisch afge
vaardigde in het EP, is ervan
overtuigd dat Griekenland de
borst nat moet maken. Hij
denkt evenwel dat Athene
mede dankzij het geslaagde
Westduitse voorzitterschap
'uitstekende perspectieven'
heeft om dat te doen. „De
grote financieel-economische
problemen van de EG zijn op
gelost. Er is een budget, dat
tot en met '92 een solide werk
basis biedt. De Pasok, de so
cialistische partij in Grieken
land, stemt anders dan in '83
ten volle in met het idee van
de gemeenschappelijke
markt. Zij is bereid daaraan
mee te werken. De zuidelijke
landen hebben de verdubbe
ling van de structuurfondsen
binnengehaald, waardoor zij
hun economische achterstand
op het noorden kunnen inlo
pen. Mondiaal is er sprake
van een ongekende toenade
ring tussen Oost en West. Dat
moet onze regering de moge-
Europarlementariër Marietta
Europese geest ontbreekt'.
Giannakou: 'De ware
FOTO ARCHIEF DE STEM
lijkheid geven om op een
groot aantal terreinen nieuwe
initiatieven te ontplooien".
Constantin Verros, Brussels
correspondent voor de
Griekse radio en een reeks fi
nancieel-economische tijd
schriften, meent zelfs te we
ten welke. „Papandreou heeft
al gesproken over initiatieven
op buitenlands-politiek ter
rein. Hij wil een rol gaan spe
len in de Oost/West-verhou
dingen, in het Midden Oosten
en in de Golfkwestie. En hij
zal zeker de sociale eenwor
ding van Europa veel aan
dacht geven". Verros schat
dat de Griekse regering voor
al die initiatieven en voor
haar Europese werk in het al
gemeen kan rekenen op de
steun van ruwweg zo'n drie
kwart van de Grieken en van
het Griekse parlement.
„Dat percentage had hoger
kunnen liggen, maar de
Griekse bevolking is al vanaf
de toetreding onvoldoende
voorgelicht over wat de EG
precies voorstelt. Ministers bij
ons geven altijd de indruk dat
ze vechten om veel geld uit de
gemeenschap te slepen. Over
de voordelen die Griekenland
direct of indirect aan de in
terne markt te danken heeft
en de veel zwaardere rol-die
we met z'n twaalven op bui
tenlands-politiek terrein kun
nen vervullen, spreken zij
niet. Dat is jammer, want dat
zou het enthousiasme voor de
gemeenschap verhogen. Er
zijn overal wel twijfels over
het nut van de EG, maar in
Griekenland wordt er minder
dan elders aan gewerkt om
die weg te nemen".
In de EG worden voorzit
terschappen van kleinere lan
den als Griekenland nogal
eens makkelijk gezien als een
vervelend, maar democra
tisch onontkoombaar inter
mezzo in het voorzitterschap
van de grotere lidstaten. De
kleintjes, heet het, hebben on
voldoende gewicht om be
langrijke beslissingen te for
ceren. Giannakou, toch al niet
overdreven optimistisch over
het komende halfjaar, is ook
bang voor dat effect. „De gro
tere landen gunnen de
kleintjes geen succes. Ze zul
len dus ook een klein land niet
helpen om op een bepaald
punt tot een doorbraak te ko
men".
Kolokotronis is positiever.
Hij gaat ervan uit dat het in
het belang van alle lidstaten
is de EG-trein nu in beweging
te houden. En Pangalos rea
geert verstoord op zelfs maar
de gedachte dat de kleinere
landen er minder van terecht
brengen. Om te beginnen wil
hij vastgelegd zien dat Grie
kenland eerder tot de middel
grote dan tot de kleine landen
behoort (het is inderdaad de
op zeven na grootste lidstaat).
En vervolgens wil hij kwijt
dat het in het verleden altijd
juist de grote landen zijn ge
weest die de Europese voort
gang hebben geblokkeerd.
„Moet ik er u aan herinneren
dat één van de minst vrucht
bare voorzitterschappen in de
geschiedenis het Britse was?
En dat een werkelijk belang
rijke stap in de geschiedenis
van de EG, de Europese een-
heidsacte, onder Luxemburgs
voorzitterschap werd gezet?"
Zonder wie dan ook te be
schuldigen wijst de Griekse
minister erop, dat de EG op
het gebied van de interne
markt een forse achterstand
heeft opgelopen. Pangalos:
„Ik geloof dat het mogelijk is,
zonder dat dat noodzakelij
kerwijs aan onze kwaliteiten
als voorzitter zal zijn toe te
schrijven, om het tempo te
versnellen. Aan het eind van
het Griekse voorzitterschap
moeten we halfweg zijn. Wij
zullen dan eerlijk de balans
opmaken." Volgens de
Griekse minister is het nu van
groot belang dat de economi
sche en monetaire eenwor
ding van de EG hand in hand
gaan met een actief sociaal
EG-beleid en afvlakking van
de economische verschillen
tussen de noordelijke en zui
delijke lidstaten. „We moeten
ervoor waken het zeer deli
cate evenwicht van voordelen
dat iedereen van zijn EG-lid-
maatschap verwacht, niet te
verstoren".
Giannakou is daar nu juist
wèl bang voor. Zij wil haar
regering niet meer de onerva
renheid verwijten die mede
tot het fiasco van '83 leidde,
maar van een goede voorbe
reiding was volgens haar ook
ditmaal geen sprake. Gianna
kou: „De ware Europese geest
ontbreekt. Papandreou zal
zijn best doen om met zijn
Europees leiderschap zijn
imago in Griekenland op te
poetsen. Hij zal zoeken naar
successen die het Griekse volk
aanspreken. Dat wil zeggen
dat hij de relaties met de Co
mecon (de 'EG' van het Oost
blok - FB) zal verbeteren, en
dat hij zal proberen voor de
Grieken zoveel mogelijk geld
uit de structuurfondsen te ha
len. Maar ik ben bang dat het
daarbij blijft".
Kolokotronis: „Met alle res
pect, maar deze opvatting is
zeer extreem". Pangalos: „Ik
begrijp best dat mevrouw
Giannakou dat zegt. Als -zij'
zou zeggen dat de Griekse re
gering het buitengewoon goed
doet, zou men haar vragen
waarom zij in de oppositie zit.
Ik stel slechts vast dat nie
mand in Europa er bezwaar
tegen heeft dat de structuur
fondsen worden gebruikt
waarvoor ze bestemd zijn, na
melijk om de minder begena
digde landen in Europa voor
uit te helpen, en dat ook nie
mand er bezwaar tegen heeft
de samenwerking tussen
Oost- en West Europa uit te
breiden. Ook Oost-Europa
wordt door Europeanen be
woond. Als er geen oorlog is,
dient men de economische,
politieke en culturele samen
werking met hen te verbre
den. Wij zijn geen koude oor
logsfanaten".
Ook in het Midden Oosten,
bevestigt Pangalos, hoopt
Griekenland een rol van be
lang te kunnen vervullen,
waarbij het zijn historische
banden met de Arabische we
reld ten volle zal benutten.
„De situatie is zeer complex,
de vooruitzichten zijn niet
best. Toch willen we het mo
gelijke doen, in nauw overleg
met de andere lidstaten, om
een vredebrengende rol op
ons te nemen".
Pangalos en Kolokotronis
hebben beiden grote ver
wachtingen van het Griekse
voorzitterschap. Giannakou
niet. En Verros wil graag
eerst zien wat ervan komt
voor hij zijn Griekse lezers en
luisteraars een oordeel over
het Griekse voorzitterschap
geeft. Verros: „De plannen
zijn ambitieus, en als het alle
maal lukt is het prachtig.
Maar het kan ook allemaal
anders lopen. De positie van
de Griekse regering is niet
zeer stabiel. Er zijn geruchten
over vervroegde verkiezin
gen. En het verhaal gaat dat
Papandreou ook de ambitie
heeft om ooit president te
worden. Als er verkiezingen
tijdens het voorzitterschap
komen in plaats van volgend
jaar, kan dat veel mooie be
doelingen doorkruisen".
Kolokotronis zegt geen en
kele aanwijzing te hebben
over vervroegde verkiezin
gen, maar Pangalos sluit ze
niet uit. „Dat hangt namelijk
niet alleen van de regering af,
maar ook van de oppositie en
van de publieke opinie. De
enige moeilijkheid die ik dan
zie is dat een aantal mensen,
onder wie ikzelf, een dubbele
taak heeft: het EG-werk en de
verplichtingëft 'als "Kamer-
kandidaat. Ik hoop dat mé dat
bespaardblijft". - -
Verros is ronduit verbijs
terd over een dergelijke open
hartigheid van zijn eigen mi
nister: „Vind je het erg als ik
daar morgen in mijn Griekse
kranten ook wat mee doe?"
Door Jo Wijnen
STEEDS meer Amerika
nen zijn ervan overtuigd
dat Michael Dukakis, de
democratische kandidaat
voor het Amerikaanse pre
sidentschap, een bekwaam
man is.
De weinig bevlogen en weinig
fantasierijke Dukakis, die
zich nimmer te buiten gaat
aan de hartstochtelijke en
vaak ook holle retoriek die zo
kenmerkend is voor Ronald
Reagan, wordt steeds meer
gezien als een man die zijn
huiswerk heeft gemaakt, die
moeilijke beslissingen durft te
nemen, die zeer intelligent is
en die niet gemakkelijk uit
het veld is te slaan.
Maar Dukakis' capaciteiten
vertonen nog steeds een witte
vlek. Hij heeft namelijk totaal
geen ervaring in de buiten
landse politiek. Zijn tegen
stander George Bush is er
voortdurend op uit van dat te
kort gebruik te maken, daar
bij vergetend dat Ronald Rea
gan - toen die in 1981 aantrad
- op het stuk van het buiten
lands beleid eveneens een
vreemdeling in Jerusalem
was.
Maar het is niet zozeer Rea
gan naar wie wordt verwezen
als het gaat om het gebrek
aan buitenlandse ervaring.
Dukakis' tegenstanders
schuiven, als ze vergelijkin
gen willen maken, veel liever
Jimmy Carter naar voren.
Carters buitenlands beleid
vertoonde inderdaad weinig
samenhang. Hij maakte soms
grote blunders, joeg vooral
Amerika's Europese vrienden
tegen zich in het harnas en
kreeg daarom vaak de les ge
lezen van routiniers als Hel
mut Schmidt.
Michael Dukakis heeft zich
onlangs in de Atlantische
Raad gepresenteerd met een
speech die geheel was gewijd
aan de buitenlandse politiek.
Met die toespraak poogde Du
kakis het bewijs te leveren
dat hij zeker geen Jimmy
Carter is.
Dat lukte overigens maar
ten dele, al was het maar om
dat Dukakis, net zoals Carter,
niet over een alles omvattend
en op een brede kennis geba
seerd buitenlands concept be
schikt. Dukakis heeft welis
waar zeer nadrukkelijke op
vattingen over de meest nij
pende problemen in de we
reld, maar die komen niet
voort uit een algemene visie
en hebben weinig of geen on
derlinge samenhang.
In het gevecht tussen Bush
en Dukakis lijkt het er nog
het meeste op dat vooralsnog
eerst Amerika aan de beurt is
- waarbij eveneens omstandig
om de hete brei wordt heen
gelopen - en dat daarna pas
echt aandacht aan de wereld
geschonken kan worden.
Natuurlijk geven de beide
kandidaten zich nog niet hele
maal bloot. Veel onduidelijk
heid draagt een opzettelijl
karakter. Bush zowel als Du
kakis hebben natuurlijk di;1
nodige stokken achter dt.
deur. Ze beschikken over ad
viseurs die wel degelijk ia
staat zijn een meer samen
hangende visie op Amerika's
plaats in de wereld te ontwik
kelen.
De twee presidentskandi
daten kandidaten lijken er
zich evenwel mee verzoend te
hebben dat duidelijkheid al
leen maar schaadt. Althans
voorlopig.
Door Boet Kokke
EEN BEGRIP als rituele
moord is voor de meeste
mensen hooguit actueel in
verre, exotische landen.
Maar in Nederland zijn in
deze eeuw toch ook ver
schillende gevallen bekend
van mensen die vermoord
werden om 'de boze' te
verdrijven of om een an
dere bovennatuurlijke re
den.
De Nijmeegse godsdienstpsy
choloog drs. F. Derks deed in
de jaren 1979-1984 onderzoek
naar de handel en wandel van
een aantal sekten, die bekend
staan om hun 'griezelige, spi
rituele praktijken'. Derks is
zeer stellig in zijn verklaring
dat een afschuwelijke moord
als die in Velp .woensdagmid
dag, niet het gevolg kan zijn
van de leer van welke sekte of
godsdienst dan ook.
„Er is hier niets aan de
hand. We hebben alleen een
rubberen pop verbrand." Dat
krijgt de Velpse politie te ho
ren als zij woensdagmiddag
een scherpe brandlucht ruikt
in de woning in Velp-Zuid,
waar zojuist de tweeëneen
half maand oude Joris in het
toilet is verbrand. De vader
(30) en moeder (27) van het
kind en de 31-jarige vrouw uit
Maassluis blijven 's avonds,
tijdens het verhoor, over een
'rubberen pop' spreken.
Korpschef P. Compaan van
de Velpse politie: „Het is be
angstigend hoe nuchter de
ouders over deze zaak spre
ken. Zij vertellen dat Floris
een lief kind was, dat nooit
huilde, maar altijd lachte en
zulke mooie ogen had. Maar
als de moord ter sprake komt,
hebben zij het over een pop
van rubber. Zij verkeren vol
ledig in de waan dat de demo
nen alleen op deze manier uit
gedreven konden worden. Er
was geen andere uitweg."
De godsdienstpsycholoog
Derks vindt het ondenkbaar
dat in een sekte zoiets als ri
tuele moord wordt gepredikt.
„Waar dat wel kan gebeuren
is in een klein groep mensen
met een bepaalde karakter
structuur, die steeds verder
gaan met hun waanbeelden,
tot zoiets als dit kan gebeuren.
Het uitdrijven van duivels is
een praktijk die bijvoorbeeld
zelfs in de katholieke kerk
nog voorkomt, zij het alleen in
zeer orthodoxe en geïsoleerde
kringen. Maar het komt voor.
Kennelijk is de duivel voor
sommigen een levende en be
dreigende figuur.
Als ik het over kleine, on
georganiseerde groepen heb,
dan denk ik bijvoorbeeld aan
de Nijmeegse Therapeut' van
enige tijd geleden. Ook daar
stond duiveluitdrijving cen
traal en werden er voor de
buitenwereld verwerpelijke
methoden gebezigd om dat
doel te bereiken." Maar een
rituele moord gaat een stuk
verder, meent Derks. „Na
tuurlijk, en dat heeft alles te
maken met twee dingen. Het
eerste is het karakter van de
mensen, en het kennelijke
vermogen om elkaar op te
zwepen. Het tweede is de aard
van de moeilijkheden die men
wil bestrijden. Naarmate de
problemen groter zijn, zullen
bepaalde mensen bereid zijn
om naar drastischer bestrij
dingsmiddelen te grijpen. Met
tragische gevolgen, zoals de
moord in Velp."
Uit verklaringen van het
echtpaar en hun gaste is de
politie inmiddels duidelijk ge
worden, wat er aan het drama
vooraf is gegaan. Het gezin -
naast vader, moeder en baby
Floris nig een vierjarig jon
getje - woont een klein jaar in
Velp. Man en vrouw zijn, ver
klaren ze zelf, paranormaal
begaafd. Sinds een paar
maanden hebben zij last van
visioenen. Korpschef Com
paan: „Ze kregen voorstellin
gen van panters, roet, allerlei
wilde beesten, seksuele buite
nissigheden en andere bedrei
gingen. Daardoor ontstond
een ware angstpsychose."
Via de bladen Paravisie en
Onkruid zoeken de twee ver
volgens hulp bij andere para
normaal begaafden. Er volgen
vele telefonische contacten en
afspraken met de 31-jarige
vrouw uit Maassluis. Er wor
den sessies gehouden, waarin
ook het geloof een rol speelt.
Compaan: „Alle drie beweren
ze Christus gezien te hebben.
Er zijn bovendien verklarin
gen over Christus, die hen ge
opereerd zou hebben."
Maandag besluiten de drie
in een sessie de geesten, die
hen kwellen, te verdrijven.
Voor het drietal staat dan
vast dat de vriendin bezeten is
van 26 demonen. Er volgen
drie dagen en twee nachten
van zingen en bidden. Het 4-
jarig zoontje wordt bij oma en
opa elders te logeren ge
bracht, want die dag zal er
een beslissing genomen wor
den. Woensdag lijkt het ge
schikte moment aanwezig te
zijn.
Compaan: „Volgens hun
zeggen kwam er woensdag
middag een breekpunt, leek
de strijd gewonnen. Maar dan
komt de terugslag. Floris
wordt het middelpunt van de
sessie. Zijn veelvuldig lachen
wordt door de ouders ervaren
als 'boos en gemeen'." Het
drietal raakt ervan overtuigd
dat er voodoo in Floris schuilt.
Buurtbewoners verklaren la
ter, dat de moeder al eerder
gezegd zou hebben, dat haar
kind door de duivel bezeten
was.
De politie weet niet sinds
wanneer Floris gezien werd
als een boze geest. De vrou
wen weten het woensdagmid
dag: het jongetje moet dood.
Alleen zo kunnen de demonen
verdreven worden. De baby
wordt bewerkt met kussens
en keukenmessen, terwijl de
vader nog probeert het kind te
beschermen. Dan laat hij zich
door de vrouwen overtuigen
en zorgt voor spiritus, vloer-
lak, zoutzuur en ander brand
baar materiaal. In de toiletpot
wordt Floris verbrand.
Wat vindt Derks van de
toenemende belangstelling
voor het bovennatuurlijke?
De mensen in kwestie bleken
het blad Paravisie te lezen en
consumenten te zijn van Ve
ronica's 'Het Zware Gat'. Ver
branden? Derks: „Moeilijk te
zeggen. Persoonlijk zeg ik dat
er een duidelijk gevaar
schuilt in het sterk opkomend
occultisme. Dan zeg ik niet
dat de mensen die daarover
schrijven en praten afschu
welijke dingen willen oproe
pen. Ze weten niet hoe labiel
lezers en luisteraars kunnen
zijn, en wat die dan doen met
het aangereikte materiaal. Ik
kan me voorstellen dat de
mensen die 'Het Zwarte Gat'
maken, zeggen: de mensen
willen het en ze zien maar
wat ze er mee doen. Ik ben
dan geneigd te zeggen dat je
nooit weet watje losmaakt, en
mensen kunnen dat wat je
zegt tot het oneindige vergro
ten en dan tot zeer verwerpe
lijke daden komen."
Korpschef Compaan van de
Velpse politie heeft voor de
afgrijselijke moord ook geen
concrete verklaring. „Dit is
voor ons zo wereldvreemd.
We hebben artsen van de GG
GD hier gehad om de da
ders te onderzoeken, om ze
kerheid te krijgen of we ze
wel in cel konden opsluiten.
Afgezien van de Maassluise,
die in een psychiatrisch zie
kenhuis moest worden opge
nomen, kon dat."
De grootvader van Floris
verklaart bij een toevallige
ontmoeting: „Wij hebben
nooit iets vreemds kunnen
merken. Ook deze week niet.
Ons andere kleinkind kwam
wel vaker logeren, net als
deze week. Mijn vrouw is deze
week nog in de woning ge
weest, maar er is haar niets
opgevallen. Onverklaarbaar."
Door Ad Burger en Jan Gre>
Het paspoort en het fei
pese Zaken kwamen
staatssecretaris toen n>
Drs. P. R. H. M. van der L
weet intussen beter en
Scoren is er met dit pas
nauwelijks meer bij, o:
moeten schoten in eigen
zijn. De staatssecretarr
zich zo graag op de totstar
ming van één Europa zou
ten, heeft veel van zijr
moeten besteden aan ve
ging het 'zwarte vod', d
derlandse pas die van het
van de jaren vijftig df
Het vod is nog steeds het
geldige reisdocument.
Op de vierde verho
bleek dat Van der Linde
lieverlee thuisraakte in d«
blemen van het paspoort,
eerder wees de staatssecr
in de richting van zijn
ganger, de huidige mi
van Defensie. Die, Van
len, had de overeenkoms
sen paspoortproducent K
het departement van Bi
landse Zaken getekend, e
hij, Van der Linden. Hi
slechts een kar met vier
wielen aangetroffea
Getuige Van der I
stelde zich gisteren uiter:
IN DE R.K.-Kerk is het sc|
een feit. Het laatste schisi
tholieke Kerk zich afschei
van de paus door het Eerf
kielzog van het Tweede
dan de Traditionalistisch I
een naam hebben - afgesië
Niet overal zal deze afsc
als in het Amerikaanse SI"
zuster afgelopen zondag
door haar vader en drie I
ken met de Traditionalist!
niet.
Ingrijpende gevolgen vl
zich vooralsnog niet af. Dg
zijn. In hoeverre die aanh
ding, is evenmin duidelijkl
toekeren, zoals het Vaticf
wens tot vaCer van de ge
zullen wel de meeste last
Frankrijk woont niet allet
aanhang, dit schisma zelf j
Het schisma in de R.l
maar van rechts. Daar ma
den gevestigd, gezien
adres vanaf het Pastoralel
Latijns-Amerika.
Het schisma van Lefeb
omdat de verwantschap
niet gering is. Daarom kal
de schermen de poginger
minderd zullen doorgaan.
Castro Mayer, die met
heeft gewijd, heeft van Rcj
gen: hij wordt niet geëxcc
TIJD VOOR overpeinzing^
Als protype van de zakenn
karwei naar het andere,
pend doorhakkend. Er zijl
dat hij zich aan bespiegelir
de christen-democraten -
losoferende minister-presic
In het beteffende artikel
het zich te veel met bijza
volgens Lubbers zo'n onfc
nauwelijks voorstellen dat
lijk belangstelling heeft.
De zittingen van de
poorten bewijzen het grote
gelijke kwestie - die jarer
bewindslieden de ene fout
bestempelt, doet aan grovej
Uit de tot nu toe naar vc
de kwalijke rol van het milt
gant en niet bereid om vai
den, hebben de klungelenr
ment de paspoortenzaak
uitstijgen.
Merkwaardig is ook dal
volkenrechtdeskundige m
om die kwaliteit tot exper
zeggen heeft gehad. Uiter
taris van Buitenlandse Za.
de manier waarop dat is gc
lance ten aanzien van de
topambtenaar een zeer
waarop het dringende adv
zen.
Een fel van zich afbijteij
de verantwoordelijkheid o|
rend zijn vroegere baas -
blijkt echter dat hij niet ber
festival op te draaien. Van
tieke toekomst valt of staa
gedeukte blazoen van dez
ook betrokken vij de Walr
opdoffer verdragen.
Stuitend is het optreden
van het falende paspoorte
tenaren van Buitenlandse
deze 'snelle zakenjongenl
scheept met zeer onvoorq
onderuit kan.
Ook de rol van het minis,
verheffend gebleken. De
van dit departement, Var
menswaardig verzet door
de hoek laten zetten.
Zonder op de eindconcS
kan nu al worden geconst
van het nog steeds niet ge|
een wanprestatie van forn
J
