UITBLAZEN!
Afgevallen galerij Wormerveer 'uitzonderlijk geval'
Gorbatsjov wil steviger greep Partij op maatschappij
Openbaar ministerie als sinterklaas
DUIZEND]
Batterij
opladen
ëveri
FLATBOUW JAREN ZESTIG WERD GEKENMERKT DOOR HAASTIGE SPOED
Korthals Altes trekt van leer
DE STEM C<
Druk op Cec
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 30 JUN11988
WIM KOCK
.DE STEM.
FRITS Korthals Altes, minister van Justitie, trekt
fel van leer. Hij reageert direct op actuele ge
beurtenissen en maakt van zijn reacties meteen
ook beleid. Tot groot verdriet van de juridische
wetenschap, die al het getimmer aan het straf
recht-bouwwerk met gemengde gevoelens ga
deslaat. Gramstorig wetenschappelijk commen
taar blijft niet uit. En het justitiebolwerk groeit uit
tot een machtig, te machtig, bolwerk
pESTEMBINNEf
AMERSFOORT (AN1
duizenden eigenaren
gen minder subsidie te
de koop van hun huis
EEN bui regen van an
derhalf uur heeft in
onze tuin viereneen
half uur nodig om alle
hoeken te bereiken. Drie
keer moet ik de regenbron
verzetten. Een keer moet
ik bovendien van kraan
wisselen. Dinsdagavond
heb ik het maar weer eens laten
regenen. Ik doe dat volgens de
regels: langdurig, maar niet te
dikwijls. Ik heb niet de indruk
dat het helpt. Op de plekken
waar het gras concurreert met
geboomte en struikgewas is het
al bruin. Beter zou het zijn als
het eens echt regende. Een
zachte regen van een of twee et
malen. Dat kan nog best voor
de vakantie losbreekt.
Dat die eraan komt is te
merken aan het gemanoeuvreer
met caravans in de buurt. Aan
de overkant van de straat wa
ren ze vanmorgen de caravan
en de auto aan het wassen. Ook
in het huis kon je, zonder er
voor te moeten gluren, tekenen
waarnemen van een afscheids-
schoonmaak. Zulke taferelen
wekken bij mij gemengde ge
voelens op. Aan de ene kant
ben ik büj dat we ons tegen
woordig aan de vakantiepiek
kunnen onttrekken door in mei
of september te gaan, aan de
andere kant mis ik dat zomer-
vakantiegevoel. Toen we nog
met de kinderen gingen, werd
ik in deze tijd van het jaar re
gelmatig getroffen door een
steek van plezierige opwinding,
veroorzaakt door de lokkende
zomervakantie. Het kon me ge
beuren als ik in de auto over
een landweg reed, maar ook zo
maar opeens tijdens een verga
dering of als m'n verhaal stokte
en ik over mijn beeldscherm
heen even naar buiten zat te
staren.
Nog steeds roept de geur
van mijn auto, als die een dag
in de zon heeft gestaan, herin
neringen op aan de vakanties
van de jaren zeventig, op de
boerderij in Wales. Zo'n op en
kel geur gebaseerde herinnering
heeft een grotere intensiteit dan
de gevoelens, opgeroepen bij
het bekijken van de vakantiefo
to's.
Het is me opgevallen dat ik
tegenwoordig vrijwel nooit
meer naar iemands vakantie
plannen informeer. Destijds
was dat net zo'n voor de hand
liggend onderwerp om een ge
sprek mee te openen als het
weer. Ook dat komt natuurlijk
omdat ik zelf niet meer ga.
Naar iemands vakantieplannen
informeren doe je waarschijn
lijk niet zozeer uit echte belang
stelling. Wat kan het je schelen
dat iemand naar Italië gaat als
je zelf al weken lang met een
hoofd vol Noorwegen rond
loopt? Je eigen vakantie is de
beste, de leukste. Al was het al
leen maar omdat je ervoor hebt
betaald. Nee, als iemand naar
je vakantie vraagt, mag je in ne
gentig van de honderd gevallen
wel aannemen dat het de be
langstellende gesprekspartner
er vooral om begonnen is over
zijn eigen vakantie te kunnen
uitweiden.
Mijn zwijgen heeft overi
gens niet verhinderd dat ik er al
wel weer een paar heb gehoord
over het opladen van hun balte-
dat onverbrekelijk met de va
kantie is verbonden. De na de
vakantie opgeladen accu is een
sprookje uit hetzelfde boek als
clat van de goud in de mond
brengende morgenstond. De
accu's zijn na de vakantie net
zo leeg of net zo vol als toen je
vertrok. Dat hangt van ieders
algemene, gemiddelde energie-
peil af en niet van nieuw opge
dane energie. Als die al bestaat
heeft zij hoogstens gediend om
je in staat te stellen dagelijks
tot diep in de nacht op café-ter
rassen te zitten drinken en toch
redeüjk op tijd weer op te
staan. Zou er na de laatste
avondwake bij de wijnkaraf
nog iets van over zijn dan blijft
dat wel achter langs de duizend
kilometer lange autoweg waar
over je naar huis raast.
Wie daarna fluitend naar
zijn werk gaat, handenwrijvend
aan de slag, knisperend van ar
beidsvreugde, heeft in de va
kantie zeker ruzie gehad met
vrouw en kinderen. Die heeft
dus na drie of vier weken weer
eens afleiding nodig. De thuis
komst zelf biedt ook maar een
kortstondige vreugde. Gretig
haak je naar het nieuws van de
voorbije weken. De kranten, de
post, de buren die over het huis
hebben gewaakt. Is er nog iets
bijzonders gebeurd? De buur
man zou niet weten wat. De
post bestaat uitsluitend uit re
keningen, bankafschriften,
prentbriefkaarten en prijzenfes
tivals. De geur van koffie biedt
enige troost. De vakantiekoffie
kan nog zo goed zijn geweest,
zoals de koffie thuis geurt,
geurt hij nergens. De meege
brachte souvenirs blijken veel
van hun glans te hebben verlo
ren, weggerukt als ze zijn uit
het glitterende gezelschap van
de andere souvenirs in het vol
geladen winkeltje. In de tuin
zijn de bloemen, die je altijd
met het najaar associeert, al
aan hun bloei begonnen. De
kranten bevestigen de lege me
dedeling van de buurman. Er is
niets gebeurd terwijl je weg
was. Men heeft je niet gemist.
Terwijl ik aan een tafel vol
kranten, folders en geopende
enveloppen de thuiskomst nog
wal zit te rekken klinkt uit een
ander deel van het huis het
zachte bonken van de wasauto
maat. Mijn vrouw is altijd het
snelste terug in het gewone rit
me. Zij heeft ook de koffie ge
zet.
De zomervakantie is heer
lijk, maar van dat accu's opla
den moet u zich niets voorstel
len. Dat is maar een wijze van
spreken. Of zou ik de enige op
de wereld zijn die na een va
kantie net zo moeizaam start
als op elke gewone maandag
morgen?
rijen of accu's. Dat is zo'n cliché s
llllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliu!
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda,
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, J 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. Om zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Rinze Brandsma
WORMERVEER/DELFT -
Slordigheidsfouten bij de
uitvoering hebben, twintig
jaar na de bouw, ervoor
gezorgd dat een complete
galerij van 30 meter lang
van een flat in Wormer
veer met groot geweld
naar beneden stortte.
Volgens een eerste onderzoek
door TNO-betontechnici is
destijds door de betonwerkers
waarschijnlijk de wapening
van de betonconstructie ver
keerd gelegd.
De kans dat ook andere
flats uit die periode in ons
land soortgelijk instortings
gevaar lopen is in principe
aanwezig, maar volgens de
zelfde TNO-deskundigen heel
gering. „Dit soort fouten en
ongelukken komt sporadisch
voor. Maar bij de bouwexplo-
sie in die jaren is vaak in
grote haast gebouwd en kwa
men slordigheden, gebrek aan
deskundigheid en minder
goed materiaal heel veel voor
in de betonbouw."
Zondagavond brak een ga
lerij van een flat met 90
wooneenheden over de volle
lengte af en stortte op de
grond; voor de flatbewoners
had dat het effect van een
aardbeving. De bewoners van
die flat en van twee naburige
soortgelijke flatgebouwen (bij
elkaar 275 mensen) mochten
met ingang van maandag
voor enkele dagen hun wo
ning niet meer in. De drie
flats werden verzegeld en af
gegrendeld: onderzoek van
TNO moet eerst aantonen, of
alle galerijen misschien acuut
gevaar voor instorting laten
zien.
Als een keurige, normale
Zaanse flat spontaan uit elk
aar lijkt te vallen, hoe is het
dan met de rest van onze flats
uit die haastige jaren '60?
„Veelal slecht van bouw- en
woontechnische kwaliteit",
zei de Delftse hoogleraar en
huisvestigingsexpert prof. dr.
ir. H. Priemus enkele jaren
geleden. Dat stelde hij op een
congres van de Nationale Wo-
Een afgebroken galerij bij de flat in 'Wormerveer.
ningraad (NWR), na een on
derzoek. Daaruit bleek, dat de
helft van de woningbouwver
enigingen in ons land meent
dat we zo langzamerhand
moeten beginnen, de na-oor-
logse flats te slopen. Vooral
die uit de jaren '50 en '60 zou
den in een zo slechte staat
verkeren en zo uit de woon-
gratie zijn, dat opknappen te
duur is.
Prof. Priemus noemde die
beginjaren van de systeem
bouw een ware probleemcate
gorie. „De arbeidsbesparende
bouw uit de jaren '60 bezorgt
ons nu handenvol werk."
In de afgelopen jaren zijn al
verscheidene spectaculaire
gevallen van grootscheepse
betonrot, scheuren, afbrokke
len en verpaupering bij flats
aan het licht gekomen. Soms
kon met speciale subsidies
nog renovatie volgen (na tij
delijke ontruiming), zoals in
de Haagse wijk Morgenstond,
vaak zat er alleen nog sloop
op voor relatief jonge woon-
flats, zoals in Leeuwarden,
Helmond (Jagershoven) en
andere plaatsen. Ook eerder
in de Zaanstreek, in Zaandijk;
de sloop eind 1985 van een
kleine flat uit 1959 wegens
ernstige constructiefouten en
betonrot.
Prof. Priemus heeft al vaak
de 'revolutionaire' bouwme
thodes uit de jaren '60 gelaakt
en als verdacht bestempeld:
onder druk van de woning
nood en schaarste op de ar
beidsmarkt blijkt dat in onze
jaren '80 geleid te hebben tot
onveilige flats.
In de jaren '60 zijn zo'n
300.000 hoogbouwwoningen in
ons land in ijltempo uit de
grond gestampt. Het NWR-
onderzoek uit '85 sprak maar
liefst van 742.000 naoorlogse
woningen met een matige tot
slechte kwaliteit. Opheffen
van de bouwtechnische kwa
liteitstekorten van woningen
in gemeenten met meer dan
20.000 inwoners zou alleen al
een bedrag van ruwweg 30
miljard vergen. De middel
hoog- en hoogbouw uit de ja
ren '60 vormt een hoge risico
groep.
Daar zit je dan in je flat,
toch vaak al in je woongenoe-
gen aangetast door verpaupe
ring, leegstand, achterstallig
onderhoud. Met daarbij ook
nog eens de kans dat elk mo
ment je balkon of je galerij
naar beneden kan storten?
Zo erg is het niet, verzeke
ren de deskundigen. Die zitten
vooral bij TNO, bij het IBBC
in Delft/Rijswijk, het TNO-
Instituut voor Bouwmateria
len en Bouwconstructies. Dat
Instituut verricht ook het on
derzoek naar de kleine ramp
in Wormerveer.
Volgens prof. ir. J. Witte-
veen, directeur van het IBBC
en buitengewoon hoogleraar
in Delft en ir. A. Siemes, hoofd
afdeling beton, is groot
scheepse angst voor meer in
stortingen onnodig. „Zoiets
komt sporadisch voor. Plotse
ling instorten van zo'n groot
stuk is uitzonderlijk, ik herin
ner me alleen iets van zo'n 25
jaar geleden. Over het alge
meen zie je het wel aanko
men. Als de scheuren steeds
groter worden. De kwaliteit
van het beton en het incasse
ringsvermogen van de ijzeren
wapening en de totale con
structie is zo hoog, dat instor
ten nauwelijks gebeurt. Ook
in die jaren werden forse
marges genomen en stond de
veiligheid van de bouwcon
structie voorop."
De betondeskundigen zijn
het niet met prof. Priemus'
noodklok-geluiden eens.
„Echt slecht, een verloede
rende woningvoorraad, een
puinhoop aan flats? Dat kun
nen wij niet zeggen. Mis
schien relatief, als je kijkt hoe
nu gebouwd wordt. Maar ver
reweg het meest dat er staat,
staat goed rechtop en scheurt
niet. Dat staat er rustig 50
jaar of langer."
De TNO-experts vragen
begrip. „Er is in die decennia
heel veel en vooral heel snel
gebouwd. Er moest een ach
terstand ingehaald worden.
Een minister werd als het
ware afgeschoten, als hij niet
voor voldoende honderddui
zenden woningen had ge
zorgd."
Ook in de flatbouw ging in
die jaren veel met de hand.
Wapening van ijzervlecht
werk werd verkeerd gelegd,
beton werd met porlatten am
per verdicht en haalde lang
niet de kwaliteit van nu. Voor
de bouwvakkers was het
werk zwaarder, de kennis van
betonbouw bestond amper
buiten de waterbouw en fa-
brieksbouw, waar de con
structies veel grover waren.
Veel materialen, zoals goed
staal, waren schaars. Samen
met de steeds zuurdere at
mosfeer ging dat later leiden
tot betonrot, als water via
scheuren en poreus beton de
wapening deed roesten.
Betonvlechters en -storters
kwamen vaak uit de land.
bouw, waren haastig bijge.
schoold. „Nu doorziet iedereen
op de bouwplaats, van hoog
tot laag, de constructie van
gewapend beton wel en ziet of
er iets fout zit."
De beton-ingenieurs van
TNO hameren op onderhoud
en inspectie. Veel woning,
bouwverenigingen doen daa:
veel te weinig aan. Pas de
laatste vijf jaar komt dat van
de grond. „Systematisch on
derhoud, daar ontbreekt het
aan. Als je een auto koopt, dan
krijg je bij de aflevering een
onderhoudsplan voor de beur
ten. Een aannemer levert
flat of huis op zonder
bruiksaanwijzing en dat" is
dat. Pas de laatste jaren l
dat wat anders. Het zijn dus
de woningbouwverenigingen
die systemen voor inspectie en
onderhoud moeten ontwikke
len."
TNO kan, gewapend met
grote kennis van betoncon
structies en elektromagneti
sche apparatuur, verdachte
flats onderzoeken op gebre
ken. De kosten daarvan ver
hinderen dat zoiets op grote
schaal kan gebeuren.
Terug naar Wormerveer.
Volgens de TNO-experts is er
een kleine kans dat het mis is
met de andere galerijen van
de flat èn van de twee soort
gelijke flats, juist omdat het
om een uitvoeringsfout gaat,
een slordigheid. Dezelfde ar
beiders, dezelfde uitvoerder,
dezelfde tekeningen en con
structie. Een heel kleine kans,
want 'geen flat is hetzelfde,
ook al lijkt dat van de buiten
kant zo: de constructies ver
anderen doorlopend'.
En wat als niet de onderste,
maar de bovenste galeri
neergestort was? „Dan is de
kans groot dat met een casca
de-effect alle onderliggende
ook méé neerstorten. Maar in
ons land is zo'n kaartenhuis
effect uiterst klein, ook bi
deze jaren '60-flats." Tech
nisch is het geen enkel pro
bleem om aan de Zaanse flats
nieuwe galerijen te zetten,
zulk herstelwerk wordt regel
matig gedaan.
Door Hans Rooseboom
DE GOLVEN VAN enthousiasme
die het optreden van Michaïl
Gorbatsjov al drie jaar teweeg
brengt, overspoelen ook nu weer
de publieke opinie in het westen.
De Partij conferentie die momen
teel in Moskou plaatsvindt wordt
welhaast voorgesteld als een
tweede Russische Revolutie.
„Sovjetunie krijgt gekozen presi
dent", zo luidde de opgetogen
opening van het NOS-journaal
van dinsdag. De bedaarde reactie
van een Kremlinoloog-studiogast
was nodig om de blijdschap van
de presentatrice te temperen.
Men moet niet gaan denken dat
de Sovjetunie een democratie
wordt. Verre van dat.
Een dam van scepsis tegen al te
groot Gorbatsjov-enthousiasme
is zeker op zijn plaats. Want wat
nu al genoemd wordt 'de rede
van zijn leven' van Gorbatsjov
stelde eigenlijk niet zo veel voor.
„Hij sprak een traditionele
Sovjet-rede uit. Hij had het over
alles en ging daardoor nergens
nader op in. Iedereen kan er uit
halen wat hem bevalt", was de
reactie van de prominente dissi
dente historicus Roy Medvedev,
woonachtig in Moskou.
En het dagblad Komsomols-
kaja Pravda schreef gisteren dat
lezers via een speciale telefoon
lijn kritische kanttekeningen
hadden geplaatst bij Gorbatsjovs
openingstoespraak. „Het schijnt
mij toe dat in de rede veel aan
dacht wordt besteed aan poli
tieke verklaringen en zeer wei
nig wordt gezegd over de manier
waarop zij ten uitvoer moeten
worden gelegd. In ieder geval
had ik meer verwacht", zegt ene
Oleg Timosjin uit Minsk. Toege
geven: duidelijk is wel dat de
'glasnost' (openheid) vaste voet
aan de grond heeft gekregen.
De hoofdmoot van Gorbatsjovs
toespraak gold: de versterking
van de (reeds alpiachtige) positie
van de Partij. De greep van de
Partij op het nationaal en regio
naal bestuur en op de economie
moet nog steviger worden. Gor
batsjov wil de posten van eerste
Partijsecretaris en voorzitter van
de 'Sovjets' (parlementen) in één
persoon verenigen. Alleen op die
manier kan de 'perestroika' sla
gen. Aan de leiband van de Partij
op alle niveaus.
Het sprekendste voorbeeld van
een dergelijke fusie van posten
zou Gorbatsjov zelf worden: eer
ste partijsecretaris van het land,
en tegelijkertijd voorzitter van
de opperste Sovjet (president van
het land). Op lager niveau zou
den op de zeer talrijke lagere ni
veaus van lokale en regionale
Partij-chefs en parlement-voor
zitters hetzelfde moeten gebeu
ren. Nu is het nog zo dat een Sov
jet-voorzitter niet noodzakelij
kerwijs een Partijman is.
De scheiding tussen de staat
(de regering, het bestuur) en de
Partij (de allesoverheersende
macht) is in de hele geschiedenis
van de Sovjetunie een belangrijk
thema. Telkens opnieuw is er
over gesproken de functies van
Partij en staat te scheiden, maar
telkens weer bleek dat in de
praktijk onmogelijk en vielen die
functies samen, in het voordeel
van de Partij, die het nu eenmaal
voor het zeggen heeft. Ook Brezj-
nev, Tsjernenko en Andropov
waren behalve Partijleider
staatshoofd.
Michaïl Gorbatsjov heeft het
basis-beginsel van de Partij-su
prematie tijdens 'de rede van zijn
leven' nog eens onverbloemd
herhaald. Er zal nooit plaats zijn
voor andere politieke partijen die
de macht van de communistische
partij zouden kunnen aantasten.
Als wrange illustratie werden op
de eerste dag van de Partij confe
rentie zeven demonstranten, lei
ders van de op te richten partij
Democratische Unie, zonder om
haal gearresteerd.
Het enige nieuwe aan Gorbats
jovs plannen is de wijze waarop
de plaatselijke Partijleiders tot
voorzitters van de plaatselijke
parlementen zullen worden ge
kozen. Dat zal gaan bij geheime
stemming door het parlement. En
als de zittende Partijleider niet
wordt gekozen maar integendeel
een andere Partij-kandidaat (dat
is ook nieuw), dan dient hij of zi
af te treden, en al zijn/haar pri
vileges af te staan. Dat nu valt
uiteraard verkeerd bij het zit
tende kader. Van deze kant is
dan ook de meeste weerstand te
gen Gorbatsjovs voornemen te
verwachten. De Partij als geheel
zal uit deze hele procedure ver
sterkt te voorschijn komen.
Door Jan van de Ven
MACHTHEBBERS tonen
graag van tijd tot tijd een
menselijk gezicht. Justitie
is geen uitzondering. Zij
speelt zo nu en dan voor
sinterklaas door veroor
deelden eigenmachtig
kwijtschelding van straf
toe te kennen.
Waarom niet, als officieren
ook eigenmachtig aan de
hand van richtlijnen beslissen
of zij in een bepaalde zaak
zullen vervolgen of tot sepo
neren overgaan? Aan beide
mogelijkheden kleeft het
geurtje van willekeur.
A. Machielse schrijft in de
Jonkers-bundel 'Straffen in
gerechtigheid'; 'Abspoel be
kent in de vijftiger jaren on
voorwaardelijke vrijheids
straffen tegen alcoholisten
niet te hebben geëxecuteerd,
omdat hij tenuitvoerlegging
als een belemmering voor hun
reclassering zag. Daargelaten
de vraag of in dergelijke ge
vallen het openbaar ministe
rie telkens in zijn vordering
ook van deze bekommernis
heeft doen blijken, zet ik toch
extra vraagtekens bij het ver
schijnsel dat een officier van
justitie zijn eigen persoonlijke
waardering in de plaats stelt
van een onherroepelijk rech
terlijk vonnis'.
De toenmalige Amsterdam
se, maar landelijk bekende
officier van justitie Abspoel is
niet de enige geweest, die
eigenmachtig tot het verlenen
van gratie overging. De Alge
mene Rekenkamer heeft ont
dekt dat in 1979 - aldus Ma-
chielse - 7000 zaken ter verja
ring waren opgelegd. Alle
maal zaken, waarin het ging
om moeilijk of niet te incasse
ren geldboetes. Door gebrek
aan mankracht bij de parket
politie werd de moeite niet ge
nomen om druk te zetten ach
ter het laten betalen van die
boetes.
Eigenlijk zouden officieren
van justitie in overleg met le
den van de rechterlijke macht
tot begenadiging van veroor
deelden moeten overgaan.
Soms gebeurt dat ook. Als na
een veroordeling veranderin
gen in de omstandigheden
van de dader optreden, in een
enkel geval is daar sprake
van, dan kan overleg tussen
zittende en staande magistra
tuur buiten de zitting om lei
den tot verlichting van straf.
Tegenover deze zelden voor
komende gevallen staan ech
ter talloze, waarvan de rech
ter geen weet heeft.
'De kans op protesten tegen
het uitblijven van de tenuit
voerlegging van het vonnis',
schrijft Machielse, 'is niet
groot'. Vanuit de hoek van de
veroordeelden zal dus de al
macht van justitie niet wor
den aangevochten. Hoewel, in
het nabije verleden hebben
verdachten voor de rechter
geklaagd over het justitiebe-
leid. Zij werden wegens
plaatsgebrek in huizen van
bewaring naar huis gestuurd.
Wat de overwegingen van
het openbaar ministerie ook
mogen zijn, eigenmachtig op
treden strookt niet met zijn
opdracht. De wet schrijft
voor: het OM is verplicht op
gelegde straffen uit te voeren.
En: wie een bedreiging vormt
voor de samenleving moet na
het plegen van een misdrijf
tot zijn veroordeling achter
slot en grendel verdwijnen.
Cellentekort of volschietend
gemoed mogen geen aanlei
ding zijn een oogje dicht te
knijpen.
Ondertussen wijkt het be
leid van justitie niet af van
het beleid van andere overhe
den. Gebrek aan mankracht
bij de opsporing of tekort
schieting van het verwer
kingsapparaat beperkt de
doeltreffendheid van mis
daadbestrijding. Zoals het ge
brek aan controlerend perso
neel bij gemeenten mede oor
zaak is van hinderwetover
tredingen en zonden tegen
ruimtelijke verordeningen. In
beide gevallen richt de aan
dacht zich op in de mode
zijnde fouten. Uit de actuali
teit: rijden onder invloed,
snelheidsovertredingen, han
del in drugs.
Minister Korthals Altes wil
een einde maken aan een ver
loederende mentaliteit.
Schroef straffen zo hoog op,
dat de dreiging ervan vol
doende is om het volk in het
gareel te houden. Een van zijn
ideeën betreft het inhouden
van het rijbewijs na constate
ring van drankmisbruik en na
herhaald te snel rijden. Ook
het in beslag nemen van 's
mensens liefste speeltje, de
auto, valt in die categorie. De
minister kan toch weten, dat
strengere straffen geen in
vloed hebben op de omvang
van de criminaliteit.
Een van de grondleggers
van ons strafrecht, minister
Modderman, zei het al, aldus
Hofstee in de Jonkers-bundel:
'De straf behoorde binnen de
grenzen van het belang der
maatschappij bij afschrik
king en repressie zoveel mo
gelijk dienstbaar te worden
gemaakt aan de zedelijke ver
betering van de betrokkene.
Noch de afschrikking, noch de
verbetering diende het exclu
sieve kenmerk van de straf te
vormen.' Modderman wordt
nog steeds, honderd jaar na
datum, met grote instemming
geciteerd. Al zijn de tijden wel
veranderd.
Onze voorouders leefden in
een besloten gemeenschap,
waarvan de leden elkaar in
het oog hielden. Sociale con
trole werkte heilzaam. Wie
toch over de schreef ging, on
derging straf ter verbetering
en zijn omgeving zorgde er
verder voor, dat hij nadiep
dubbel in de gaten werd ge
houden. Het credo 'wat niet is
verboden mag' liep na het
wegvallen van de sociale con
trole door verstedelijking en
grotere mobiliteit uit op 'wat
niet wordt ontdekt mag'.
De kans op ontdekking van
misdrijven neemt nog met de
dag af. De pakkans op drank
misbruik ligt op dertig pro
cent. En we hebben geleerd,
dat massale overtreding van
de snelheidslimieten het dol-
draaien van de administratie
tot gevolg heeft. Het tekort
aan ambtenaren vergroot de
vrijbrief om voor zichzelf en
anderen een gevaar op de weg
te zijn. Over enige tijd, als de
politie enkele duizenden ar
beidsplaatsen heeft ingele
verd, rolt de weggebruiker
helemaal over de regels heen.
De moraal van het verhaal
zou voor Korthals Altes moe
ten zijn, dat zijn beleid de
macht van justitie vergroot en
niet de omvang van de crimi
naliteit aantast. Dreigemen
ten en strengere straffen ha
len niets uit als daarnaast aan
de kwantiteit van het opspo
ringsapparaat wordt geknab
beld. Star volhouden van dat
beleid, met als reden gebrek
aan geld, getuigt van een niet
begrijpen van de tijdgeest. De
Nederlandse samenleving
verdient dan een andere mi
nister van Justitie. Iemand
die het paard bij de teugel vat
in plaats van bij de staart.
Serie met afleveringen op 28,
en 30 juni.
Literatuur: Straffen in gerech
tigheid (Gouda Quint, Arnhem).
Het irrationele van de straf
(Gouda Quint, Arnhem), Gedo
gend besturen (Kluwer, Deven
ter).
yan onze onderwijsredactie
gREDA - De omvangrijl
fusie-operatie in het Hoge
Beroepsonderwijs (HBO)
bestuurlijk en organisati
risch tot nu toe een succe
ge inhoudelijke verniet
wing van het onderwijs
echter pas na 1990 echt
gang komen.
pat zijn de belangrijkste cor
clusies van een onderzoek d:
in opdracht van minister DeeJ
man (Onderwijs) is verricl
door het Centrum voor Studh
van het Hoger Onderwijsbele
(CSHOB) van de Universitr
Twente.
Hoewel de uitkomsten va
het onderzoek over het alge
meen positief zijn, liet ministt
peetman onderzoekers Goede
gebuure en Vos desgevraag
Mi
Het ministerie van VolksJ
mentaire enquête bouwst
bij de 'stichtingskosten'1
Daardoor wordt de grer
vaak overschreden. Dat le
Aldus de vereniging Eigej
Huis in een brief aan de
mercommissie Volkshuisve
ting.
De subsidie voor premii]
koopwoningen is afhankeli;
van inkomen en stichtingsko
ten. Het ministerie stelt
stichtingskosten vast, meest
een jaar of nog langer na de oj
levering van een woning.
Volgens Eigen Huis reke(
het departement ineens
rentevergoeding mee die
eigenaar aan de bouwer mo
betalen voor de verschuldigd
bouwrente, die de aannen
meestal voorschiet.
Dit leidt ertoe dat de grei
voor de stichtingskosten nog
eens wordt overschreden. Eigl
naren van premie A-woning(
vallen dan terug op de veel 1;
gere B-premie, terwijl kope
van een B-woning hun jaa
lijkse bijdrage minder laif
krijgen. Volgens Eigen Hu
kan een huiseigenaar in het o|
gunstigste geval er 30.000
den bij inschieten.
Directeur Van Herwij n<|
van Eigen Huis schrijft de K
mer dat financiële rampen
eigenaren van premie A-w<
ningen niet denkbeeldig zijn. I
het uiterste geval kan de situ,
tie leiden tot een persoonli
faillissement. De enige die
dupe wordt is de eigenaar,
dat alleen als gevolg van e
overschrijding van de stic|
tingskosten met enkele
dens, aldus Van Herwijnen.
De vereniging vindt dat
Kamercommissie staatsseci
taris Heerma moet dwingen 1
het buiten beschouwing lat
van de rentepost. Zij wijst
een uitspraak van de Raad v:
State (1987), waarin is ge
cludeerd dat deze rente
JARENLANG IS ROEMENIË
van dat land. In een periode
pen waren die nog moesten
eigenzinnige president Ceat
die door de Sovjetunie aan d-
Puur politiek bezien was c
Hij was bijvoorbeeld de eni'
met Israël niet totaal heeft
houding van Ceausescu bi'
woorden. De Verenigde Stat
in de handelsrelatie aanzienli
Intussen is de situatie tota
het beleid van Ceausescu is
meense partijleider voornam
politiek. Hij heeft zich in de l(
tator van het zuiverste water
winters verplicht kou moet l
besparingen - zucht en kret
Ceausescu. De laatste jarer
op de lijst van landen waar d
worden geschonden.
Heeft de modale Roemeer
juk van de familiedynastie C
ook zeer prominente positie:
de minderheden is het nog si
en Duitstalige minderheden
gaars - moeten het ontgelde
Ceausescu is van plan om
de grond gelijkte maken. De
andere delen van Roemen
landverhuizing - ook wel
geen ander doel dan de cul
van de Hongaarse en Duitsta
Van alle kanten wordt Cea
bekritiseerd. Vooral in Honga
Dat is ongebruikelijk. Oostt
van mening nooit in het oper
demonstratie die de afgelopc
den. Tienduizenden Hongare
de spandoeken - 'Adolf Ce
niets te wensen over.
De onmiddellijke reactie
hij heeft bevel gegeven om
9eeft aan dat hij niet van pi
aan te brengen. Voor de Wei
om in het geweer te komer
dieptepunt beleeft - kan nit
Met die troef in handen ka
worden gezet.
